Workshop Nierziekte en relatie Hoe intiem kun je nog zijn? Hoe kun je nog intiem zijn?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Workshop Nierziekte en relatie Hoe intiem kun je nog zijn? Hoe kun je nog intiem zijn?"

Transcriptie

1 Workshop Nierziekte en relatie Hoe intiem kun je nog zijn? Hoe kun je nog intiem zijn? Hanneke Bolt Arts seksuoloog NVVS

2

3 Positieve invloed van seks op het welzijn van mensen Lichamelijk: Stress vermindering Goed slaapmutsje Vergroot lichamelijke fitheid Goed voor imuunsysteem (lichamelijke afweer) Pijnstiller Psychologisch: Versterkt gevoelens van zelfbevestiging en positief zelfbeeld Bescherming tegen gevoelens van somberheid en wanhoop Sociaal Goed voor de relatie

4 Het is voor de veel mensen een lichtpuntje in de duisternis Het is iets wat plezierig kan zijn Het geeft het leven sjoege sjeu schwung Het is net als pindakaas: gewoon lekker Is dat wat het leven leuk kan maken Kwaliteit van Leven

5 Goed dat jullie er zijn!!

6 Programma Inhoudelijk deel Seks? Biopsychosociaal model Invloed chronische ziekte op seksualiteit Invloed nierziekte op seksualtieit Tips en adviezen. Workshop deel: Ontspanningsoefening Synoniemenspel Stellingen Complimenten geven en krijgen

7 Seks?

8

9 Seksualiteitbeslaat een groot terrein Gedrag: strelen, zoenen, vrijen, elkaar bevredigen, gemeenschap hebben, masturberen Gevoelens: opwinding, lust, intimiteit, vertrouwdheid, angst, liefde, verliefdheid, pijn, ontspanning Gedachten: het is leuk, spannend, vies, fantasieën, het is een last Relationeel: intimiteit, een band, iets wat exclusief is Voortplanting Gevoelens: opwinding, lust, intimiteit, vertrouwdheid, angst,

10 Bio Psycho Sociaal model en dynamisch model Lichaam Geest Context

11 Bio Psycho Sociaal model en dynamisch model Lichaam Geest Context

12 Bio Psycho Sociaal model en dynamisch model Lichaam Geest Context

13 Wat kunnen de problemen zijn? Geen zin in vrijen, pijn bij het vrijen. Erectie problemen, lubricatieproblemen, opwindingsproblemen, orgasmenproblemen. Belevingsproblemen, seks voelt anders. Aanpassingsproblemen. (Handicap/ Lichaamsbeleving) Van lust tot last ( te moe). Solo problemen Verschil in behoefte

14 Oorzaken van seksuele problemen bij ziekte Lichamelijk (Bio): Uiterlijk, anatomie, pijnklachten, schade aan zenuwen, bloedvaten, hersenen, hormonen, aantasting van erogene zones, conditie, bijwerkingen van medicatie. Negatieve gevoelens (Psycho): Frustratie, boosheid, verdriet, teveel willen vechten of juist te weinig, negatief zelfbeeld (en daar naar gedragen) Relatie en omgeving (Sociaal): Van partner naar verzorger. Afhankelijkheid. Partner soms meer angst en zorgen. Initiatief. Praktische problemen. Privacy. Financiele problemen.

15 Oorzakelijke factoren van seksuele problemen bij nierziekten Ad.1. Lichamelijk : direct en indirect. Ad.2. Medicijngebruik en behandeling Ad.3. Psychologisch Ad.4. Maatschappelijk Ad.5. Relationeel Ad.6. Knellende normen

16 Ad. 1 Lichamelijke factoren: direct Neurologisch: perifere zenuwstoornissen (neuropathie) waardoor minder prikkeloverdracht (gevoelsstoornis) Vasculair: bloedvaten, atherosclerose minder erectie en minder zwelling en minder vochtig worden (zwelvermogen neemt af), bloedarmoede (en dus vermoeidheid) Hormonaal: afname van mannelijke en vrouwelijk hormonen (oestrogenen en testosteron) waardoor minder snel reactie op seksuele prikkels (in de hersenen) en conditie van huid/slijmvlies.

17 Ad. 1 Lichamelijke factoren: indirect Vermoeidheid Vermoeidheid Vermoeidheid Misselijkheid Jeuk, huid veranderingen Pijn: neuropathie, pijnlijke littekens, gewrichtspijnen

18 Ad. 2 Medicijnen en behandeling Bijwerkingen: antidepressiva, bloeddrukverlagers (vooral β blokkers), immuunsuppressiva (invloed op hormonen), angstremmers, pijnstiller, antipsychotica, cholesterolverlagers. Gevolgen operatie/ingrepen: Littekens, beschadiging zenuwen, apparaten Onteigening van lichaam en geest door opnames en ziekte

19 Ad. 3 Psychologisch Lichaamsbeleving, negatief zelfbeeld. Faalangst. Stress. / verwerking. Afscheid nemen/ acceptatie van verlies. Afhankelijkheid Vertrouwde manier van vrijen werkt niet meer, op zoek naar nieuwe manieren.

20 Ad. 4 Maatschappelijke factoren Veranderingen: baan/ andere taken bv huishoudelijk/ studie. Afhankelijk van collega s, mantelzorg en anderen. Verlies van vrienden, kennissen/ collega s. Ontspanning: hobby s vakantie feestjes, etentjes buitenshuis

21 Ad. 5 Relationele Factoren Relatie uit balans: evenwicht zoeken in: seksuele wensen/ verzorgen. Verandering in taken rolpatroon. Bezorgdheid/ overbezorgdheid/ ongelijkwaardigheid. Evenwicht vinden in het zorgen voor jezelf en voor de ander. Partner: Angst, afkeer, onwennigheid, verdriet. Ben ik minder aantrekkelijk?l

22 Ad. 6 Knellende normen

23 Man MAN RA 24 HD n=22 PD n=21 Tx n=37 minder zin 9 % 57% 60% 12% erectiele disfunctie 17% 43% 25% 21% 4% 37% 12% 3% orgasmeproblem en L M U C

24 Vrouw VROUW RA 25 HD 11 PD 10 Tx 27 Minder zin 76% 100% 67% 31% opwindingsproblee m dyspareunie 40% 8% 71% 17% 50% 50% 26% 4% L M U C

25 En dan nu het goede nieuws:

26 Oplossingen Communicatie met jezelf Communicatie met je partner Communicatie de hulpverleners Tips voor de vermoeidheid Tips voor gebrek aan zin Tips voor erectie en lubricatieproblemen Tips voor praktische problemen Tips voor pijn en jeuk en uiterlijk

27 Tip voor communicatie over seks Kies een ontspannen moment om het onderwerp seks bespreekbaar te maken Begin gewoon, ook al vind u het gek of raar om over zoiets intiems te praten Bedenk dat uw gesprekspartner het misschien ook lastig vind Geef uzelf de tijd om te wennen aan het praten over seks Neem de tijd om passende woorden te vinden Wanneer u dichtklapt, zeg dat dan tegen uw partner Stel vragen aan uw partner (open vragen) Durf door te vragen als iets onduidelijk is Controleer of wat u hoort van uw partner u goed begrepen heeft (bedoel je?)

28 Tips hoe om te gaan met vermoeidheid Plan het vrijen wanneer je het minst vermoeid bent Kijk of er taken geschrapt kunnen worden die dag Plan het vrijen de dag na de dialyse Laat het idee van de actieve partner moeten zijn los. Experimenteer met luie seks (seks met woorden, langzame seks, meer gebruik van fantasie, passieve rol, ) Verhoog de aandacht (verminder afleidende prikkels, oefen in aandacht richten) Laat ook los dat seks alleen maar gemeenschap en seksuele opwinding en orgasme Maak gebruik van hulpmiddelen (vibrator, dildo, streelveer etc..)

29 Tips om zin te krijgen (1) Seksuele opwinding zorgt voor zin in seks En niet andersom! Dus om zin te krijgen moet je bezig gaan met seks (doen of denken) Actief bezig zijn met seksuele prikkels

30 Tips om zin te krijgen (2) Maak contact met je lijf. Prikkel je zintuigen. Kijk naar erotische films of lees erotische boeken Prikkel je fantasie Zorg voor een opwindende sfeer Zorg dat je ontspannen bent en niet afgeleid wordt.

31 Tips voor erectie en lubricatieproblemen Zie ook de tips voor verhoging van de zin: verhoog de opwinding. Erectie bevorderende middelen: erectiepillen, injecties (androskat), penispomp, penisbandjes. Lubricatieprobleem: verhoog de opwinding, glijmiddelen (op siliconenbasis, K-Y gel), vaginale bevochtigers (premeno, hyalofemme). Bedenk dat voor gemeenschap niet altijd volledige erectie nodig is. Bedenk dat voor pijnloze gemeenschap WEL altijd een vochtige EN ontspannen vagina nodig is. Bedenkt dat voor genot en plezier niet persé een erectie nodig is

32 Praktische problemen Zoek naar nieuwe houdingen (luie houdingen) Pas het bed aan, en je positie in bed Zoek naar nieuwe plekken (in huis of uit huis). Regel privacy in zknhuis. Gebruik kussens ter ondersteuning (onder de heupen, ter ondersteuning van knieen, rug, nek..) koop een variatie aan kussens (verschillen vormen, grootte en stevigheid)

33 Tips voor pijn, jeuk en uiterlijk Neem pijnmedicatie in vlak voor het vrijen. Denk dat vrijen ook pijnstillend kan werken Smeer uw lijf in met lekker geurende body lotion tegen de jeuk en huidproblemen, of laat dat door uw partner doen. Zoek lekkere stoffen waar u op kunt liggen die prettig voelen Verander de manier van aanraken (misschien minder zacht strelen, iets meer druk, of sneller, of juist langzamer) Voor het litteken of eventuele slangetjes: dek het af met een doek/lap. Bij PD catheter: mogelijk prettiger om spoelvloeistof voor het vrijen weg te laten lopen en na het vrijen er weer in te laten lopen.

34 En als u er niet uit komt: VRAAG HULP! Aan: Huisarts Specialistisch verpleegkundige Psycholoog Uroloog Gynaecoloog Seksuoloog (bij u in de buurt via zoek seksuoloog )

35 Programma Inhoudelijk deel Seks? Biopsychosociaal model Invloed chronische ziekte op seksualiteit Invloed nierziekte op seksualtieit Tips en adviezen. Workshop deel: Ontspanningsoefening Synoniemenspel Stellingen Complimenten geven en krijgen

36 Ontspanningsoefening

37 Synoniemen

38 Stellingen 1. Seks moet spontaan en natuurlijk zijn. 2. Als je echt van elkaar houdt komt de seks vanzelf. 3. Seks begint met het voorspel en eindigt met het orgasme. 4. Seks is privé daar praat je niet over. 5. Seks doe je 2x per week. 6. Seks hoort alleen bij jonge mensen. 7. Als je ziek bent heb je geen behoefte meer aan seks. 8. Een man is verantwoordelijk voor het orgasme van zijn partner

39 Stellingen 1. Zelfbevrediging hoort niet in een relatie. 2. Als een man een erectie krijgt wil dat zeggen dat hij wil vrijen of gemeenschap wil. 3. Tegelijk klaarkomen is het allerhoogste genot. 4. Als je begint met vrijen hoor je ook een orgasme te krijgen. 5. Op oudere leeftijd is seks niet meer belangrijk 6. Wie A zegt moet ook B zeggen. 7. Een man wil altijd

40 Complimenten

41 Verder lezen

Nierfalen en Seksualiteit

Nierfalen en Seksualiteit Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk

Nadere informatie

Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016

Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud

Nadere informatie

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?

Nadere informatie

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben Intimiteit en seksualiteit bij longziekten Inleiding Intimiteit en/of seksualiteit horen bij het leven. De een is hierin wat actiever dan de ander en in de ene periode loopt het beter dan in de andere.

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Relatie en Intimiteit Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Wat hoop je vandaag mee te nemen, te horen en/of te leren? Wat is communicatie Communicatie is een proces tussen zender en ontvanger De boodschap

Nadere informatie

Intimiteit en Parkinson

Intimiteit en Parkinson + Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering

Nadere informatie

Is seks een issue? U C L M

Is seks een issue? U C L M Is seks een issue? w. Drs. H.E de Groot w. Drs.. Tuijnman- Raasveld psycholoog/ seksuoloog Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie & Seksuologie Is seks een probleem voor nierpatiënten? Wat weten we

Nadere informatie

Kanker en Seksualiteit?

Kanker en Seksualiteit? Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog

Nadere informatie

kankeren seksualiteit: eenlastigduo?

kankeren seksualiteit: eenlastigduo? kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten

Nadere informatie

e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog

e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele

Nadere informatie

Leven met Multipele Sclerose uitgave 18. MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS

Leven met Multipele Sclerose uitgave 18. MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Leven met Multipele Sclerose uitgave 18 MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Inleiding Seksualiteit betekent voor iedereen iets anders, maar voor de meeste mensen is het een belangrijk

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte INTIMITEIT & SEKSUALITEIT NA HARTAANDOENING OF BEROERTE Inleiding Een hartaandoening of een beroerte is een ingrijpende

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Veel zaken die vanzelfsprekend waren, staan nu op zijn kop. Naast

Nadere informatie

Diabetes en seksualiteit

Diabetes en seksualiteit Diabetes en seksualiteit Diabetes en seksualiteit Diabetes kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door de medicijnen of de manier waarop u ermee om gaat. In deze

Nadere informatie

Astma of COPD en seksualiteit

Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of door de manier waarop u ermee

Nadere informatie

SPECIAL seksualiteit en intimiteit 1_5

SPECIAL seksualiteit en intimiteit 1_5 hersenz special Seksualiteit en intimiteit na hersenletsel > oorzaken van problemen met seksualiteit > gevolgen van seksuele problemen > aandacht voor de partner > het verhaal van rob > iris versteijnen,

Nadere informatie

Praten helpt. Mieke Winants verpleegkundig counseler seksuologie NVVS

Praten helpt. Mieke Winants verpleegkundig counseler seksuologie NVVS Praten helpt Dialysepatiënten Afhankelijk. PD 4x in 24 uur HD 3x per week Seksuele problemen Libidoverlies, niet opgewonden Orgasmeproblemen Pijn bij het vrijen Erectie problemen/ Seksuele ontevredenheid:

Nadere informatie

Seksualiteit en een chronische ziekte

Seksualiteit en een chronische ziekte Seksualiteit en een chronische ziekte Wat is de invloed van een ziekte? Een ziekte zorgt vaak voor ingrijpende veranderingen, ook op seksueel gebied. Welke effecten zijn er? Lichamelijke effecten Sommige

Nadere informatie

Vaginistisch reageren

Vaginistisch reageren Vaginistisch reageren 1 Wat is het? Vaginisme wil zeggen dat het niet lukt om een penis, vingers of tampon in je vagina in te brengen. Probeer je het, dan spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust aan.

Nadere informatie

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt

Nadere informatie

Intimiteit en seks bij borstkanker

Intimiteit en seks bij borstkanker Intimiteit en seks bij borstkanker Patientenvoorlichting 28 november 2013 Jurgen Knobel, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog/ seksuoloog NVVS Inhoud Draaglast en draagkracht Fasen in ziekteproces

Nadere informatie

Bio Humans do it with their brains. Het belangrijkste seksorgaan is. Hersenletsel: wat gebeurt er nu met de seks? Seksualiteit is?

Bio Humans do it with their brains. Het belangrijkste seksorgaan is. Hersenletsel: wat gebeurt er nu met de seks? Seksualiteit is? Seksualiteit is? Hersenletsel: wat gebeurt er nu met de seks? Jim Bender Niels Farenhorst Seksualiteit + NAH is? Het belangrijkste seksorgaan is. 5 Bio Humans do it with their brains. 6 1 Dus: Hersenletsel

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt

Nadere informatie

Verschil in verlangen

Verschil in verlangen Verschil in verlangen 1 Wat is normaal? Hoe vaak denk je dat mensen samen vrijen in een goede relatie? Twee keer per week, eens in de maand of alleen in de vakantie? Het antwoord op deze vraag zegt iets

Nadere informatie

Astma of COPD en seksualiteit

Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of de manier waarop u met uw ziekte omgaat. Deze folder gaat

Nadere informatie

DOEN EN LATEN. Take home SOLK 10-03- 13. Aandoeningen vragen om adaptatie van seks

DOEN EN LATEN. Take home SOLK 10-03- 13. Aandoeningen vragen om adaptatie van seks DOEN EN LATEN Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS Take home Aandoeningen vragen om adaptatie van seks Adaptatie voornamelijk beperkt door: mythe dat seks spontaan hoort te zijn dwang van coïtale seks

Nadere informatie

I FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival

I FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival De Huid & Seksualiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival 29-09-18 Voorstellen Arts-seksuoloog i.o. NVVS OLVG Oost in Amsterdam Psychiatrie en Psychosomatiek LMC in Leiden

Nadere informatie

Egbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS

Egbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS Egbert Kruijver seksuoloog NVVS Intimiteit en Seksualiteit In de zorg Een veelzijdig vraagstuk Egbert Kruijver MW-VO / seksuoloog NVVS 18-06-2015 Het Nachtcongres Seksuoloog in de revalidatie Sophia Revalidatie

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Seksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg

Seksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid

Nadere informatie

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese drs. Diana Wiegerink psycholoog / onderzoeker bij Erasmus MC / Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Presentatie voor TransitieNet maart

Nadere informatie

e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog

e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele mensen

Nadere informatie

Zwanger en vrijen. Hoe gaat dat?

Zwanger en vrijen. Hoe gaat dat? Zwanger en vrijen Hoe gaat dat? Je bent zwanger, gefeliciteerd! Vrijen tijdens de zwangerschap Een zwangerschap kan invloed hebben op je seksleven. Waar moet je rekening mee houden? Vrijen kan gewoon!

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is

Nadere informatie

Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender

Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender SEKS ALS JE CHRONISCH ZIEK BENT Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender Een chronische ziekte heeft vaak invloed op het seksleven. Omdat de praktijkondersteuner

Nadere informatie

Ik wil weer lekker seksen

Ik wil weer lekker seksen Hersentumor en seksualiteit. een vreemde combinatie?! Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik Priscilla Janssen Ambulant begeleidster SGL Ik wil weer lekker seksen Samen de schaamte voorbij LET

Nadere informatie

Seks als je ouder wordt

Seks als je ouder wordt Seks als je ouder wordt 0 0Inhoud 0 0 Twaalf tips voor een prettiger seksleven 4 0 0 PMS 021 0 0 Waarom verandert het seksleven? 6 WIT Ruim de helft van de ouderen vindt seks belangrijk. Veel ouderen geven

Nadere informatie

Zwanger en vrijen. Hoe gaat dat?

Zwanger en vrijen. Hoe gaat dat? Zwanger en vrijen Hoe gaat dat? Je bent zwanger, gefeliciteerd! Vrijen tijdens de zwangerschap Een zwangerschap kan invloed hebben op je seksleven. Waar moet je rekening mee houden? Vrijen kan gewoon!

Nadere informatie

Seksualiteit. Seksualiteit

Seksualiteit. Seksualiteit Seksualiteit Seksualiteit Inhoud Seksualiteit, december 2015 3 Inleiding 4 Uw seksleven 4 Blijf genieten 4 Alleen of samen 6 Uw relatie 7 Communicatie 7 Sta open voor verandering 8 Praat erover 9 Lichamelijke

Nadere informatie

Individueel Transitieprofiel voor jongeren

Individueel Transitieprofiel voor jongeren Individueel Transitieprofiel voor jongeren Naam Datum van invullen : : A. ZIEKTE EN GEZONDHEID 1. Ik kan mijn aandoening goed beschrijven. 2. Ik begrijp wat mijn arts vertelt. 3. Ik weet welke medicijnen

Nadere informatie

Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten.

Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Inleiding Erectiestoornissen zijn min of meer bespreekbaar geworden, hoewel het onderwerp toch nog een beetje

Nadere informatie

I FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO

I FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO Alopecia & Intimiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO-1900004 Disclosures Rieky Dikmans Geen potentiële belangenverstrengeling. Voor deze bijeenkomst: Honorarium UCB voor deze presentatie

Nadere informatie

ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS

ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS UMCG afd. Maag, Darm, Leverziekten Maart 2013 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Seksualiteit na een orgaantransplantatie 3 Praten over seksualiteit

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie

PATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie PATIËNTEN INFORMATIE Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over (de

Nadere informatie

KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017

KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017 KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017 Toen ik in het ziekenhuis de vraag stelde of seks tijdens chemotherapie mocht, kreeg ik als antwoord dat ik dat waarschijnlijk toch niet zou willen. Meer konden

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit

Informatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit Informatie voor patiënten Diabetes en seksualiteit z Seksualiteit en diabetes mellitus 1 Over problemen met seksualiteit wordt niet zo gemakkelijk gesproken. Doordat het een beladen onderwerp is, kunnen

Nadere informatie

Als u pijn heeft bij het vrijen

Als u pijn heeft bij het vrijen Als u pijn heeft bij het vrijen 2 Heeft u als vrouw last van pijn bij het vrijen? Veel vrouwen kennen deze klacht. Wat kan hiervan de oorzaak zijn? Hoe kan het CWZ uw klacht behandelen? Dat en meer kunt

Nadere informatie

'Het moet wel kunnen, maar niet moeten' Seks bij mensen met een dwarslaesie

'Het moet wel kunnen, maar niet moeten' Seks bij mensen met een dwarslaesie 'Het moet wel kunnen, maar niet moeten' Seks bij mensen met een dwarslaesie Weer eens lekker vrijen als vanouds is dat weggelegd voor mensen met een dwarslaesie? 'Als vanouds' zal het nooit zijn, 'lekker'

Nadere informatie

Wat is een erectiestoornis?

Wat is een erectiestoornis? Erectiestoornis 1 Wat is een erectiestoornis? Er is sprake van een erectiestoornis als een man moeite heeft met het krijgen of houden van een erectie die voldoende is voor een bevredigende seksuele activiteit.

Nadere informatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle

Nadere informatie

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen Erectiestoornissen Wat zijn erectiestoornissen Een erectiestoornis of erectiele dysfunctie is een voortdurend of terugkerend onvermogen een erectie te krijgen of vol te houden tot de voltooiing van de

Nadere informatie

INFO. Epilepsie en Seksualiteit

INFO. Epilepsie en Seksualiteit INFO Epilepsie en Seksualiteit INLEIDING In deze folder vindt u informatie over seksuele problemen bij epilepsie, de eventuele behandeling daarvan en praktische tips om seksualiteit te bespreken met uw

Nadere informatie

Omgaan met een seksueel probleem

Omgaan met een seksueel probleem Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

SEKSUALITEIT. Themaboekje. Knuffelen, vrijen, lichamelijk contact. en intimiteit zijn vaak. onderschatte maar. essentiële onderdelen van

SEKSUALITEIT. Themaboekje. Knuffelen, vrijen, lichamelijk contact. en intimiteit zijn vaak. onderschatte maar. essentiële onderdelen van Knuffelen, vrijen, lichamelijk contact en intimiteit zijn vaak onderschatte maar essentiële onderdelen van je kwaliteit van leven. Themaboekje SEKSUALITEIT Het is de manier om je betrokken te voelen bij

Nadere informatie

Informatie voor patiënten

Informatie voor patiënten De prostaatkliniek Informatie voor patiënten Prostaatkanker en seksualiteit UROLOGIE Prostaatkanker en seksualiteit Voor wie is deze brochure? Deze brochure is in de eerste plaats bedoeld voor kankerpatiënten

Nadere informatie

Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK

Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK Toen ik in het ziekenhuis de vraag stelde of seks tijdens chemotherapie mocht, kreeg ik als antwoord dat ik dat waarschijnlijk toch niet zou willen.

Nadere informatie

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Kanker en seksualiteit

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Kanker en seksualiteit I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Kanker en seksualiteit IIInhoudsopgave Inleiding 4 Mogelijke veranderingen op seksueel gebied door kanker 6 Invloed van chemotherapie op seksualiteit

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Symposium Cheek to Cheek Seksualiteit: een menselijke behoefte. Kristel Mulders Seksuologe UZ-Leuven 7 mei 2015

Symposium Cheek to Cheek Seksualiteit: een menselijke behoefte. Kristel Mulders Seksuologe UZ-Leuven 7 mei 2015 Symposium Cheek to Cheek Seksualiteit: een menselijke behoefte Kristel Mulders Seksuologe UZ-Leuven 7 mei 2015 Wat is seksualiteit? Definities: Van Dale: Handelingen en gevoelens die te maken hebben met

Nadere informatie

lust LEVEN te leren om open te zijn en complimenten te & je SEKS Fina van de Pol balans van LEVEN is een Fina van de Pol

lust LEVEN te leren om open te zijn en complimenten te & je SEKS Fina van de Pol balans van LEVEN is een Fina van de Pol is een van cadeau GOD Samen praten over seks is eng, want je geeft jezelf bloot. Maar het is ook dapper, want het Fina van de Pol SEKS Fina van de Pol levert veel op. Je lust & je leven helpt je om over

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Seksualiteit, seksuologie en hiv. Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter

Seksualiteit, seksuologie en hiv. Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter Seksualiteit, seksuologie en hiv Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter tplatteau@itg.be Overzicht van de presentatie Wat is seksualiteit? Hoe verloopt seksualiteit en waar kan het misgaan? Seksualiteit

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit

Intimiteit en seksualiteit UMCG Centrum voor Revalidatie Intimiteit en seksualiteit bij chronische ziekte of lichamelijke beperking Tekst met dank aan Egbert Kruijver, revalidatieseksuoloog voor Sophia Revalidatie in Den Haag en

Nadere informatie

10-12-2013. Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten MSMS 2013. Knelpuntenanalyse. Seksualiteit en intimiteit. MS en seksualiteit.

10-12-2013. Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten MSMS 2013. Knelpuntenanalyse. Seksualiteit en intimiteit. MS en seksualiteit. Richtlijn: Diagnostiek, behandeling en functioneren bij multiple sclerose. MSMS 2013 Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Aanbevolen wordt om het informeren

Nadere informatie

Kom op CBT-er: en nu ook de seks!

Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Ellen Laan, Gz-psycholoog, Seksuoloog NVVS, e.t.laan@amc.uva.nl Reinhilde Melles, Klinisch Psycholoog BiG, VGcT, Seksuoloog NVVS reinhilde.melles@mumc.nl Wat moet een

Nadere informatie

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt onder jonge,

Nadere informatie

Doc 69 Liefde,seks, senior

Doc 69 Liefde,seks, senior Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Veel jongens en mannen masturberen. Er zijn minder meisjes en vrouwen die masturberen. Sommigen jongens doen het elke dag, anderen misschien maar eens per week

Nadere informatie

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Hoe krijg je meer zin? 09 - Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Meer zin. Denk jij ook dat zin in vrijen er spontaan hoort te zijn? Dat zin iets is dat zomaar uit het niets op komt borrelen? Geloof

Nadere informatie

Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave

Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Seksuele opvoeding l 18-22 jaar oud Wat is de bagage die uw kind meegekregen moet hebben rond sekuele vorming als hij/zij volwassen is geworden? uw kind als

Nadere informatie

Erectiestoornis. Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858

Erectiestoornis. Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858 Erectiestoornis Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858 Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u over wat een

Nadere informatie

Kanker en seksualiteit

Kanker en seksualiteit Kanker en seksualiteit AnneMarie Kuijs Manager Ontwikkeling & Begeleiding Stichting-OOK 31 januari 2019 AnneMarie Kuijs, maart 2018 2 AnneMarie Kuijs, maart 2018 3 https://www.youtube.com/watch?v=q64htnej

Nadere informatie

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten Chronisch nierlijden en seksualiteit informatie voor patiënten CHRONISCH NIERLIJDEN EN SEKSUALITEIT 3 WAT IS SEKSUALITEIT? 4 SEKSUELE PROBLEMEN EN HUN OORZAKEN 4 PROFESSIONELE HULP? 6 CONTACTGEGEVENS 7

Nadere informatie

Pijn bij het vrijen 1

Pijn bij het vrijen 1 Pijn bij het vrijen 1 Wat is het? Pijn bij het vrijen is een klacht die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Meestal gaat het om pijn bij de geslachtsgemeenschap, maar ook andere manieren van vrijen kunnen

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren Informatie voor kinderen, jongeren en ouders Wat staat er in deze folder? Inleiding voor ouders 1 Informatie

Nadere informatie

Seks kent geen pensioen

Seks kent geen pensioen Seks kent geen pensioen Seks kent geen pensioen: filmpjes en cijfers Tips en trucs voor de praktijk Casuïstiek 1967 Timeless Love Marrie Bot Jong Mooi Wild Strak Geil Spontaan Etc. Een aflopende

Nadere informatie

Seksualiteit. bij borstkanker LIEFDE TEDERHEID INTIMITEIT SEKS VROUWELIJKHEID SAMENZIJN BORSTEN VERBONDENHEID MET ELKAAR NAAR BED

Seksualiteit. bij borstkanker LIEFDE TEDERHEID INTIMITEIT SEKS VROUWELIJKHEID SAMENZIJN BORSTEN VERBONDENHEID MET ELKAAR NAAR BED Seksualiteit bij borstkanker LIEFDE TEDERHEID INTIMITEIT ONTSPANNING PLEZIER OPWINDING LUST EROTIEK SEKSUELE VERLANGENS GEVOELENS VERBONDENHEID MET ELKAAR NAAR BED GAAN VERTROUWELIJKHEID VRIJEN ZOENEN

Nadere informatie

Seksualiteit en COPD onbesproken maakt onbemind. Maar.waarom en hoe maak je het bespreekbaar? Disclosure belangen spreker

Seksualiteit en COPD onbesproken maakt onbemind. Maar.waarom en hoe maak je het bespreekbaar? Disclosure belangen spreker Seksualiteit en COPD onbesproken maakt onbemind. Maar.waarom en hoe maak je het bespreekbaar? Cynthia Hallensleben, PVK cahag-cursus 2017 1 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit

Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit Inleiding Als je geboren bent met Spina Bifida (open rug), een blaasexstrophie of een andere aandoening

Nadere informatie

e-book SEKSHULP Niet kunnen klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog

e-book SEKSHULP Niet kunnen klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog e-book SEKSHULP Niet kunnen klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er

Nadere informatie

e-book SEKSHULP Geen of minder zin Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog

e-book SEKSHULP Geen of minder zin Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog e-book SEKSHULP Geen of minder zin Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Seksualiteit

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Seksualiteit Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Seksualiteit Inhoudsopgave Inleiding 4 Wat is seksualiteit eigenlijk 5 Cultuurveranderingen 5 Context van de relatie 5 Hoe reageert het lichaam op seksuele prikkels?

Nadere informatie

Wat kan ik doen als ik al wonden heb? Deze folder is ook voor u. De adviezen om doorliggen te voorkomen, kunnen u ook helpen.

Wat kan ik doen als ik al wonden heb? Deze folder is ook voor u. De adviezen om doorliggen te voorkomen, kunnen u ook helpen. Voor wie is deze folder? Deze folder is voor u als u lang in bed moet liggen. Of als u lang in een stoel of rolstoel moet zitten. Wij leggen uit wat u kunt doen om doorliggen te voorkomen. Wat is doorliggen?

Nadere informatie

Chronische pijn, wat kunt u zelf doen?

Chronische pijn, wat kunt u zelf doen? Chronische pijn, wat kunt u zelf doen? CHRONISCHE PIJN, WAT KUNT U ZELF DOEN U heeft chronisch pijn. Chronische pijn is pijn die langer bestaat dan drie tot zes maanden, die (afhankelijk van het soort

Nadere informatie

Seksualiteit, intimiteit & borstkanker. informatiebrochure

Seksualiteit, intimiteit & borstkanker. informatiebrochure informatiebrochure Seksualiteit, intimiteit & borstkanker Gevolgen van borstkanker op seksualiteit en intimiteit & bruikbare tips om er mee om te gaan. Inhoudstafel 1. Waarom deze brochure? 4 2. De gevolgen

Nadere informatie

Problemen met het seksueel functioneren

Problemen met het seksueel functioneren Factsheet 2007-4 Problemen met het seksueel functioneren Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in

Nadere informatie

Seks zonder schroom. Seksualiteit en een chronische ziekte

Seks zonder schroom. Seksualiteit en een chronische ziekte Seks zonder schroom Seksualiteit en een chronische ziekte 0 0Inhoud 0 0 0 PMS 021 0 0 0 Wat is de invloed van uw ziekte? 4 Seksuele gevoelens verdwijnen meestal niet als u een chronische ziekte heeft.

Nadere informatie

Cursus EROTIEK Exo Academy

Cursus EROTIEK Exo Academy Erotisch / sensueel masseren Erotische massage of sensuele massage is een massagetechniek met als doel seksuele gevoelens op te wekken dan wel te versterken. Erotische massages worden vooral gericht op

Nadere informatie

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding U bent onlangs opgenomen geweest na een beroerte (een herseninfarct, een hersenbloeding). Via deze folder willen wij u informatie geven over de

Nadere informatie

Zelfzorg bij chronische pijn

Zelfzorg bij chronische pijn Zelfzorg bij chronische pijn De ervaringssamenkomst van de Vlaamse Pijnliga op 8 maart 2008 met Susan Broekmans Verpleegkundig pijnspecialist UZ Leuven en Wetenschappelijk medewerker KU Leuven Pijn is

Nadere informatie

Psychomotorische Therapie

Psychomotorische Therapie Expertisecentrum Psychomotorische Therapie 2 Psychomotorische Therapie (PMT) Voor wie Psychomotorische Therapie (PMT) is een behandelvorm voor mensen met psychische klachten of psychosociale problemen.

Nadere informatie