INFO. Epilepsie en Seksualiteit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INFO. Epilepsie en Seksualiteit"

Transcriptie

1 INFO Epilepsie en Seksualiteit

2 INLEIDING In deze folder vindt u informatie over seksuele problemen bij epilepsie, de eventuele behandeling daarvan en praktische tips om seksualiteit te bespreken met uw behandelaar. Uw behandelaar kan een arts, neuroloog, verpleegkundig specialist of physician assistant zijn. Deze folder is bedoeld voor volwassenen met epilepsie, mannen en vrouwen, en hun eventuele partners. Seksuele gevoelens verdwijnen meestal niet als u epilepsie heeft. Wel kan het hebben van epileptische aanvallen, van invloed zijn op uw seksualiteit. Ongeveer 30% van de mensen met epilepsie ervaart seksuele problemen. De aanvalsfrequentie, gebruik van medicatie (anti-epileptica), angst, depressieve gevoelens en het ontstaan van de epilepsie vóór de puberteit, kunnen hierbij een rol spelen. Ook kunnen bepaalde anti-epileptica ervoor zorgen dat u minder zin heeft in vrijen of moeite heeft met het bereiken van een orgasme. Uw behandelaar weet welke anti-epileptica dergelijke bijwerkingen hebben. 2 Wat is SEIN? De stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) is een kennis- en expertisecentrum voor mensen met epilepsie en verwante aandoeningen. Behalve (poli)klinisch onderzoek, behandeling en begeleiding biedt SEIN ook langdurige woonzorg voor mensen die als gevolg van de epilepsie niet (meer) zelfstandig kunnen functioneren. Kinderen en jongeren met epilepsie kunnen bij SEIN speciaal onderwijs volgen. Een ander belangrijk werkgebied van SEIN is het wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met academische ziekenhuizen en buitenlandse epilepsiecentra. Het doel is kwaliteit van leven van mensen met epilepsie te verbeteren.

3 1. Seksuele problemen Seksuele problemen die kunnen ontstaan door (de behandeling van) de epilepsie zijn bijvoorbeeld: Meer of minder zin hebben in vrijen Meer of minder opgewonden raken Erectieproblemen Lubricatieproblemen (vagina wordt niet vochtig) Angst voor of pijn bij het vrijen Orgasmeproblemen Angst voor een aanval tijdens het vrijen of orgasme Depressief/niet ontspannen gevoel na het vrijen. Of iets een (seksueel) probleem is, wordt ook bepaald door uw eigen beleving. Meer of minder zin hebben in vrijen hoeft bijvoorbeeld voor uzelf (en uw partner) niet een probleem te zijn terwijl dat voor iemand anders misschien wel geldt. Het is niet altijd duidelijk of de epilepsie ook de daadwerkelijke oorzaak van een seksueel probleem is. Soms bestaat het seksuele probleem al langer of staat de epilepsie er helemaal los van. Om hier meer zekerheid over te krijgen is het belangrijk om seksuele problemen, of eventuele vragen over seksualiteit, met uw behandelaar te bespreken. U kunt contact opnemen met uw behandelaar bij de polikliniek van SEIN. Als u niet weet of de problemen met de (behandeling van) aanvallen te maken hebben, kunt u ook altijd contact opnemen met uw eigen huisarts. SEKSUELE PROBLEMEN 3

4 BESPREKEN 2. Seksualiteit met uw behandelaar bespreken Veel mensen vinden het moeilijk om over seksualiteit en seksuele problemen te praten. Soms zijn schaamte, gebrek aan vertrouwen, tijd, privacy of kennis een drempel om te praten over seksualiteit. De behandelaar kan tijdens een gesprek zelf een aanleiding zien om het onderwerp met u te bespreken. Hij of zij zal concrete vragen stellen over bijvoorbeeld seksuele problemen of behoefte aan informatie. Als u vragen heeft over seksualiteit of denkt dat er sprake is van een seksueel probleem, kunt u zelf ook het onderwerp ter sprake brengen. Een aanleiding is bijvoorbeeld om te benoemen dat u hebt gelezen dat medicatie voor epilepsie seksuele problemen kunnen veroorzaken en dat u zich afvraagt of dat bij u ook het geval is. Soms kan de behandelaar helpen het probleem op te lossen. Bijvoorbeeld als het te maken heeft met de epileptische aanvallen, of met medicatie. Als het seksuele probleem een bijwerking is van medicatie kan de behandelaar samen met u kijken of het geneesmiddel eventueel gestopt of vervangen kan worden.

5 De behandelaar kan ook met u bespreken dat hij of zij u niet zelf kan helpen en dat verwijzing naar een andere hulpverlener beter is. Samen met uw behandelaar besluit u naar welke hulpverlener u wordt doorverwezen. Dit wordt bepaald door de aard van het seksuele probleem, de vragen en wensen die u heeft en de expertise van de hulpverlener. De hulpverleners waar de behandelaar u naar door kan verwijzen zijn: neuroloog, verpleegkundig specialist, maatschappelijk werk, psycholoog, seksuoloog of huisarts. Bovengenoemde hulpverleners werken veelal ook bij de polikliniek van SEIN waar u onder behandeling bent. Een seksuoloog of huisarts heeft vaak een eigen praktijk of is verbonden aan een andere gezondheidszorgorganisatie. 5

6 3. Tips en adviezen TIPS EN ADVIEZEN De behandelaar is gewend om over seksualiteit te praten. Vertel in uw eigen woorden wat uw vraag is en wat u van de behandelaar verwacht. Zet zo nodig uw vragen voor uzelf op papier en neem deze mee naar de afspraak. Neem eventueel uw partner mee. Samen kunt u misschien beter vertellen wat de vragen zijn. Tips voor tijdens het gesprek met de behandelaar: Maak van tevoren een lijst met vragen. Maak aantekeningen tijdens het gesprek. Vraag om verduidelijking als u iets wilt weten of niet begrijpt. Vragen die de behandelaar kan stellen: Wat is precies de klacht of wat zijn de klachten en hoe lang bestaat dit? Is er een aanleiding of oorzaak? Wat voor invloed heeft de klacht of hebben de klachten op de (seksuele) relatie met uw partner? Wat verwacht u van de behandelaar en een eventuele behandeling? Soms zijn er meerdere gesprekken nodig om het probleem goed in kaart te brengen. Het kan zijn dat een behandeling tijd kost, zoals het omzetten van medicatie. Maak dan ook afspraken voor het vervolg van de behandeling. Voor meer tips en adviezen kunt u ook de volgende websites bezoeken:

7 4. Informatie en adressen Kliniek Heemstaete Bezoekadres: Dr. Denekampweg 20, 8025 BV Zwolle Postadres: Postbus 563, 8000 AN Zwolle Telefoon: Kliniek Meer & Bosch Bezoekadres: Achterweg 5, 2103 SW Heemstede Postadres: Postbus AM Hoofddorp Telefoon: Voor al uw vragen over epilepsie SEIN Infolijn: Bereikbaar: di, wo, do uur Algemene vragen over seksualiteit? Vragen over deze folder? Vraag naar de verpleegkundig specialist. INFORMATIE EN ADRESSEN i 7

8 Tekst: SEIN, Janita Zwiers. Vormgeving: Liscom, Tiel. Afbeelding: Ingimage. Drukwerk: Veenstra, Zwolle Oplage: 100. Tekst: SEIN, afdeling Communicatie. Versie 1.

POLIKLINIEKEN. Poliklinieken van SEIN

POLIKLINIEKEN. Poliklinieken van SEIN POLIKLINIEKEN Poliklinieken van SEIN 1. Gespecialiseerde zorg GESPECIALISEERD Welkom op de polikliniek van SEIN Naast de klinieken (in Zwolle en in Heemstede) heeft SEIN twaalf poliklinieken. Deze zijn

Nadere informatie

Het Psychologisch Onderzoek PSYC

Het Psychologisch Onderzoek PSYC Het Psychologisch Onderzoek PSYC Het psychologisch onderzoek... In overleg met uw neuroloog kan een psychologisch onderzoek worden aangevraagd. Een dergelijk onderzoek kan meer duidelijkheid geven hoe

Nadere informatie

Maatschappelijk werk MAATSCH

Maatschappelijk werk MAATSCH Maatschappelijk werk MAATSCH M a a t s c h a p p e l i j k w e r k... Wat doet maatschappelijk werk? Maatschappelijk werk helpt bij het ontrafelen en aanpakken van problemen waar u alleen of met behulp

Nadere informatie

Online behandeling. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Online behandeling. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Online behandeling Informatie voor patiënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde U heeft met uw psycholoog afgesproken om naast de afspraken bij SEIN ook een deel van uw behandeling via

Nadere informatie

Online behandeling. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Online behandeling. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Online behandeling Informatie voor patiënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde U heeft met uw psycholoog afgesproken om naast de afspraken bij SEIN ook een deel van uw behandeling via

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit

Intimiteit en seksualiteit UMCG Centrum voor Revalidatie Intimiteit en seksualiteit bij chronische ziekte of lichamelijke beperking Tekst met dank aan Egbert Kruijver, revalidatieseksuoloog voor Sophia Revalidatie in Den Haag en

Nadere informatie

Afdeling EMU Heemstede

Afdeling EMU Heemstede eeg-registratie Afdeling EMU Heemstede EEG-registratie voor volwassenen Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Inleiding INleiding Uw behandelend arts heeft een langdurige EEG-registratie

Nadere informatie

POLIKLINIEKEN. Poliklinieken van SEIN

POLIKLINIEKEN. Poliklinieken van SEIN POLIKLINIEKEN Poliklinieken van SEIN 1. Gespecialiseerde zorg GESPECIALISEERD Welkom op de polikliniek van SEIN Naast de klinieken (in Zwolle en in Heemstede) heeft SEIN dertien poliklinieken. Deze zijn

Nadere informatie

Info. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-waakCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

info Kinderepilepsiecentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

info Kinderepilepsiecentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde info Kinderepilepsiecentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Wat biedt het Kinderepilepsiecentrum? INLEIDING Uw kind heeft epilepsie, maar de voorgeschreven medicijnen hebben

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Psychosociale problemen bij kanker

Psychosociale problemen bij kanker Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4

Nadere informatie

Afdeling EMU Heemstede

Afdeling EMU Heemstede eeg-onderzoek Afdeling EMU Heemstede EEG-onderzoek voor kinderen en jongeren Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Welkom op de afdeling 2welkom Binnenkort kom je samen met je vader, je

Nadere informatie

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-WAAKCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Leerling met epilepsie op school? Onderwijskundige begeleiding voor leerkrachten/docenten en hun leerlingen met epilepsie. www.lwoe.

Leerling met epilepsie op school? Onderwijskundige begeleiding voor leerkrachten/docenten en hun leerlingen met epilepsie. www.lwoe. Leerling met epilepsie op school? Onderwijskundige begeleiding voor leerkrachten/docenten en hun leerlingen met epilepsie Onderwijskundig begeleiders van het Landelijk Werkverband Onderwijs en Epilepsie

Nadere informatie

KNF Zwolle. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek

KNF Zwolle. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek KNF Zwolle Afdeling KNF Zwolle Alles over het EEG-Onderzoek 1. Welkom op de afdeling KNF afdeling knf Binnenkort kom je samen met je vader of je moeder een nachtje slapen bij het epilepsiecentrum in Zwolle.

Nadere informatie

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?

Nadere informatie

Medisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie

Medisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie Medisch Centrum Wilhelmina Informatie voor patiënten Poli Seksuologie 1 Poli Seksuologie Uw huisarts of specialist heeft u doorverwezen naar de poli Seksuologie van het Medisch Centrum Wilhelmina. (Het

Nadere informatie

Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening

Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening De seksuele ontwikkeling van een kind begint al vroeg in het prille leven en loopt eigenlijk door de

Nadere informatie

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR De Swaai is een samenwerking tussen GGZ Friesland en Talant en biedt volwassenen met zowel een verstandelijke beperking als

Nadere informatie

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten Chronisch nierlijden en seksualiteit informatie voor patiënten CHRONISCH NIERLIJDEN EN SEKSUALITEIT 3 WAT IS SEKSUALITEIT? 4 SEKSUELE PROBLEMEN EN HUN OORZAKEN 4 PROFESSIONELE HULP? 6 CONTACTGEGEVENS 7

Nadere informatie

INFO. Tarieven & vergoeding. van onderzoek en behandeling bij SEIN

INFO. Tarieven & vergoeding. van onderzoek en behandeling bij SEIN INFO Tarieven & vergoeding van onderzoek en behandeling bij SEIN 1. Kosten kosten Als u wordt behandeld bij SEIN, worden er kosten in rekening gebracht voor medische zorg en behandeling. In deze folder

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Veel zaken die vanzelfsprekend waren, staan nu op zijn kop. Naast

Nadere informatie

Problemen met het seksueel functioneren

Problemen met het seksueel functioneren Factsheet 2007-4 Problemen met het seksueel functioneren Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in

Nadere informatie

MuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Met welke vragen en problemen kan ik bij MuCeS terecht?

MuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Met welke vragen en problemen kan ik bij MuCeS terecht? MuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Seksualiteit is een onderdeel van het leven. Voor de een is het een zeer belangrijk onderdeel, voor de ander is het veel minder belangrijk.

Nadere informatie

Observatieafdeling B3. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Observatieafdeling B3. Informatie voor patiënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Observatieafdeling B3 Informatie voor patiënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde De afdeling Op de observatieafdeling B3 worden mensen met epilepsie en/of met op epilepsie lijkende aanvallen

Nadere informatie

Omgaan met een seksueel probleem

Omgaan met een seksueel probleem Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

INFO. Kinderepilepsiecentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Kinderepilepsiecentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Kinderepilepsiecentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Wat biedt het Kinderepilepsiecentrum? INLEIDING Uw kind heeft epilepsie, maar de voorgeschreven medicijnen hebben

Nadere informatie

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie

Consultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Wat vraag en vertel ik de arts? Wat vraag en vertel ik de arts?

Patiënteninformatie. Wat vraag en vertel ik de arts? Wat vraag en vertel ik de arts? Patiënteninformatie Wat vraag en vertel ik de arts? Wat vraag en vertel ik de arts? 1 Wat vraag en vertel ik de arts? Informatie en Toestemming Wat vraag en vertel ik de arts? Als patiënt beslist u samen

Nadere informatie

Verpleegkundig specialist urologie

Verpleegkundig specialist urologie Urologie Verpleegkundig specialist urologie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl URO035 / Verpleegkundig Specialist Urologie / 17-07-2014 2 Verpleegkundig

Nadere informatie

HIV/AIDSverpleegkundige

HIV/AIDSverpleegkundige Inwendige geneeskunde HIV/AIDSverpleegkundige www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW005 / HIV/AIDS-verpleegkundige / 01-03-2013 2 HIV/AIDS-verpleegkundige

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit

Informatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit Informatie voor patiënten Diabetes en seksualiteit z Seksualiteit en diabetes mellitus 1 Over problemen met seksualiteit wordt niet zo gemakkelijk gesproken. Doordat het een beladen onderwerp is, kunnen

Nadere informatie

Functioneren van leerlingen met epilepsie beter begrijpen en begeleiden. Scholingsaanbod.

Functioneren van leerlingen met epilepsie beter begrijpen en begeleiden. Scholingsaanbod. Functioneren van leerlingen met epilepsie beter begrijpen en begeleiden Scholingsaanbod De praktijkvoorbeelden en de handvatten die ik aangereikt heb gekregen om mijn lesstof aan te passen voor mijn leerling

Nadere informatie

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-WAAKCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Adviezen na een hersenoperatie

Adviezen na een hersenoperatie Adviezen na een hersenoperatie Informatie voor patiënten F0982-3415 januari 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Spreekuur medisch psycholoog Dermatologie

Spreekuur medisch psycholoog Dermatologie Spreekuur medisch psycholoog Dermatologie In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de medisch psycholoog op de polikliniek Dermatologie. In deze folder leest u over de manier van werken

Nadere informatie

MedPsych Center Voor poliklinische patiënten

MedPsych Center Voor poliklinische patiënten MedPsych Center Voor poliklinische patiënten Brengt medische en psychische kennis samen MedPsych Center voor poliklinische patiënten 1. Inleiding 3 2. Welke patiënten kunnen bij de MPC terecht? 4 3. Diagnostiek

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Wat zijn uw ervaringen? Informatie voor mantelzorgers Wat houdt het onderzoek in? Er kan nog veel verbeteren

Nadere informatie

Intimiteit en Parkinson

Intimiteit en Parkinson + Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering

Nadere informatie

De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum. Medische Psychologie

De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum. Medische Psychologie De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum Medische Psychologie In deze folder informeren we u over de manier van werken van de psycholoog, verbonden aan de afdeling Medische psychologie van Zuyderland

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte INTIMITEIT & SEKSUALITEIT NA HARTAANDOENING OF BEROERTE Inleiding Een hartaandoening of een beroerte is een ingrijpende

Nadere informatie

Nierfalen en Seksualiteit

Nierfalen en Seksualiteit Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk

Nadere informatie

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.0714 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit

Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit Inleiding Als je geboren bent met Spina Bifida (open rug), een blaasexstrophie of een andere aandoening

Nadere informatie

Is seks een issue? U C L M

Is seks een issue? U C L M Is seks een issue? w. Drs. H.E de Groot w. Drs.. Tuijnman- Raasveld psycholoog/ seksuoloog Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie & Seksuologie Is seks een probleem voor nierpatiënten? Wat weten we

Nadere informatie

Patiënteninformatie. De epilepsieconsulent. De epilepsieconsulent De Epilepsieconsulent.indd 1

Patiënteninformatie. De epilepsieconsulent. De epilepsieconsulent De Epilepsieconsulent.indd 1 Patiënteninformatie De epilepsieconsulent De epilepsieconsulent 1522275 De Epilepsieconsulent.indd 1 1 20-12-13 10:48 De epilepsieconsulent Polikliniek Neurologie, route 0.6 Telefoonnummer (050) 524 5665

Nadere informatie

ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS

ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS ORGAANTRANSPLANTATIE SEKSUALITEIT, VEILIG VRIJEN EN KINDERWENS UMCG afd. Maag, Darm, Leverziekten Maart 2013 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Seksualiteit na een orgaantransplantatie 3 Praten over seksualiteit

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken krijgen met

Nadere informatie

Zorgen rond kanker. Bij wie van ons kunt u terecht?

Zorgen rond kanker. Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer

Nadere informatie

Informatie over de lastmeter

Informatie over de lastmeter Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Kiezen voor Pillen of Praten?: Voorkeuren en Besluitvorming omtrent de Behandeling van Stemmings- en Angststoornissen

Kiezen voor Pillen of Praten?: Voorkeuren en Besluitvorming omtrent de Behandeling van Stemmings- en Angststoornissen Kiezen voor Pillen of Praten?: Voorkeuren en Besluitvorming omtrent de Behandeling van Stemmings- en Angststoornissen Een wetenschappelijk onderzoek naar behandelvoorkeuren, gezamenlijke besluitvorming

Nadere informatie

Psycho-educatie Pepe en Pepa Voorlichting en uitwisseling van ervaringen voor mensen met epilepsie en een lichte verstandelijke beperking

Psycho-educatie Pepe en Pepa Voorlichting en uitwisseling van ervaringen voor mensen met epilepsie en een lichte verstandelijke beperking EPILEPSIE Psycho-educatie Pepe en Pepa Voorlichting en uitwisseling van ervaringen voor mensen met epilepsie en een lichte verstandelijke beperking Wie goed kan omgaan met zijn ziekte, kan er gemakkelijker

Nadere informatie

Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid

Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid 1. Inleiding 3 2. Introductie 3 3. Kenmerken van erfelijke kanker 4 4. Het eerste gesprek 4 5.

Nadere informatie

Langdurige EEG- en videomonitoring

Langdurige EEG- en videomonitoring Langdurige EEG- en videomonitoring Onderzoek naar de elektrische activiteit van de hersenen Langdurige EEG- en videomonitoring Inleiding 3 Doel van het onderzoek 3 Tijdsduur en plaats 4 Voorbereiding 4

Nadere informatie

Electro Convulsie Therapie (ECT)

Electro Convulsie Therapie (ECT) Electro Convulsie Therapie (ECT) In overleg met uw psychiater heeft u besloten voor Electro Convulsie Therapie (ECT) als behandeling. Deze vorm van behandeling wordt toegepast bij verschillende, over

Nadere informatie

Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding

Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding Samen doen wij dat! info Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding informatie voor cliënten Inhoud INHOUD 1. Verhogen van de kwaliteit van leven van mensen met epilepsie 4 2. Het kwaliteitskader

Nadere informatie

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Tijdens uw bezoek aan de hoofdpijnpolikliniek is overmatig gebruik van pijnstillers besproken. Dit kan

Nadere informatie

Revalidatie. Revalidatie & Herstel

Revalidatie. Revalidatie & Herstel Revalidatie Revalidatie & Herstel De afdeling Revalidatie in het BovenIJ ziekenhuis is een onderdeel van de afdeling Revalidatie en Herstel. Met deze folder willen wij u graag vertellen wat wij voor u

Nadere informatie

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese drs. Diana Wiegerink psycholoog / onderzoeker bij Erasmus MC / Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Presentatie voor TransitieNet maart

Nadere informatie

Pijnrevalidatie. Orbis Revalidatie

Pijnrevalidatie. Orbis Revalidatie Pijnrevalidatie Orbis Revalidatie Inleiding U hebt al langere tijd last van pijn in uw houdings- en bewegingsapparaat, oftewel in uw spieren, pezen, botten of gewrichten. Er is sprake van lichamelijke

Nadere informatie

Je rechten bij de dokter vanaf 12 jaar Informatie voor tieners

Je rechten bij de dokter vanaf 12 jaar Informatie voor tieners Je rechten bij de dokter vanaf 12 jaar Informatie voor tieners Vrouw Moeder Kindcentrum In deze folder kun je lezen hoe het zit met jouw rechten en plichten in het ziekenhuis. Wie geeft bijvoorbeeld toestemming

Nadere informatie

Leven met Multipele Sclerose uitgave 18. MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS

Leven met Multipele Sclerose uitgave 18. MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Leven met Multipele Sclerose uitgave 18 MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Inleiding Seksualiteit betekent voor iedereen iets anders, maar voor de meeste mensen is het een belangrijk

Nadere informatie

Behandelhuis afdeling Psychiatrie

Behandelhuis afdeling Psychiatrie Behandelhuis afdeling Psychiatrie U bent opgenomen of overweegt u te laten opnemen in het Behandelhuis van de afdeling Psychiatrie van Rijnstate Arnhem. Meer informatie hierover vindt u in deze folder.

Nadere informatie

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben Intimiteit en seksualiteit bij longziekten Inleiding Intimiteit en/of seksualiteit horen bij het leven. De een is hierin wat actiever dan de ander en in de ene periode loopt het beter dan in de andere.

Nadere informatie

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht?

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer

Nadere informatie

Patiënteninformatie. AanvalsPoli voor Kinderen. AanvalsPoli voor Kinderen Aanvallenpoli Kinderen hj.indd 1

Patiënteninformatie. AanvalsPoli voor Kinderen. AanvalsPoli voor Kinderen Aanvallenpoli Kinderen hj.indd 1 Patiënteninformatie AanvalsPoli voor Kinderen AanvalsPoli voor Kinderen 1465340 Aanvallenpoli Kinderen hj.indd 1 1 05-12-12 09:05 AanvalsPoli voor Kinderen Polikliniek Kindergeneeskunde, route 2.2 Tel.

Nadere informatie

Beter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit

Beter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit BEWUSTCHECKLIST Beter op alles voorbereid Prostaatkanker en seksualiteit Nadat U te horen heeft gekregen dat U prostaatkanker hebt, hebt u allereerst het slechte nieuws van de diagnose moeten verwerken.

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Is longrevalidatie iets voor u?

UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Is longrevalidatie iets voor u? UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Is longrevalidatie iets voor u? UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Een chronische longaandoening is een ziekte van de longen of de luchtwegen

Nadere informatie

Hartinfarct gehad? Hoe nu verder. Cardiologie

Hartinfarct gehad? Hoe nu verder. Cardiologie Hartinfarct gehad? Hoe nu verder Cardiologie Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1. Uitleg over een hartinfarct 3 2. Diagnose en behandeling 4 3. Naar huis 6 4. Instructies en adviezen voor thuis 7 3 Uitleg

Nadere informatie

MuCeS Multidisciplinair Centrum voor Seksuologie

MuCeS Multidisciplinair Centrum voor Seksuologie MuCeS Multidisciplinair Centrum voor Seksuologie MuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Seksualiteit is een onderdeel van het leven. Voor de één is het een zeer belangrijk

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologisch onderzoek Psychologie, medische (volwassenen) Neuropsychologisch onderzoek www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een klinisch neuropsycholoog?... 3 Voor wie kan een klinisch neuropsycholoog iets betekenen?...

Nadere informatie

Parkinsoncentrum Leeuwarden

Parkinsoncentrum Leeuwarden Het Parkinsoncentrum Leeuwarden is een kennis- en behandelcentrum voor mensen met de ziekte van Parkinson. Deskundigheid, tijd, aandacht en een goede begeleiding voor de patiënt en zijn naasten staat hierbij

Nadere informatie

Na een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking.

Na een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking. Na een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking www.nwz.nl Inhoud Wat merkt u van een ICD-schok? 3 Mogelijke reacties op een ICD-schok 3 Adviezen voor goede verwerking van een ICD-schok 4 Praktische gevolgen

Nadere informatie

Waarom mislukt stoppen met roken?

Waarom mislukt stoppen met roken? Stoppen met roken Stoppen met roken U denkt erover om te stoppen met roken. In deze folder leest u over het Stoppen met Roken programma van Spaarne Prevent. Waarom stoppen met roken? Veel mensen denken

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Medische Psychologie Medische Psychologie.indd 1

Patiënteninformatie. Medische Psychologie Medische Psychologie.indd 1 Patiënteninformatie Medische Psychologie 1172123 Medische Psychologie.indd 1 06-12-16 09:40 Medische Psychologie Polikliniek Medische Psychologie, route 2.7 Telefoon (050) 524 59 90 Algemeen Neem bij

Nadere informatie

EPILEPSIE. Epilepsie en verstandelijke beperking Gespecialiseerde kennis: hypothalamus hamartoom

EPILEPSIE. Epilepsie en verstandelijke beperking Gespecialiseerde kennis: hypothalamus hamartoom EPILEPSIE Epilepsie en verstandelijke beperking Gespecialiseerde kennis: hypothalamus hamartoom Epilepsie en verstandelijke beperking Gespecialiseerde kennis: hypothalamus hamartoom Het epilepsiecentrum

Nadere informatie

Generalistische basis ggz

Generalistische basis ggz Generalistische basis ggz Informatie voor patiënten Generalistische basis ggz U bent door uw huisarts verwezen voor behandeling naar de Generalistische Basis GGZ (GB-GGZ) van Mondriaan. Mondriaan Generalistische

Nadere informatie

KNF ZWOLLE. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

KNF ZWOLLE. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde KNF ZWOLLE Afdeling KNF Zwolle Alles over het EEG-Onderzoek Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Welkom op de afdeling KNF AFDELING KNF Binnenkort kom je samen met je vader, moeder of

Nadere informatie

Psychogene niet-epileptische aanvallen

Psychogene niet-epileptische aanvallen Psychogene niet-epileptische aanvallen Diagnose en advies Psychogene niet-epileptische aanvallen Diagnose en advies Sommige mensen hebben aanvallen die sterk op epileptische aanvallen kunnen lijken, maar

Nadere informatie

Psychosociale problemen bij kanker. Mogelijkheden voor begeleiding

Psychosociale problemen bij kanker. Mogelijkheden voor begeleiding Psychosociale problemen bij kanker Mogelijkheden voor begeleiding Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun partner, familie en/of vrienden. Het krijgen

Nadere informatie

Gebruik van SSRI-medicijnen

Gebruik van SSRI-medicijnen Gebruik van SSRI-medicijnen voor en tijdens uw zwangerschap en in uw kraambed Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname remmer. SSRI is

Nadere informatie

Slaapproblemen, angst en onrust

Slaapproblemen, angst en onrust Slaapproblemen, angst en onrust WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WAT GEBEURT ER ALS U STOPT AUTORIJDEN INFORMATIE ADRESSEN HULPVERLENING VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN,

Nadere informatie

Onderzoek door de geriater

Onderzoek door de geriater Geriatrie Onderzoek door de geriater i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw huisarts of specialist heeft u voor onderzoek doorverwezen naar de geriater. In deze folder leest u meer over

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Vragen? 1 Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken

Nadere informatie

GGzE centrum psychotische stoornissen. Act. Zorg bij de eerste psychose. Informatie voor cliënten >>

GGzE centrum psychotische stoornissen. Act. Zorg bij de eerste psychose. Informatie voor cliënten >> GGzE centrum psychotische stoornissen Act Zorg bij de eerste psychose Informatie voor cliënten >> Uw klachten de baas en het dagelijks leven weer oppakken GGzE centrum psychotische stoornissen geeft behandeling

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Psychosociale zorg. voor mensen met kanker

PATIËNTEN INFORMATIE. Psychosociale zorg. voor mensen met kanker PATIËNTEN INFORMATIE Psychosociale zorg voor mensen met kanker 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over psychosociale zorg voor mensen met

Nadere informatie

INFO. Aanmeldprocedure langdurige zorg (Wlz) Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Aanmeldprocedure langdurige zorg (Wlz) Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Aanmeldprocedure langdurige zorg (Wlz) Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Gespecialiseerde epilepsiezorg EPILEPSIEZORG De langdurige zorg binnen SEIN is helemaal toegerust voor

Nadere informatie

Chronische pijn. Informatie en behandeling

Chronische pijn. Informatie en behandeling Chronische pijn Informatie en behandeling Chronische pijn Bij chronische pijn is meer aan de hand dan alleen lichamelijk letsel. We spreken van chronische pijn als pijnklachten langer blijven bestaan dan

Nadere informatie

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw

Nadere informatie

Rechten en plichten. Uw rechten

Rechten en plichten. Uw rechten Rechten en plichten Als er met uw gezondheid iets aan de hand is, heeft u de hulp van een arts of een andere deskundige nodig. Zodra de behandelaar u gaat onderzoeken of behandelen, is er sprake van een

Nadere informatie

Langdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie

Langdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie Langdurige slapeloosheid Diagnose en behandeling van insomnie We spreken van langdurige slapeloosheid ofwel chronische insomnie als het niet in slaap vallen, het niet kunnen doorslapen en/of veel te vroeg

Nadere informatie