10/11/2011. De ander begrijpen: Van baby s en spiegelneuronen. De wereld door de ogen van een baby. Begrijpen wat iemand anders doet Hoe doe je dat?

Transcriptie

1 De ander begrijpen: Van baby s en spiegelneuronen Het interactieve brein in ontwikkeling dr. Sabine Hunnius De wereld door de ogen van een baby GGNet Symposium Het interactieve brein 7 oktober 2011 Hoe neemt een baby zijn omgeving waar? Hoe neemt een baby de mensen in zijn omgeving waar? Vanaf welke leeftijd begrijpen baby s handelingen van andere mensen? Hoe doen zij dat? Welke (hersen-)processen spelen hierbij een rol? Hoe doe je dat? Hoe doe De je basis dat? van handelingsbegrip Hunnius & Bekkering (2010; Developmental Psychology) Precieze oogbewegingsmeting Oogbewegingen tijdens handelingsobservatie kunnen ons vertellen wat een baby verwacht en weet. 1

2 Hunnius & Bekkering (2010; Developmental Psychology) Wat verwacht de baby? Hunnius & Bekkering (2010; Developmental Psychology) Wat breng je naar de mond? Incorrect: Borstel Correct: Kopje En naar het oor? Incorrect: Kopje Correct: Mobieltje Hoe doe De je basis dat? van handelingsbegrip Spiegelneuronen Een spiegelneuron vuurt niet alleen als een aap een handeling uitvoert, maar ook als het dier een handeling ziet uitgevoerd door iemand anders. Spiegelneuronen bij mensen? Ontwikkeling van het mirror systeem Weinig kennis over de ontwikkeling van het mirror systeem Cruciale rol van actie-ervaring Bij mensen hebben gebieden in de premotorische cortex en in de pariëtale kwabben van de hersenen mirroreigenschappen. Simulatie theorie: Het mirror mechanisme speelt een rol bij het begrijpen en interpreteren van de acties van anderen. 2

3 F7 F3 Fz F4 F8 FT7 FC3 FCz FC4 FT8 LT C3 Cz C4 RT LTP CP3 CP4 RTP TP10 LP P3 Pz P4 RP PO7 PO8 Oz HEOGL HEOGR VEOGU VEOGD F7 F3 Fz F4 F8 FT7 FC3 FCz FC4 FT8 LT C3 Cz C4 RT LTP CP3 CP4 RTP TP10 LP P3 Pz P4 RP PO7 PO8 Oz HEOGL HEOGR VEOGU VEOGD F7 F3 Fz F4 F8 FT7 FC3 FCz FC4 FT8 LT C3 Cz C4 RT LTP CP3 CP4 RTP TP10 LP P3 Pz P4 RP PO7 PO8 Oz HEOGL HEOGR VEOGU 10/11/2011 EEG onderzoek met baby s Bestaat er een samenhang tussen de handelingservaring die kinderen hebben en hoe zij deze handeling waarnemen en verwerken? Leren kruipen en lopen biedt mogelijkheid om dit bij baby s te bestuderen. EEG onderzoek met baby s EEG onderzoek met baby s S151S151 S151S151S151S151S151S151 VEOGD R 4 Het EEG-signaal van een 14 maanden oude baby van Elk, van Schie, Hunnius, Vesper, & Bekkering (2008, NeuroImage) van Elk, van Schie, Hunnius, Vesper, & Bekkering (2008, NeuroImage) 14 tot 16 maanden oude baby s gemiddelde kruipervaring: 6.1 maanden gemiddelde loopervaring: 1.8 maanden Ervaren kruipers lieten een sterkere activatie voor kruipen zien in vergelijking met lopen 3

4 van Elk, van Schie, Hunnius, Vesper, & Bekkering (2008, NeuroImage) Hoe doe De je basis dat? van handelingsbegrip Significante samenhang tussen sterkte van dit effect en duur van kruipervaring Onderzoek naar sociale ontwikkeling Onderzoek naar sociale ontwikkeling Eye-tracking taak: Meet intentie- en handelingsbegrip Coöperatie taak: Meet gedrag tijdens interactie met leeftijdsgenootje Onderzoek naar sociale ontwikkeling Gedrag tijdens de coöperatie taak Succes op de taak Mislukken van de taak 4

5 Gedrag tijdens de coöperatie taak Dominant gedrag Prosociaal gedrag Handelingsbegrip en coöperatie Handelingsbegrip (Kijkduur correct minus incorrect) Alle trials Erste trial Prosociaal coöperatiegedrag.35*.40** Communiceren.26 t -.01 Afstaan.39**.50** Benaderen.16.33* Delen Sturen t Helpen.08.28* Wachten.26 t.51** Dominant coöperatiegedrag -.41** -.29* Afpakken Concurreren Opeisen -.36* -.27 t Protesteren -.42** -.21 Hinderen Aggressie Meyer, Hunnius, van Elk, van Ede, & Bekkering (2011; Experimental Brain Research) Ontwikkeling van coöperatie Meyer, Hunnius, van Elk, van Ede, & Bekkering (2011; Experimental Brain Research) Ontwikkeling van coöperatie vs. joint action condition kind in coöperatie observation condition kind observeert Meyer, Hunnius, van Elk, van Ede, & Bekkering (2011; Experimental Brain Research) Ontwikkeling van coöperatie Meer activatie gecorreleerd met minder fouten tijdens het coöperatiespel. Samenvatting Baby s begrijpen handelingen op de basis van hun eerdere observaties (vanaf ~6 maanden). Baby s gebruiken hun eigen handelingservaringen om de handelingen van anderen te begrijpen (vanaf ~12 maanden). We begrijpen handelingen van anderen eerst op de basis van onze observaties, combineren deze met onze eigen ervaringen en beginnen later over intenties en handelingen van anderen te redeneren. De vaardigheid om intenties en handelingen te begrijpen is belangrijk om goed met anderen te kunnen interageren. 5

6 Bedankt Meer weten? Nalezen? 6