Making Shift Happen OVER LOAD

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Making Shift Happen OVER LOAD"

Transcriptie

1 Making Shift Happen OVER LOAD

2 Hoe leer je complexe vaardigheden? Van cognitieve belastingstheorie naar het vier-componenten instructie-ontwerpmodel (4C/ID) Jeroen J.G. van Merriënboer Presentatie voor MSH2019, 21 Juni 2019, Amsterdam

3 Inhoud Leren: Drie theoretische niveaus Cognitieve belastingstheorie (opfrisser) Vier-componenten instructie-ontwerpmodel (4C/ID) Achtergrond; de vier componenten; relaties tussen componenten, leerprocessen en ICT Voorbeeldtoepassingen van 4C/ID Discussie en vragen

4 Leren: Drie Theoretische Niveaus ONDERWIJSONTWERP Richtlijnen voor het vormgeven van onderwijsprogramma s (cursussen, curricula) die een rijke mix van multimedia bevatten INSTRUCTIEVE BOODSCHAPPEN Principes en richtlijnen voor het vormgeven van multimedia, bijv. gesproken en geschreven tekst, animaties, video s, simulaties, etc. PSYCHOLOGISCHE THEORIE Geheugensystemen en cognitieve processen verklaren hoe mensen verschillende typen informatie verwerken en leren met verschillende zintuigen Vier-componenten instructie-ontwerpmodel (4C/ID), Merrill s First Principles, Cognitive Apprenticeship Learning Cognitieve belastingstheorie, Cognitieve theorie van multimedialeren, geïntegreerd model van tekst en beeldbegrip Paivio s Dual Coding Theory, Baddeley s model van het werkgeheugen, Cowan s model over Attentie en Geheugen

5 Cognitieve Belastingstheorie Werkgeheugen als bottleneck voor het leren; leren als enige manier om deze bottleneck te omzeilen LEREN Schema-constructie Schema- automatisering Nieuw geconstrueerde schemas worden als 1 element geactiveerd in het werkgeheugen Na zeer uitgebreide oefening directe conditie-actie koppeling, zonder tussenkomst werkgeheugen

6 Typen Cognitieve belasting Intrinsic cognitive load Resultaat van element interactivity van de taak, hangt af van voorkennis van de lerende Extraneous cognitive load Veroorzaakt door cognitieve processen die niet relevant zijn voor leren Germane cognitive load Veroorzaakt door cognitieve processen die direct het leren stimuleren

7 BASISPRINCIPE Blijf binnen de grenzen van de cognitieve capaciteit, en minimaliseer daarbinnen de extraneous belasting en optimaliseer de intrinsic/germane belasting, terwijl rekening gehouden wordt met de voorkennis van de lerenden!

8 4C/ID - Achtergrond Het Transferprobleem Studenten zijn niet in staat om het geleerde in nieuwe (werk)situaties toe te passen...

9 Van compartimentalisatie naar integratie Welke huisarts heeft u het liefst? 1. Weet alles van het menselijk lichaam maar heeft twee linkerhanden 2. Is handig maar communiceert slecht met zijn patiënten en collega s 3. Is vriendelijk maar heeft na afstuderen jaar geleden -- zijn vak niet meer bijgehouden 4. Geen van de bovenstaande

10 Van fragmentatie naar coördinatie Atomistische modellen Analyseer leerstofdomein in kleine stukjes / leerdoelen Onderwijs stukje-bij-beetje, doel voor doel Holistische modellen Analyseer leerstofdomein in samenhang; focus op relaties tussen de stukjes Onderwijs van eenvoudige naar ingewikkelder gehelen = 3

11 Van leerdoelspecifiek opleiden naar opleiden voor transfer Student leert drie verschillende diagnoses te stellen... Oefen D1-D1-D1 D2-D2-D2 D3-D3-D3 Leerdoelen snel bereikt maar lage transfer Oefen D2-D2-D1 D3-D3-D1 D2-D1-D3 Leerdoelen langzamer bereikt maar hogere transfer

12 Paradox! We moeten compartimentalisatie, fragmentatie, en het gebruik van leerdoelspecifieke onderwijsmethoden voorkomen Dus levensechte taken gebruiken Maar die leiden nu juist tot een hoge cognitieve belasting 4C/ID als oplossing?

13 4C/ID De vier componenten 1. Leertaken Ruggengraat van onderwijsprogramma 2. Ondersteunende informatie 3. Procedurele informatie 4. Deeltaakoefening

14 1 Leertaken Problemen, projecten, taken, casussen etc. Bij voorkeur gebaseerd op levensechte taken Integreren toepassing van kennis, vaardigheden en attitudes

15 1 Leertaken - Variatie Variatie over leertaken is noodzakelijk om transfer van leren te bereiken (germane load) Oppervlaktekenmerken Structurele kenmerken

16 1 Leertaken Taakklasses Werk van eenvoudige naar steeds complexer leertaken, maar de taken moeten van begin of aan levensecht en betekenisvol zijn (manage intrinsic load)

17 1 Leertaken Scaffolding Geleidelijk afnemende begeleiding en ondersteuning op elk niveau van complexiteit, bijv. middels completeerstrategie (optimaliseer extraneous load)

18 2 Ondersteunende Informatie Probleemoplossen en redeneren Studenten bestuderen deze informatie apart van het werken aan de leertaken (reduceer extraneous load), maar stimuleer elaboratie van de ondersteunende informatie (germane load)

19 3 Procedurele Informatie Hoe-te-doen instructies voor het uitvoeren van routineaspecten van leertaken Presenteer deze instructies just-in-time/just-in-place om verdeling van de aandacht te voorkomen (verminder extraneous load)

20 4 Deeltaakoefening Automatiseer routine-aspecten volledig zodat meer werkgeheugencapaciteit beschikbaar komt voor probleemoplossen en redeneren (verminder intrinsic load)

21

22 Leren, 4C/ID en ICT LEREN Schema-constructie Schemaautomatisering 1. Leertaken 2. Ondersteunende informatie 3. Procedurele informatie 4. Deeltaakoefening Inductief leren Elaboratie Regelvorming Versterking Projectomgevingen, gesimuleerde taakomgevingen, serious games Boeken, colleges, hypermedia, video, animaties Reference guides, Mobiele technologie, augmented reality Drill & practice, Deeltaaktrainers

23 Voorbeeld A: Levensecht Leren (Leuven)

24

25

26 Visualization of contents

27 Individual computer-based task e.g. Using a computerized test with individualized feedback, students practice the application of guidelines in the treatment of diabetes (all questions are case-based and include questions on communication skills, practice management etc.) Individual computer-based task to prepare for class(es) e.g. Using a short video introducing the mock patient and access to his electronic health record, the student has to propose an appropriate management plan. During the lecture, students will do role plays to practice how to explain this to the patient. Learning group activity e.g. Students have to reflect upon the indications of bariatric surgery for non-compliant obese patients. Training workplace learning task e.g. Students have to perform a consultation with a real diabetic patient and record this on video. The video is discussed with the GP trainer. Optional task

28 Spotdiagnosis prototypical presentations of infectious diseases in children

29 Voorbeeld B: Informatievaardigheden in het HAVO-VWO Vaardigheden die nodig zijn om informatie te vinden die het uitvoeren van leertaken mogelijk maakt

30 Leertaken voor informatievaardigheden Variatie Zoek domein-specifieke informatie uit studieboeken, in bibliotheek, op Internet, bij experts etc. Complexiteit Van kiezen uit aangeboden bronnen (simpel) tot kiezen uit alle mogelijke bronnen (complex) Afnemende ondersteuning Van meekijken hoe een professional informatie zoekt tot het volledige zelfstandig doen

31

32 Discussie en Vragen 4C/ID gaat uit van een algemeen geaccepteerd cognitief psychologisch model Ligt op niveau van cursus- en curriculumontwerp Managen van cognitieve belasting staat centraal Voorkomt compartimentalisatie, fragmentatie en leerdoelvoor-leerdoel opleiden -> TRANSFER Goed ontworpen onderwijs bestaat uit vier componenten die nauw samenhangen Geen blauwdruk maar ontwerpmodel, dus laat veel vrijheid aan eigen invulling!

33

Innovatief Onderwijs Ontwerpen. Jeroen van Merriënboer

Innovatief Onderwijs Ontwerpen. Jeroen van Merriënboer Innovatief Onderwijs Ontwerpen Jeroen van Merriënboer VU Amsterdam Onderwijsdag, 6 Februari 2015 Inhoud Het transferprobleem Levensechte taken en 4C/ID Zelfgestuurd leren Voorbeelden Conclusies en Vragen

Nadere informatie

Systematisch Ontwerpen van Blended Learning

Systematisch Ontwerpen van Blended Learning Systematisch Ontwerpen van Blended Learning Jeroen J.G. van Merriënboer Lezing voor KU Leuven Kulak, 6 december 2012, Kortrijk Inhoud Waarom bestaat 4C/ID? 4C/ID en gebruik van ICT Hoe blended mag het

Nadere informatie

Basisworkshop 4C/ID. Doel basisworkshop. Programma. Opdracht. 4CID Wat is het? Programma

Basisworkshop 4C/ID. Doel basisworkshop. Programma. Opdracht. 4CID Wat is het? Programma Basisworkshop 4C/ID Iwan Wopereis Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) Open Universiteit Nederland 5 maart 2010, Studiecentrum OUNL, Utrecht Doel basisworkshop Na afloop van deze workshop

Nadere informatie

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk

Nadere informatie

Onderwijslogistiek. Mark Vlasblom

Onderwijslogistiek. Mark Vlasblom Onderwijslogistiek Mark Vlasblom 4CID & ICT Vier componenten bij competentiegericht opleiden Leertaken Ruggengraat van de opleiding Ondersteunende informatie Procedurele informatie Deeltaakoefening 1.

Nadere informatie

Effectief Leren van Multimedia. Liesbeth Kester CELSTEC Open Universiteit

Effectief Leren van Multimedia. Liesbeth Kester CELSTEC Open Universiteit Effectief Leren van Multimedia Liesbeth Kester CELSTEC Open Universiteit Verbale informatie + Multimedia =? Digit-span test Werkgeheugen Cognitieve belastingstheorie Inhoud Intrinsieke belasting Instructie

Nadere informatie

1 Inleiding op de Casussen: Ontwerpprincipes van het 4C-ID-model

1 Inleiding op de Casussen: Ontwerpprincipes van het 4C-ID-model 1 Inleiding op de Casussen: Ontwerpprincipes van het 4C-ID-model Jeroen van Merriënboer Het vier-componenten instructieontwerpmodel (of 4C-ID, van Four-Component Instructional Design ) mag zich in een

Nadere informatie

De effecten van controle versus autonomie in hypermedia leeromgevingen

De effecten van controle versus autonomie in hypermedia leeromgevingen De effecten van controle versus autonomie in hypermedia leeromgevingen Chantal Gorissen, Liesbeth Kester, Saskia Brand-Gruwel, Rob Martens CELSTEC, Open Universiteit Nederland Overzicht Introductie CLT

Nadere informatie

4C/ID: Van eenvoudige simulatie naar serious games

4C/ID: Van eenvoudige simulatie naar serious games 4C/ID: Van eenvoudige simulatie naar serious games Jeroen van Merriënboer 4C/ID gebruikersdag, 12 april 2013, Studiecentrum Open Universiteit, Utrecht Inhoud De vier componenten Homo Ludens Eenvoudige

Nadere informatie

Waarom bestaat 4C/ID? 4C/ID als ontwerpmodel 4C/ID als onderzoekskader. 4C/ID als Onderzoekskader Four-component instructional design

Waarom bestaat 4C/ID? 4C/ID als ontwerpmodel 4C/ID als onderzoekskader. 4C/ID als Onderzoekskader Four-component instructional design Inhoud 4C/ID als Onderzoekskader Four-component instructional design Jeroen J.G. van Merriënboer Waarom bestaat 4C/ID? 4C/ID als ontwerpmodel 4C/ID als onderzoekskader 12 voorbeelden Vragen en discussie

Nadere informatie

Betekenisvolle leertaken als ruggengraat voor het onderwijs Oriëntatie op het het 4C/ID-model

Betekenisvolle leertaken als ruggengraat voor het onderwijs Oriëntatie op het het 4C/ID-model Betekenisvolle leertaken als ruggengraat voor het onderwijs Oriëntatie op het het 4C/ID-model Inleiding Het 4C/ID-model (Vier-Componentenvoor Instuctional Design) is een ontwerpmodel voor curricula dat

Nadere informatie

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands BKO cursus Leertheorieën en didactiek Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) BKO Leertheorieën en didactiek online 20 februari 9.00-10.30 - Even

Nadere informatie

Gebruik van Multimedia

Gebruik van Multimedia Gebruik van Multimedia Zo werkt het effectief! Mia Cools Erasmus MC Zorgacademie 1 Inhoud workshop Informatie verwerking in de hersenen Wetenschappelijke principes 6 principes van Mayer Toepassing op je

Nadere informatie

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Heerlen, 13 sep 2011, Hogeschool Zuyd, Heerlen Dr. Bert Hoogveld, Open Universiteit, CELSTEC Drs. Diny Ebrecht, Open Universitieit, CELSTEC. Visionen für die

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1 INAUGURALE REDE. Het Ontwerpen van Leertaken binnen de Wetenschappen: Four-Components. Instructional Design als Generatief Ontwerpmodel

HOOFDSTUK 1 INAUGURALE REDE. Het Ontwerpen van Leertaken binnen de Wetenschappen: Four-Components. Instructional Design als Generatief Ontwerpmodel HOOFDSTUK 1 INAUGURALE REDE Het Ontwerpen van Leertaken binnen de Wetenschappen: Four-Components Instructional Design als Generatief Ontwerpmodel Jeroen J. G. van Merriënboer Open Universiteit Nederland

Nadere informatie

Authentieker werken in de eigen praktijk? Deze workshop helpt je op weg.

Authentieker werken in de eigen praktijk? Deze workshop helpt je op weg. Authentieker werken in de eigen praktijk? Deze workshop helpt je op weg. Sylke Vandercruysse Tine Maes Inleiding OOF-project 2016-2017: competent voor de 21 ste eeuw 1 Inleiding OOF-project 2016-2017:

Nadere informatie

Voorbeeldmateriaal cursus O.23.4.1.1: Ontwerpen van onderwijs en opleidingen

Voorbeeldmateriaal cursus O.23.4.1.1: Ontwerpen van onderwijs en opleidingen Voorbeeldmateriaal cursus O.23.4.1.1: Ontwerpen van onderwijs en opleidingen Cursusintroductie Inhoud van de cursus In de cursus Ontwerpen van onderwijs en opleidingen, gaat u met behulp van het door van

Nadere informatie

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? De plaats van e-learning dr. Wiebe de Vries Aanpak Waarom Onderwijsmethode Educatie items Evidence based Nadelen Treatment recommendation. Instruction

Nadere informatie

Het landschap van methodieken en tools voor blended learning

Het landschap van methodieken en tools voor blended learning Het landschap van methodieken en tools voor blended learning Jos Fransen Lector Teaching, Learning & Technology SURF SIG Blended Learning - 20-09-2017 definities van blended learning blended learning of

Nadere informatie

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters Visualiseren en leren met animaties Pieter Wouters 1 Programma Multimedia en animaties Waarom animaties gebruiken? Hoe worden animaties door mensen verwerkt? Welke problemen ontstaan hierbij? Oplossingen

Nadere informatie

Centrum Blended Learning

Centrum Blended Learning Centrum Blended Learning http://www.kuleuven-kulak.be/cbl Workshop: 4C/ID-model Jeroen van Merriënboer vaardighedenhiërarchie Taakklasse 1: Taakklasse 2: Taakklasse 3: Studenten krijgen een situatie waarin

Nadere informatie

E-learning bij het trainen van (klinische) vaardigheden: Van training on the job naar training before the job. Mary Dankbaar

E-learning bij het trainen van (klinische) vaardigheden: Van training on the job naar training before the job. Mary Dankbaar E-learning bij het trainen van (klinische) vaardigheden: Van training on the job naar training before the job Mary Dankbaar ICTO Platform EUR 20 november 2008 Inhoud Vaardigheidstraining Functies van e-learning

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen?

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Leren door te kijken, te doen en te delen Liesbeth Kester Inhoud A(udio)V(isueel) materiaal Inventarisatie parameters Ontwerpprincipes Theoretische achtergrond

Nadere informatie

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Helder &Wijzer Mijn opdrachten In een kort, blended programma In het kort Voor wie docenten/trainers die blended opdrachten willen leren ontwerpen en ontwikkelen

Nadere informatie

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen?

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Dr. Mary Dankbaar programma manager e-learning, Erasmus MC Inhoud Ontwikkelen en beoordelen kennis Ontwikkelen en beoordelen van vaardigheden

Nadere informatie

Prof. dr. Jeroen J. G. van Merriënboer. Innovatief Onderwijs Ontwerpen in het Gezondheidsdomein

Prof. dr. Jeroen J. G. van Merriënboer. Innovatief Onderwijs Ontwerpen in het Gezondheidsdomein Inaugurele rede Prof. dr. Jeroen J. G. van Merriënboer Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Innovatief Onderwijs Ontwerpen in het Gezondheidsdomein 1 Innovatief Onderwijs Ontwerpen in het Gezondheidsdomein

Nadere informatie

De relatie tussen presentatie modaliteit en verbaal leerprestatie in kinderen van 5 tot 16 jaar. Celeste Meijs Inge van der Wurff

De relatie tussen presentatie modaliteit en verbaal leerprestatie in kinderen van 5 tot 16 jaar. Celeste Meijs Inge van der Wurff De relatie tussen presentatie modaliteit en verbaal leerprestatie in kinderen van 5 tot 16 jaar Celeste Meijs Inge van der Wurff Pagina 2 Verbale leertaak Pagina 3 Verbale leertaak Pagina 4 Verbale leertaak

Nadere informatie

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Heerlen, 4 oktober 2011, Hogeschool Zuyd, Heerlen Dr. Bert Hoogveld, Open Universiteit, CELSTEC Drs. Diny Ebrecht, Open Universitieit, CELSTEC. Visionen für

Nadere informatie

Teaching, Learning & Technology

Teaching, Learning & Technology Teaching, Learning & Technology Instrumentatie van betekenisvolle interacties Lectorale rede Jos Fransen Rotterdam - 24 september 2015 technologie onderwijs technologie en onderwijs vraag naar gepersonaliseerd

Nadere informatie

Leren differentiëren met de 4c/ID aanpak

Leren differentiëren met de 4c/ID aanpak Leren differentiëren met de 4c/ID aanpak Marieke van Geel & Trynke Keuning Ervaringen starters Onderwijsinspectie (2015) Beginnende leraren blikken terug. Deel 1: de pabo Van de Grift, ICALT observatieformulier

Nadere informatie

Hoe worden artsen experts in klinische communicatie?

Hoe worden artsen experts in klinische communicatie? Hoe worden artsen experts in klinische communicatie? Jan Wouda Harry van de Wiel Wenckebach Instituut Universitair Medisch Centrum Groningen CanMEDS competenties Samenwerking Communicatie Organisatie Medisch

Nadere informatie

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A LVF2: 4C-ID model 0. Algemene gegevens Naam cursisten Tamara Lust, Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Naam hoofddocent Tamara Lust Namen begeleiders Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Datum

Nadere informatie

Innovatief onderwijs ontwerpen

Innovatief onderwijs ontwerpen Innovatief onderwijs ontwerpen De ontwerpprincipes van het 4CID-model Bert Hoogveld Ameike Janssen-Noordman Jeroen van Merriënboer Eerste druk Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 264199_Book.indb 3 4

Nadere informatie

Innovatief onderwijs in de praktijk

Innovatief onderwijs in de praktijk HOGER ONDERWIJS REEKS Innovatief onderwijs in de praktijk Toepassingen van het 4C-ID-model Bert Hoogveld Ameike Janssen-Noordman Jeroen van Merriënboer Noordhoff Uitgevers bv Innovatief onderwijs in de

Nadere informatie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie FEEDBACK FORMULEREN & STRUCTUREREN Andries Vroegrijk 6 juni 2014 Programma Introductie Oefening feedback geven Video Overleg Feedback Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden

Nadere informatie

Toll-net. Generiek didactisch format gebaseerd op het 4C/ID model. Datum 14/02/2011

Toll-net. Generiek didactisch format gebaseerd op het 4C/ID model. Datum 14/02/2011 Toll-net Datum 14/02/2011 Generiek didactisch format gebaseerd op het 4C/ID model Versie 1.0 Bron Basisdocument: toll_net_efro(v2).pdf van Geraldine Clarebout en Jan Elen, K.U.Leuven en KULAK. Jeroen van

Nadere informatie

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop?

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop? 4C/ID in het MBO Bakkersopleidingen in de praktijk Wat gaan we doen in deze workshop? Bijeenkomst in halen en brengen: Wie zijn wij? Onze ervaring met 4C/ID Onze resultaten Uitwisselen van ervaringen 2

Nadere informatie

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com

Nadere informatie

Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectieve instructie

Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectieve instructie leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Deel 1 - Leren informatieverwerkingstheorie Liesbeth Kester leerpsychologie als basis voor effectief instructie 3 Inhoud Deel 1 - Leren informatieverwerking

Nadere informatie

Centrum Blended Learning: Workshop 4C/ID-model van Jeroen van Merriënboer

Centrum Blended Learning: Workshop 4C/ID-model van Jeroen van Merriënboer 1 Fase Doel Inhoud (verloop) Stap 1: ontleden van de complexe vaardigheid Deelnemers kunnen een complexe vaardigheid analyseren en de deelvaardigheden groeperen in een vaardighedenhiërarchie. Context:

Nadere informatie

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen Kwaliteit in Beeld Leren door te kijken, te doen en te delen De Educatieve Kijkwijzer De Educatieve Kijkwijzer Kwaliteit Functies Extra s Kwaliteit Kwaliteit Cognitieve Theorie van Multimedia Leren Mayer,

Nadere informatie

Making Shift Happen OVER LOAD

Making Shift Happen OVER LOAD Making Shift Happen OVER LOAD WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim Surma @timsurma Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at.

Nadere informatie

11 oktober Maurice Jansen

11 oktober Maurice Jansen 11 oktober 2016 Maurice Jansen Zeevisvaart Scheepvaart Luchtvaart dienstverlening Warehousing Waterbouw Havenlogistiek Rail Wegtransport Haven operaties Binnenvaart Proces industrie Ik hoor en ik vergeet

Nadere informatie

Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs

Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs Workshop 15 oktober 2010 Iwan Wopereis, CELSTEC, Open University of the Netherlands Opzet Workshop Inleiding 10 min

Nadere informatie

Het ITIL Servicewaardesysteem (50) 35 Samenvatting en vragen (60) 40

Het ITIL Servicewaardesysteem (50) 35 Samenvatting en vragen (60) 40 Inhoudsopgave Reflection 7 Agenda 9 Introductie (1) 11 Key Concepts van Service Management (9) 15 Producten en services (12) 16 Waardecreatie (14) 17 Belangrijke stakeholders (15) 18 Servicerelaties (18)

Nadere informatie

"Wat ga ik morgen ánders doen?"

Wat ga ik morgen ánders doen? "Wat ga ik morgen ánders doen?" De impact van nieuwe technologie op het leren en opleiden van professionals in de gezondheidszorg Rob Koper Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) Open

Nadere informatie

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool 1 Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool Milou de Smet, Saskia Brand-Gruwel & Paul Kirschner Open Universiteit Goed schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. De schrijver

Nadere informatie

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd?

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Vraagje Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Voorstellen Marike Hendriks Erica Baarends Achtergrond:

Nadere informatie

CVA zorg, topsport voor ons allemaal. Dinsdag 11 april 2017

CVA zorg, topsport voor ons allemaal. Dinsdag 11 april 2017 CVA zorg, topsport voor ons allemaal Dinsdag 11 april 2017 CVA: focus op de onzichtbare gevolgen en gedrag Ingrid Brands, MD, PhD Revalidatiearts Blixembosch De impact Stroke: 78% has cognitive complaints

Nadere informatie

Hotel Zeldenrust : Play your way into math!

Hotel Zeldenrust : Play your way into math! Hotel Zeldenrust : Play your way into math! SYLKE VA N DERCRUYSSE & JA N ELEN i.s.m. Universiteit Utrecht en Universiteit Twente Programma Workshop Korte inleiding: Waarom een nieuw spel ontwikkelen? Hoe

Nadere informatie

Trends in het nieuwe leren

Trends in het nieuwe leren Trends in het nieuwe leren Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Definitie Enkele waarschuwingen

Nadere informatie

De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz

De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz Begeleiding Startende Leraren 2014-2019 9 regio s 447 vestigingen 3 tranches ~2250 beginnende docenten Agenda 1. Ontwikkel- en professionaliseringsbehoeften

Nadere informatie

Kwaliteit van leermateriaal

Kwaliteit van leermateriaal Kwaliteit van leermateriaal Hendrianne Wilkens & Arno Reints h.wilkens@clu.nl a.reints@clu.nl www.clu.nl Over het CLU Expertisecentrum Leermiddelenontwikkeling evalueren van leermiddelen maken van leermiddelen

Nadere informatie

Welkom in bloomville. 18 September 2014

Welkom in bloomville. 18 September 2014 Welkom in bloomville 18 September 2014 1 De 70:20:10 transformatie Een dag niet gewerkt een dag niet geleerd Charles Jennings & Bob Mosher 2 Belangrijke trends voor Development Grote wendbaarheid vereist

Nadere informatie

Blended learning. Waarom, wat en hoe? Steven Verjans

Blended learning. Waarom, wat en hoe? Steven Verjans Blended learning Waarom, wat en hoe? Steven Verjans Pagina 2 A. Haddad, technologies for education Vooraf: Is blended learning een nieuw fenomeen? Niet echt: al lang afwisseling didactische werkvormen

Nadere informatie

School Hogeschool Rotterdam Opleiding Master Leren en Innoveren Document Thema 1 - Analyse ontwerpmodellen Auteur Tijmen van Ravesteijn (0863451)

School Hogeschool Rotterdam Opleiding Master Leren en Innoveren Document Thema 1 - Analyse ontwerpmodellen Auteur Tijmen van Ravesteijn (0863451) School Hogeschool Rotterdam Opleiding Master Leren en Innoveren Document Thema 1 - Analyse ontwerplen Auteur Tijmen van Ravesteijn (0863451) Versie 1.0 Status Concept Versiebeheer Versie Datum Toelichting

Nadere informatie

Na afloop van deze workshop

Na afloop van deze workshop Onderwijs in Informatievaardigheden Hoe ontwerp je dat? Iwan Wopereis Na afloop van deze workshop kunt u drie ontwerpprincipes noemen voor het ontwerpen van onderwijs voor informatievaardigheden kunt u

Nadere informatie

ICT INCLUSIEF. Een train de trainer -pakket voor het aanleren van computervaardigheden

ICT INCLUSIEF. Een train de trainer -pakket voor het aanleren van computervaardigheden ICT INCLUSIEF Een train de trainer -pakket voor het aanleren van computervaardigheden Jo Daems K-point, onderzoekscentrum ICT en Inclusie, K.H.Kempen Geel 16 februari 2012 1 Situering Antwoord op vraag

Nadere informatie

Scrum maakt leren zichtbaar

Scrum maakt leren zichtbaar Scrum maakt leren zichtbaar 3 e landelijke Scrum@school co nferentie Doorn, 5 april 2017 Docent Scheikunde Greijdanus Zwolle Onderzoeker: effect scrum op leeropbrengsten Universiteit Leiden Introductie

Nadere informatie

Leeromgevingen op de grens tussen school en werk. Erica Bouw, Ilya Zitter, Elly de Bruijn

Leeromgevingen op de grens tussen school en werk. Erica Bouw, Ilya Zitter, Elly de Bruijn Leeromgevingen op de grens tussen school en werk Erica Bouw, Ilya Zitter, Elly de Bruijn Leeromgevingen op de grens tussen school en werk Inleiding Kenmerken van leeromgevingen Test: raad de categorie

Nadere informatie

CURRICULAIR SPINNENWEB. Het Spinnenweb-model is een onderwijs invloed-model wat bestaat uit 10 verschillende componenten.

CURRICULAIR SPINNENWEB. Het Spinnenweb-model is een onderwijs invloed-model wat bestaat uit 10 verschillende componenten. DANAI FUENGSHUNUT - 0470244@hrnl - LA2 - Modellen Analyse AFKORTING SA 4C/ID - 4MAT ARCS ONTWERPER D Dick, LM Carey & JO Carey J Van Merriënboer, O Jelsma & F Paas JJH van den Akker B McCarthy J Keller

Nadere informatie

Elektronische leeromgeving en didactiek. Wilfred Rubens http://www.slideshare.net/wrubens

Elektronische leeromgeving en didactiek. Wilfred Rubens http://www.slideshare.net/wrubens Elektronische leeromgeving en didactiek Wilfred Rubens http://www.slideshare.net/wrubens Programma Wat is een ELO? Voorbeelden Didactiek en ELO Voorbeelden leeractiviteiten in een ELO Functionaliteiten

Nadere informatie

Uitdagingen voor organisaties. Altijd en overal leren. binden en boeien?

Uitdagingen voor organisaties. Altijd en overal leren. binden en boeien? Altijd en overal leren Learning on the job by TNO 7 mei 2009, Den Haag Network Meeting N.C.M.Theunissen Uitdagingen voor organisaties Voor elk individu een passende opleiding verzorgen Leren tijdens het

Nadere informatie

Kikkers en Heilige Koeien UvAConext & standaarden voor het primaire onderwijs en onderzoek proces

Kikkers en Heilige Koeien UvAConext & standaarden voor het primaire onderwijs en onderzoek proces Kikkers en Heilige Koeien UvAConext & standaarden voor het primaire onderwijs en onderzoek proces SURF Seminar September 2015 Frank Benneker, ICTS Universiteit van Amsterdam Perspectief ICTS & OO dienstverlening

Nadere informatie

Powerapp! Achmea past kracht integratie werken en leren toe

Powerapp! Achmea past kracht integratie werken en leren toe Powerapp! Achmea past kracht integratie werken en leren toe Ser van Nuland Programmamanager Learning & Development 1 Learning goes social 90 seconds pitch: De kracht van social media is evident voor de

Nadere informatie

Bachelor Built Environment

Bachelor Built Environment Bachelor Built Environment Soll en Ist Soll: Commissie van Pernis (2011)!! Herijken beroepsprofiel!! Verandering als constante!! Integrale benadering, andere competenties Ist: Instituut Gebouwde omgeving

Nadere informatie

Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT. Wilfred Rubens

Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT. Wilfred Rubens Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT Wilfred Rubens Programma Introductie Huidige situatie docentprofessionalisering digitale didactiek Perspectieven op een alternatief Voorbeelden en leervragen

Nadere informatie

Drummen, complexer dan je denkt... Legitimeringsrapport Ontwerpen van Leersituaties - gevorderd April 2017

Drummen, complexer dan je denkt... Legitimeringsrapport Ontwerpen van Leersituaties - gevorderd April 2017 Drummen, complexer dan je denkt... Legitimeringsrapport Ontwerpen van Leersituaties - gevorderd April 2017 Voorwoord Dit legitimeringsrapport en instructieontwerp behoort bij de ontwerpopdracht uit de

Nadere informatie

Welkom! Peer feedback in online onderwijs. Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering. 9 oktober

Welkom! Peer feedback in online onderwijs. Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering. 9 oktober 9 oktober 2017 Welkom! Peer feedback in online onderwijs Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering Bijdrage seminar peer feedback en peer assessment in online onderwijs SURF Utrecht Dominique

Nadere informatie

Het activeren van voorkennis afhankelijk van de expertise van de student

Het activeren van voorkennis afhankelijk van de expertise van de student Het activeren van voorkennis afhankelijk van de expertise van de student Sandra Wetzels, Liesbeth Kester en Jeroen van Merriënboer Miniconferentie Testing effect 9 maart 2012 Het activeren van voorkennis

Nadere informatie

Studiegids training Productiemanager

Studiegids training Productiemanager Studiegids training Productiemanager Inhoud Inhoud... 2 1. Inhoudelijke informatie... 3 1.1 Beschrijving van de training... 3 1.2 Modules... 4 1.3 Opbouw van de training... 6 1.4 Cbt leeromgeving... 8

Nadere informatie

Werkstudentenprogramma Bachelor of Laws in de Rechten (KU Leuven Kulak)

Werkstudentenprogramma Bachelor of Laws in de Rechten (KU Leuven Kulak) Werkstudentenprogramma Bachelor of Laws in de Rechten (KU Leuven Kulak) Website:http://www.kuleuvenkulak.be/nl/onderwijs/onderwijsaanbod/Rechten/bachelor-in-de-rechtenwerkstudentenprogramma Vraagstelling/Probleemstelling

Nadere informatie

Game Based Learning / Serious games. René Kasbergen

Game Based Learning / Serious games. René Kasbergen Game Based Learning / Serious games René Kasbergen Spelregels 1 Spelleider 30+ spelers Speel

Nadere informatie

Nieuwe media. Ander onderwijs?

Nieuwe media. Ander onderwijs? Nieuwe media. Ander onderwijs? Joke Voogt Typ hier de footer 1 Wij streven ernaar dat over vijf tot tien jaar alle leerlingen voor hun toekomstig beroep, voor het deelnemen aan het maatschappelijk leven

Nadere informatie

Haal meer uit je training

Haal meer uit je training Karin de Galan & Peter Baggen Haal meer uit je training Voor een opleiding die ik geef, moeten de studenten een boek doornemen. Ik merk dat veel van hen moeite hebben met de wetenschappelijke taal. Ik

Nadere informatie

EEN BEETJE NEUROWETENSCHAP. 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 1

EEN BEETJE NEUROWETENSCHAP. 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 1 EEN BEETJE NEUROWETENSCHAP 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 1 3 GEINTEGREERDE NETWERKEN Het affectieve netwerk Het herkenningsnetwerk Het strategisch netwerk 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 2 DE UDL-RICHTLIJNEN:

Nadere informatie

Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren

Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Opleiding Mbo-Verpleegkundige Graafschap College Doetinchem w.reijrink@graafschapcollege.nl

Nadere informatie

Van keten naar samenwerking

Van keten naar samenwerking Symposium leermiddelen en schoolkosten in het mbo Van keten naar samenwerking Leermiddelen eenvoudig bereikbaar voor een faire prijs Jos Brouwer 31 mei 2017 Programma Waar doen we het voor? Wat is jouw

Nadere informatie

Inhoud. Efficiënte softwaretraining met taakgerichte e-learning. Introductie Methode Resultaten Discussie. Iwan Wopereis John van der Baaren

Inhoud. Efficiënte softwaretraining met taakgerichte e-learning. Introductie Methode Resultaten Discussie. Iwan Wopereis John van der Baaren Efficiënte softwaretraining met taakgerichte e-learning Iwan Wopereis John van der Baaren Inhoud Introductie Methode Resultaten Discussie Ilias 4.2.2 ORD 2013 - Brussel 1 Introductie Context Probleem Oplossingsrichting

Nadere informatie

Beschrijving van het leertraject. Duurzaam inrichten van Service Management

Beschrijving van het leertraject. Duurzaam inrichten van Service Management Beschrijving van het leertraject Duurzaam inrichten van Service Management INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 DIT LEERTRAJECT VOOR SERVICE MANAGERS GAAT VERDER DAN DE BES TAANDE TRAININGEN!... 3 LEREN HOE

Nadere informatie

Van verplichting naar ondersteuning Van sturen naar regie krijgen en nemen Van inhoud naar context. Een nieuwe kijk op digitaal leren.

Van verplichting naar ondersteuning Van sturen naar regie krijgen en nemen Van inhoud naar context. Een nieuwe kijk op digitaal leren. Van verplichting naar ondersteuning Van sturen naar regie krijgen en nemen Van inhoud naar context Een nieuwe kijk op digitaal leren. Noordhoff Health en ProfPortaal Zorg; samen beter Het in co-creatie

Nadere informatie

LLP Leonardo da Vinci project SCOGATT. TOI UK/11/LLP-LdV/TOI 497

LLP Leonardo da Vinci project SCOGATT. TOI UK/11/LLP-LdV/TOI 497 LLP Leonardo da Vinci project SCOGATT Project Naam SCOGATT Serious Computer Games as a Teacher Tool Werk Pakket Work Package 4 Adaptation, preparation and transfer Resultaatnummer Titel ( Korte beschrijving

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

Bachelor of Business Administration (MER opleiding)

Bachelor of Business Administration (MER opleiding) Bachelor of Business Administration (MER opleiding) voor decentrale overheden Het Onderwijs De Bachelor of Business Administration voor decentrale overheden (Management, Economie & Recht, MER) wordt aangeboden

Nadere informatie

Overzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017

Overzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017 Introductie Iwan Wopereis Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down Maastricht University en Open Universiteit 1 Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down

Nadere informatie

Hierbij de presentatie met bijhorende E-links. Tessa De Block Kathleen De Greef Roy Remmen

Hierbij de presentatie met bijhorende E-links. Tessa De Block Kathleen De Greef Roy Remmen In de research club van 18 oktober demonstreerde dr. Mary Dankbaar het flipped classroommodel, toegepast in het medisch onderwijs van het Erasmus Medisch Centrum van Rotterdam. Aan de hand van een 5-tal

Nadere informatie

EEN LEAR N I NG ANALYTICS S ER VI CE JOHAN JEUR ING

EEN LEAR N I NG ANALYTICS S ER VI CE JOHAN JEUR ING EEN LEAR N I NG ANALYTICS S ER VI CE JOHAN JEUR ING INTRODUCTIE De opdrachtgever voor dit project is Johan Jeuring, van het departement Informatica van de Universiteit Utrecht, namens het projectteam van

Nadere informatie

Innovatief online onderwijs: hoe zorgen w e voor kw aliteit? Dr. Mary Dankbaar, Erasm us MC, Program m a m anager E-Learning

Innovatief online onderwijs: hoe zorgen w e voor kw aliteit? Dr. Mary Dankbaar, Erasm us MC, Program m a m anager E-Learning Innovatief online onderwijs: hoe zorgen w e voor kw aliteit? Dr. Mary Dankbaar, Erasm us MC, Program m a m anager E-Learning INHOUD Belangrijke ontwikkelingen in opleiden; leren en ict Online materiaal:

Nadere informatie

PERSPECTIEF OP POTENTIES. Juul Koene lectoraat GGZ Hogeschool Leiden

PERSPECTIEF OP POTENTIES. Juul Koene lectoraat GGZ Hogeschool Leiden PERSPECTIEF OP POTENTIES Juul Koene lectoraat GGZ Hogeschool Leiden HERSTEL Herstel omvat vier componenten Functioneel herstel krijgt weinig expliciete aandacht FUNCTIONEEL HERSTEL Leerprocessen Nadruk

Nadere informatie

De toekomst van de ouderenzorg is al begonnen: alleen nog maar de innovaties verspreiden. Lezing op woensdag 9 november 2011 te Doetinchem

De toekomst van de ouderenzorg is al begonnen: alleen nog maar de innovaties verspreiden. Lezing op woensdag 9 november 2011 te Doetinchem De toekomst van de ouderenzorg is al begonnen: alleen nog maar de innovaties verspreiden. Lezing op woensdag 9 november 2011 te Doetinchem Ontwikkelingen in omgeving 1. Vraag naar klinische geriatrische

Nadere informatie

Workshops en cursussen H E R S E N W E R K. Scholing en advies op het gebied van hersenletsel

Workshops en cursussen H E R S E N W E R K. Scholing en advies op het gebied van hersenletsel Workshops en cursussen H E R S E N W E R K Scholing en advies op het gebied van hersenletsel 2016 Hersenwerk Hersenwerk is een organisatie die kennis en wetenschap verzamelt en verspreidt op het gebied

Nadere informatie

02-09- 15. Didactiek 1. Leerdoelen, -activiteiten en instructie. Tarwe, haver, gerst, erwten, bonen, suikerbieten, vlas. Vragen

02-09- 15. Didactiek 1. Leerdoelen, -activiteiten en instructie. Tarwe, haver, gerst, erwten, bonen, suikerbieten, vlas. Vragen Didactiek Leerdoelen, -activiteiten en instructie Stephan Ramaekers, PhD Centrum Onderwijs & Leren 3 augustus 205 Wer kvor men / Activiteiten Vragen? 2 3 4 5 Instructie / opdrachten Tarwe, haver, gerst,

Nadere informatie

Avans visie Onderwijs & ICT

Avans visie Onderwijs & ICT Avans visie Onderwijs & ICT Samen het maximale uit jezelf halen met ICT Algemeen De visie op Onderwijs en ICT is afgeleid van de Avans Onderwijsvisie en opgesteld vanuit de overtuiging dat we onze ambitie

Nadere informatie

Turn Knowledge into Workplace Performance

Turn Knowledge into Workplace Performance Turn Knowledge into Workplace Performance Agenda Agenda 1. Introductie 2. Business issues bij software implementaties of upgrades 3. tts oplossing Veranderingen Problemen vanuit bedrijfsperspectief Veranderingsprocessen

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

Werken met TPACK. Wilfred Rubens

Werken met TPACK. Wilfred Rubens Werken met TPACK Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com Introductie TPACK Video TPACK Wat weten jullie over TPACK? Korte herhaling Werken met TPACK aan de hand van opdrachten Sterke en minder sterke

Nadere informatie

Modulewijzer Media en Onderzoek CDM jaar 4 CDMMEO Herfst / winter 2010 / 2011. Media en onderzoek

Modulewijzer Media en Onderzoek CDM jaar 4 CDMMEO Herfst / winter 2010 / 2011. Media en onderzoek Modulewijzer Media en Onderzoek CDM jaar 4 CDMMEO Herfst / winter 2010 / 2011 Media en onderzoek Module beschrijving Moduelecode MEDMEO01-2 CP 2 Belasting 56 klokuren Looptijd 20 weken, twee kwartalen

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

Cognitieve interdisciplinaire vaardigheden in hoger onderwijs voor DO

Cognitieve interdisciplinaire vaardigheden in hoger onderwijs voor DO Cognitieve interdisciplinaire vaardigheden in hoger onderwijs voor DO Bijdrage van systeemanalyse 25 april 2013, Karen Fortuin Competenties voor duurzame ontwikkeling Systemic thinking and handling complexity

Nadere informatie