µg/l. U/mL M/V, jaar ku/l Bjerner (2008) <17,2 U/mL M/V, jaar <35,8 ku/l Bjerner (2008) M/V, jaar Bjerner (2008)

Transcriptie

1 Wijziging referentiewaarden per 8 februari 2016 De klinisch chemici hebben de afgelopen tijd alle referentiewaarden beoordeeld. Hierbij is uitgebreid de literatuur bestudeerd mede in relatie tot de bepalingsmethodiek die wordt toegepast op het KCHL. Wijzigingen in een groot aantal analyses werden voorgelegd aan betrokken aanvragers en in onderling overleg werden de wijzigingen vastgesteld. Dit heeft geleid tot onderstaande aanpassingen die per 8 februari 2016 worden doorgevoerd. Voor alle hieronder genoemde testen blijft de bepalingsmethodiek dezelfde als voorheen. Tabel met oude referentiewaarden, nieuwe referentiewaarden en bronvermelding. Analyse Oude referentiewaarde Nieuwe referentiewaarde Bron (zie tevens literatuurlijst) Klinische Chemie Ferritine* M Endocrinologie/Tumormarkers ACTH AFP V µg/l µg/l M V <46 ng/l µg/l µg/l WHO (2011) 5-50 ng/l Arlt, Allolio (2003) M/V, jaar Erden Bjerner (2008) CA15.3 CA125 U/mL M/V, jaar ku/l Bjerner (2008) <17,2 U/mL M/V, jaar <35,8 ku/l Bjerner (2008) CEA M/V, jaar Bjerner (2008) DHEAS 2,2-15,2 µmol/l 1,0-11,7 µmol/l (18-30j) (31-50j) (51-60j) (61-83j) (18-30j) 3,4-16,7 µmol/l 1,6-12,2 µmol/l 0,5-11,1 µmol/l 0,3-7,7 µmol/l 1,2-10,3 µmol/l 0,8-10,2 µmol/l 0,8-7,0 µmol/l (31-50j) ( 50j)

2 ft3 M/V, 18 jaar Thienpoint LM (2010), Monneret (2013), Burkhardt (2014) ft4 M/V, 18 jaar Thienpoint LM (2013), Burkhardt (2014) FSH 0,7-11,1 IU/L (23-70j) 1,4-15,4 IU/L ( 18j) 2,8-11,3 IU/L 1,4-9,9 IU/L 5,8-21 IU/L 0,2-17,2 IU/L 1,2-9,0 IU/L 1,1-9,2 IU/L 21,7-153 IU/L 19,3-100,6 IU/L LH 0,8-7,6 IU/L (23-70j) 1,2-7,8 IU/L ( 18j) 1,1-11,6 IU/L 1,7-15,0 IU/L 17,0-77,0 IU/L 21,9-56,6 IU/L <15,0 IU/L 0,6-16,3 IU/L 11,0-40,0 IU/L 14,2-52,3 IU/L Oestradiol <206 pmol/l ( 18j) pmol/l ( 18j) <587 pmol/l pmol/l pmol/L pmol/l pmol/l pmol/l <110 pmol/l <74 pmol/l Progesteron* 0,9-2,9 nmol/l (20-68j) 1,4-2,6 nmol/l Schüring (2016) (25-44j) 1,0-3,8 nmol/l 1,5-3,1 nmol/l 1,5-5,5 nmol/l 25,4-55,7 nmol/l 2,3-57,0 nmol/l (49-66j) <3,2 nmol/l 0,3-1,3 nmol/l

3 SHBG* Testosteron* Tg (17-65j) (17-50j) ( 50j) (20-49j) ( 50j) (20-49j) ( 50j) < 1 jaar 1 jaar 14,5-48,4 nmol/l 26,1-110 nmol/l 14,1-68,9 nmol/l 8,6-29,0 nmol/l 6,7-25,7 nmol/l 0,3-1,7 nmol/l 0,1-1,4 nmol/l µg/l <55 µg/l ( 18j) ( 18j) (19-71j) - ochtendwaarde (15-75j) - ochtendwaarde < 1 jaar 1 jaar Tg na follow-up 6-85 nmol/l nmol/l 8,4-28,7 nmol/l 0,5-2,6 nmol/l µg/l (ongewijzigd) 3-40 µg/l 1 µg/l Elmlinger (2005) Wang (2004) Brambilla (2009) Noordam, Rotteveel, Schroor (2010) Demers, Spencer (2002) Richtlijn Schildkliercarcinoom (2015) TgAb IU/ml ku/l Bohuslavizki (2000) * Toelichting Ferritine: van referentiewaarden naar risicowaarden De meest betrouwbare biochemische methode om ijzerdepletie of ijzerstapeling vast te kunnen stellen is de bepaling van ferritine. Ferritine is eveneens een acute fase eiwit waardoor het verhoogd is bij infectie of inflammatie. Dit bemoeilijkt de interpretatie. In de literatuur zijn tientallen referentiewaarden beschreven voor mannen en vrouwen (pre- en postmenopauzaal). De klinisch chemici hebben daarom gekozen om de WHO richtlijn te volgen. Deze richtlijn geeft afkapwaarden waarbij gekeken is naar ijzerdepletie of verhoogd risico op ijzerstapeling. Voor zowel mannen en vrouwen geldt dat bij waarden <15 g/l sprake is van ijzerdepletie. Waarden >150 g/l (premenopauzale vrouwen) of >200 g/l (mannen en postmenopauzale vrouwen) duiden op een verhoogd risico op ijzerstapeling. Voor het biochemisch vaststellen van ijzerstapeling moet naast een verhoogd ferritine ook sprake zijn van een verhoogde transferrine verzadiging (>45%). Zie hiervoor de CBO Richtlijn Hemochromatose. Kortom, door de wijziging van de ferritine afkapwaarden neemt het aantal vrouwen met een ijzerdepletie toe. Ook het aantal mannen met een verhoogd risico op ijzerstapeling neemt toe. Progesteron: factor uit systeem Naast de aanpassing van referentiewaarden voor progesteron wordt tevens een factor uit het systeem gehaald waardoor de resultaten 17% lager zullen liggen dan voor de aanpassing. Er wordt dan ook een nieuwe testcode toegepast zodat dit duidelijk zichtbaar is in het EPD.

4 SHBG: factor uit systeem Naast de aanpassing van referentiewaarden voor SHBG wordt tevens een factor uit het systeem gehaald waardoor de resultaten 25% lager zullen liggen dan voor de aanpassing. Er wordt dan ook een nieuwe testcode toegepast zodat dit duidelijk zichtbaar is in het EPD. Testosteron: ochtendwaarde Er wordt geadviseerd om testosteron in de ochtend te meten vanwege de diurnale variatie: ochtendwaarden zijn hoger dan later op de dag. Voor vrouwen wordt geadviseerd om naast het totale testosteron tevens het vrije testosteron te berekenen vanwege een betere correlatie met de klinische presentatie van androgeen excess. Alle wijzigingen worden in het EPD aangegeven middels de volgende tekst: Aangepaste referentiewaarden per We hopen u zo voldoende te hebben geïnformeerd. Voor vragen kunt u contact opnemen met de dienstdoende klinisch chemicus via telefoonnummer ( )5907. Met vriendelijke groeten, Jacqueline Klein Gunnewiek, Corine van Kampen, Elaine Eppens, Silvia Endenburg Datum: 1 februari 2016 Deze laboratoriummededeling kunt u ook vinden op en op het intranet via de nieuwspagina van de Medische Staf. Informatie over de bovengenoemde analyses is tevens te vinden in de Bepalingenwijzer van het KCHL. Literatuurlijst Arlt, Allolio. Adrenal insufficiency. The Lancet 2003;361: Bjerner, et al. Reference intervals for carcinoembryonic antigen (CEA), CA125, MUC1, Alfa-foeto-protein (AFP), neuron-specific enolase (NSE) and CA19.9 from the NORIP study. The Scandinavian Journal of Clinical & Laboratory Investigation, 2008;68(8): Bohuslavizki, et al. Evaluation of chemiluminescence immunoassays for detecting thyroglobulin (Tg) and thyroid peroxidase (TPO) autoantibodies using the IMMULITE 2000 system. Clin Lab. 2000;46(1-2): Brambilla, et al. The effect of diurnal variation on clinical measurement of serum testosterone and other sex hormone levels in men. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2009;94: Burkhardt, et al. TSH-reference range of adults: results from the population-based study KORA-F4. Deutsche medizinische Wochenschrift 2014;139: Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics (4th ed.). St. Louis, Missouri: Elsevier Saunders. Demers, Spencer. Laboratory medicine practice guidelines: Laboratory support for the diagnosis of thyroid disease. The National Academy of Clinical Biochemistry 2002.

5 Elmlinger, et al. Reference intervals for testosterone, androstenedione and SHBG levels in healthy females and males from birth until old age. Clinical Laboratory 2005;51: Erden, et al. Biological variation and reference change values of CA 19-9, CEA, AFP in serum of healthy individuals. The Scandinavian Journal of Clinical & Laboratory Investigation, 2008;68(3): Monneret, et al. Evaluation of LOCI technology-based thyroid blood tests on the Dimension Vista analyzer. Clinical Biochemistry 2013;46: Noordam, Rotteveel, Schroor. Sectie Kinderendocrinologie van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde: Werkboek Kinderendocrinologie, VU Uitgeverij. Richtlijn Schildkliercarcinoom, Schüring, et al. Establishing reference intervals for sex hormones on the analytical platforms Advia Centaur and Immulite 2000XP. Ann Lab Med 2016;36:55-Thienpoint LM, et al. Report of the IFCC Working Group for Standardization of thyroid function tests; part 2: free thyroxine and free triiodothyronine. Clinical Chemistry 2010; 56: Thienpoint LM, et al. Determination of free thyroid hormones. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 2013;27: Wang, et al. Measurement of Total Serum Testosterone in Adult Men: Comparison of Current Laboratory Methods Versus Liquid Chromatography-Tandem Mass Spectrometry. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2004;89: WHO. Vitamin and Mineral Information System, Geneva 2011