Diabetes en seksuele problemen

Transcriptie

1 Langerhanssymposium 2019 Diabetes en seksuele problemen De Boer Mannengezondheid en Zorg Berg en Bosch (gebouw 60) Prof. Bronkhorstlaan MB Bilthoven Dr. Bert-Jan de Boer, Huisarts, huisartsgeneeskunde UMC Utrecht, 1 medisch seksuoloog FECSM, mannenarts T: dr.lj.deboer@dbmgz.nl Internet: deboer mannenkliniek SEKSHAG Huisartsen expertgroep Seksuele Gezondheid (geen kaderopleiding) Gericht op: positieve seksualiteit Biedt regionale en landelijke ondersteuning aan huisartsen, dmv. Individuele adviezen, nascholingen en onderzoek. Ook op gebied van diabetes. Aandachtsgebieden: - SOA-HIV - Seksuele problemen - Anticonceptie en seksualiteit - Ziekte en seksualiteit/ Medicatie en seksualiteit - Seksuele gelijkheid en vrijheid A Study of Sexuality and QoL in the United States Directe relatie tussen - zich prettig voelen en - seksueel actief zijn (met positieve ervaringen) - Ook onder ouderen - Ook onder mannen en vrouwen met DM N Engl J Med 2007;357: Hoe verloopt de seks - Hoe denken we over seks - Belang van seksualiteit - Hoe werkt seks? - Stoornissen in het seksueel functioneren - Diabetes en seksuele stoornissen - Seksuele hulpverlening 1

2 Biopsychosociaal model MASTERS & JOHNSON zelfbeeld lichaamsbeeld cognities angst depressie walging Psyche Context Lichaam religie cultuur communicatie relatie voorwaarden seksueel contact leeftijd ziekte handicap geneesmiddel behandeling Vraag Het verloop van de normale seksualiteit Uit welke fasen bestaat de seksuele respons curve door Masters en Johnson? Masters & Johnson 1966 Aanvulling door Kaplan Psychosomatische responscyclus (Bancroft, 1989) Bij de vrouw eerst contact & betrokkenheid. Dan evt opwinding. Vandaaruit kan zin ontstaan. En dan doorstarten Mannen en vrouwen zijn verschillend Bij de man: eerst zin en dan min of meer lineair verder 11 verlangen ~ zin ~ 2

3 - Hoe denken we over seks - Belang van seksualiteit - Hoe werkt seks? - Stoornissen in het seksueel functioneren - Diabetes en seksuele stoornissen - Seksuele hulpverlening Seksuele Lust en verlangen problemen disfuncties Verminderd seksueel verlangen Seksuele aversie Overmatig verlangen Opwindingstoornissen Subjectieve opwinding stoornis Lubricatieprobleem / erectieprobleem Orgasmestoornis Geen, of vertraagd orgasme Voortijdig orgasme, vroegtijdige zaadlozing Anhedonisch orgasme Pijnproblemen Dyspareunie Vaginisme Afgenomen gevoeligheid Andere pijnproblemen Satisfactie 14 Oorzaken van verstoorde seksualiteit bij diabetes - Hoe denken we over seks - Belang van seksualiteit - Hoe werkt seks? - Stoornissen in het seksueel functioneren - Diabetes en seksuele stoornissen - Seksuele hulpverlening Vasculair: endotheeldisfunctie, atherosclerose, verlies glad spierweefsel door ischemie caverneuze fibrose Neurologisch: verstoorde neurotransmissie, centraal perifeer, sensibel, motorisch autonoom Hormonaal: gebrek oestrogeen/testosteron, oxytocine Psychologisch: angst, depressie, onzekerheid, zelfbeeld Diabetes: dubbele prevalentie ED Erectiele disfunctie Vicieuze cirkel van erectiele disfunctie Erectie lukt niet Seksuele activiteit Prestatiedrang Letten op erectie ipv. genieten van seks faalangst 17 3

4 Gevolg van seksuele stoornissen In eerste instantie: onzeker of het functioneren nog wel goed gaat, meer met de functie bezig dan met het genieten van de seks. Geeft minder kans op herstel, onvoldoende ontspannen Reactie: blijven proberen met telkens minder kans op herstel door > spanning en onzekerheid (faalangst) In tweede instantie: opgeven en seks ontlopen Resultaat: geen seks meer, vaak ook geen intimiteit meer. Lichamelijkheid verdwijnt uit de relatie Onzekerheid niet alleen seksueel: QOL < Evaluatie: weegschaalmodel S2mulerend Fijne herinneringen Ero2sche film Gezellige avond Posi2ef lichaamsbeeld Remmend Func2everlies Ruzie partner Nega2eve cogni2es Nega2eve herinneringen Functie en satisfactie over de tijd Seksuele functie Seksuele satisfactie Leefstijlfactoren en ED Roken: OR gerelateerd aan het aantal sigaretten; stoppen vermindert progressie maar leidt niet tot herstel adaptatie BMI > 30 = OR 3,0; afvallen alleen geeft geen verbetering. Hopman WM et al. Associations between chronic disease, age and physical and mental health status. Chronic Dis Can. 2009;29: McCabe MP et al. Sexual esteem, sexual satisfaction, and sexual behavior among people with physical disability. Arch Sex Behav. 2003;32: Lichaamsbeweging: belangrijkste leefstijlfactor: meer bewegen geeft wel verbetering 22 Het dodelijke kwartet Prevalentie bij Diabetes Vrouwen: Metabool syndroom: Diabetes Over gewicht Hoge bloeddruk Hoog Cholesterol orgasmeproblemen 40% lubricatieproblemen 35% dyspareunie 28% (< 25e: 11%) < seksueel verlangen 22% seksuele aversie 16% Endotheel disfunctie Hart- en vaatziekten Erectiele disfunctie Rutgers WPF, Seksuele Gezondheid in Nederland,

5 Prevalentie bij Diabetes Mannen: verminderd verlangen 45% erectiestoornissen 25-75% anorgasmie 28% vertraagd orgasme <2% - Hoe denken we over seks - Belang van seksualiteit - Hoe werkt seks? - Stoornissen in het seksueel functioneren - Diabetes en seksuele stoornissen - Seksuele hulpverlening Bron: Diverse onderzoeken Van probleem naar hulp Leeftijdgerelateerde hulpbehoefte Werkelijke hulp Seksuele problemen (<2 jaar, mét last) BehoePe aan hulp n=827 14% 43% (6% problemen) Picavet C. et al. Hulpzoekgedrag en route naar zorg bij seksuele problemen. Tijdschrift voor Seksuologie (2012), >80 percentage Bron: ENIGMA 2000 Seksuele problemen liggen gevoelig Wie neemt het initiatief (conspiracy of silence)

6 Dokter / hulpverlener: VRAAG ERNAAR!!!!! Vooral bij diabetes vanwege verhoogde kans op seksuele problemen! Bij welke aandoeningen/leefgewoonten leiden tot afwijkingen in het seksueel functioneren? Leeftijd Gebruik van medicatie: Diabetes Diabetes, hypertensie, hv-z Overgewicht Roken Hypertensie COPD Hart- en vaatziekten CVA (beroerte) MS/ Parkinson Reumatische arthritis Chronische huidziekten Urologische problemen/operaties Psychiatrische aandoeningen Relatieproblemen Depressie + antidepressiva gebruik Stap-voor-stap-model (Jack Annon) Conclusie 1 1. Empathisch en actief luisteren 2. Seksuologisch minianamnese 3. Lichamelijk onderzoek 4. Geruststellen = bespreekbaar maken 5. Gerichte voorlichting 6. Specifieke seksuologisch anamnese 7. Relationele, sociale, psychiatrische, psychologisch of ontwikkelingsproblematiek onderkennen 8. Seksuologische counseling en eenvoudige gedragsvoorschriften - Diabetes en seks = slechte combinatie - Veel seksuele disfuncties gerelateerd aan diabetes - En aan de medicatie voor de diabetes - Onder andere door zenuw-, vaat en hormoon schade 9. Seksuologische psychotherapie. Conclusie 2 Buzzmaster 1 - Seksuele functiestoornissen gerelateerd aan diabetes zijn: - Voor mannen: verminderd seksueel verlangen, erectieproblemen, orgasme problemen (moeilijk tot orgasme kunnen komen) - Voor vrouwen: verminderd seksueel verlangen, lubricatieprobleem, pijn bij vrijen, orgasme problemen (moeilijk of niet (meer) tot orgasme kunnen komen) 6

7 Conclusie 3 Daar valt wel wat aan te doen! - 1. complicaties diabetes voorkomen, goed instellen en behandelen van bloedsuiker, - 2. Gezond blijven: niet roken, gewicht op orde houden/brengen en bewegen! Buzzmaster 2-3. voorkomen/bestrijden van infecties in genitaalstreek - 4. seksuele disfuncties behandelen Conclusie 4 Daar valt wel wat aan te doen! 5. Erectiele disfunctie behandelen met P + P middelen als PDE-5 remmers in hoogste dosis, zoals sildenafil 100mg (Viagra ), Tadalafil 20mg (Cialis ), Vardenafil 20 mg(levitra ), Avanafil 200mg (Spedra ) 6. uitdrogen slijmvliezen voorkomen: lokale hormoon behandeling tijdelijk en ev. lubricatiemiddel gebruiken Conclusie 5 Daar valt wel wat aan te doen! 7. bij mannen met klachten van laag seksueel verlangen testosteron meten en bij laag testosteron behandelen met testosteron-gel (testosteron deficiëntie). 8. weer leren seksueel te genieten!!!!!!! Tijd nemen voor seksuele intimiteit en ook niet genitaal leren wat als fijn wordt ervaren! Conclusie 6 Daar valt wel wat aan te doen! Eventueel verwijzen naar medisch seksuoloog FECSM of bij meer praatgerichte hulp seksuoloog NVVS Internetsites advies - verwijzen Patiënten de boer mannengezondheid en zorg.nl Huisartsen NVVS seksuoloog via NVVS 7

8 Verantwoording / literatuur Seksuologie in de serie Bijblijven, Alle auteurs van de sekshag Gianotten WL, Meihuizen-de Regt MJ, Son-Schoones N van. Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking. Assen Van Gorcum, Swinnen A (red). Seksualiteit bij diabetes, een multidisciplinaire benadering. Amsterdam: Amsterdam University Press, Gijs L, Gianotten W, Vanwesenbeeck I. Seksuologie. Houten: BSL 2016 NIPO. Seksuele beleving en gedrag van ouderen. Amsterdam: NIPO, Neeleman AFJ. Sekstherapie met senioren. T Seksuologie. 2001;25: Bender J. Seksualiteit, chronische ziektes en lichamelijke beperkingen: kan seksualiteit gerevalideerd worden? T Seksuologie. 2003, 27: Höting M, Berlo W van, Bender J. Is revalidatie aan seks toe? Seksualiteit en chronische ziekte of handicap, een literatuuroverzicht. Rutgers Nisso groep Bovée B, Lagro-Janssen T, Vergeer M. Seksuele problemen en hulpvraaggedrag bij diabetici, hypertensieven en patiënten met chronische obstructieve longziekten in een huisartspraktijk. T Seksuologie. 2004, 28, L.J de Boer Mannen en hun testosteron, serie Spreekuur Thuis uitgeverij Poiesz Westzaan 2019 Dank voor de aandacht! 44 8