Doc 69 Liefde,seks, senior

Transcriptie

1 Doc 69 Liefde,seks, senior

2 Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog

3 Doelen Bewustwording Kennis hebben van de veranderingen in seksualiteit bij ouder worden/chronische ziekte Tools om het onderwerp met patiënten bespreekbaar te maken Kennis hebben van kwaliteiten samenwerkingspartners

4 Vinden ouderen seks belangrijk?

5 Hoe seksueel actief zijn ouderen?

6 Hoe vaak seksuele problemen? 50% van de seksueel actieve ouderen kampt met seksuele problemen 14% van deze mannen gebruikt medicatie

7 Op oudere leeftijd is het hebben van een langdurige relatie het meest bepalend voor een goed seksleven

8

9 Seksualiteit en ouder worden

10 Seksualiteit en ouder worden Lichamelijk Psychisch Relationeel

11 Seksualiteit en ouder worden Lichamelijk afnemende hoeveelheid vrij testosteron Erectieproblemen Premature ejaculatie Verminderd seksueel verlangen lagere concentraties oestrogenen Vaginale atrofie Verminder seksueel verlangen

12 Seksualiteit en ouder worden Psychisch Ingrijpende gebeurtenissen Negatief zelfbeeld Dementie, depressie, rouw

13 Seksualiteit en ouder worden Relationeel Aantrekkingskracht Nieuwe partner Partner met ziekte of seksuele dysfunctie Geen partner

14 Seksualiteit en chronische ziekte Diabetes Hart- en vaatziekten Reuma, gewrichtsklachten Dementie Parkinson Incontinentie Astma/copd Kanker (borst, prostaat)

15 Diabetes Minder zin in seks en opwindingsproblemen Erectieproblemen Droog klaarkomen bij mannen Afname kracht zaadlozing Moeite met klaarkomen bij mannen Minder vochtige vagina Schimmelinfecties

16 Hart- en vaatziekten Verminderd of vergroot seksueel verlangen Erectieproblemen Problemen met de zaadlozing of het orgasme Verminderde vochtafscheiding in de vagina

17 Reuma, gewrichtsklachten Pijn Stijfheid gewrichten Moeheid Depressieve gevoelens

18 Dementie Verminderd onderscheidend vermogen in gepast/ongepast gedrag Ontremd gedrag

19 Parkinson Pijn Bewegingsbeperking Minder of meer zin in seks Erectieproblemen Pijn bij het vrijen bij vrouwen Orgasmeproblemen

20

21 Schaamte Incontinentie

22 Astma/COPD Minder zin hebben Opwindingsproblemen Erectieproblemen

23 Medicatie

24

25

26 Let s talk about sex

27 Professional: Praten over seks lastig Gebrek aan kennis en gespreksvaardigheid van professionals Eigen grenzen- taboes Tegenoverdracht Handelingsverlegenheid leidt tot rationalisaties Zelden beleid ten aanzien van seksualiteit

28 Patiënten: Duidelijke behoefte te praten met professional over problemen met seksualiteit Schroom tot initiatief gesprek

29 Seksualiteit: belangrijk onderwerp voor cliënten echter moeilijk onderwerp om aan te kaarten. Ook geven cliënten aan dat de professionals het initiatief moeten nemen om het gesprek erover te beginnen.

30 Bespreekbaar maken Niet wachten tot patiënt erover begint U kunt erover praten met mij Proactief gesprek beginnen Gesprek vooraf voorkomt problemen op het gebied van seksualiteit achteraf

31 Taalgebruik Verhullende taal; HET gaat niet meer, van onderen. Vage taal; vrijen Medische taal; coitus Schuttingtaal; kut, neuken Kinderlijke taal; plasser Lieve taal; één worden lukt niet meer

32 Woorden: Voel jij je op je gemak bij het gebruik van deze woorden? Als jij het woord gebruikt, zal de betekenis dan ook voor de cliënt duidelijk zijn? Zoek woorden waar beide partijen zich gemakkelijk bij voelen

33 Let s talk about sex: hoe? Benadering van sterke waarschijnlijkheid: Gebruik maken van ervaringen van andere cliënten of van onderzoeksgegevens, Taboe benoemen: Erkenning dat seksualiteit als gespreksonderwerp voor sommige mensen beladen of zelfs amper bespreekbaar is. Beleidsbenadering: Bijvoorbeeld: In onze praktijk vinden we het belangrijk om aandacht voor seksualiteit in de behandeling op te nemen. Vandaar dat ik u daarover een aantal vragen wil stellen.

34 PLISSIT- model: ordening problematiek

35 Permission Bespreekbaar maken van seksualiteit Toestemming vragen om te praten over seksualiteit Zoek woorden waarbij beide partijen zich gemakkelijk voelen Neem als professional het initiatief en kies een manier kiest die bij je past én die aansluit bij de cliënt.

36 Limited Information Algemene beperkte informatie geven Basale informatie verstrekken over mogelijke veranderingen in seksueel beleven en functioneren ten gevolge van de ziekte Aandacht ook voor de problemen op het sociaal, psychisch en relationeel domein

37 Specifik suggestions Actueel probleem Professionals vanuit hun rol of functie specifieke adviezen geven m.b.t. Seksualiteit multidisciplinaire insteek Interventies vaak technisch- praktisch van aard

38 Intensive Therapy Specialiste hulpverlening door een op seksuologisch vlak geschoolde psycholoog of arts/ relatie/psychotherapeut - Seksuele dysfuncties - Problemen met seksueel grensoverschrijdend gedrag

39 Als het allemaal niet zo soepel gaat Kern: Seksualiteit en seksueel functioneren zijn een essentieel onderdeel van de kwaliteit van leven in alle levensfasen

40 Biopsychosociaal model De seksuele respons = multi-factorieel proces van reageren. Biologisch/ somatisch Psychisch/ psychologisch Sociaal/relatie Opvoeding/cultuur

41 Invloeden op seksualiteit: Biologisch Man / vrouw Hormonen (chronische ) Ziekte Handicap Spierspanning Vermoeidheid Medicatie Psychologisch Angst Lichaamsbeeld Zelfbeeld Coping Stress Rouw Depressie Vermijding Sociaal / Relationeel Conflict leefstijl Relatie Communicatie Rolverandering Levensfase Maatschappij Cultuur Religie

42 Diagnostiek Objectieve criteria minimaal 1.DSM- criteria Gebaseerd op de seksuele response cyclus 2.Circulaire modellen

43 Circulair model

44 Seksuele Responscyclus Verlangen opwinding orgasme herstel

45 Seksuele disfuncties verlangen opwinding orgasme herstel Verminderd Verlangen Erectiestoornis Premature ejaculatie Seksuele dissatisfactie Teveel verlangen Opwindingsstoornis bij de Vertraagd orgasme Priapisme vrouw Orgasme stoornis Vaginisme Dyspareunie

46 Als het allemaal niet zo soepel gaat 1. Anamnese (PLISSIT) Concreet doorvragen wat niet goed gaat En wat gaat er wel goed? Vragenlijst De Boer& Moors 2. Informatie geven (PLISSIT)

47 Als het allemaal niet zo soepel gaat: Specifik Suggestions Seks Spontaan Adequate Stimuli Verschuiving van coitus naar intimiteit

48 Als het allemaal niet zo soepel gaat: Tips & Trucs Doorbreken vaste gewoontes Tijdstip- houding en patronen Evt. inzet andere disciplines Hulpmiddelen Erotica- mechanische hulpmiddelenglijmiddel- medicatie Bestaande medicatie aanpassen Leefstijl

49 Multidisciplinaire samenwerking Arts Verpleegkundige Fysiotherapeut Ergotherapeut Psycholoog

50 Tenslotte: LHTB Ongeveer 1 op de 10 Nederlanders valt op iemand van hetzelfde geslacht 20% Homo- of biseksuele ouderen bang voor negatieve reacties van medebewoners in zorginstellingen Onderwerp LHBT (in instellingen) onderbelicht en mogelijk onvoldoende onderkend

51 Take home messages Algemeen: Seks kent geen pensioen Seks coïtus Seks is niet spontaan Accenten verleggen: creativiteit, lef, nieuw repertoire, communicatie

52 Take home messages Zet seks op de agenda Geef praktische adviezen Denk aan folders, verwijs of overleg(seksuoloog, SeksHAG)

53 Seksualiteit is n.v.t.