Contrast Induced Nephropathy

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Contrast Induced Nephropathy"

Transcriptie

1 Contrast Induced Nephropathy - Contrast-Induced Acute Kidney Injury (CI-AKI)- Hilde de Geus Renal Practitioners Symposium Zwolle November 2018

2 Naam en definitie?

3 Contrast-Induced acute kidney injury Definitie: algemene term die gebruikt wordt om een plotselinge verslechtering van nierfunctie te beschrijven die optreedt binnen 48 uur na dat er intraveneus jodium houdend contrast is toegediend

4 Contrast-Induced acute kidney injury Definitie: algemene term die gebruikt wordt om een plotselinge verslechtering van nierfunctie te beschrijven die optreedt binnen 48 uur na dat er intraveneus jodium houdend contrast is toegediend Rear et al, Heart, 2016,

5 Contrast-Induced acute kidney injury Definitie: algemene term die gebruikt wordt om een plotselinge verslechtering van nierfunctie te beschrijven die optreedt binnen 48 uur na dat er intraveneus jodium houdend contrast is toegediend 44.2 micromol-l Rear et al, Heart, 2016,

6 CI-AKI: Nederlandse Richtlijn Autorisatiedatum

7 CI-AKI: Nederlandse Richtlijn European Renal Best Practice: er is geen goede reden waarom de definitie voor CI-AKI anders zou moeten zijn dan de KDIGO 2012 Best Practice Guidelines Rear et al, Heart, 2016,

8 Wat is CI-AKI? - Pathofysiologie -

9 Pathofysiologie Rear et al, Heart, 2016,

10 Pathofysiologie

11 Pathofysiologie

12 Pathofysiologie Medullaire ischaemie - Infusie iv contrast - Toename renale perfusie - Fase van vasoconstrictie: 30-45% reductie van de bloedflow uren - Recovery tijd is dagen Directe tubulaire schade - De directe histopathologische veranderingen: apoptose - Productie van vrije zuurstof radicalen erger in zuur milieu erger als concentratie contrast hoger is

13 Wat is Incidentie CI-AKI? - Incidentie -

14 Incidentie Incidentie cijfers variëren naar gelang de definitie van CI-AKI Definitie Incidentie SCr > 25 % 4.7% [95% CI: ] SCr > 44 micromol-l 2.8% [ 95% CI: ] SCr > 25 % of 44 micromol-l 4.96% [ 95% CI: ] Moos et al, European Journal of Radiology, 2013;

15 Risicofactoren voor CI-AKI: CKD of AKI Moos et al, European Journal of Radiology, 2013;

16 Risicofactoren voor CI-AKI: Diabetes Mellitus Moos et al, European Journal of Radiology, 2013;

17 Risicofactoren voor CI-AKI: Leeftijd Moos et al, European Journal of Radiology, 2013;

18 Is CIN consequentieloos? - Hard Outcome -

19 Associatie met outcome Retro-spectieve studies Cardiovsculaire complicaties en overlijden Causale verband is toch lastiger Onderliggende risicofactoren voor CIN: DM, CKD, diffuus vasculair lijden representeren allemaal causale factoren voor slechtere outcome Cause-effect relationship? : CARE study

20 Associatie met outcome Patiënten voor electieve PCI ARF tgv contrast toediening Meer CIN geeft hogere mortaliteit McCullough et al,the American Journal of Medicine, 1997

21 Associatie met contrast volume

22 Associatie met hospital mortality Rear et al, Heart, 2016,

23 CIN preventie - Risico stratificatie predictiemodellen -

24 Score system Risk Assesment Rear et al, Heart, 2016,

25 Score system Risk Assesment Rear et al, Heart, 2016,

26 CIN preventie - Soort contrast: Viscositeit -

27 Contrast middelen Rear et al, Heart, 2016,

28 CIN preventie - STOP additionele schadelijke medicatie -

29 STOP additionele medicatie Rear et al, Heart, 2016,

30 CIN preventie - Welke medicamenteuze opties zijn er? -

31 Wat is het target in CIN preventie?

32 Pathofysiologie Medullaire ischaemie - Infusie iv contrast - Toename renale perfusie - Fase van vasoconstrictie: 30-45% reductie van de bloedflow uren - Recovery tijd is dagen Directe tubulaire schade - De directe histopathologische veranderingen: apoptose - Productie van vrije zuurstof radicalen erger in zuur milieu erger als concentratie contrast hoger is

33 De distale tubulus verzamelbuis

34 Mogelijke preventieve interventies Periprocedurele NaCl infusie Periprocedurele NaBic infusie Diuretica Mannitol Natriuretic peptides Dopamine Fenoldopam Theofylline N-acetylcysteine Profylactisch CRRT

35 Mogelijke preventieve interventies Periprocedurele NaCl infusie Periprocedurele NaBic infusie Diuretica Mannitol Natriuretic peptides Dopamine Fenoldopam Theofylline N-acetylcysteine Profylactisch CRRT

36 CIN preventie: de Richtlijn - KNMG based Radiologie Richtlijn -

37 CI-AKI: Nederlandse Richtlijn Autorisatiedatum

38 Preventie: the Evidence Richtlijn preventie jodium houdende contrast middelen van de Nederlandse vereniging van Radiologie

39 Preventie: the Evidence

40 Preventie: the Evidence

41 Nationale Richtlijn

42 Identificeer risicogroepen

43 STOP nefrotoxische medicamenten

44 Beperk contrast volume

45 (Re) Hydreer. STOP Diuretica op tijd..!!

46 Vragen? Hilde de Geus, MD, PhD Internist-Intensivist Erasmus MC Rotterdam Aandachtsgebied: Nefrologie

Nieuwe richtlijn contrastnefropathie

Nieuwe richtlijn contrastnefropathie Nieuwe richtlijn contrastnefropathie Judith Kooiman Leiden University Medical Center Department of Nephrology and Department of Thrombosis and Hemostasis Inhoud Introductie contrastnefropathie Literatuur

Nadere informatie

Veiligheid van contrastmiddelen. Björn Meijers Dienst nierziekten

Veiligheid van contrastmiddelen. Björn Meijers Dienst nierziekten Veiligheid van contrastmiddelen Björn Meijers Dienst nierziekten Overzicht Niet renale nevenwerkingen o Veiligheid bij injectie van contrastmiddelen o Acute (allergische) reacties o Uitgestelde (allergische)

Nadere informatie

Dialyse dosis en tijdstip starten CRRT: onderzoekspresentatie. Petra de Vries Renal Practitioner i.o. Erasmus MC Rotterdam

Dialyse dosis en tijdstip starten CRRT: onderzoekspresentatie. Petra de Vries Renal Practitioner i.o. Erasmus MC Rotterdam Dialyse dosis en tijdstip starten CRRT: onderzoekspresentatie Petra de Vries Renal Practitioner i.o. Erasmus MC Rotterdam 13-5-2009 Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding onderzoek Doelstelling en onderzoeksvragen

Nadere informatie

Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen

Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen Y. Vanrenterghem Dienst nefrologie UZ Gasthuisberg Overzicht Definitie Epidemiologie Etiopathogenese Diagnostiek Implicaties

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36565 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kooiman, Judith Title: Risk and prevention of contrast induced-acute kidney injury

Nadere informatie

CRRT: when to start? when to stop? and how much?

CRRT: when to start? when to stop? and how much? CRRT: when to start? when to stop? and how much? Gerrie Cuperus, Renal Practitioner i.o. Antonius Ziekenhuis Sneek, mei 2009 Inhoud presentatie Korte introductie ziekenhuis Vraag- en doelstelling Het onderzoek

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Samenwerking waarover? Richtlijnen en zorgstandaarden Cardiovasculair risicomanagement (zorgstandaard) Samenwerking e en e lijn Prof dr Piet ter Wee Afdeling Nefrologie Hypertensie Diabetes mellitus (zorgstandaard)

Nadere informatie

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon

Nadere informatie

Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding

Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Casus Man 70 jaar VG: AF, CABG, mitralisring A/ Sinds 2 dagen dyspneu, misselijk, dorst,

Nadere informatie

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei? Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis

Nadere informatie

CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven

CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels 15-03-2016, UZ Leuven De nieren https://craniumcommander.wikispaces.com/urinary+system+-

Nadere informatie

Dosering van antibiotica tijdens dialyse. Anke Reuser AIOS Anesthesiologie

Dosering van antibiotica tijdens dialyse. Anke Reuser AIOS Anesthesiologie Dosering van antibiotica tijdens dialyse Anke Reuser AIOS Anesthesiologie 01-08-2017 AKI 60% mortaliteit Meeste mortaliteit agv sepsis (50%) Juiste dosering en spiegels van antibiotica cruciaal Onderdosering

Nadere informatie

CASE REPORT FORM. (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein.

CASE REPORT FORM. (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein. CASE REPORT FORM Patientgegevens Ziekenhuis (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein Studienummer patient Patientidentificatie in

Nadere informatie

Medicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog

Medicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Medicatie Risico bij Nierschade Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie

Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie - Literatuurstudie - Renata Haghedooren Co assistent 2011-2012 Promotor: Dr. M Verhaegen Delayed graft function Huidig vochtbeleid Doel van de literatuurstudie

Nadere informatie

Inhoud RENINE Aanleiding. NIV richtlijnen Aanleiding. Werkwijze MDR. Belangrijke items richtlijn

Inhoud RENINE Aanleiding. NIV richtlijnen Aanleiding. Werkwijze MDR. Belangrijke items richtlijn MDR en NIV richtlijn chronische nierschade Inhoud Aanleiding Werkwijze MDR Belangrijke items richtlijn Aantal patiënten wereldwijd met nierfunctievervangende therapie RENINE 2015 2,500,000 Developed countries

Nadere informatie

Op weg naar veilige zorg met de veiligheidsthema s

Op weg naar veilige zorg met de veiligheidsthema s Het Erasmus MC neemt sinds 2008 deel aan het landelijke Veiligheidsprogramma van VMSzorg en wil hiermee een bijdrage leveren aan het terugdringen van onbedoelde vermijdbare schade bij patiënten. Als onderdeel

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 100 In dit proefschrift worden diverse klinische en angiografische aspecten belicht die invloed hebben op de prognose en het klinische beloop van patienten, die zich presenteren

Nadere informatie

Metabole Alkalose tijdens Citraat Based CRRT. Hilde de Geus Renal Practitioners Symposium Zwolle November 2018

Metabole Alkalose tijdens Citraat Based CRRT. Hilde de Geus Renal Practitioners Symposium Zwolle November 2018 Metabole Alkalose tijdens Citraat Based CRRT Hilde de Geus Renal Practitioners Symposium Zwolle November 2018 Wat is een Metabole Alkalose? Metabole Alkalose Definitie: een te hoge ph van het bloed > 7.4

Nadere informatie

PC-AKI preventie-infuus

PC-AKI preventie-infuus PC-AKI preventie-infuus Bij gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen www.nwz.nl Inhoud Wat is een PC-AKI preventie-infuus? 3 Uw voorbereiding 3 Het PC-AKI preventie-infuus en röntgenonderzoek 6 Na het

Nadere informatie

Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten

Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Marij Zuidersma Promotoren: Peter de Jonge, Johan Ormel, Henk Jan Conradi Interdisciplinary center for psychiatric epidemiology University

Nadere informatie

young stroke diagnostiek en behandeling

young stroke diagnostiek en behandeling young stroke diagnostiek en behandeling nothing to disclose Frank-Erik de Leeuw, MD, PhD neuroloog, klinisch epidemioloog Inhoud young stroke incidentie oorzaken behandeling young stroke protocol prognose

Nadere informatie

Safety of hydroxyethyl starches. Seminariewerk Idris Ghijselings

Safety of hydroxyethyl starches. Seminariewerk Idris Ghijselings Safety of hydroxyethyl starches Seminariewerk Idris Ghijselings 12-04-2013 Outline 1. Structuur en Farmacokinetiek - concentratie - moleculair gewicht - molaire substitutie 2. Farmacodynamiek - volume

Nadere informatie

Scheurbuik? Het mysterie rondom type B aorta dissecties Prof.Dr. Hence Verhagen

Scheurbuik? Het mysterie rondom type B aorta dissecties Prof.Dr. Hence Verhagen Scheurbuik? Het mysterie rondom type B aorta dissecties Prof.Dr. Hence Verhagen Vaatchirurg, Erasmus MC, Rotterdam, Dissecties Ingewikkeld ziektebeeld Komen in alle slagaderen voor Hebben, krijgen, veroorzaken

Nadere informatie

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Nierschade: erger voorkomen.... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Inleiding Begrippen Indeling en voorkomen van chronische nierschade (CNS) Proteinurie en GFR als risicofactoren voor progressie nierschade

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31463 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ocak, Gürbey Title: Vascular complications in kidney disease Issue Date: 2015-01-14

Nadere informatie

Propofol infusie syndroom. Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016

Propofol infusie syndroom. Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016 Propofol infusie syndroom Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016 Man, 54 jaar RvO: sedatie bij wilsonbekwamepatient met glioblastoom Sedatie met o.a propofol: stand 20-25ml/uur gedurende±

Nadere informatie

PC-AKI preventie-infuus

PC-AKI preventie-infuus PC-AKI preventie-infuus Bij gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen www.nwz.nl Inhoud Uw afspraak 3 Wat is een PC-AKI preventie-infuus? 3 Uw voorbereiding 3 Het PC-AKI preventie-infuus en röntgenonderzoek

Nadere informatie

Spinal cord injury Laura Cox Aios anesthesiologie

Spinal cord injury Laura Cox Aios anesthesiologie Spinal cord injury 26-02-2016 Laura Cox Aios anesthesiologie 5000 jaar geleden door Egyptische physicians eerste beschrijving van mogelijke neurogene shock in een patient met spinal cord injury:...he has

Nadere informatie

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten

Nadere informatie

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

Polikliniek atriumfibrilleren

Polikliniek atriumfibrilleren P.J. Musters, verpleegkundig specialist Thoraxcentrum Erasmus MC Rotterdam Disclosure Geen potentiële belangenverstrengeling Eigen route voor specifieke doelgroepen Doelgroep-polikliniek Uniforme diagnostiek

Nadere informatie

Hart & Nieren Siamese tweeling?

Hart & Nieren Siamese tweeling? Hart & Nieren Siamese tweeling? Björn Meijers, MD, PhD Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk CKD CVD Hart en nieren:

Nadere informatie

Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade

Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade ASN Review 2013 Cardiovasculaire effecten van verstoord mineraal metabolisme bij chronische nierschade dr. M.H. de Borst, internist-nefroloog io UMC Groningen Verstoorde mineraalhuishouding -> cardiovasculaire

Nadere informatie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie

Nadere informatie

Re-expansie oedeem MDO Linsie Stuart

Re-expansie oedeem MDO Linsie Stuart Re-expansie oedeem MDO 11-02-2019 Linsie Stuart Pleuravocht Normaal 0,3 ml/kg aanwezig in pleuraholte Balans van microvasculaire filtratie (productie) en pleuravocht klaring (lymfatische drainage pariëtale

Nadere informatie

Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen

Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Voorstellen Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Niertransplantatie UMCG Niertransplantatie 8 centra NL * UMC 1 e jaar UMC vervolg 2 e lijn, periferie

Nadere informatie

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF)

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines

Nadere informatie

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling

Nadere informatie

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere

Nadere informatie

Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test

Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test Herkennen van kans op mortaliteit en palliatieve zorgbehoeften bij dialyse patiënten d.m.v surprise question en 4 meter loop test Yolande Vermeeren, internist nefroloog, Tizza Zomer, epidemioloog Barbara

Nadere informatie

Experimental strategies in the treatment of acute renal failure in sepsis Johannes, T.

Experimental strategies in the treatment of acute renal failure in sepsis Johannes, T. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Experimental strategies in the treatment of acute renal failure in sepsis Johannes, T. Link to publication Citation for published version (APA): Johannes, T. (2011).

Nadere informatie

Factsheets indicatoren Voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen.

Factsheets indicatoren Voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen. aan Factsheets indicatoren Voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen Publicatienummer: 2009.1901 Versiebeheer Wijzigingen 2009.1900 (okt 2009) Eerste

Nadere informatie

WAT IS HYPOGLYKEMIE? 1.1 Inleiding 11 INLEIDING

WAT IS HYPOGLYKEMIE? 1.1 Inleiding 11 INLEIDING HYPOGLEKEMIE_BINNENWERK_48 x 20 (A5) 4-4 3--2 0:2 Pagina WAT IS HYPOGLYKEMIE?. Inleiding Philip Cryer, een vooraanstaand Amerikaans diabetoloog, heeft aangetoond en beschreven dat hypoglykemie de belangrijkste

Nadere informatie

HARTFALEN achtergronden casusschetsen

HARTFALEN achtergronden casusschetsen HARTFALEN achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Achtergronden casusschetsen Hartfalen INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

Nadere informatie

CIN Preventieinfuus. Bij gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen. mca.nl

CIN Preventieinfuus. Bij gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen. mca.nl CIN Preventieinfuus Bij gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen mca.nl Inhoudsopgave Wat is een CIN preventie-infuus? 3 Uw voorbereiding 3 Het CIN preventie-infuus en röntgenonderzoek 6 Na het CIN

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair Nierinsufficiëntie Stand van zaken Behandeling Vroegbegeleiding Impact op arbeidsongeschiktheid Nierinsufficiëntie Definitie van chronisch nierlijden (CKD) CKD en co-morbiditeit Hoe de evolutie van CKD

Nadere informatie

Pre-hospital chest pain triage by paramedics using the HEART score (1 x hs-ctnt).

Pre-hospital chest pain triage by paramedics using the HEART score (1 x hs-ctnt). Pre-hospital chest pain triage by paramedics using the HEART score (1 x hs-ctnt). D. Ali, MJ. Fokkert, RJ. Slingerland, R. Tolsma, A. Mosterd, M. Ishak, F. Van Eenennaam, K. Bruheim, J.M. ten Berg, A.

Nadere informatie

Chronische Nierschade in Nederland

Chronische Nierschade in Nederland Chronische Nierschade in Nederland Stadium GFR (ml/min/1,73m 2 ) Albuminurie > 30 mg/24 hr Prevalentie VS (%) Prevalentie Nederland (%) 1 >90 Ja 3,3 1,3 2 60-89 Ja 3,0 3,8 3 30-59 Ja/nee 4,3 5,3 4 15-29

Nadere informatie

The RIGHT food is the best medicine

The RIGHT food is the best medicine The RIGHT food is the best medicine Nutritie Support Team : Dr G..Lambrecht, E. Museeuw, N. Baillieul Dienst gastro-enterologie: Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Dr. M. Cool Inhoud Ondervoeding Voedingsbeleid

Nadere informatie

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Ellen Stikkelbroeck, Renal Practitioner i.o., VieCuri Venlo Inleiding Introductie CVVH in Venlo Onderzoek

Nadere informatie

Haagse Nieren 2.0. Disclosure belangen spreker

Haagse Nieren 2.0. Disclosure belangen spreker Haagse Nieren 2.0 Irene van der Meer Internist-nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen

Nadere informatie

Tips en trics voor de nefrologie anno 2015. Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen

Tips en trics voor de nefrologie anno 2015. Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen Tips en trics voor de nefrologie anno 2015 Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen Disclosures Dr. I.C. van Riemsdijk None Drs. M. Wabbijn None Inleiding Algemeen: wat is nierfunctie

Nadere informatie

Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock

Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock Jan J. De Waele Jan.DeWaele@UGent.be @CriticCareDoc Inleiding Acute bloeding vaak trauma geassocieerd Mortaliteit na trauma in Belgie

Nadere informatie

Preventie in de spreekkamer met U-Prevent

Preventie in de spreekkamer met U-Prevent Preventie in de spreekkamer met U-Prevent Symposium Circulatory Health 30-11-2018 Jannick A.N. Dorresteijn Fellow vasculaire geneeskunde klinisch epidemioloog J.A.N.Dorresteijn2@umcutrecht.nl Hoe doet

Nadere informatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int

Nadere informatie

Transfusion related acute lung injury (TRALI)

Transfusion related acute lung injury (TRALI) Transfusion related acute lung injury (TRALI) MDO bespreking 3 september 2014 Michelle Oude Alink TRALI Op intensive care regelmatig bloedproducten Risico op transfusion related lung injury bij bloedproducten

Nadere informatie

Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard. Fysiologie / Epidemiologie. Beeld van nierschade / nierziekte

Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard. Fysiologie / Epidemiologie. Beeld van nierschade / nierziekte Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard Wim de Grauw, huisarts Berghem Joy Lips / Michiel Bleeker - nefroloog Fysiologie / Epidemiologie Beeld van nierschade / nierziekte 1 Prevalentie CNS / registratie

Nadere informatie

Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard. Wim de Grauw, huisarts Berghem Joy Lips / Michiel Bleeker - nefroloog

Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard. Wim de Grauw, huisarts Berghem Joy Lips / Michiel Bleeker - nefroloog Chronische Nierschade Van LTA naar NHG Standaard Wim de Grauw, huisarts Berghem Joy Lips / Michiel Bleeker - nefroloog 2 Fysiologie / Epidemiologie Beeld van nierschade / nierziekte Prevalentie CNS /

Nadere informatie

HIT. MDO-onderwijs d.d Claire Slegers Fellow Intensive Care

HIT. MDO-onderwijs d.d Claire Slegers Fellow Intensive Care HIT MDO-onderwijs d.d. 01-12-2014 Claire Slegers Fellow Intensive Care Casus Man 68 RvO: Dag 1 TAAA - Buisprothese VG: o.a. 97 AAA - Buisprothese, ACS wv. ASA Postoperatief start LMWH (nadroparine 1dd2850

Nadere informatie

BSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler

BSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler BSD september 2014 Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler Casuïstiek chronische nierschade Wat kan de huisarts Wanneer consultatie nefroloog Wanneer verwijzing

Nadere informatie

Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc

Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Jorrit Harms OSV: Dr. Kees van Boven Inhoud Achtergrond

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS

Nadere informatie

Cardiorenale interactie

Cardiorenale interactie Cardiorenale interactie Number of patients worldwide that receive kidney replacement therapy 2,500,000 Developed countries spend nowadays ±7% of their health care budgets on KRT programs 1,490,000 426,000

Nadere informatie

Wie start er met dialyse? Vlaamse Nefrologie dag. Johan De Meester Commissie Registratie, NBVN

Wie start er met dialyse? Vlaamse Nefrologie dag. Johan De Meester Commissie Registratie, NBVN Wie start er met dialyse? Vlaamse Nefrologie dag Johan De Meester Commissie Registratie, NBVN You already know so much that I don t know where to begin Nierziekte traject Acute dialyse Chronische dialyse

Nadere informatie

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care 04-03-2019 Tubulo-interstitiële nefritis (TIN) Acute en chronische vorm Acute TIN: inflammatoire veranderingen in

Nadere informatie

Bijwerkingen op de nier. Patricia van den Bemt Lareb Bijwerkingendag 20-11-2014

Bijwerkingen op de nier. Patricia van den Bemt Lareb Bijwerkingendag 20-11-2014 Bijwerkingen op de nier Patricia van den Bemt Lareb Bijwerkingendag 20-11-2014 Belangrijkste aandoeningen Acuut nierfalen Pre-renaal Renaal Post-renaal Nefrotisch syndroom Chronisch nierfalen Acuut nierfalen

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 220 Hartfalen (HF) is niet alleen een syndroom dat wordt gekarakteriseerd door symptomen en een slechte prognose, maar ook door het veelvuldige voorkomen van co-morbiditeiten.

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB

MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB B. J. Snel AIOS anesthesiologie Rowland MJ, Hadjipavlou G. Delayed cerebral ischemia after subarachnoid haemorrage: looking beyond vasospasm. Br J

Nadere informatie

Complicaties bij griep. Nicole Kraaijvanger, SEH-arts KNMG Rijnstate

Complicaties bij griep. Nicole Kraaijvanger, SEH-arts KNMG Rijnstate Complicaties bij griep Nicole Kraaijvanger, SEH-arts KNMG Rijnstate (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,

Nadere informatie

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011 Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire

Nadere informatie

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl

Nadere informatie

Inhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3

Inhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 INHOUD I Inhoud Hoofdstuk 1 Klinische aspecten van hypertensie 1 1. Voorkomen en definitie 1 2. Over risico en risicoreductie 3 3. Klinische manifestaties 9 4. De bloeddrukmeting 10 A. De bloeddrukmeting

Nadere informatie

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer

Nadere informatie

Medicijngebruik in de laatste levensfase optimaliseren met handvatten voor het EPD

Medicijngebruik in de laatste levensfase optimaliseren met handvatten voor het EPD Medicijngebruik in de laatste levensfase optimaliseren met handvatten voor het EPD Eric Geijteman aios interne geneeskunde, Reinier de Graaf Gasthuis klinisch farmacoloog en arts-onderzoeker, Erasmus MC

Nadere informatie

Nefroloog? Mooi vak, maar... Chronische nierinsufficientie: wie doet wat?

Nefroloog? Mooi vak, maar... Chronische nierinsufficientie: wie doet wat? Chronische nierinsufficientie: wie doet wat? Arno Kuijper Anneke Dalinghaus Nefroloog? Mooi vak, maar... Trails in medicine Cardiologie MDL Nefrologie De ene MDRD is de andere niet Man 47jr 2009 kreat

Nadere informatie

Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013

Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013 Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013 Casus (1) Een 22- jarige jongen van 68 kg, wordt thuis door zijn vriendin liggend op de vloer van de badkamer aangetroffen. Zij heeft hem ruim 24 uur

Nadere informatie

Perifeer of Centraal, met Noradrenaline kan het allemaal!?

Perifeer of Centraal, met Noradrenaline kan het allemaal!? Perifeer of Centraal, met Noradrenaline kan het allemaal!? Alice Ingeveld, Circulation Practitioner, i.o., afdeling Intensive Care Sint Jans Gasthuis, Weert Oktober 2018 Medisch begeleider Hans Paling,

Nadere informatie

Clinical outcome in high-risk STEMI patients with multivessel disease: towards recanalization of CTOs following primary PCI van der Schaaf, R.J.

Clinical outcome in high-risk STEMI patients with multivessel disease: towards recanalization of CTOs following primary PCI van der Schaaf, R.J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Clinical outcome in high-risk STEMI patients with multivessel disease: towards recanalization of CTOs following primary PCI van der Schaaf, R.J. Link to publication

Nadere informatie

Osteoporose profylaxe bij 80+

Osteoporose profylaxe bij 80+ Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)

Nadere informatie

De invloed van stolling op filteroverleving bij toepassing van 2 verschillende CVVH-filters

De invloed van stolling op filteroverleving bij toepassing van 2 verschillende CVVH-filters De invloed van stolling op filteroverleving bij toepassing van 2 verschillende CVVH-filters Maarten Vrijburcht Renal Practitioner i.o. Intensive Care, LUMC Januari 2008 Indeling presentatie Inleiding Probleem-

Nadere informatie

SAMENVATTING. 140 Samenvatting

SAMENVATTING. 140 Samenvatting Samenvatting 140 Samenvatting SAMENVATTING Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een veelvoorkomende stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegels) als

Nadere informatie

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 Bloedverdunners en voorkamerfibrillatie Probleem van voorkamerfibrillatie 1% wereldbevolking Prevalentie : x3 tegen 2050 5x meer risico op ischaemisch

Nadere informatie

Uitnodiging Workshop Nefrologie Papendal 28 e editie

Uitnodiging Workshop Nefrologie Papendal 28 e editie Uitnodiging Workshop Nefrologie Papendal 28 e editie Woensdag 13 en donderdag 14 december 2017 Congrescentrum Papendal Papendallaan 3 6816 VD Arnhem Sponsoren 28 e Workshop Nefrologie Papendal Brons Zilver

Nadere informatie

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren Geboorte.. De mens Een minuutje geduld Vroeg- of Laattijdig afnavelen Dr. David Van Laere Neonatoloog UZ Antwerpen. andere zoogdieren Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? Zoek de verschillen?

Nadere informatie

De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland

De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen

Nadere informatie

BELEVING. Is beleving van nierziekte en behandeling te beïnvloeden? Disclosure. Beleving en beinvloeding. Ziekte- en behandelpercepties

BELEVING. Is beleving van nierziekte en behandeling te beïnvloeden? Disclosure. Beleving en beinvloeding. Ziekte- en behandelpercepties Disclosure Is beleving van nierziekte en behandeling te beïnvloeden? Subsidies voor onderzoek van de Nierstichting en Novartis. Emma K. Massey, PhD e.massey@erasmusmc.nl Erasmus MC Department of Internal

Nadere informatie

Patiënt met SAB op de IC

Patiënt met SAB op de IC Patiënt met SAB op de IC AZO-scholingsavond acute neurologie November 2018 Jan Pouwels IC verpleegkundige Neural Practitioner Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond

Nadere informatie

Algoritmes voor sedatie en pijn bij beademde kinderen.

Algoritmes voor sedatie en pijn bij beademde kinderen. Algoritmes voor sedatie en pijn bij beademde kinderen. IC-Kinderen UMC St Radboud versie februari 2016 L. Bakker / A. Hemelaar / G. Heesen . Blz. 1 2 Waarschuwingen 3 Verpleegkundig Oordeel (VISS) 4 Bepaling

Nadere informatie

What matters to you? IC nivo. National institutes of health, USA. Nivo van zorg. Nederland, CBO 2006 12-5-2015

What matters to you? IC nivo. National institutes of health, USA. Nivo van zorg. Nederland, CBO 2006 12-5-2015 Beeld van een Intensive care Internationale / locale kwaliteitseisen Intensive Care JJ Koeijers St. Elisabeth Hospitaal Internist-Intensivist-Acute geneeskundige 10-5-2015, quality of care Inhoud Intensive

Nadere informatie

Chronische Nierschade

Chronische Nierschade Chronische Nierschade Uitingen nieraandoeningen: Verlies van eiwit via de urine, albuminurie Specifieke sedimentsafwijkingen Afname van de glomerulaire filtratiesnelheid Micro-albuminurie: In een willekeurige

Nadere informatie

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Reis door het Nephron. Hilde de Geus

Reis door het Nephron. Hilde de Geus Reis door het Nephron Hilde de Geus Anatomie De nier Het nephron Het nephron Wat is nierfunctie? Vermogen om bloed te zuiveren referentie stof volume bloed per tijdseenheid (ml-min) Bloeddruk regulatie

Nadere informatie

Chronische Nierschade. Wim de Grauw. Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG

Chronische Nierschade. Wim de Grauw. Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG Chronische Nierschade Wim de Grauw Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG Wie moet ik extra in de gaten houden? DiHAG sterrencursus 11 juni 2009 2 Omvang

Nadere informatie