Valkuilen in endocriene diagnostiek bij patienten met obesitas. PAOKC 15 januari Erica LT van den Akker Kinderarts endocrinoloog

Transcriptie

1 Lokatie DATUM Valkuilen in endocriene diagnostiek bij patienten met obesitas PAOKC 15 januari 2019 Erica LT van den Akker Kinderarts endocrinoloog

2 VALKUILEN ENDOCRIENE DIAGNOSTIEK BIJ OBESITAS Casus Schildklier hypothyreoidie uitsluiten Cortisol hypercortisolisme uitsluiten Groeihormoon deficientie uitsluiten (niet in deze presentatie) Puberteit verschuift bij obesitas, invloed op interpretatie van groeifactoren en sex steroids Leptine leptine deficientie uitsluiten Samenvatting

3 Casus

4 Anamnese en lichamelijk onderzoek 11 jaar oud meisje Progressief gewichtstoename ondanks onveranderd eetpatroon en speelt veel buiten. Geen andere klachten, geen kouwlijkheid, geen obstipatie. Gegeneraliseerd obees volledig pubertair meisje. Lengtegroei buigt af Geen volle maangezicht, geen buffalo hump, geen striae, geen hypertensie, schildklier niet palpabel Overig gb.

5 Body Mass Index

6 DIFFERENTIAAL DIAGNOSE Hormonaal Hypothyreoidie Cushing syndroom Groeihormoon deficientie Syndromale of genetische obesitas

7 lab onderzoek Schildklier: vrijt4 14,1 (N11-26 pmol/l) TSH 6,4 (N 0,4-5,2 mu/l) Cortisol 8 uur: 905 nmol/l (N ) Groeihormoon IGF-1 42 nmol/l (0,7SD) Puberteit Oestradiol 300 nmol/l DHEAS 4,6 umol/l (N 0,4-3) Testosteron 0,43 nmol/l (normaal) Leptine 55,7 ug/l

8 Obesitas en de HPT as- general population National Health and Nutrition Examination Survey volwassenen: 1,623 mannen en 1,491 vrouwen Pos associatie BMI en TSH en FT3,geen associatie met FT4 Kitahara CM, Platz EA, Ladenson PW, Mondul AM, Menke A & Berrington de Gonza lez A. Body fatness and markers of thyroid function among U.S. men and women. PLoS ONE 2012

9 Morbide obesitas en HPT as n=11 obese vrouwen BMI mean 33 kg/m2 Calorie restrictie VLCD Duur: 4 maanden Weight loss >50% van het overgewicht 24h- sampling 10 min interval Tevens: Correlatie met leptine Hetzelfde beeld voor FT3 Kok P, Roelfsema F, Langendonk JG, Frolich M, Burggraaf J, Meinders AE & Pijl H. High circulating thyrotropin levels in obese women are reduced after body weight loss induced by caloric restriction. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism Obes Surg Oct;15(9): Prevalence of subclinical hypothyroidism in a morbidly obese population and improvement after weight loss induced by Roux-en-Y gastric bypass. Moulin de Moraes CM1, Mancini MC, de Melo ME, Figueiredo DA, Villares SM, Rascovski A, Zilberstein B, Halpern A.

10 Behandeling met thyrax? Trials T4en T3 behandeling voor obesitas geen effect op gewichtsverlies (meta-analysis Kaptein et al 2009, syst review) Kaptein EM, Beale E & Chan LS. Thyroid hormone therapy for obesity and nonthyroidal illnesses: a systematic review. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism Koppeschaar et al 1983

11 Samenvatting obesitas en de HPT as TSH en BMI positieve correlatie FT4 en BMI geen correlatie In algemene bevolking zijn de verschillen subtiel In (morbide) obesen is TSH significant hoger In morbide obesen 25% subklinische hypothyreoidie (alleen TSH verhoging) T4 of T3 behandeling voor obesitas geen effect op gewichtsverlies in meta-analyse. Behandeling met schildklierhormoon alleen geindiceerd op indicatie hypothyreoidie

12 VALKUILEN ENDOCRIENE DIAGNOSTIEK BIJ OBESITAS Casus Schildklier hypothyreoidie uitsluiten Cortisol hypercortisolisme uitsluiten Groeihormoon deficientie uitsluiten (niet in deze presentatie) Puberteit verschuift bij obesitas, invloed op interpretatie van groeifactoren en sex steroids Leptine leptine deficientie uitsluiten Samenvatting

13 lab onderzoek Schildklier: vrijt4 16,8 (N11-26 pmol/l) TSH 6,4 (N 0,4-5,2 mu/l) Cortisol 8 uur: 905 nmol/l (N ) Groeihormoon IGF-1 42 nmol/l (0,7SD) Puberteit Oestradiol 300 nmol/l DHEAS 4,6 umol/l (N 0,4-3) Testosteron 0,43 nmol/l (normaal) Leptine 55,7 ug/l

14 CORTISOL DAG- NACHTRITME nmol/l

15 HYPERCORTISOLISME nmol/l cushing

16 Valkuilen cortisol diagnostiek in obesitas Serum of speeksel Urine DST Haar

17 Baid JCEM 2009

18 Haar cortisol Manenschijn 2012

19 Haar cortisol diagnostische tool voor cyclische cushing Manenschijn JCEM 2012

20 VALKUILEN ENDOCRIENE DIAGNOSTIEK BIJ OBESITAS Casus Schildklier hypothyreoidie uitsluiten Cortisol hypercortisolisme uitsluiten Groeihormoon deficientie uitsluiten (niet in deze presentatie) Puberteit verschuift bij obesitas, invloed op interpretatie van groeifactoren en sex steroids Leptine leptine deficientie uitsluiten Samenvatting

21 lab onderzoek Schildklier: vrijt4 16,8 (N11-26 pmol/l) TSH 6,4 (N 0,4-5,2 mu/l) Cortisol 8 uur: 905 nmol/l (N ) Groeihormoon IGF-1 42 nmol/l (0,7SD) Puberteit Oestradiol 300 nmol/l DHEAS 4,6 umol/l (N 0,4-3) Testosteron 0,43 nmol/l (normaal) Leptine 55,7 ug/l

22 Start van de Puberteit J. Roa et al. Trends Endocrinol Metab 2010; 21:

23 Seculaire trend menarche leeftijd

24 Invloed van obesitas op timing puberteit en botrijping De Groot van den Akker, Horm Res Ped 2016

25 VALKUILEN ENDOCRIENE DIAGNOSTIEK BIJ OBESITAS Casus Schildklier hypothyreoidie uitsluiten Cortisol hypercortisolisme uitsluiten Groeihormoon deficientie uitsluiten (niet in deze presentatie) Puberteit verschuift bij obesitas, invloed op interpretatie van groeifactoren en sex steroids Leptine leptine deficientie uitsluiten Samenvatting

26 lab onderzoek Schildklier: vrijt4 16,8 (N11-26 pmol/l) TSH 6,4 (N 0,4-5,2 mu/l) Cortisol 8 uur: 905 nmol/l (N ) Groeihormoon IGF-1 42 nmol/l (0,7SD) Puberteit Oestradiol 300 nmol/l DHEAS 4,6 umol/l (N 0,4-3) Testosteron 0,43 nmol/l (normaal) Leptine 55,7 ug/l (N 0,7-7,0)

27 Vet: leptine- lange termijn gewicht regulatie A 3-year-old boy with congenital leptin deficiency, weighing 42 kg before (left) and 32 kg after (right) 4 years of treatment with recombinant leptin therapy. Farooqi, IS, Jebb, SA, Langmack, G, et al. Effects of recombinant leptin therapy in a child with congenital leptin deficiency. N Engl J Med 1999; 341:879. I Sadaf Farooqi, and Stephen O'Rahilly J Endocrinol 2014;223:T63-T70

28 Leptin reference ranges afhankelijk van leeftijd, geslacht puberteit en BMI Considine, RV, Sinha, MK, Heiman, ML, et al. Serum immunoreactive-leptin concentrations in normal-weight and obese humans. N Engl J Med 1996; 334:292.

29 Normaalwaarden voor BMI bij kinderen is afhankelijk van leeftijd en geslacht BMI meisjes BMI jongens

30 Samenvatting obesitas en leptine referentieranges afhankelijk van leeftijd, geslacht, puberteit en BMI!

31 Samenvatting obesitas en de schildklier TSH en BMI positieve correlatie FT4 en BMI geen correlatie In algemene bevolking zijn de verschillen subtiel In (morbide) obesen is TSH significant hoger In morbide obesen 25% subklinische hypothyreoidie (alleen TSH verhoging) T4 of T3 behandeling voor obesitas geen effect op gewichtsverlies in meta-analyse. Behandeling met schildklierhormoon alleen geindiceerd op indicatie hypothyreoidie

32 Samenvatting obesitas en cortisol Cortisol hypercortisolisme uitsluiten: Serum cortisol (basaal) niet geschikt Urine cortisol 24u overlap obesitas-cushing Middernacht speeksel cortisol geschikt Dexamethason suppressie test geschikt Hoofdhaar cortisol geschikt, met name bij cyclische cushing Afkapgrenzen niet anders in obesitas, wel hoger percentage vals positief