1 Incidentaloom van de bijnier
|
|
- Stijn Adam
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 I Bijnier
2
3 1 Incidentaloom van de bijnier Definitie Ruimte-innemend proces in de bijnier dat tijdens een diagnostische procedure van de buik (echo of CT / MRI) bij toeval wordt ontdekt. Analyse incidentaloom 1 Volledige anamnese, lichamelijk onderzoek. 2 Hormonale evaluatie van de bijnier: catecholaminen en metanefrines in urine en plasma (zie beslisboom feochromocytoom); cortisolconcentratie in middernachtspeeksel en dexamethason remmingstest (1 mg zie ook beslisboom Hypercortisolisme I); indien hypertensie aldosteron-renineratio (zie protocol hyperaldosteronisme, hoofdstuk 15). 3 CT / MRI volgens bijnierprotocol verrichten. Een algoritme voor het vervolgonderzoek van het incidentaloom van de bijnier na voorgaande eerste analyse is weergegeven in figuur 1.
4 14 Endocrinologische functieproeven geen hormonale activiteit diameter RIP > 4 cm of onregelmatige rand of bij blanco CT < 10HU geen hormonale activiteit diameter RIP < 4 cm of gladde rand of bij blanco CT 10HU hormonale activiteit FNA-biopsie bij verdenking metastase of infectie, anders chirurgie (zie ook CT/MRI na 3-6 maanden indien stabiel dan na 1, 2, 3 en 5 jaar CT/MRI en jaarlijks t/m 4e jaar endocriene evaluatie: DST chirurgie toename in grootte of pos. hormonale activiteit geen toename in grootte en neg. hormonale activiteit chirurgie stop follow-up Figuur 1 Algoritme voor vervolgonderzoek van incidentaloom van de bijnier. FNA: fine needle aspiration; HU: houndsfield units; DST: dexamethason suppressietest (1 mg gedurende de nacht) Literatuur Grumbach MM, Biller BMK, Braunstein GD et al. Management of the clinically inapparent adrenal mass ( incidentaloma ). Ann Int Med 2003;138: Mantero F, Giorgic Arnaldi G. Management approaches to adrenal incidentalomas: A view from Ancona, Italy. Endocrinol Metab Clin NA 2000;1:
5 2 ACTH-stimulatietest 250 μg Indicatie Onderzoek naar onvoldoende productie van bijnierschorshormoon door de bijnier. Na corticosteroïdengebruik. Principe Het hypofysaire hormoon ACTH stimuleert de synthese van cortisol in de bijnierschors. Bij een primaire (ziekte van Addison) of secundaire bijnierschorsinsufficiëntie, alsook na langdurig gebruik van corticosteroïden treedt deze verhoogde synthese niet op. Procedure algemeen De patiënt hoeft niet nuchter te zijn. Bijverschijnselen: er kan soms een allergische reactie optreden. laboratorium Aangevraagde bepaling: cortisol. Uitvoering Tabel 1 Uitvoering ACTH-stimulatietest 250 μg. kliniek breng een infuuscanule (18 Gauge) in met een driewegkraan en sluit een NaCl 0,9% oplossing aan (t = 30 min.) laboratorium neem bloed af net vóór toediening van tetracosactide (Synacthen )opt= 5min.
6 16 Endocrinologische functieproeven kliniek dien1ampultetracosactide250μg=1ml (Synacthen ) toe als bolus i.v. (t = 0 min.) spoel de intraveneuze canule na met 10 ml 0,9% NaCl laboratorium neem bloed af ná toediening van tetracosactide op t = 30 min. t = 60 min. hypothalamus CRH + hypofyse ACTH (synthetisch analogon: Synacthen ) + cortisol - bijnier Figuur 2 De hypothalamus-bijnierschors en het effect van Synacthen. Na de test venflon verwijderen, tenzij deze nodig is voor andere doeleinden. Referentiewaarden Na toediening van Synacthen wordt normaal een stijging gezien tot boven de 550 nmol/l.
7 2 ACTH-stimulatietest 250 μg 17 Interpretatie De bereikte waarde van cortisol moet minstens 550 nmol/l bedragen. Bijzonderheden bij kinderen Bij kinderen een aangepaste infuuscanule gebruiken. Literatuur Landon J. et al. Adrenocorticotropic effects of synthetic polypeptide-β1-24 corticotropin in man. J Clin Endocrinol Metab 1964;24: Oelkers W. Adrenal insufficiency. N Engl J Med 1996;335:
8 3 Middernachtspeeksel cortisolbepaling Indicatie Door de gemakkelijke en stressloze afname van speeksel biedt het meten van steroïdhormonen in speeksel vele voordelen. Bijvoorbeeld: frequente afname is mogelijk en afname bij kinderen is eenvoudig. Principe Speeksel is bij benadering als ultrafiltraat van serum te beschouwen. Hierdoor is meting van de hormoonconcentratie in speeksel vergelijkbaar met meting van de vrij hormoon concentratie in serum. Het product mag niet bij kinderen onder de 3 jaar en bij patiënten met verhoogd verslikgevaar gebruikt worden. Uitvoering Tijdstip: s avonds om uur. Op de dag van afname niet roken, geen drop, geen pruimtabak. Instructie speeksel verzamelen met behulp van Salivette systeem voor cortisolbepaling in speeksel: 1. Eén uur voor de afname niets meer eten of drinken. Water drinken mag wel. 2. Spoel vlak voor de afname de mond met wat water. Geen tandenpoetsen, kleine tandvleesbeschadigingen kunnen namelijk voor verontreiniging van het speeksel zorgen. 3. Neem het wattenrolletje uit het buisje en breng het in de mond. 4. Zorg dat het wattenrolletje zich goed vol met speeksel zuigt, door het door de mond te bewegen. 5. Breng het doorweekte wattenrolletje terug in het inhangbuisje. 6. Zorg dat het inhangbuisje goed in het centrifugeerbuisje zit. 7. Sluit het buisje goed.
9 3 Middernachtspeeksel cortisolbepaling Bewaar het gesloten buisje op een koele droge plek. Het mag in de koelkast, maar dit is niet noodzakelijk. 9. Lever het buisje in op de polikliniek bloedafname of een prikpost. 10. Centrifugeer het Salivette gedurende twee minuten bij 1000 g. 11. Het speeksel is nu verzameld op de bodem van de buis. Gooi de stop en het inhangbuisje weg. 12. Het speeksel kan bewaard worden bij 20 C. Referentiewaarden Cortisol in speekstel (23.00 uur): < 4 nmol/l. Interpretatie Een waarde > 8 nmol/l ( uur) past bij het syndroom van Cushing. Bij waarden van 4-8 nmol/l wordt geadviseerd het onderzoek te herhalen. Is de uitslag opnieuw>4nmol/ldanis vervolgonderzoek geïndiceerd.
10 4 CRH-test Indicatie Differentiatie tussen hypothalame en hypofysaire vormen van bijnierschorsinsufficiëntie. Differentiële diagnostiek van de verschillende vormen van het ACTH-afhankelijk syndroom van Cushing. Testen hypofyse-bijnieras na hypofysechirurgie. Principe Het uit de hypothalamus afkomstige corticotropin releasing hormone (CRH) induceert de afgifte van ACTH uit de hypofyse, dat vervolgens de afgifte van cortisol uit de bijnieren stimuleert (zie figuur 1). Procedure algemeen De patiënt moet nuchter zijn en gedurende de proef blijven liggen. laboratorium Aangevraagde bepaling(en): ACTH cortisol.
11 4 CRH-test 21 hypothalamus exogeen CRH CRH + hypofyse cortisol - ACTH + bijnier Figuur 1 De hypothalamus-bijnieras en het effect van CRH. Uitvoering Tabel 1 Uitvoering CRH-test. kliniek breng een infuuscanule (16 Gauge) met driewegkraan op t = 30 min. in en sluit een 0,9% NaCl-oplossing aan los 100 μg CRH (= corticoliberine) op in de bijgevoegde oplossing en dien deze direct na oplossing in 30 sec. intraveneus toe (na afname van bloed, op t = 0 min.) controleer elke 10 minuten de bloeddruk en de hartfrequentie laat het infuus 10 min. lopen laboratorium neem bloed af op de volgende tijdstippen: t = 15 min. (voor toediening CRH) t = 5 min. (i.v.m. stress 2 monsters, t = 2 min. na elkaar afnemen) t=15min. t = 30 min. t = 60 min. t=120min. bijzonderheden De buizen voor ACTH-afname voorgekoeld op ijs klaarzetten; na bloedafname direct weer op ijs wegzetten.
12 22 Endocrinologische functieproeven Bloedbewerking: centrifugeren bij 4 C en direct invriezen. Na de test venflon verwijderen, tenzij deze nodig is voor andere doeleinden. Referentiewaarden Normaal stijgen ACTH en cortisol onder invloed van CRH. Het ACTH na 30 minuten met %. Cortisol stijgt tot boven de 400 nmol/l. ACTH-piekwaarden < 4 pmol/l passen bij een ACTHonafhankelijk syndroom van Cushing. Interpretatie Bij patiënten met een secundaire bijnierschorsinsufficiëntie ten gevolge van een hypofysair lijden stijgen ACTH en cortisol niet na CRH-toediening, terwijl bij patiënten met een hypothalame stoornis steeds een stijging van ACTH en cortisol optreedt. Bij patiënten met de ziekte van Cushing (hypofysaire overproductie van ACTH) wordt een met gezonde individuen vergelijkbare stijging van ACTH en cortisol onder invloed van CRH gezien. Soms is er zelfs een expressief sterke respons op CRHtoediening, waarbij het cortisol tot boven de 595 nmol/l stijgt. Bij patiënten met het syndroom van Cushing ten gevolge van ectopische ACTH-productie en bij patiënten met een adrenale vorm van het syndroom van Cushing, treedt er geen stijging van ACTH en cortisol op. Bij twijfel over de ACTH-bron is Sinus Petrosus Sampling (zie hoofdstuk 10) eerste keus (sens. > 80%; spec. > 95%). Het verdient aanbeveling bij iedere afname serum te bewaren om nadien nog gevoeligere testen te kunnen verrichten. Literatuur Lopez Schmidt I et al. Diagnosis of adrenal insufficiency: evaluation of the corticotropin-releasing hormone test and basal serum cortisol in comparison to the insulin tolerance test in patients with hypothalamicpituitary-adrenal disease. J Clin Endocrinol Metab 2003;88: Trainer PJ et al. A comparison of the effects of human and ovine corticotropin-releasing hormone on the pituitary-adrenal axis. J Clin Endocrinol Metab 1995;80:412-7.
Endocrinologische functieproeven
Endocrinologische functieproeven Dr. L. van Bergeijk, drs. W.I. de Bruin, dr. C.J.A. Doelman, dr. R. Groote Veldman, dr. R. Maatman, dr. ir. A.H.L. Mulder, drs. R.H.F.M. Tummers en prof. dr. I. Vermes
Nadere informatieOnderzoek naar cortisol in speeksel
Onderzoek naar cortisol in speeksel Instructies voor het verzamelen van speeksel www.nwz.nl Inhoud Wat is cortisol? 3 Instructies voor de voorbereiding 3 Verzamelen van speeksel 4 Waar en wanneer levert
Nadere informatieHypercortisolisme (of toch niet?)
Hypercortisolisme (of toch niet?) Gabor Linthorst Internist endocrinoloog Internist voor erfelijke stofwisselingsziekten Principal educator Leerdoelen Interpretatie van cortisol waarden (soms best lastig)
Nadere informatiePatiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek
Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad 3 3766 JH Soest info@bijniernet.nl www.bijniernet.nl www.adrenals.eu Tekst: Dr.
Nadere informatieSI-eenheid factor. ng/dl 0,0349 nmol/l
Omrekentabel SI-eenheid factor referentiewaarden HCG miu/ ml 1,0 IU/l < 10 IU/l volwassenen < 15 miu/l metaboliet eenheid conversie bloed ACTH ng/l 0,2202 pmol/l 1,1-13,3 pmol/l adrenaline ng/l 5,46 pmol/l
Nadere informatieBIJNIER. Dr. Frank Nobels Apr. Biol. Lieve Van Hoovels. OLVZiekenhuis Aalst-Asse-Ninove
BIJNIER Dr. Frank Nobels Apr. Biol. Lieve Van Hoovels OLVZiekenhuis Aalst-Asse-Ninove INLEIDING CASUS man, 54 jaar Kliniek: reumapatiënt Therapie: langdurig medrol, geleidelijk afbouwen Laboratorium: onder
Nadere informatieFunctietesten afdeling Inwendige Geneeskunde, Endocrinologie
Uw behandelend arts of verpleegkundig specialist heeft als aanvullend onderzoek een functietest voor u aangevraagd. Welke test voor u is aangevraagd is afhankelijk van uw aandoening. In deze folder leest
Nadere informatieMetyrapontest. Afdeling Interne geneeskunde
Metyrapontest Afdeling Interne geneeskunde In deze patiënteninformatie wordt uitgelegd wat de metyrapontest inhoudt. Er is een woordenlijst als bijlage bijgevoegd om sommige woorden te verduidelijken.
Nadere informatie21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)
21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het MEN1-gen Combinatie van hyperplasie of adenomen van de bijschildklieren, neuroendocriene
Nadere informatieSynacthen -test (ACTH-test)
INTERNE GENEESKUNDE Synacthen -test (ACTH-test) ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Wij verzoeken
Nadere informatieEen kijkje achter de buizen. Judith Emmen klinisch chemicus
Een kijkje achter de buizen Judith Emmen klinisch chemicus Kwaliteitsstandaard Bijnieraandoeningen Kwaliteitsstandaard: module diagnostiek Diagnostiek van bijnieraandoeningen Het meten van hormoonconcentraties
Nadere informatieBloedafname uit de Sinus Petrosus
Bloedafname uit de Sinus Petrosus In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een afspraak voor een onderzoek op de afdeling Interventie Radiologie van het Radboudumc. Tijdens dit diagnostisch
Nadere informatieSamenspel. l De dokter heeft verstand van het ziektebeeld. l De patient weet alles van ziek zijn. l Samenwerking is noodzakelijk!!!!!!!!!!!!!!!
CUSHING & ADDISON Samenspel l De dokter heeft verstand van het ziektebeeld l De patient weet alles van ziek zijn l Samenwerking is noodzakelijk!!!!!!!!!!!!!!! 2 Overzicht l Koppeling prekliniek l Cushing
Nadere informatieACTH-test. Informatie voor ouders/verzorgers over een bijniertest
ACTH-test Informatie voor ouders/verzorgers over een bijniertest 2 De kinderarts heeft u voorgesteld om bij uw kind een ACTH-test te doen. Met deze test onderzoekt de arts of de bijnieren voldoende bijnierschorshormoon
Nadere informatieUw behandelend arts heeft met u een cortisoldagritme afgesproken. In deze folder leest u meer over dit onderzoek. op: dag om uur.
Cortisoldagritme Inleiding Uw behandelend arts heeft met u een cortisoldagritme afgesproken. In deze folder leest u meer over dit onderzoek. U heeft een afspraak voor dit onderzoek op: dag om 19.30 uur.
Nadere informatieProtocol functiekamer endocrinologie F5, sein: 81 59776
PROTOCOL CUSHING SYNDROOM (met ingang van 8 maart 1994) Protocol functiekamer endocrinologie F5, sein: 81 59776 Inleiding Hypercortisolisme komt voor bij verschillende ziektebeelden, die niet alle leiden
Nadere informatieWat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium.
bijniernet Bijniernet Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. Klachten PHA De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij
Nadere informatieKorte ACTH-test.
Korte ACTH-test www.nwz.nl Inhoud Uw afspraak 3 Wat is een korte ACTH-test? 3 Uw voorbereiding 3 De test 4 Na de test 5 De uitslag 6 Bent u verhinderd of wilt u uw afspraak verzetten? 6 Uw vragen 6 Notities
Nadere informatieSyndroom van Cushing. I. Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek
capita selecta Syndroom van Cushing. I. Nieuwe ontwikkelingen in de diagnostiek M.O.van Aken, R.A.Feelders, F.H.de Jong, A.M.Pereira, S.W.J.Lamberts en W.W.de Herder Zie ook de artikelen op bl. 2345, 2365
Nadere informatieKorte ACTH-test.
Korte ACTH-test www.nwz.nl Inhoud Wat is een korte ACTH-test? 3 Uw voorbereiding 3 De test 4 Na de test 5 De uitslag 6 Bent u verhinderd of wilt u uw afspraak verzetten? 6 Uw vragen 6 Notities 7 2 In overleg
Nadere informatieZoutbelastingstest met opname verpleegafdeling
Zoutbelastingstest met opname verpleegafdeling In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een zoutbelastingstest. Deze test vindt plaats op de verpleegafdeling Interne geneeskunde en Reumatische
Nadere informatieLaboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium
Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Laboratorium aanvraagformulier huisartsen - Mededeling referentiewaarden
Nadere informatieSynacthentest. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Synacthentest Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. U heeft een afspraak voor dit onderzoek op locatie Zwijndrecht op: dag om uur. U meldt zich op het afgesproken tijdstip op
Nadere informatieDr.S.W. van Thiel, Internist-Endocrinoloog,
Dr.S.W. van Thiel, Internist-Endocrinoloog, Kwaliteit van leven Ziekte heeft invloed op Kwaliteit van leven Schade door te veel aan hormonen Cortisol Aldosteron Schade door te weinig van hormonen na operatie/uitval
Nadere informatieMedicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie
Medicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie 23/02/2019 Apr. Stéphanie Wuyts Ziekenhuisapotheek UZ Brussel Met dank aan: Bijniervereniging NVACP BijnierNET 2 14-12-18 Bijnierschorshormonen
Nadere informatieEen ampul poeder voor injectievloeistof bevat 133,4 µg corticorelinetrifluoracetaat (humaan), overeenkomend met 100 µg corticoreline (humaan).
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL CRH Ferring 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een ampul poeder voor injectievloeistof bevat 133,4 µg corticorelinetrifluoracetaat (humaan), overeenkomend met 100
Nadere informatieSyndroom van Cushing Symptomen
Syndroom van Cushing Dit syndroom heeft zijn naam te danken aan Dr. Harvey Cushing, een neurochirurg die dit syndroom in 1932 voor het eerst bij de mens heeft beschreven. Het wordt veroorzaakt door een
Nadere informatieSUBSTITUTIE VAN BIJNIER- SCHORSHORMONEN IS VAN LEVENSBELANG. Foto Studio Oostrum
E N D O C R I N O L O G I E I N T E R V I E W SUBSTITUTIE VAN BIJNIER- SCHORSHORMONEN IS VAN LEVENSBELANG Foto Studio Oostrum Richard Feelders: Ga na of patiënten weten wat te doen bij stress Syndroom
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Cortisol dagritmetest
PATIËNTEN INFORMATIE Cortisol dagritmetest Uw arts heeft met u besproken dat er een cortisol dagritmetest bij u gedaan gaat worden. Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren
Nadere informatieLangdurig gebruik van bijnierschorshormonen
Langdurig gebruik van bijnierschorshormonen Bijnierschorshormonen (glucocorticoïden), zoals hydrocortison, cortison-acetaat, prednisolon of dexamethason U gebruikt één van de volgende medicijnen: hydrocortison,
Nadere informatiePatiënteninformatie syndroom van Cushing
Patiënteninformatie syndroom van Cushing Patiëntenversie syndroom van Cushing bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen voor patiënten en hun naasten Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018
Nadere informatieAfdeling dagbehandeling volwassenen. Insuline Tolerantie Test (ITT)
Afdeling dagbehandeling volwassenen Insuline Tolerantie Test (ITT) Aangezien u binnenkort op de afdeling dagbehandeling volwassenen wordt opgenomen voor een Insuline Tolerantie Test, willen wij u door
Nadere informatieLangdurig gebruik van bijnierschorshormonen
Langdurig gebruik van bijnierschorshormonen Bijnierschorshormonen (glucocorticoïden), zoals hydrocortison, cortison-acetaat, prednisolon of dexamethason U gebruikt één van de volgende medicijnen: hydrocortison,
Nadere informatieInsuline Tolerantie Test (ITT)
Interne Geneeskunde Insuline Tolerantie Test (ITT) i Patiënteninformatie Onderzoek naar de werking van de hypofyse Slingeland Ziekenhuis Algemeen Met een Insuline Tolerantie Test (ITT) kunnen we onderzoeken
Nadere informatieHet syndroom van Cushing bij kinderen
klinische lessen Het syndroom van Cushing bij kinderen G.Bocca, P.G.Voorhoeve en H.A.Delemarre-van de Waal Zie ook de artikelen op bl. 2359, 2365 en 2390. Dames en Heren, Het syndroom van Cushing komt
Nadere informatieDorstproef. Afdeling Interne geneeskunde
Dorstproef Afdeling Interne geneeskunde In deze patiënteninformatie wordt uitgelegd wat de dorstproef inhoudt en hoe deze verloopt. Er is een woordenlijst als bijlage bijgevoegd om sommige woorden te verduidelijken.
Nadere informatieAfdeling Heelkunde, locatie AZU. Bijnieroperatie (adrenalectomie)
Afdeling Heelkunde, locatie AZU Bijnieroperatie (adrenalectomie) Inleiding Deze brochure geeft u informatie over een operatie aan de bijnier(en) (adrenalectomie). Informatie over aandoeningen waarvoor
Nadere informatieDe ziekte van Addison
Klinische les De ziekte van Addison Primaire bijnierschorsinsufficiëntie bij volwassenen Maaike Krikke, Marije ten Wolde en Natalie Smit Dames en Heren, Bijnierschorinsufficiëntie is zeldzaam, maar levensbedreigend
Nadere informatieHyperaldosteronisme Radboud universitair medisch centrum
Hyperaldosteronisme Uw arts vermoedt dat u hyperaldosteronisme heeft. In deze folder vindt u informatie over hyperaldosteronisme, hoe dit vastgesteld kan worden door middel van onderzoek en behandelingsmogelijkheden.
Nadere informatieInsuline Tolerantie Test (ITT)
Insuline Tolerantie Test (ITT) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een Insuline Tolerantie Test (ITT). Deze test vindt plaats op de afdeling Dagbehandeling E10, route 498 van het Radboudumc.
Nadere informatieBijnierlesies. Banafsche Mearadji, radioloog Gabor Linthorst, internist
Bijnierlesies Banafsche Mearadji, radioloog Gabor Linthorst, internist Oncologiedagen verpleegkundigen November 2014 Leerdoelen Kennis over de oorzaken van bijnierlaesies. De differentiaal diagnostische
Nadere informatieINTERNE GENEESKUNDE. Metyrapone-test ONDERZOEK
INTERNE GENEESKUNDE Metyrapone-test ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Wij verzoeken u om 15
Nadere informatieArginine/GHRH-test (Groeihormoon Releasing Hormoon)
Arginine/GHRH-test (Groeihormoon Releasing Hormoon) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een Arginine/GHRH-test. Deze test vindt plaats op de afdeling Dagbehandeling E10, route 498
Nadere informatiePatiënteninformatie Medicatie op maat Patiëntenversie over de generieke module Medicatie op maat
Patiënteninformatie Medicatie op maat Patiëntenversie over de generieke module Medicatie op maat Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad 3 3766 JH Soest info@bijniernet.nl www.bijniernet.nl
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting 10.
CHAPTER Samenvatting. Chapter Samenvatting Dit proefschrift behandelt verschillende aspecten van bijnierdysfunctie bij de IC-patiënt (critical illness related corticosteroid insufficiency, CIRCI). In het
Nadere informatieCortisol en het syndroom van Cushing
Labquiz Cortisol en het syndroom van Cushing Judith A.P. Bons, Bas Havekes en Paul P.C.A. Menheere Hypercortisolisme kan leiden tot het syndroom van Cushing. Voor de diagnostiek is het bepalen van de cortisolconcentratie
Nadere informatieOperatie aan de bijnier(en)
CHIRURGIE Operatie aan de bijnier(en) U heeft samen met uw arts besloten dat u geopereerd gaat worden aan de bijnier(en). In deze folder vindt u informatie over de bijnieren, hoe u zich voorbereidt, de
Nadere informatieCortisol en het beloop van depressie en angststoornissen
Cortisol en het beloop van depressie en angststoornissen Sophie Vreeburg VGCt najaarscongres 15 november 2013 Hoge prevalentie 25 depressie angststoornis 20 15 10 lifetime prev. 1-jaar prev. 5 0 m v m
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Samenvatting In dit proefschrift getiteld Relatieve bijnierschorsinsufficiëntie in ernstig zieke patiënten De rol van de ACTH-test hebben wij het concept relatieve bijnierschorsinsufficiëntie
Nadere informatieS1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid
S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Inleiding Filip Van
Nadere informatie16024 GHRH SPC SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL GHRH Ferring 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een ampul poeder voor injectievloeistof bevat 66,7 µg somatorelineacetaat,
Nadere informatieINTERNE GENEESKUNDE. Dorstproef ONDERZOEK
INTERNE GENEESKUNDE Dorstproef ONDERZOEK Dorstproef U wordt binnenkort opgenomen voor een dorstproef. U krijgt dit onderzoek om erachter te komen waarom u elke dag zoveel plast. In deze folder vertellen
Nadere informatieHypoglycemie. < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen.
Hypoglycemie < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen. Hypoglycemie Behandeling: 1. Bij twijfel glycemiecontrole. 2. Indien
Nadere informatieKinderen met obesitas en afbuigende lengtegroeicurve: ziekte van Cushing?
Klinische les Kinderen met obesitas en afbuigende lengtegroeicurve: ziekte van Cushing? Esther M. van Wezel, Hanneke M. van Santen, Wouter R. van Furth, Liesbeth Reneman, Peter H. Bisschop en A.S. Paul
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting nederlandse samenvatting De groei en de ontwikkeling van diverse orgaansystemen en regelmechanismen in de foetus tijdens de periode in de baarmoeder worden verstoord door vroeggeboorte.
Nadere informatieWerken met de Cortisol Awakening Rise in NESDA
Werken met de Cortisol Awakening Rise in NESDA Boudewijn Kruijtzer Klinische Chemie, LUMC Sophie Vreeburg VUMC/ / GGZBA Inhoud HPA-as fysiologie en cortisol-dagritmen dagritmen. De Cortisol Awakening Rise
Nadere informatieVerzamelen van 24-uurs urine Voor 5-HIAA en HVA-VMA onderzoek
Verzamelen van 24-uurs urine Voor 5-HIAA en HVA-VMA onderzoek Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 1064 Inleiding Uw arts heeft laboratoriumonderzoek voor u aangevraagd. Hiervoor is het nodig
Nadere informatieSubstitutietherapie. glucocorticosteroïden
Substitutietherapie met glucocorticosteroïden In overleg met uw behandelend arts wordt u behandeld met glucocorticosteroïden (bijvoorbeeld: hydrocortison, cortisonacetaat, prednison of dexamethason).
Nadere informatieSTRESS. - Adrenale stressindex. - Cortisol dagprofiel. Deze folder informeert u over het hoe en waarom van hormoononderzoeken. en geeft antwoorden.
STRESS - Adrenale stressindex - Cortisol dagprofiel Deze folder informeert u over het hoe en waarom van hormoononderzoeken en geeft antwoorden. info@rpsanitashumanus.com www.rpsanitashumanus.com Waarom
Nadere informatieDexamethason overnighttest Locatie Alkmaar.
Dexamethason overnighttest Locatie Alkmaar www.nwz.nl Inhoud Wat is een Dexamethason overnighttest? 3 Uw voorbereiding 3 De test 4 Na de test 5 Bent u verhinderd of wilt u uw afspraak verzetten? 5 Uw vragen
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE. ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers
PATIËNTENINFORMATIE ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers 2 ADRENOGENITAAL SYNDROOM Informatie voor ouders/verzorgers Met deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren
Nadere informatielezing 21 februari 2019 PPID vroeger: ziekte van Cushing
lezing 21 februari 2019 PPID vroeger: ziekte van Cushing Agenda PPID Voorstellen Hoe wordt mijn paard leuk oud? PPID Wat lijkt erop en is er een verband?? (E.M.S.) Vragen? Pauze In levende lijve Gepco
Nadere informatieINTERNE GENEESKUNDE. Dorstproef ONDERZOEK
INTERNE GENEESKUNDE Dorstproef ONDERZOEK Dorstproef U wordt binnenkort opgenomen voor een dorstproef. U krijgt dit onderzoek om erachter te komen waarom u elke dag zoveel plast. In deze folder vertellen
Nadere informatieBijnierinsufficiëntie
Bijnierinsufficiëntie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Uw hoofdbehandelaar is: Internist / endocrinoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30-17.00 uur bereikbaar
Nadere informatieBloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam
Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische
Nadere informatieClonidine-test. Informatie voor ouders/verzorgers over de clonidinetest (een groeihormoon stimulatie test)
Clonidine-test Informatie voor ouders/verzorgers over de clonidinetest (een groeihormoon stimulatie test) 2 De kinderarts heeft voorgesteld om bij uw kind een clonidinetest te doen. Deze test heeft tot
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatieOrale Glucose Tolerantie Test (OGTT) Informatie voor ouders/verzorgers over de OGTT-test (een suikerziekte test of voorstadium daarvan)
Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT) Informatie voor ouders/verzorgers over de OGTT-test (een suikerziekte test of voorstadium daarvan) 2 De kinderarts heeft u voorgesteld om bij uw kind een OGTT-test
Nadere informatieFarmaceutische vorm en inhoud Injectievloeistof. Een verpakking bevat 1 ampul met 0,25 mg corticotrofine in 1 ml.
Synacthen Novartis Pharma B.V. Postbus 241 6800 LZ Arnhem Telefoon 026-37 82 111 U leest de bijsluitertekst van Synacthen. Leest u deze bijsluiter alstublieft zorgvuldig door voordat Synacthen wordt gebruikt,
Nadere informatieChirurgie. Het verwijderen van een bijnier
Chirurgie Het verwijderen van een bijnier Chirurgie Bijnier (gedeeltelijke) verwijdering Bij u is recentelijk ontdekt dat u een bijniertumor heeft. De bijnier kan via een kijkoperatie of een gewone operatie
Nadere informatieOrale Glucose Tolerantie Test (OGTT) Informatie voor ouders/verzorgers over de OGTT-test (een suikerziekte test of voorstadium daarvan)
Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT) Informatie voor ouders/verzorgers over de OGTT-test (een suikerziekte test of voorstadium daarvan) De kinderarts heeft u voorgesteld om bij uw kind een OGTT-test te
Nadere informatieChapter 12. Samenvatting
Chapter 12 Samenvatting Samenvatting Hyperadrenocorticisme is een veel voorkomende aandoening bij fretten. 10 In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat deze aandoening verschilt van hyperadrenocorticisme
Nadere informatieVerwijderen niertumor
Verwijderen niertumor radicale en partiële nefrectomie De uroloog heeft na onderzoek bij u een afwijking aan de nier geconstateerd. In deze folder geven wij informatie over de nier, de operatie (radicale
Nadere informatieBepaling van metanefrinen. plasma of urine? UMCG laboratoriumgeneeskunde. Catecholamine producerende tumoren (PPGL) Symptomen catecholamine overmaat
Bepaling van metanefrinen plasma of urine? Helma de Jong Klinisch Chemicus 10 december 2014 Catecholamine producerende tumoren (PPGL) Bijniermergtumoren: 50% Noradrenaline (NA) en adrenaline (A) 50% Noradrenaline
Nadere informatieInleiding. Wat houdt een clonidinetest in? Infuus
Clonidinetest Kindergeneeskunde Beter voor elkaar 2 Inleiding Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Via deze folder willen wij u en uw kind informeren over de voorbereiding
Nadere informatieEndocriene heelkunde Bijnier en pancreas
Endocriene heelkunde Bijnier en pancreas Postgraduaat onderwijs 22-3-2019 Dr Schoneveld Abdominale heelkunde Endocriene heelkunde 2 Bijnier anatomie 3 Bijnier anatomie Arterieel a.suprarenalis Superior
Nadere informatieBloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam
Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische
Nadere informatieValkuilen in endocriene diagnostiek bij patienten met obesitas. PAOKC 15 januari Erica LT van den Akker Kinderarts endocrinoloog
Lokatie DATUM Valkuilen in endocriene diagnostiek bij patienten met obesitas PAOKC 15 januari 2019 Erica LT van den Akker Kinderarts endocrinoloog VALKUILEN ENDOCRIENE DIAGNOSTIEK BIJ OBESITAS Casus Schildklier
Nadere informatieGHRH Ferring, 50 microgram, Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL GHRH Ferring, 50 microgram, Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Werkzaam bestanddeel: 50 µg somatoreline als acetaat.
Nadere informatieInsuline tolerantietest (ITT)
Insuline tolerantietest (ITT) Dagbehandeling interne geneeskunde - locatie Alkmaar www.nwz.nl Inhoud Wat is een insuline tolerantietest (ITT)? 3 Uw voorbereiding 3 De test 4 Na de test 5 Bent u verhinderd
Nadere informatieMedische Laboratoria. Het verzamelen van urine over 24 uren (24 uurs urine)
Medische Laboratoria Het verzamelen van urine over 24 uren (24 uurs urine) Wat is het doel? De uitscheiding van stoffen door het lichaam via de urine kan onregelmatig of met een vast dagelijks ritme geschieden.
Nadere informatie124 Dit proefschrift gaat over de oorzaken van vroeg folliculair verhoogde FSHspiegels bij vrouwen met een regelmatige cyclus. In de Introductie (hoof
Samenvatting 124 Dit proefschrift gaat over de oorzaken van vroeg folliculair verhoogde FSHspiegels bij vrouwen met een regelmatige cyclus. In de Introductie (hoofdstuk 1) wordt de reproductieve veroudering
Nadere informatieLaboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen
Laboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen Voedingsdeficiënties Er zijn een aantal zaken die meespelen bij het ontstaan van de tekorten na bariatrische chirurgie. Ten eerste is bekend dat morbide obese
Nadere informatieLevensbedreigende hyponatriëmie. J.G. van der Hoeven UMC St Radboud, Nijmegen
Levensbedreigende hyponatriëmie J.G. van der Hoeven UMC St Radboud, Nijmegen 1 U meet een lage plasma [Na + ] - waarom? Concentratie = Totaal Na + in extracellulaire ruimte 2 U meet een lage plasma [Na
Nadere informatie19 maart 2019 Dr Anton AM Franken internist-endocrinoloog bestuurslid BijnierNET
19 maart 2019 Dr Anton AM Franken internist-endocrinoloog bestuurslid BijnierNET Kwaliteitsstandaard Doel kwaliteitsstandaard Meer bekendheid en kennis bij alle zorgverleners betrokken bij de zorg voor
Nadere informatie3.1. DIAGNOSTIEK BIJ EEN NEONAAT MET AMBIGUE GENITALIA
3. DIAGNOSTIEK BIJ VERDENKING OP AGS Indicatie Diagnostiek naar AGS kan geindiceerd zijn in 3 situaties: 1. Een neonaat met ambigue genitalia 2. Afwijkende neonatale screeningsuitslag voor AGS 3. Potentiële
Nadere informatieLangdurig gebruik van bijnierschorshormonen
Langdurig gebruik van bijnierschorshormonen U wordt behandeld met bijnierschorshormonen (glucocorticosteroïden), zoals hydrocortison, prednison of dexamethason. In deze folder leest u waarop u moet letten
Nadere informatiePatiënteninformatie Bijnierschorsinsufficiëntie
Patiënteninformatie Bijnierschorsinsufficiëntie Patiëntenversie bijnierschorsinsufficiëntie bij de kwaliteitsstandaard bijnieraandoeningen voor patiënten en hun naasten Logo: Colofon Uitgave: Stichting
Nadere informatieInstructiefolder voor dierenartsen over diagnostiek en behandeling van PPID bij het paard
Instructiefolder voor dierenartsen over diagnostiek en behandeling van PPID bij het paard PPID, EEN VEELVOORKOMENDE AANDOENING IN DE PRAKTIJK PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction) wordt over het
Nadere informatieArginine-test. Informatie voor ouders/verzorgers over de argininetest (een groeihormoon stimulatie test)
Arginine-test Informatie voor ouders/verzorgers over de argininetest (een groeihormoon stimulatie test) 2 De kinderarts heeft u voorgesteld om bij uw kind een argininetest te doen. Deze test heeft tot
Nadere informatieAfweer en Immuniteit
practicum over drie linies van afweer en vaccinatie Karlijn (16) wordt op een dag wakker met keelpijn en het lijkt alsof de klieren in haar hals zijn opgezet. Na een paar dagen is de keelpijn nog niet
Nadere informatieInsuline tolerantietest (ITT)
Insuline tolerantietest (ITT) Dagbehandeling interne geneeskunde mca.nl Inhoudsopgave Wat is een insuline tolerantietest (ITT)? 1 Uw voorbereiding 1 De test 2 Na de test 3 Bent u verhinderd of wilt u uw
Nadere informatiePituitary pars intermedia. dysfunction. Opbouw presentatie. Cushing bij het paard. Prevalentie Cushing bij het paard. Cushing bij het paard 12/6/2012
Opbouw presentatie Introductie Pituitary pars intermedia Ellen de Graaf-Roelfsema dysfunction Anatomie Pathofysiologie Conclusie Donkey Sanctuary Sidmouth UK Prevalentie Cushing bij het paard 21-22% van
Nadere informatieBijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen? Histologie en hormonen van de bijnier 25/04/2019. Christophe De Block
Bijnierpathologie: wie, wanneer en hoe screenen? Christophe De Block Domus Medica 2019 Histologie en hormonen van de bijnier mineralocorticoïden glucocorticoïden androgenen catecholamines adrenaline 80%
Nadere informatieOperatie aan de bijnier(en)
CHIRURGIE Operatie aan de bijnier(en) U heeft samen met uw arts besloten dat u geopereerd gaat worden aan de bijnier(en). In deze folder vindt u informatie over de bijnieren, hoe u zich voorbereidt, de
Nadere informatieBijnierinsufficiëntie
Bijnierinsufficiëntie Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2015 pavo 1189 Uw hoofdbehandelaar is: Internist / endocrinoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek
Nadere informatie3. DIAGNOSTIEK BIJ VERDENKING OP AGS IN DE NEONATALE PERIODE
3. DIAGNOSTIEK BIJ VERDENKING OP AGS IN DE NEONATALE PERIODE Diagnostiek naar AGS kan geïndiceerd zijn in 3 situaties: 1. Een neonaat met ambigue genitalia 2. Afwijkende neonatale screeningsuitslag voor
Nadere informatieGoede zorg voor de bijnierpatiënt. Charlotte Krol Internist-endocrinoloog
Goede zorg voor de bijnierpatiënt Charlotte Krol Internist-endocrinoloog Programma 14:00 Goede zorg voor de bijnierpatiënt mw. dr. C.G. Krol, internist-endocrinoloog 14:15 Goede zorg & het EPD dr. S.W.
Nadere informatieOvermatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het
SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende
Nadere informatie19 NOVEMBER 2011-19 NOVEMBRE 2011
BELGIAN EQUINE PRACTITIONERS SOCIETY (BEPS) XXVIIIde XXVIIIème 19 NOVEMBER 2011-19 NOVEMBRE 2011 Met de medewerking van Avec la collaboration de Auditorium Auditoire Onderwijs & Navorsing 1 Onderwijs &
Nadere informatie