Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede

Transcriptie

1 Gemeente Heemstede Technische rapportage Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede Mogelijkheden plaatsing verkeersregelinstallatie

2 Gemeente Heemstede Technische rapportage Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede Mogelijkheden plaatsing verkeersregelinstallatie Datum 25 oktober 2016 Kenmerk HSD029/Opw/ Eerste versie goudappel@goudappel.nl

3 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Gemeente Heemstede Technische rapportage Titel rapport Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede Mogelijkheden plaatsing verkeersregelinstallatie Kenmerk HSD029/Opw/ Datum publicatie 25 oktober 2016 Projectteam opdrachtgever(s) Edwin van Hofwegen, Roel Huisman Projectteam Goudappel Coffeng Wijnand Oppedijk, Harry Groot, Mark Mombarg Projectomschrijving Onderzoek mogelijkheden plaatsing VRI op het kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan in Heemstede. Inclusief visuele tellingen, vormgevingsanalyse en verkeersveiligheidstoets/observatie. Trefwoorden VRI, Heemsteedse Dreef, Camplaan, Cruquiusweg, N200, Heemstede, verkeerskundige toets, verkeersveiligheid, analyse, observatie, visuele tellingen, toetsing

4 Inhoud Pagina 1 Inleiding Aanleiding Omschrijving werkzaamheden Leeswijzer 2 2 Gedragsobservatie en schouw Uitvoering Vormgeving Ongevallencijfers Verkeersafwikkeling Oversteekbaarheid voor voetgangers Gedrag van fietsers Conclusies en aanbevelingen na schouw 8 3 Visuele tellingen en prognoses Werkwijze Signaalgroepnummering Resultaten Vormgevingsanalyse Inleiding Ongeregeld Geregeld met VRI 14 5 Conclusie en aanbevelingen Samenvatting Conclusie Aanbevelingen 22

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Heemstede wil graag de mogelijkheden van een verkeersregelinstallatie (VRI) op het kruispunt van de Heemsteedse Dreef en de Camplaan in beeld krijgen. De eventuele plaatsing van een VRI op het kruispunt heeft daarbij de verbetering van de verkeersveiligheid als grondslag. In het recente verleden zijn reeds aanpassingen doorgevoerd om de situatie te verbeteren. Op dit moment is op het kruispunt, op relatief korte afstand van de Heemsteedse Dreef met de N201, sprake van een ongeregelde (voorrangs)situatie, waarbij in de middenberm van de Heemsteedse Dreef sprake is van een brede middenberm. De gemeente Heemstede heeft Goudappel Coffeng gevraagd om de gevolgen, aandachtspunten en vormgevingstechnische alternatieven in kaart te brengen. Kijkend naar afwikkeling, verkeersveiligheid en gevolgen voor het wegbeeld/inpasbaarheid. De onderliggende rapportage geeft inzicht in de huidige situatie, de waargenomen problemen en de mogelijke oplossingen. 1.2 Omschrijving werkzaamheden Om de situatie goed in beeld te brengen zijn in opdracht van de gemeente Heemstede de volgende werkzaamheden uitgevoerd door Goudappel Coffeng: Het uitvoeren van visuele tellingen op een marktdag en een reguliere werkdag. Het ophogen van deze recente telcijfers van de intensiteiten naar prognosejaar 2031 (uitgaande van de levensduur van een verkeersregelautomaat). Een schouw/observatie van de huidige situatie om de situatie/problemen in kaart te brengen. Met speciale aandacht voor verkeersveiligheid, verkeersgedrag en het aandragen van verbeterpunten. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 1

6 Het doorrekenen van de afwikkeling uitgaande van een VRI voor de vormgeving van (1) de huidige vormgeving met brede middenberm (met eventuele kleinschalige aanpassingen) en (2) als compact kruispunt (zonder brede middenberm). Dit uitgaande van de cijfers voor een reguliere dag (ochtend- en avondspits) en de marktdag (alleen ochtendspits). Deze vormgevingsvarianten worden beoordeeld uit oogpunt van verkeersveiligheid en verkeerstechnisch. Ook de in het verleden door Goudappel Coffeng uitgevoerde studie op dit kruispunt wordt hierbij betrokken. 1.3 Leeswijzer De notitie start met in het tweede hoofdstuk de resultaten van de observaties en beschrijving van de huidige situatie en de waargenomen problemen, knelpunten en opvallende aspecten. Hierbij wordt ook ingegaan op eventuele verbeterpunten. In het derde hoofdstuk de bepaling van de intensiteiten voor het prognosejaar. In het vierde hoofdstuk de vormgevingsanalyses. De rapportage sluit af met de conclusies en aanbevelingen. Figuur 1.1: Omgeving kruispunt Camplaan Heemsteedse Dreef Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 2

7 2 Gedragsobservatie en schouw 2.1 Uitvoering De gedragsobservatie en schouw is uitgevoerd door Harrie Groot van Goudappel Coffeng, gecertificeerd verkeersveiligheidsauditor en conflictobservator. De observatie is uitgevoerd op 9 juni 2016 tijdens de ochtendspits ( uur) en de spits in de late middag ( uur) Bij de schouw is tevens de beoordeling uit 2011 betrokken van de eerdere situatie om mogelijk de effecten van de aangebrachte wijzigingen in de vormgeving te herkennen. 2.2 Vormgeving De volgende foto s geven het principe van de huidige vormgeving en de verschillen met de oude situatie weer: De rijbaan van de Heemsteedse Dreef heeft een brede middenberm (13 m). Het linksafvak vanuit het noorden is verwijderd. Als fietsvoorziening langs de Heemsteedse Dreef zijn fietsstroken aanwezig. In de huidige situatie is de fietsstrook vlak voor het kruispunt verhoogd, waardoor deze hier fysiek gescheiden wordt van de rijstrook voor het autoverkeer. Auto s maken hier ook inderdaad geen gebruik van de fietsstrook. Er zijn voetgangersoversteekplaatsen op de zuidelijke en de westelijke tak van het kruispunt. Deze oversteekplaatsen worden geregeld gebruikt. Ten opzichte van de oude situatie zijn ze beter herkenbaar door de aangebrachte borden boven de rijbaan. De waarschuwing voor de voetgangersoversteekplaats zebra om de bocht! is in 2011 geplaatst. Op de noordelijke tak van het kruispunt is een smalle strook tegels aangebracht waardoor voetgangers ook aan deze zijde kunnen oversteken. Er wordt daar overigens met een kinderwagen en dergelijke over de naastgelegen fietsstrook gelopen, omdat de trottoirbanden hier niet verlaagd zijn. De (losse) putdeksels die op de brede loopstrook aan de zuidzijde liggen zijn wat betreft comfort voor voetgangers ook een punt van aandacht. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 3

8 Op het kruisingsvlak is de blokmarkering voor de fietsoversteek vervangen door streepmarkering (zie luchtfoto). Dit geeft de voorrangssituatie beter aan. Het rijgedeelte tussen de brede middenbermen is ingedeeld met behulp van overrijdbare stroken van witte bestrating. De scheiding tussen auto s en fietsers is duidelijk zichtbaar en herkenbaar. De stroken voor het autoverkeer zijn zo breed (4,5 meter) dat twee auto s zich hier naast elkaar kunnen opstellen. Figuur 2.1: Oude situatie 2011 (links) en huidige situatie (rechts) Figuur 2.1: Luchtfoto oude situatie 2011 (links) en huidige situatie (rechts) 2.3 Ongevallencijfers Ongevallencijfers worden niet meer zo gedetailleerd geregistreerd als vroeger, zodat een diepgaande analyse van de ongevallencijfers niet mogelijk is. Kijkend naar de geregistreerde cijfers, is wel een en ander te zeggen over de situatie en is ook een vergelijking te maken tussen de oude en huidige situatie. In de tabel staat UMS voor Uitsluitend Materiële Schade. Na de reconstructie in 2012 is het aantal geregistreerde ongevallen afgenomen. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 4

9 jaar UMS gewonden opmerkingen ongeval met gewonde: personenauto met fiets één nachtelijk ongeval (ums): personenauto met vast voorwerp een keer met voetganger en een keer met fietser beide keren: geen voorrang verlenen ongeval met gewonde: personenauto met fiets door: geen doorgang verlenen ongeval met gewonde: personenauto met fiets Tabel 2.1: Overzicht geregistreerde ongevallen kruispunt Camplaan ( ) 2.4 Verkeersafwikkeling Verkeersafwikkeling op het kruispunt Brede middenberm Op de middenberm kunnen twee auto s achter elkaar opstellen. Toch moet dit met enige zorg worden uitgevoerd. Bij oprijden op de middenberm tot de haaientanden van de tweede rijbaan is er weinig ruimte voor linksafslaand verkeer dat voorlangs rijdt. Bij te weinig oprijden op de middenberm wordt de ruimte beperkt voor linksafslaand verkeer om achterlangs te rijden. In enkele gevallen wordt de doorgaande rijbaan zelfs deels geblokkeerd als de auto s niet voldoende ver oprijden. Tussen en uur is het even erg druk vanuit centrum. Er is continu een wachtrij van ongeveer 10 voertuigen in de Camplaan. Auto s staan vervolgens met twee naast elkaar op de middenberm. De situatie wordt dan onoverzichtelijker. Echte problemen ontstaan als een voertuig linksaf wil (vanuit Camplaan oostzijde) en voorrang blijft verlenen aan verkeer vanuit het centrum. Dan loopt het kruispunt vol. Auto s vanuit het centrum, oversteek eerste rijbaan Auto s vanuit het centrum (Camplaan-west) stoppen vaak laat voor fietsers of stoppen met de neus op de fietsstrook. Een enkele keer moet een fietser uitwijken over de rijbaan. Dit gedrag van automobilisten komt enerzijds door het beperkte uitzicht vanuit de Camplaan en anderzijds door de beperkte afstand tussen de zebra en de haaientanden. Een (gemiddelde) auto past niet tussen de zebra en haaientanden. De auto staat meestal deels op de zebramarkering, en soms deels op de fietsstrook. Verkeer op het kruispunt accepteert in het algemeen erg kleine hiaten. Het snelheidsgedrag en het attentieniveau is daar ook wel op afgestemd. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 5

10 Auto s vanuit het centrum, linksaf bij de tweede rijbaan De voorrang tussen links afslaand verkeer uit het centrum en tegemoetkomend rechtdoorgaand verkeer (bij de tweede oversteek) is onduidelijk. De meest zekere neemt/krijgt voorrang. De rechtdoorgaande overstekende kinderen op de fiets krijgen geen voorrang, ouderen op de fiets nemen en krijgen wel voorrang. Deze onduidelijkheid kost tijd en beperkt de verkeersafwikkeling. De bocht naar links (vanuit centrum) bij de tweede rijbaan is erg krap. Auto s rijden over de witte klinkerstroken in de middenberm of over de fietsstrook van de Heemsteedse Dreef. Auto op Heemsteedse Dreef rechtsaf naar het centrum Dit is aangegeven met bewegwijzering en is ook een belangrijke verkeersstroom. Auto s rijden voor de afslag niet over de fietsstrook, maar kruisen de fietsstrook op de aansluiting zelf. Automobilisten moeten daarbij zeer goed opletten op de achteropkomende fietsers en doen dat ook. Het is een veel gebruikte route voor autorijscholen. Slechts een enkele keer wordt met hoge snelheid even voor fietsers langs gereden. Het conflict tussen rechtsafgaande auto s richting centrum en rechtdoorgaande fietsers op de Heemsteedse Dreef gaat steeds goed. Een enkele keer gaat het bijna fout als een scooter vanaf de rijbaan met hoge snelheid rechts, via de fietsstrook inhaalt als een auto afremt om rechtsaf te gaan Relatie met kruispunt Cruquiusweg (N201) Wachtrijvorming In het ochtendspitsuur ontstaat wachtrijvorming op de (enkele) rechtsafstrook voor de aansluiting op de Cruquiusweg. Regelmatig komt de wachtrij tot vlak voor het kruispunt Camplaan en incidenteel tot over het kruispunt. De afstand tot de aansluiting op de Cruquiusweg is ongeveer 120 meter. Het linksafslaande verkeer verdeelt zicht op het kruispunt Cruquiusweg over beide rijstroken voor linksaf en de wachtrij blijft daar beperkt tot enkele voertuigen per rijstrook. Aankomsten in clusters Verkeer vanaf het kruispunt Cruquiusweg komt aan in clusters. Hierdoor ontstaan hiaten in de verkeersstroom vanuit die naderingsrichting. Gecombineerd met het vele afslaande verkeer wordt het voor auto/fiets en voetgangers eenvoudiger om hier de Heemsteedse Dreef over te steken. In het avondspitsuur zijn deze clusters aanzienlijk (tot 14 auto s). Tussen de clusters is er vanuit de richting Cruquiusweg langere tijd geen verkeersaanbod. Bijzondere verkeersbewegingen Met enige regelmaat maken auto s vanaf de aansluiting Cruquiusweg een keerbeweging op het kruispunt Camplaan. Fietsers richting Cruquiusweg rijden soms tegen de richting in en rijden daarbij over de fietsstrook of over het trottoir. Tussen beide kruispunten is een oversteekplaats. Deze wordt regelmatig gebruikt door voetgangers. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 6

11 2.5 Oversteekbaarheid voor voetgangers Heemsteedse Dreef (zuidelijke tak) Verkeer komt vanuit de richting Cruquiusweg aan in clusters met daartussen ruime hiaten. Die hiaten bieden samen met het vele afslaande verkeer goede mogelijkheden om de Heemsteedse Dreef over te steken. In de vroege piekperiode voor de auto zijn er vrijwel geen overstekende voetgangers. Automobilisten passen dan hun snelheid niet aan bij de incidentele overstekende voetgangers. Bij het begin van de scholen ( uur) zijn er plotseling veel overstekende voetgangers. In beide richtingen. Gelijktijdig is er een piek van het autoverkeer, met een wachtrij voor de Cruquiusweg tot op het kruispunt Camplaan. Met het vele verkeer en de vele afslagbewegingen op het kruispunt wordt het attentieniveau hoger en de snelheid van het verkeer lager. Automobilisten houden goed rekening met overstekende voetgangers. Sommige ouderen zijn te bang om over te steken bij de zebra en zijn zo afwachtend dat het verkeer doorrijdt. Maar ook wordt er gestopt aan de zijde zonder zebramarkering voor een overstekende oudere met fiets aan de hand. Oversteek Camplaan (westelijke tak) Er wordt in principe goed voorrang verleend aan voetgangers en fietsers. Het beperkte uitzicht en de korte afstand (3,5 m) tussen fietsstrook en zebramarkering zorgt voor verschillend stopgedrag van automobilisten. Sommigen staan voor de fietsstrook en dan op de zebramarkering, anderen niet op de zebramarkering, maar dan wel op de fietsstrook en weer anderen doen iets ertussenin. Voor autoverkeer vanuit het oosten dat de hele kruising oversteekt is er ook onvoldoende ruimte om op te stellen. Dit verkeer moet voor het kruisen van de tweede rijbaan rekening houden met auto-, fietsverkeer en voetgangers op de zebra. Dat is tijdens de piekmomenten lastig te overzien en veel tegelijk. 2.6 Gedrag van fietsers Er zijn weinig problemen voor fietsers op het kruispunt. In het algemeen wordt door automobilisten goed rekening gehouden met de aanwezige fietsers en hun gedragingen. De fietsstroken naast de rijbaan maken het mogelijk om langzamere fietsers te passeren via de rijbaan. Ter hoogte van de verhoogd aangelegde fietsstrook voor het kruispunt ontstaan dan minder duidelijke situaties. Een fietser die daar inhaalt via de rijbaan kan niet meer snel even uitwijken naar de fietsstrook als er een conflict met een auto ontstaat. Er ontstaat hierdoor ook een tweedeling in manieren om linksaf te slaan met de fiets. Beide manieren worden hier op een veilige manier toegepast: Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 7

12 eerste tijdig voorsorteren naar de rijbaan en tussen het overige verkeer linksafslaan, tweede doorrijden tot de overzijde van de Camplaan, daar stoppen en haaks oversteken. Fietsers richting Cruquiusweg rijden soms tegen de richting in en rijden daarbij over de fietsstrook of over het trottoir. Er ontstaan daarbij overigens geen gevaarlijke situaties. 2.7 Conclusies en aanbevelingen na schouw Verkeersafwikkeling Vooral in het ochtendspitsuur is het lastig om vanuit het centrum de Heemsteedse Dreef op te rijden. De wachtrij voor de aansluiting Cruquiusweg (rechtsaf) komt af en toe tot op het kruispunt. Er ontstaat op de Camplaan vanuit het centrum een wachtrij en op de middenberm wordt er met 2 naast elkaar gewacht. Als dan iemand vanuit het oosten (Camplaan) dan ook nog linksaf wil gaan, loopt het kruispunt snel vol Rechtsafslaand verkeer Het conflict tussen rechtsafgaande auto s richting centrum en rechtdoorgaande fietsers op de Heemsteedse Dreef gaat in het algemeen goed. Het attentieniveau is hier hoog Oversteek voor voetgangers Het gebruik van de voetgangersoversteekplaatsen is voor het overgrote deel goed en veilig mogelijk. Een enkele keer wordt te hard gereden om veilig te reageren op onverwachte gebeurtenissen op het kruispunt en de oversteekplaats. Daarbij is 50 km/h eigenlijk al te snel. Het vele afslaande autoverkeer naar en vanaf de Camplaan zorgt wel voor een gemiddeld lage snelheid op het kruispunt en een hoog attentieniveau Aanbevelingen Het instellen van snelheidsbeperking (extremen tegengaan) door aanpassing van de vormgeving. Beperken van de wachtrij bij het kruispunt met de Cruquiusweg, bijvoorbeeld door een extra opstelstrook rechtsaf of een verlenging (aandachtspunt is dan wel de oversteek bij de Drieherenlaan). Onderzoek naar de mogelijkheid van een voorrangspleintje, waardoor de voorrangssituatie tweede rijbaan duidelijker wordt en linksafslaan beter wordt gefaciliteerd. Als een ruimtelijke oplossing niet kan, dan overwegen we de problemen op te lossen met een VRI Toelichting op oplossing voorrangskruispunt Op een voorrangskruispunt passeren de afslaande stromen elkaar achterlangs. Afslaande stromen passeren elkaar dus achterlangs. Ze passeren dus eerst het kruispunt en slaan dan pas af, waardoor het verkeer op de hoofdroute vaak minder hinder ondervindt van het afslaande verkeer. Het voorrangskruispuntje kan vergeleken worden met een kleine versie van een rotonde, die minder ruimte in beslag neemt. Er is sprake van voorrang voor de belangrijkste verkeersstroom. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 8

13 Er zijn diverse oplossingen mogelijk, die sterk afhankelijk zijn van de beschikbare ruimte, voorrang en de verkeersstromen, de aanwezigheid van langzaam verkeer et cetera. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 9

14 3 Visuele tellingen en Prognoses 3.1 Werkwijze Het prognosejaar is vastgesteld op 2031: Uitgaande van de realisatie van een VRI met een levensduur (qua automaat) van circa 15 jaar. In opdracht van de gemeente Heemstede zijn vervolgens visuele tellingen uitgevoerd, waarbij ook naar wachtrijen is gekeken. Dit voor één avondspitsperiode en twee ochtendspitsperiodes (normale werkdag en een marktdag). De tellingen (2016) zijn vervolgens opgehoogd met een groeipercentage van 1,0% per jaar opgehoogd naar het prognosejaar (2031). De opgehoogde cijfers zijn in hoofdstuk 5 gebruikt bij de vormgevingsanalyses voor de ochtendspitssituaties (met en zonder markt) en de avondspits. 3.2 Signaalgroepnummering Bij de richtingnummering tijdens de tellingen en berekeningen, is uitgegaan van nummering vanuit het oosten (Camplaan-oost). Zie figuur 3.1 voor een schematische weergave van de richtingnummering. Tak A en C zijn de Camplaan. Tak B en D de Heemsteedse Dreef. Figuur 3.1: Schematische weergave richting nummering Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 10

15 3.3 Resultaten 2031 richting tak ochtendspits 2031 (werkdag) ochtendspits 2031 (marktdag) avondspits A (oost) B (zuid) C (west) D (noord) Tabel 3.1: Prognoses intensiteit 2031 in pae/h Tussen de beide ochtendspitsen (met- en zonder markt) zit weinig verschil. Het grootste is te merken bij de linksaffer vanuit het zuiden (richting 06) de Camplaan-west in. In de ochtendspits is het rechtdoorgaande verkeer op de Heemsteedse Dreef (richting 05 en 11) de dominante verkeerstroom. Daarnaast de relatie tussen de Camplaan-west en de Heemsteedse Dreef-noord (richting 09/10). In de avondspits is dit eveneens het geval. Heemstede-in (richting 10/11) is daarbij in de ochtendspits de spitsrichting en in de avondspits Heemstede-uit (richting 05/09). Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 11

16 4 Vormgevingsanalyse 4.1 Inleiding Een VRI kan gewenst of noodzakelijk zijn op basis van de capaciteit en/of verkeersveiligheid. Verkeerd toegepast kan een VRI ook negatieve effecten op de verkeersveiligheid hebben. Bij de uitgevoerde vormgevingsanalyse is gekeken naar de noodzaak van een VRI kijkend naar de afwikkeling/capaciteit, waarbij ook kritisch is gekeken naar de gevolgen van de toepassing van een VRI. Dit binnen de bestaande vormgeving met brede middenberm en daarnaast in de vorm van een compact kruispunt. Daarnaast is gekeken naar een vormgeving met een voorrangspleintje zoals is voorgesteld bij de bevindingen van de schouw in hoofdstuk 2. De berekeningen zijn uitgevoerd met het programmapakket OMNI-X op basis van de in hoofdstuk 3 bepaalde prognoses voor het prognosejaar Ongeregeld Varianten De situatie zonder VRI is doorgerekend voor een drietal vormgevingsvarianten, waarbij de Heemsteedse Dreef steeds de voorrangsweg is. huidige vormgeving (brede middenberm); compact kruispunt (geen brede middenberm); enkelstrooksrotonde Huidige vormgeving (brede middenberm) Met OMNI-X is het niet mogelijk om deze vormgeving in één keer door te rekenen. Om deze reden is het kruispunt als het ware uit elkaar getrokken in een oostelijk en een westelijk deel. In de rekenresultaten staan de wachttijden per variant voor de gemiddelde wachttijd op het (deel)kruispunt voor de tak met hoogste gemiddelde wachttijd. Een goede beoordeling van de afwikkeling is de I/C-verhouding (verhouding tussen de intensiteit en de capaciteit). Een waarde van 0,80 of hoger is onwenselijk. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 12

17 spitsperiode I/C verhouding oostelijk deel wachttijden oostelijk deel I/C verhouding westelijk deel wachttijden westelijk deel ochtendspits 1, sec 0,74 21 sec ochtendspits markt 1, sec 0,74 22 sec avondspits 0,56 12 sec 0,65 22 sec Tabel 4.1: Resultaten bij huidige vormgeving 2031 Voor het oostelijke deel van het kruispunt is duidelijk dat daar de problemen ontstaan. In de avondspits loopt het prima, maar in de (markt)ochtendspits is de I/C-verhouding ruim boven de 0,80 met 1,01 en 1,14. Al gaat op het westelijke deel de I/C ook al richting de 0,80. Verkeer vanuit de Camplaan-west maakt tenslotte ook gebruik van het oostelijke deel van het kruispunt, met meer conflicten dan op het westelijke deel (waar veel verkeer vanaf de Heemsteedse Dreef (noord) de Camplaan (west) in zal rijden. De opstelruimte op de middenberm is circa 2 voertuigen waarmee op het oostelijke deel dus eerder problemen ontstaan. De huidige vormgeving is voor de prognoses 2031 dus niet voldoende, gezien de grote stroom verkeer tussen west en noord. Om deze reden is er gekeken naar alternatieve vormgevingen, zoals een compact kruispunt en een enkelstrooksrotonde Compact kruispunt (geen brede middenberm) spitsperiode I/C verhouding wachttijden ochtendspits 1, sec ochtendspits markt 2, sec avondspits 1, sec Tabel 4.2: OMNI-X resultaten compact kruispunt In deze variant zou de doorgaande richting voorrang behouden (Heemsteedse Dreef). Er is geen aparte opstelstrook voor linksafslaande bewegingen. De intensiteit van het westen naar het noorden is in beide spitsen dusdanig hoog dat er een zeer grote wachtrij ontstaat. Het verkeer krijgt geen kans om af te slaan en houdt het overige verkeer op de westtak op, waardoor deze lange wachtrijen ontstaan Compact voorrangskruispunt met linksafvakken Als op de Camplaan linksafvakken worden gerealiseerd waar ruimte voor ontstaat bij het opofferen van de brede middenberm is nog steeds sprake van een oververzadigde situatie met een I/C-verhouding die in elke spitsperiode boven de 1,00 komt en daarmee erg lange wachtrijen. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 13

18 spitsperiode I/C verhouding wachttijden ochtendspits 1, sec ochtendspits markt 3, sec avondspits 1, sec Tabel 4.3: OMNI-X resultaten compact kruispunt met opstelstroken linksaf Enkelstrooksrotonde Tot slot al viel dit in principe buiten de scope van het onderzoek- is nog onderzocht of een rotonde zou passen. Qua ruimte lijkt dit te realiseren te zijn. Met behulp van de Meerstrooksrotondeverkenner is gekeken of dit afwikkelingstechnisch mogelijk is. Een enkelstrooksrotonde is hiervoor een prima oplossing, waarmee ook stedenbouwkundig een meer herkenbare ingang naar het centrum ontstaat. De maximale verzadigingsgraad is 0,58 in de (maatgevende) ochtendspits op een marktdag. Met een situatie waar een enkelstrooksrotonde werkt, lijken daarmee ook mogelijkheden te zijn voor een voorrangspleintje. Dit kan door bijvoorbeeld een VISSIM-simulatie worden getoetst Samenvatting situatie ongeregeld In de situatie van 2031 is er een dusdanig grote linksafbeweging vanuit het westen, dat een voorrangskruispunt niet meer voldoende is als oplossing. Een enkelstrooksrotonde en mogelijk een voorrangspleintje zou wel kunnen werken. De ruimte is hier ook voor beschikbaar. Bij een voorrangspleintje kan dit mogelijk binnen het bestaande kruisingsvlak of op grotere afstand. Er valt zelfs te denken aan het betrekken van de iets zuidwestelijker gelegen rotonde. Bij dit soort oplossingen moet wel worden meegenomen, dat er sprake kan zijn van wijzigende routekeuzes. 4.3 Geregeld met VRI Varianten De situatie is ook doorgerekend met een Verkeersregelinstallatie (VRI) voor een tweetal vormgevingsvarianten: huidige vormgeving (brede middenberm); compact kruispunt (geen brede middenberm) Bij de berekeningen Per situatie is een schematische afbeelding van de vormgeving opgenomen met de gebruikte richtingnummering (ook wel signaalgroepnummer of SG genoemd). Bij de resultaten komen deze nummers ook terug in de maatgevende conflictgroep: deze geeft aan welke richtingen niet gelijkertijd groen mogen krijgen en die samen de hoogste cyclustijd geven. Oplossingen in capaciteitsuitbreiding dienen in principe (in eerste instantie) te worden gezocht in de richtingen uit de maatgevende conflictgroep. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 14

19 Een acceptabele cyclustijd (tijd die nodig is om alle richtingen groen te geven) ligt voor een T-aansluiting. Voor een vierarmig kruispunt maximaal 120 seconden. Bij kruispunten met veel langzaam verkeer bij voorkeur niet hoger dan 90 seconden. Een hogere cyclustijd betekent ook hogere wachttijden (het duurt langer voor het groen is) Huidige vormgeving (brede middenberm) De situatie met VRI is binnen het programmapakket COCON allereerst doorgerekend met een minimale vormgevingsvariant, waarbij de huidige middenberm behouden blijft. Figuur 4.1: Visualisatie VRI met brede middenberm Gezien de brede middenberm behouden is gebleven, is er rekening gehouden met hoge ontruimingstijden, welke zijn ingeschat op basis van ervaringscijfers. De vormgeving is niet voldoende om het verkeer binnen een acceptabele cyclustijd (bij voorkeur onder de 90 seconden en maximaal 120 seconden) af te wikkelen. Met een deelconflict (gelijktijdig groen geven aan conflicterende richtingen) tussen SG05 en SG11 ontstaat meer ruimte, maar het is nog steeds niet voldoende. De avondspits is hierbij maatgevend. Maar ook in de ochtendspits is vrijwel geen restcapaciteit. spitsperiode cyclustijd maatgevende conflictgroep ochtendspits 110 sec ochtendspits markt 120 sec avondspits past niet Tabel 4.4: Resultaten COCON met deelconflicten Met een deelconflict ontstaat een situatie waar conflicterend verkeer gelijktijdig groen heeft. Dit is een vaker voorkomend iets, maar uiteraard is dit wel minder veilig dan een conflictvrije regeling. Aangezien de maatgevende conflictgroep is en de Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 15

20 richtingen op de Camplaan (02/08) geen ruimte geven voor een uitbreiding (extra opstelstroken), lijkt een extra opstelstrook vanuit het noorden het meest voor de hand te liggen (het splitsen van richting 11 in een richting 10 en 11). In de avondspits is SG11 tenslotte maatgevend door een grote rechtsafstroom. De ruimte is aanwezig om SG10 te kunnen realiseren. SG11 heeft veel minder groen nodig. Doordat een aantal conflicten verdwijnen, zoals SG26/36 met SG11, is dit mogelijk. Het deelconflict tussen SG05 en SG10/11 blijft bestaan. Dit resulteert in onderstaande vormgeving. Figuur 4.2: Visualisatie VRI met aparte SG10 Bij deze vormgeving horen vervolgens de volgende cyclustijden en bijbehorende wachtrijlengtes. De cyclustijden blijven in de normale ochtend- en avondspits onder de 100 seconden. Wel is sprake van deelconflicten. Een verdere verlaging van de cyclustijd is mogelijk door ook richting 05 te splitsen. spitsperiode cyclustijd maatgevende conflictgroep ochtendspits 90 sec ochtendspits markt 105 sec avondspits 75 sec Tabel 4.5: Cyclustijden met splitsing noordzijde (SG10/11) wachtrijlengtes (m) ochtendspits ochtendspits markt avondspits SG SG SG SG SG Tabel 4.6: Wachtrijlengtes in meters met splitsing noordzijde (SG10/11) Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 16

21 4.3.4 Compact kruispunt (geen brede middenberm) Door het kruispunt compact te maken, worden de benodigde ontruimingstijden een stuk kleiner, waardoor de cyclustijd mogelijk (flink) omlaag kan en er iets meer ruimte ontstaat voor extra opstelstroken. Door de afbuigingen die dan kunnen ontstaat, is ook meer de nadruk op het kruispunt te leggen. Voor een voorbeeld van de minimale vormgeving. Figuur 4.3: Visualisatie VRI compact kruispunt In deze variant is het ook niet mogelijk om onder de 120 seconden te komen, zonder deelconflicten toe te passen of door toevoeging van veel extra opstelstroken (waar geen ruimte voor is). Om die reden is opnieuw een deelconflict toegestaan tussen SG05 en SG11. De conflicten met het langzame verkeer blijft bestaan. Hier horen onderstaande resultaten bij. spitsperiode cyclustijd maatgevende conflictgroep ochtendspits 95 sec ochtendspits markt 115 sec avondspits 120 sec Tabel 4.7: Cyclustijden met deelconflicten SG05/11 Opnieuw is de avondspits maatgevend, waar de cyclustijd op de 120 seconden uitkomt en er geen restcapaciteit is. In elk scenario is SG02 maatgevend. Echter kan deze niet in deelconflict met SG08, gezien de grote linksafstroom vanuit het westen van de Camplaan. Hierdoor is er gekozen om SG10 toe te voegen. De wachtrij vanuit het noorden wordt hierdoor minder en de avondspits zal ruim onder de 120 seconden komen. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 17

22 Figuur 4.4: Visualisatie VRI compact kruispunt met aparte SG10 Hier horen de bijbehorende cyclustijden bij, inclusief de maatgevende conflictgroep en wachtrijlengtes. spitsperiode cyclustijd maatgevende conflictgroep ochtendspits 85 sec ochtendspits markt 105 sec avondspits 70 sec Figuur 4.5: Cyclustijden compact kruispunt met SG10 signaalgroep ochtendspits ochtendspits markt avondspits SG SG SG SG SG Figuur 4.6: Wachtrijen per spitsperiode Opmerkingen Afhankelijk van de ruimte is het mogelijk en zeker raadzaam, om extra opstelstroken toe te voegen voor een lagere cyclustijd, kortere wachtrijen en wachttijden en meer flexibiliteit in de regeling. Ten noorden van dit kruispunt ligt VRI Wipperplein (N201 Heemsteedse Dreef) Dit kruispunt is ongeveer 150 meter verderop. In beide varianten komt de wachtrij niet boven de 90 meter uit van SG11, waardoor er geen opstopping bij het andere kruispunt kan ontstaan. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 18

23 4.3.6 Samenvatting situatie met VRI In beide varianten, met en zonder brede middenberm, is het nodig om een deelconflict toe te passen en aan de noordzijde een opstelstrook (rechtsaf) toe te voegen. Een deelconflict zorgt er nog altijd voor, dat conflicterend verkeer gelijktijdig groen heeft. De situatie met een compact kruispunt geeft meer ruimte voor een vormgeving met extra opstelstroken. Dit oogt dan echter wel grootschaliger en past stedenbouwkundig, door het opofferen van de groene brede middenberm, misschien minder dan de situatie met brede middenberm. Qua koppeling en gevaar voor terugslag naar VRI Wipperplein zijn geen problemen te verwachten, als een goede verkeersregeling wordt toegepast. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 19

24 5 Conclusie en aanbevelingen 5.1 Samenvatting Inleiding Op verzoek van de gemeente Heemstede is het kruispunt van de Heemsteedse Dreef en Camplaan door Goudappel Coffeng onderzocht, kijkend naar de veiligheid en afwikkeling. Dit kijkend naar een ongeregelde situatie, een situatie met rotonde of met een verkeersregelinstallatie (VRI) Veiligheid Aanpassingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd, hebben gezorgd voor een verbetering qua verkeersveiligheid. Voor wat betreft objectieve veiligheid scoort het kruispunt goed: Er zijn relatief weinig ongevallen en de situatie is ook overzichtelijk. Voor wat betreft subjectieve veiligheid (hoe het voor de mensen voelt) is de situatie wel iets minder. Door onzekerheid van voetgangers die willen oversteken, stopt het autoverkeer niet altijd. In principe is de huidige maximumsnelheid van 50 km/h te hoog voor de situatie. Op het moment dat het druk is, is het attentieniveau echter ook hoog en de snelheid logischerwijs lager. Buiten de spits, ontstaat echter meer onduidelijkheid en is de kans op ongevallen groter Afwikkeling Op dit moment is de capaciteit van het kruispunt het grootste deel van de dag meer dan voldoende om het verkeer op een acceptabele manier af te wikkelen. In de ochtendspits (en zeker op de marktdag) zijn er echter wel problemen. Incidenteel is er ook terugslag vanaf de rechtsaffer op het kruispunt (VRI) Wipperplein. Vooral doordat het deel in de brede middenberm volloopt, ontstaan stagnaties in de afwikkeling. Naar de toekomst toe worden deze problemen steeds groter en dienen maatregelen te worden genomen: De huidige vormgeving is niet voldoende. Dat de gemeente Heemstede nu al aan de bel trekt is dus terecht. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 20

25 5.1.4 Vormgevingsanalyse Huidige vormgeving De ongeregelde situatie (de huidige vormgeving) is niet voldoende om het verkeer in de toekomst (2031) nog af te wikkelen. In de huidige situatie geeft dit in de ochtendspits ook al problemen. De marktdag is hierbij maatgevend. De dominante stroom is de relatie Heemsteedse Dreef (noord) en de Camplaan (west). Extra opstelstroken Met extra opstelstroken op de Heemsteedse Dreef richting de Camplaan, wordt het probleem opgelost, maar het zorgt eveneens voor hogere snelheden en meer kans op afdekongevallen. Met andere woorden: de oplossing werkt positief voor de afwikkeling, maar minder goed voor de verkeersveiligheid. Ook stedenbouwkundig is een extra opstelstrook misschien minder wenselijk. Compact kruispunt Een compact kruispunt is eveneens geen oplossing. Dit scoort op het gebied van verkeersveiligheid ook minder dan de huidige vormgeving. Verkeerslichten bij huidige vormgeving Als de huidige vormgeving met brede middenberm wordt gehandhaafd moet bij toepassing van verkeerslichten ook extra opstelstroken richting de Camplaan worden aangebracht op de Heemsteedse Dreef. Ook dient te worden uitgegaan van een deelconflict (conflicterende richtingen krijgen gelijktijdig groen). Dit wordt regelmatig toegepast in het land, maar in principe is dit wel minder veilig dan een conflictvrije regeling. Compact kruispunt met verkeerslichten Ook bij een compact kruispunt met verkeerslichten is sprake van het toepassen van een deelconflict en het opofferen van de brede middenberm, wat stedenbouwkundig gezien minder fraai is. Enkelstrooksrotonde Het toepassen van een enkelstrooksrotonde valt buiten de scope van het onderzoek, maar een eerste doorrekening laat zien dat dit voldoende is om het verkeer op een goede en veilige manier af te wikkelen. Qua ruimtebeslag zijn hier ook mogelijkheden, al is een verdere uitwerking voor wat betreft afwikkeling en vormgeving aan te raden. Een rotonde is op zich ook een (stedenbouwkundig) meer passende ingang van het centrum en daarnaast een natuurlijke snelheidsremmer. Voorrangspleintje Andere oplossingen buiten de scope van het project zijn een voorrangspleintje, waarbij verschillende mogelijkheden zijn. Bijvoorbeeld via de zuidelijker gelegen rotonde of al eerder. Vanuit de Camplaan mag dan alleen rechtsaf worden geslagen. Dit kan effect hebben op de verkeersstromen (routekeuze). Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 21

26 5.2 Conclusie Het kruispunt van de Camplaan met de Heemsteedse Dreef laat op het gebied van afwikkeling (ochtendspits) problemen zien, die in de toekomst alleen maar groter worden. Buiten de spits scoort het kruispunt op het gebied van verkeersveiligheid lager. De huidige vormgeving is niet voldoende en aan een ongeregelde situatie met extra opstelstroken kleven op het gebied van verkeersveiligheid en stedenbouwkundig de nodige nadelen. Dit is ook van toepassing als wordt uitgegaan van een VRI: Dit is qua afwikkeling mogelijk, maar er moet een deelconflict worden toegepast, waardoor qua veiligheid minder hoog wordt gescoord. Nog even los van het feit, dat buiten de spits een VRI niet echt nodig is en de acceptatie van weggebruikers dan lager ligt. Er kan dan wel worden gekozen voor het uitschakelen van de VRI in de rustige uren, maar dan blijft het probleem van de hogere snelheid. Het naar beneden brengen van de snelheid dient bij de gekozen oplossing dan ook zeker te worden meegenomen. Een enkelstrooksrotonde, voorrangspleintje of soortgelijke uitgerektere oplossing, past het beste bij deze situatie, kijkend naar veiligheid, afwikkeling en stedenbouwkundige invulling. Effecten op het gebied van routekeuze, vormgeving en terugslag, dienen hierbij nader te worden onderzocht. Daarnaast dient te worden gekeken, of terugslag van de wachtrij op de rechtsaffer Wipperplein kan worden beperkt door aanpassing van parameters, het regelprogramma of andere maatregelen. Al dan niet met toepassing van wachtrijdetectie. 5.3 Aanbevelingen Het instellen van snelheidsbeperking (extremen tegengaan) door aanpassing van de vormgeving (als maatregel op de korte termijn). Onderzoek naar de mogelijkheid van een enkelstrooksrotonde of een voorrangspleintje, waardoor de voorrangssituatie tweede rijbaan duidelijker wordt en linksafslaan beter wordt gefaciliteerd. Als een ruimtelijke oplossing niet kan, dan overwegen we de problemen op te lossen met een VRI. Onderzoeken van mogelijkheden beperken van de wachtrij bij het kruispunt met de Cruquiusweg, bijvoorbeeld door een extra opstelstrook rechtsaf (hier lijkt op het eerste gezicht geen ruimte voor te zijn), filedetectie, parameterwijzigingen. Effecten van oplossingen op routekeuze bekijken. Niet specifiek in onderliggende notitie benoemd: Als de locatie van de markt kan worden gewijzigd, zou de mogelijkheid ontstaan om de routering van en naar het centrum aan te passen. Dit is een oplossing die mogelijk op veel weerstand stuit. Kruispunt Heemsteedse Dreef - Camplaan te Heemstede 22

27 Vestiging Deventer Snipperlingsdijk BJ Deventer T +31 (0570) F +31 (0570) Postbus AD Deventer goudappel@goudappel.nl