(Concept) Visie van het lokale onderwijsveld. binnen de gemeente Woudenberg

Transcriptie

1 (Concept) Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg Januari 2011 Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Onderwijsvisie lokaal onderwijs Overzicht visiepunten lokaal onderwijs Uitwerking visiepunten lokaal onderwijs 5 A. Onderwijsvisie en vernieuwingen 5 Voorwaarden leerproces Klas doorbrekend onderwijs Optimale leerkansen B. De school als spil in de omgeving 5 School als onderdeel van de maatschappij Kinderopvang Voorschoolse educatie/ Peuterspeelzaalwerk Doorgaande leerlijn Onderlinge samenwerking van scholen biedt kansen C. De school als schakel in de zorgketen 7 Geen kind meer buiten de boot Brede zorg voor kwetsbare leerlingen Onderlinge samenwerking nodig voor passend onderwijs Hoofdstuk 2 Conclusie en vervolgtraject Conclusie Vervolg 8 Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 2

3 Inleiding De afgelopen jaren is het onderwijsveld sterk in verandering. Er hebben grote verschuivingen plaatsgevonden in verantwoordelijkheden en taken bij zowel de gemeente als het onderwijs. Scholen hebben in de loop der tijd meer maatschappelijke verantwoordelijkheid gekregen voor zaken zoals kinderopvang, onderwijsachterstanden en de algehele sociale maatschappelijke ontwikkeling van hun leerlingen. Ook de gemeente heeft zijn taken op deze terreinen zien uitbreiden, maar bovenal zien veranderen. De gemeente heeft steeds vaker een regisserende, verantwoordelijke rol toebedeeld gekregen voor een integraal jeugd- en onderwijsbeleid. Daarnaast zorgt wetgeving (bv. De Wet Oké, de leerplichtwet en de onderwijswetgeving) voor specifieke taken en verantwoordelijkheden die het onderwijs direct raken. Om de verantwoordelijkheid voor de taken van de gemeente op de langere termijn adequaat te kunnen invullen heeft de gemeente een onderwijsvisie nodig van het lokale onderwijsveld. Om die reden heeft de gemeente de regierol op zich genomen om te komen tot deze nota met daarin de visie van het lokaal onderwijs. De afgelopen maanden zijn individuele gesprekken gevoerd met de schoolbesturen. In deze nota worden de belangrijkste onderwijsvisiepunten van de schoolbesturen nader uitgewerkt. Deze nota zal als leidraad worden meegenomen bij de ontwikkeling van toekomstig gemeentelijk onderwijs- en jeugdbeleid. Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 3

4 Hoofdstuk 1 Onderwijsvisie lokaal onderwijs 1.1 Overzicht visiepunten lokaal onderwijs De afgelopen maanden zijn er afzonderlijk gesprekken gevoerd met het plaatselijk onderwijsveld over hun onderwijsvisie. De gesprekken met de Wartburgschool en de Rehobothschool/Willem van Oranjeschool zijn gevoerd met de (bovenschools) directeur. Met het openbaar onderwijs en met de Koningin Julianaschool zijn de gesprekken gevoerd met de directies van het overkoepelend orgaan. In onderstaand tabel zijn de belangrijkste visiepunten uit deze gesprekken benoemd. Deze punten worden vervolgens nader uitgewerkt. Overzicht visiepunten Eemvallei Educatief PCO Gelderse Vallei Vereniging Reformatorisch Onderwijs Vereniging christelijk basisonderwijs A. Onderwijsvisie en vernieuwingen 1. Veiligheid, welbevinden en uitdaging zijn belangrijke voorwaarde voor het leerproces X X X X 2. Optimale leerkansen voor ieder kind X X X X 3. Klas doorbrekend onderwijs X X X X B. De school als spil in de omgeving 4. School als onderdeel van de maatschappij X X X X 5. Voorstander van een doorgaande leerlijn X X X X 6. Kinderopvang het liefst op schoollocatie X X X 7. Voor VVE/ PSZ liggen kansen binnen de school X X X X 8. Onderlinge samenwerking biedt kansen op het gebied van sport, cultuur en techniek X X X X C. De school als schakel in de zorgketen 9. Geen kind meer buiten de boot X X X X 10. Brede zorg voor kwetsbare leerlingen X X X X 11. Onderlinge samenwerking nodig voor passend onderwijs X X X X 1.2 Uitwerking visiepunten lokaal onderwijs A. Onderwijsvisie en vernieuwingen 1. Voorwaarden leerproces De belangrijkste voorwaarden om te komen tot een onderwijsleerproces zijn volgens de Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 4

5 schoolbesturen veiligheid, uitdaging en welbevinden van het kind. Deze onderwerpen komen terug in de sfeer binnen de school, de omgang van de docent met de leerling, maar ook in de uitstraling en inrichting van het schoolgebouw. 2. Klas doorbrekend onderwijs In het onderwijs gaat het naast kennisontwikkeling steeds meer om de ontwikkeling van de competenties en de vaardigheden van de individuele leerling. Ieder kind is verschillend, met eigen kansen en mogelijkheden. Daarmee maakt de klas als eenheid van het lesgeven plaats voor de individuele leerling als eenheid in het onderwijsproces. In het nieuwe leren vormt instructie/kennisoverdracht dan ook nog maar een deel van het leerproces. Er is sprake van een steeds grotere differentiatie in activiteiten en werkvormen die naast elkaar en gelijktijdig in verschillend groepsgroottes en groepssamenstellingen moeten kunnen plaatsvinden (individueel/team/groep). Het onderwijs vindt daarmee niet alleen meer plaats in het klaslokaal. In aansluiting bij deze onderwijsvernieuwing wordt er op een aantal scholen bij sommige vakken zogenaamd exemplarisch/ervaringsonderwijs gegeven. In samenhang met verschillende vakken wordt gedurende een aantal middagen per week eenzelfde thema behandeld. De kinderen worden uitgedaagd om zelf oplossingen te bedenken voor bepaalde vraagstukken, waarbij ze alle vakken nodig hebben om het probleem op te lossen. 3. Optimale leerkansen De aandacht verschuift van klassikaal gericht onderwijs (de groep staat centraal) naar individueleel gericht onderwijs/maatwerk op leerlingenniveau (het individu staat centraal). Alle besturen hebben speciale aandacht voor onderwijs op maat: aandacht voor kinderen met een onderwijsachterstand of onderwijsvoorsprong. Binnen het Reformatorisch en het Protestant Christelijk onderwijs wordt dit maatwerk niet in de klas gegeven, maar in afzonderlijke ruimten. Door deze individuele aanpak bloeien deze kinderen op, neemt hun leerachterstand af en neemt hun zelfvertrouwen toe. Maar ook voor de leerling die vooruitloopt, willen de scholen hun aanbod verder ontwikkelen.. B. De school als spil in de omgeving Het kabinet heeft sinds 2005 zijn wens uitgesproken dat scholen steeds meer doorontwikkelen naar een brede school met gevarieerde dagarrangementen. Onderwijsorganisaties ontwikkelen zich steeds meer van een leerinstituut, primair gericht op kennisoverdracht aan de leerlingen, tot een netwerk van voorzieningen, gebaseerd op inhoudelijke samenwerking, in en rond de school, met onderwijs, sport, cultuur en zorg rondom kind en gezin. 4. School als onderdeel van de maatschappij In afzonderlijke gesprekken met de schoolbesturen werd deze stelling onderschreven. De maatschappij is pluriform. Het onderwijs beweegt sterk omdat de maatschappelijke omgeving van de onderwijsorganisatie ook dynamisch is. In dit kader is het openbaar onderwijs bezig met een cultuuromslag. De omgeving van de school wordt meer naar binnen vertaald. De behoeftes en de vragen van ouders worden vertaald in het beleid van de scholen en signalen van de maatschappij worden actief opgevangen door de scholen. Ouders worden op deze manier partners van het onderwijsveld. De maatschappij vraagt om een steeds meer samenhangend aanbod. De school krijgt steeds meer verantwoordelijkheid bij het oplossen van sociaal maatschappelijke problematiek: achterstanden, gezond leven, sociaal emotionele vorming en opvoeding van leerlingen. Dit uitgangspunt vraagt van het onderwijzend personeel een open en een flexibele houding naar ouders. De school is geen afgesloten eiland, maar is een instelling die participeert in de lokale maatschappij en heeft daarbij het welzijn van de leerlingen voor ogen. Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 5

6 5. Doorgaande leerlijn De besturen onderschrijven het belang van een doorgaande leerlijn. Het Zweeds-Fins onderwijsmodel staat bij hen centraal. Dit model bestaat uit brede scholen, waar door een combinatie van opvoedingsondersteuning, VVE, een verlengde schooldag en goed onderwijs, door verschillende instellingen samengewerkt wordt aan betere kansen voor kinderen. In de visie van de schoolbesturen is het noodzakelijk dat de doorgaande leerlijn in een zo vroeg stadium wordt ingezet waardoor eventuele achterstanden in een zo vroeg mogelijk stadium bij de kinderen kunnen worden gesignaleerd en behandeld. 6. Kinderopvang De schoolbesturen streven er naar, met uitzondering van de Wartburg, om kinderopvang op termijn op de schoollocatie te realiseren. Omdat de school een onderdeel is van de maatschappij willen de scholen er niet omheen om ouders de mogelijkheid te bieden van voorschoolse -, tussenschoolse - en naschoolse opvang. Maatschappelijk is er namelijk een toenemende vraag naar kinderopvang. Het openbaar onderwijs wil hierop inspelen en denkt een oplossing gevonden te hebben door de schooltijden anders in te delen en de opvang beter te spreiden over de week. De maatschappelijke vraag naar de combinatie van BSO en school op één plek neemt toe. Ouders willen liever hun kind s morgens brengen en aan het einde van de dag op dezelfde plek weer ophalen. Eem- Vallei Educatief en ook de Gelderse Vallei willen zich de komende tijd bezinnen op het in eigen beheer aanbieden van buitenschoolse opvang. Op de lange termijn is de visie van alle onderwijsbesturen het Zweeds-Finse model, waar kinderopvang op de schoollocatie een element is. De wens is complete dagarrangementen op de scholen die aansluiten bij het bioritme van de kinderen. 7. Voorschoolse educatie/ Peuterspeelzaalwerk Op dit moment ervaren de scholen dat de peuterspeelzalen fysiek op afstand staan van de school. Er is veel afstemming en aandacht voor overdracht bij zowel peuterspeelzaalwerk als bij het basisonderwijs. Maar een aandachtspunt blijft dat op deze manier de school soms (te laat) kan worden geconfronteerd met achterstanden of sociale problematieken. Wanneer dit al op de voorschool wordt gesignaleerd kan er vanuit preventief opzicht sneller worden gehandeld. Het openbaar onderwijs en Protestant Christelijk Onderwijs heeft goede ervaringen met een voorschool en de effecten van voorschoolse educatie (VVE) binnen de school in andere gemeente. VVE is een ontwikkelingsstimulering en educatie voor jonge kinderen van 2 tot 6 jaar, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten die zijn verwerkt in kwaliteitseisen en programma s. Ook het reformatorisch onderwijs staat positief tegenover de gedachte om in het kader van voorschoolse educatie toekomstige zorgleerlingen de mogelijkheid te bieden taal- en rekenachterstand eerder in te lopen. 8. Onderlinge samenwerking van scholen biedt kansen In het kader van de brede school gedachte zien de schoolbesturen kansen om met elkaar samen te werken. Door samenwerking kan een breder aanbod ontstaan in bijvoorbeeld cultuur-, techniek- en sporteducatie. Het Protestant Christelijk onderwijs noemt hierbij het voorbeeld van een gezamenlijk gedeeld technieklokaal op een van de scholen. De Gelderse Vallei ziet om die reden toekomst in grote onderwijsgebouwen waarin scholen van verschillende denominaties zijn gehuisvest en die met respect voor ieders identiteit, gebruik maken van de in dit gebouw aanwezige gezamenlijke voorzieningen. C. De school als schakel in de zorgketen Via het onderwijs kan de jeugd (en bij jongere kinderen ook de ouders) met informatie en advies worden bereikt, daardoor heeft het onderwijs een belangrijke preventieve functie. Naast het gezin is de school de plek waar kinderen/ jongeren een groot deel van hun tijd doorbrengen. Onderwijs heeft als geen ander jeugdigen in beeld en heeft tevens een signaleringsfunctie als het gaat om persoonlijke problemen, en in het verlengde Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 6

7 daarvan problemen die gerelateerd zijn aan de thuissituatie. Onderwijsorganisaties reiken daardoor vaak over hun grenzen heen om leerlingen bij te staan in moeilijke omstandigheden en lopen daarin op tegen hun beperkingen. De jeugdzorgketen reageert in sommige gevallen niet voldoende adequaat om kwetsbare leerlingen op een goede manier te begeleiden en/of op te vangen. Voor zowel de gemeente als de scholen ligt hier een verantwoordelijkheid. Onderwijsinstellingen en gemeente hebben elkaar nodig bij de zorg van kwetsbare leerlingen, dit in samenwerking met andere maatschappelijke actoren. 9. Geen kind meer buiten de boot Gefaseerd tot 2011 heeft elk schoolbestuur de verantwoordelijkheid om alle leerlingen die zich aanmelden, met en zonder beperkingen, een passend onderwijs(zorg) aanbod te bieden. Uitgangspunt is passend onderwijs voor elk kind, in een reguliere school met extra ondersteuning (leerling gebonden financiering) zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving/sociale context. De schoolbesturen hebben aangegeven dat zij zich willen inzetten voor vermindering, danwel handhaving van het aantal doorverwijzingen naar het speciaal onderwijs. 10. Brede zorg voor kwetsbare leerlingen Om te zorgen dat geen leerling tussen wal en schip raakt zal er naast de interne zorgstructuur ook samengewerkt moeten worden met maatschappelijke (zorg)organisaties. De besturen zien het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) als een geschikt middel om die extra zorg te kunnen geven aan hun leerlingen en ouders. We hebben een gemeenschappelijk doel, aldus de besturen, waarop we kunnen aansluiten en waar we elkaar kunnen versterken. Voor het reformatorisch onderwijs kan de zorg binnen de school niet breed genoeg zijn. Op de scholen moet ruimte zijn voor de zorgverleners zoals een logopedist of een fysiotherapeut. Het ideaal is: de faciliteiten van het speciaal onderwijs zijn ook beschikbaar voor het reguliere onderwijs. 11. Onderlinge samenwerking nodig voor passend onderwijs Voor een sluitend aanbod in het kader van Passend Onderwijs zou iedere school zich min of meer moeten specialiseren in een bepaalde problematiek. De overige scholen kunnen daarvan weer gebruik maken, met als doel dat minder leerlingen worden doorverwezen naar het speciaal onderwijs. Het openbaar onderwijs verwijst in dit kader naar voorbeelden in de gemeenten Baarn en Soest. Op dit gebied wordt daar geëxperimenteerd over de denominaties heen. Opgemerkt wordt dat de invulling van het project Weer Samen Naar School (WSNS), de samenwerkingsverbanden, op landelijk niveau wordt heroverwogen. Op dit moment is dat proces nog niet uitgekristalliseerd wel duidelijk is dat deze ontwikkeling zijn invloed zal hebben op de huidige samenwerkingsverbanden Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 7

8 Hoofdstuk 2 Conclusie en vervolgtraject 2.1 Conclusie Uit de inspirerende gesprekken met de schoolbesturen is geconcludeerd dat er veel eenduidigheid bestaat in de visies van het lokaal onderwijs in Woudenberg. Daarnaast is geconstateerd dat bij de schoolbesturen veel bereidheid is om samen te werken om zo meer mogelijk te maken voor de (toekomstige) basisschoolleerlingen in Woudenberg. Deze nota biedt daardoor perspectief en kansen voor de toekomst van het lokaal onderwijs in Woudenberg. 2.2 Vervolgtraject Tijdsplanning: - Op 31 januari wordt deze nota besproken in het bestuurlijk onderwijsoverleg. - De aandachtspunten uit het overleg van 31 januari worden verwerkt in een aangepaste conceptversie, welke voor maandag 7 februari aan de schoolbesturen wordt verzonden; - Op 24 maart wordt de raad geïnformeerd over de ontwikkeling van de onderwijsvisie van het lokale onderwijsveld; - In de 1 e / 2 e week van april wordt er met de schoolbesturen een bijeenkomst belegd over de resultaten van de overleggen met hun achterban; - Voor 30 april 2011 spreken de schoolbesturen zich officieel uit over de nota; - vervolgens wordt de nota vastgesteld door de onderwijsbesturen en ter kennisgeving aangeboden aan het college en de gemeenteraad Na vaststelling van deze nota door de schoolbesturen zal deze nota als leidraad fungeren voor het toekomstig huisvestigingsbeleid onderwijs en het preventief jeugdbeleid. Visie van het lokale onderwijsveld binnen de gemeente Woudenberg 8