Doelstelling: nagaan in hoeverre er verschillen optreden in de hersenactiviteit door het gebruik van de ChromaGen filters van de Xlens.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Doelstelling: nagaan in hoeverre er verschillen optreden in de hersenactiviteit door het gebruik van de ChromaGen filters van de Xlens."

Transcriptie

1 Antwerpen, juni 2011 Kwantitatieve EEG analyses lezen met/zonder Xlens. Doelstelling: nagaan in hoeverre er verschillen optreden in de hersenactiviteit door het gebruik van de ChromaGen filters van de Xlens. Bevindingen: Tijdens het lezen zonder Xlens neemt de absolute power in het bèta1 frequentiegebied (12-15 Hz) duidelijk toe (Fig.1-2). Daarnaast neemt in mindere mate ook bèta2 power (15-18 Hz) toe thv. frontale gebieden. Dit zijn normale leesfrequenties. Opvallend is dat vooral de rechter hersenhelft hierbij wordt geactiveerd (toename van bèta1 en bèta2 en afname van relatief trage alfagolven). Als linkshandige is dit inderdaad mogelijk (bij 10% van de linkshandigen) en dit betekent dat bij de proefpersoon de rechter hersenhelft dominant is. Verder blijkt dat trage thètagolven toenemen tijdens het lezen, wat paradoxaal en inefficiënt is (Fig.1-2). Dit wijst op een perceptueel-cognitieve overload tijdens het lezen. Tijdens het lezen met Xlens echter (Fig.3-4), is er geen sprake van een toename van deze trage thètagolven thv. de rechter hersenhelft (alleen enige toename thv. linker occipitale hersenschors). Ook nemen alfagolven (10-12 Hz) af op de rechter posterieure hersenhelft, samen met een toename van bèta1 power (12-15 Hz), rechter frontotemporale bèta2- golven (15-18 Hz) en gamma power (30-50Hz). Dit is een normale hersenrespons tijdens het lezen met Xlens. Bij een vergelijking tussen het lezen met en het lezen zonder Xlens (Fig.5-6), blijkt dus inderdaad dat de trage thètagolven significant afnemen, samen met een verdere toename van gamma power (40-50Hz) en een verdere lichte toename van mid-frontale bèta2-golven (15-18 Hz). Dit is een duidelijke verbetering en optimalisering van de hersenactiviteit tijdens het leesproces als gevolg van het dragen van de Xlens. Besluit: Het gebruik van de ChromaGen filters van de Xlens heeft een duidelijk positieve invloed op de hersenactiviteit tijdens het lezen. Het verhindert een ineffectieve toename van trage thètagolven die zonder de Xlens wel optreedt. Daarnaast worden de hersenen op een gerichte en effectieve manier geactiveerd door een toename van bèta2 en gamma power. Dit is een duidelijke verbetering en optimalisering van de hersenactiviteit tijdens het leesproces als gevolg van het dragen van de Xlens.

2 Figuur 1: T-test significante absolute power verschillen lezen vs. ogen open in rust (beide zonder Xlens)

3 Figuur 2: Procentuele verschillen absolute power lezen vs. ogen open in rust (beide zonder Xlens)

4 Figuur 3: Significante verschillen in absolute power tussen lezen met Xlens versus ogen open in rust zonder Xlens

5 Figuur 5: Significante verschillen in absolute power tussen lezen met Xlens versus lezen zonder Xlens

6 Nomenclatuur internationaal gestandaardiseerde EEG elektroden posities F: frontaal; T: temporaal; C: centraal; P: pariëtaal; O: occipitaal Z-scores zijn gestandaardiseerde normscores. Wanneer ze groter dan of gelijk zijn aan ± 2 worden als significant verschillend van het gemiddelde beschouwd (oker en rood voor een teveel, licht- en donkerblauw voor een tekort). Z-scores groter of gelijk aan ± 1,5 en kleiner dan ± 2 vormen een overgangsgebied tussen gemiddelde scores en significant verschillende waarden (licht groen en groenblauw). Gemiddelde Z-scores werden weergegeven in het wit. Absolute power geeft de gemeten intensiteit van de verschillende hersengolven weer. Relatieve power geeft de onderlinge verhouding van de verschillende hersengolven weer in percentages ten opzichte van elkaar. Asymmetrie scores duiden op mogelijke verschillen in absolute power op homologe locaties van de linker en de rechter hersenhelft (interhemisferische verschillen). Coherentie geeft de mate weer van communicatie/gedeelde informatie tussen verschillende hersengebieden. Dit kan te laag zijn hypocoherent = te weinig samenwerking (blauw) of te hoog hypercoherent = te weinig gedifferentieerd (rood). Gebruikte kwantitatieve EEG methode: Een elektrodenmuts werd bevestigd met gouden elektroden geplaatst volgens het international 10/20 systeem. Het EEG werd gedigitaliseerd met een 24-bit resolutie tegen een bemonsteringssnelheid van 512 Hz, zonder hoog-doorlaat filter (DC) en een laagdoorlaat filter van 80 Hz. De volgende 19 kanalen werden gemeten: Fp1, Fp2, F7, F8, F3,F4, Fz, T3, T4, C3, C4, Cz, T5, T6, P3, P4, Pz, O1 en O2, met het A1 (linker oor) signaal als referentie. Het A2 (rechter oor) signaal werd opgemeten als een apart kanaal (referentie A1). Een berekende virtuele gelinkte oren referentie [(A1+A2)/2] werd gebruikt voor de analyses. De data werden opgemeten gedurende telkens 3 minuten rustperiode met respectievelijk ogen open en ogen gesloten. Artefactvrije EEG data werden geanalyseerd door middel van Fast Fourier Transformaties (FFT). Statistische analyses vergeleken de patiëntendata met een normatieve databank gebaseerd op de leeftijd van de patiënt. Hierbij werden gestandaardiseerde Z-scores gebruikt (NeuroGuide Database FDA 510k compliant).

7 Bevindingen: Tijdens het lezen zonder Xlens neemt de absolute power in het bèta1 frequentiegebied (12-15 Hz) duidelijk toe (Fig.1-2). Daarnaast neemt in mindere mate ook bèta2 power (15-18 Hz) toe thv. frontale gebieden. Dit zijn normale leesfrequenties. Opvallend is dat vooral de rechter hersenhelft hierbij wordt geactiveerd (toename van bèta1 en bèta2 en afname van relatief trage alfagolven). Als linkshandige is dit inderdaad mogelijk (bij 10% van de linkshandigen) en dit betekent dat bij Daan de rechter hersenhelft dominant is. Verder blijkt dat trage thètagolven toenemen tijdens het lezen, wat paradoxaal en inefficiënt is (Fig.1-2). Dit wijst op een perceptueel-cognitieve overload tijdens het lezen. Tijdens het lezen met Xlens echter (Fig.3-4), is er geen sprake van een toename van deze trage thètagolven thv. de rechter hersenhelft (alleen enige toename thv. linker occipitale hersenschors). Ook nemen alfagolven (10-12 Hz) af op de rechter posterieure hersenhelft, samen met een toename van bèta1 power (12-15 Hz), rechter frontotemporale bèta2- golven (15-18 Hz) en gamma power (30-50Hz). Dit is een normale hersenrespons tijdens het lezen met Xlens. Bij een vergelijking tussen het lezen met en het lezen zonder Xlens (Fig.5-6), blijkt dus inderdaad dat de trage thètagolven significant afnemen, samen met een verdere toename van gamma power (40-50Hz) en een verdere lichte toename van mid-frontale bèta2-golven (15-18 Hz). Dit is een duidelijke verbetering en optimalisering van de hersenactiviteit tijdens het leesproces als gevolg van het dragen van de Xlens.

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Door de ontwikkelingen in de zorg voor te vroeg geboren kinderen zijn de overlevingskansen van deze kinderen de afgelopen decennia fors toegenomen. Desondanks

Nadere informatie

THE GENETICS OF ELECTROPHYSIOLOGICAL INDICES OF BRAIN ACTIVITY. AN EEG STUDY IN ADOLESCENT TWINS

THE GENETICS OF ELECTROPHYSIOLOGICAL INDICES OF BRAIN ACTIVITY. AN EEG STUDY IN ADOLESCENT TWINS THE GENETICS OF ELECTROPHYSIOLOGICAL INDICES OF BRAIN ACTIVITY. AN EEG STUDY IN ADOLESCENT TWINS Samenvatting Tot nu toe was weinig bekend over de genetische en omgevingsinvloeden van individuele verschillen

Nadere informatie

Figuur 1: Verwijzing naar de verschillende locaties met betrekking tot het systeem voor de plaatsing van de elektrodes.

Figuur 1: Verwijzing naar de verschillende locaties met betrekking tot het systeem voor de plaatsing van de elektrodes. Neurofeedback en de resonantie van het brein met Ir. G. Roozemond van het Neurotherapie Centrum in Hilversum. Na enige tijd realiseer ik me dat ik meer wil weten over het effect van de hoge frequenties

Nadere informatie

Sekseverschillen in de power van verschillende EEG frequentiebanden tijdens mentale rotatie

Sekseverschillen in de power van verschillende EEG frequentiebanden tijdens mentale rotatie Sekseverschillen in de power van verschillende EEG frequentiebanden tijdens mentale rotatie Tessa Magnée Instituut voor Psychologie Faculteit der Sociale Wetenschappen Erasmus Universiteit Rotterdam September

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie 255 256 De twee hersenhelften, de hemisferen, van het menselijke brein verschillen zowel in vorm als in functie. In sommige hersenfuncties, zoals

Nadere informatie

Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch

Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch perspectief Inleiding De ziekte van Alzheimer wordt gezien als een typische ziekte van de oudere leeftijd, echter

Nadere informatie

EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen

EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen Alida A. Gouw Neuroloog / klinisch neurofysioloog VU medisch centrum Dementie Update 2018 Disclosures Research support van Boehringer Ingelheim

Nadere informatie

NEUROFEEDBACK. Ger Loots

NEUROFEEDBACK. Ger Loots NEUROFEEDBACK Ger Loots Netwerktheorie Theorie (Llinas, 2001) Gedistribueerde localisatie van functie Zelfregulatie (arousalregulatie) Juiste activiteit in situatie Underarousal Overarousal Instability

Nadere informatie

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te

Nadere informatie

JD EC PZ 17-19 Hz down. Sessienr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1415 161718 19 202122232425262728. Sessie + ronde

JD EC PZ 17-19 Hz down. Sessienr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1415 161718 19 202122232425262728. Sessie + ronde uv uv Casus P9 De cliënt in deze casus is bij aanvang van de training een 9-jarige jongen. Zijn IQ score op de bedroeg 7 (95% BI: 66-8). Hij verbleef al.twee jaar in het JP Heije centrum. Hieronder worden

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49241 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kepinska, O. Title: The neurobiology of individual differences in grammar learning

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Samenvatting

Nederlandse Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Toenaderen of vermijden. Neurobiologische mechanismen in sociale angst Het doel van dit proefschrift was om meer inzicht te krijgen in de psychobiologische mechanismen die een rol spelen bij

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2013

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2013 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2013 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Augustus 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Augustus 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Augustus 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve

Nadere informatie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Hanne Poelmans, Heleen Luts, Maaike Vandermosten, Bart Boets, Pol Ghesquière & Jan Wouters ExpORL & Onderzoekseenheid

Nadere informatie

Summary in Dutch (samenvatting in het Nederlands)

Summary in Dutch (samenvatting in het Nederlands) Summary in Dutch (samenvatting in het Nederlands) Het hoofddoel van dit proefschrift was om de diagnostische en voorspellende waarde van MRI bevindingen van hypoxisch-ischemische hersen schade te bestuderen

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater November 2013

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater November 2013 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater November 2013 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Datum 12 december 2011 Bijlage(n) - Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Achtergrond Het kabinet is voornemens de maximumsnelheid op autosnelwegen te verhogen naar 130

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken

Nadere informatie

EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington

EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington In Nederland wordt het aantal patiënten met dementie geschat op meer

Nadere informatie

Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme?

Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Mirjam Kouijzer, MSc Radboud Universiteit Nijmegen Het programma Controversiële behandelingen Wat is biofeedback? Mijn onderzoek naar de effecten

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater December 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater December 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater December 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Verkeersveiligheidsmonitor. Gemeente Slochteren

Verkeersveiligheidsmonitor. Gemeente Slochteren Verkeersveiligheidsmonitor Gemeente Slochteren INHOUDSOPGAVE Trend 3 Algemene ontwikkeling van het totale aantal slachtoffers... 3 Ontwikkeling aantal verkeersdoden (geïndexeerd) ten opzichte van het referentiegebied

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7 Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord Cognitieve dysfunctie bij glioompatiënten Onderliggende mechanismen en consequenties Jaarlijks wordt bij 800 mensen in Nederland

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

Neurale synchronisatie binnen en tussen gebieden van het motorische systeem

Neurale synchronisatie binnen en tussen gebieden van het motorische systeem Samenvatting Neurale synchronisatie binnen en tussen gebieden van het motorische systeem Het brein is het meest complexe orgaan van ons lichaam. Met ontelbare neuronen (zenuwcellen) en hun verbindingen

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Wassenberg, W. J. G. V. D. (2008). Multichannel EEG: towards applications in clinical neurology. s.n.

Citation for published version (APA): Wassenberg, W. J. G. V. D. (2008). Multichannel EEG: towards applications in clinical neurology. s.n. University of Groningen Multichannel EEG Wassenberg, Wilhelmina Johanna Gerarda van de IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.

Nadere informatie

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau 4. Het doel van deze studie is de verschillen in gezondheidsverwachting naar een socio-economisch gradiënt, met name naar het hoogst bereikte diploma, te beschrijven. Specifieke gegevens in enkel mortaliteit

Nadere informatie

Elektrofysiologische onderzoeken

Elektrofysiologische onderzoeken HHZH_INF_103.01(0315) h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03-491 23 45 fax 03-491 23 46 www.hhzhlier.be Patiënteninformatie Elektrofysiologische onderzoeken Voorwoord U heeft met uw

Nadere informatie

De ontwikkeling van de hersenen in genetisch perspectief

De ontwikkeling van de hersenen in genetisch perspectief De ontwikkeling van de hersenen in genetisch perspectief Elektrofysiologische indices van hersenfunctioneren bij tweelingen van vijf en zeven jaar Caroline van Baal Neuropraxis 2 (1998), 66-71 Interindividuele

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Witteman, Jurriaan Title: Towards a cognitive neuroscience of prosody perception

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2013

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2013 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2013 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Oktober 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Samenvatting g ttin a v n e m a S

Samenvatting g ttin a v n e m a S Samenvatting Samenvatting Sam envatting Samenvatting Veroudering is een onvermijdelijk biologisch proces dat na de geboorte begint en onomkeerbaar doorgaat tot aan de dood. In tegensteling tot wat algemeen

Nadere informatie

De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende

De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende Nederlandse samenvatting Ontsteking bij de ziekte van Alzheimer in vivo kwantificatie Achtergrond De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende vorm van dementie.

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie

Vitamine B12 deficiëntie Vitamine B12 deficiëntie Quality of life Retrospectief onderzoek Dit rapport bevat de analyses van de B12 Quality of Life Questionnaire, waarin meer dan 200 personen met een lage vitamine B12 waarde zijn

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater September 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2012

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2012 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juli 2012 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Elektrofysiologische onderzoeken

Patiënteninformatie. Elektrofysiologische onderzoeken HHZH_INF_103.01(0315) Patiënteninformatie Elektrofysiologische onderzoeken een hart voor zorg Welkom Je hebt met je behandelend arts afgesproken dat er een elektrofysiologisch onderzoek wordt uitgevoerd.

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie. Een rapport naar De Incidentie en Prevalentie van vitamine B12 deficiëntie in Nederland

Vitamine B12 deficiëntie. Een rapport naar De Incidentie en Prevalentie van vitamine B12 deficiëntie in Nederland Vitamine B12 deficiëntie Een rapport naar De Incidentie en Prevalentie van vitamine B12 deficiëntie in Nederland In de periode januari 2010 tot en met december 2013 worden er in totaal 261.078 vitamine

Nadere informatie

Meta-analyses naar de waarde van stedelijk openbaar groen

Meta-analyses naar de waarde van stedelijk openbaar groen Meta-analyses naar de waarde van stedelijk openbaar groen Mark Koetse Luke Brander Waarde van openbaar groen Stelling: Openbaar groen staat onder druk in stedelijke gebieden; Expliciete waardering van

Nadere informatie

Diffractor, geluidafbuiger, geluidgoot: wat is het en is het wat?

Diffractor, geluidafbuiger, geluidgoot: wat is het en is het wat? Diffractor, geluidafbuiger, geluidgoot: wat is het en is het wat? Jan Hooghwerff M+P - Raadgevende ingenieurs bv Berry Bobbink Provincie Gelderland Ysbrand Wijnant Universiteit Twente / 4Silence Eric de

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2012

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2012 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2012 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2003-II

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2003-II Eindexamen wiskunde A- vwo 003-II 4 Antwoordmodel Startende ondernemingen 40% komt overeen met een kans van 0,4 (per 9 jaar) Per jaar is dat een kans van 0, 49 het antwoord 0,903 De kans is 0,9 4 0, 656

Nadere informatie

Laagfrequent geluidshinder klacht woning Losser

Laagfrequent geluidshinder klacht woning Losser Laagfrequent geluidshinder klacht woning Losser Meting uitgevoerd door: Axel Lok (Universiteit Twente) Datum: 27 november 2015 Inleiding Naar aanleiding van een laagfrequent geluidsklacht is er een geluid

Nadere informatie

Bedankt voor de interessante website. Ik heb deze vluchtig doorgescand.

Bedankt voor de interessante website. Ik heb deze vluchtig doorgescand. Neurofeedback De laatste tijd komen er steeds vragen over de neurofeedbackmethode. Degenen die belangstelling hebben kunnen hiervoor de volgende site raadplegen op internet; bij de bibliotheek, eventueel.

Nadere informatie

Joost Meijer, Amsterdam, 2015

Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Deelrapport Kohnstamm Instituut over doorstroom vmbo-mbo t.b.v. NRO-project 405-14-580-002 Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Inleiding De doorstroom van vmbo naar mbo in de groene sector is lager dan de doorstroom

Nadere informatie

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER TWEEDE KWARTAAL 2015

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER TWEEDE KWARTAAL 2015 INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2015 In de Arbeidsmarktmonitor Metalektro wordt viermaal per jaar aan metalektrobedrijven gevraagd terug te blikken op de werkgelegenheidsontwikkelingen

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie

Vitamine B12 deficiëntie Vitamine B12 deficiëntie Quality of life prospectief onderzoek Dit rapport bevat de analyses van de B12 Quality of Life Questionnaire, waarin 20 personen met een laag-normale vitamine B12 waarde zijn gevraagd

Nadere informatie

Figuur 1: Voorbeelden van 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages.

Figuur 1: Voorbeelden van 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages. MARGES EN SIGNIFICANTIE BIJ STEEKPROEFRESULTATEN. De marges van percentages Metingen via een steekproef leveren een schatting van de werkelijkheid. Het toevalskarakter van de steekproef heeft als consequentie,

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2015

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2015 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater April 2015 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform

DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform DEC DSP SDR 5 Dicrete Fourier Transform Familie van Fourier transformaties Fourier Transform Fourier Series Discrete Time Fourier Transform Discrete Fourier Transform Berekening van een frequentie spectrum

Nadere informatie

Figuur 1: CO 2-emissie vliegreizen 2015

Figuur 1: CO 2-emissie vliegreizen 2015 P R O J E C T MVO activiteiten W E R K N U M M E R ONL100.00037.00.0001 B E T R E F T Tussenstand CO2-emissie 2015 reiskilometers D A T U M 25-08-2015 V A N Jeroen Sap AAN M. Schellekens, P. Buurman, J.

Nadere informatie

Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie

Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie In het schooljaar 2014-2015 is de vernieuwde versie van Veilig leren lezen de kimversie

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Februari 2013

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Februari 2013 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Februari 2013 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

GEZONDHEID SUBSTANTIEEL VERBETERD

GEZONDHEID SUBSTANTIEEL VERBETERD RESULTATEN ANALYSE 2014 GEZONDHEID SUBSTANTIEEL VERBETERD De Rughuis Methode heeft aangetoond dat de gezondheidstoestand en kwaliteit van leven bij patiënten met chronische rugklachten enorm kan toenemen.

Nadere informatie

1 Inleiding. 2 Uitgangspunten. Ontwikkeling Spaklerweg. Leeswijzer. Kroonenberg Groep. 9 augustus 2012 KBG002/Bkd/0008

1 Inleiding. 2 Uitgangspunten. Ontwikkeling Spaklerweg. Leeswijzer. Kroonenberg Groep. 9 augustus 2012 KBG002/Bkd/0008 Deventer Den Haag Eindhoven Snipperlingsdijk 4 Verheeskade 197 Flight Forum 92-94 7417 BJ Deventer 2521 DD Den Haag 5657 DC Eindhoven T +31 (0)570 666 222 F +31 (0)570 666 888 Leeuwarden Amsterdam Postbus

Nadere informatie

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER VIERDE KWARTAAL 2014

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER VIERDE KWARTAAL 2014 INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2014 In januari 2014 vond de vierde meting plaats van de Arbeidsmarktmonitor Metalektro 2014. Metalektrobedrijven keken hierin onder

Nadere informatie

Elektroconvulsie therapie (ECT) Afdeling PAAZ

Elektroconvulsie therapie (ECT) Afdeling PAAZ Elektroconvulsie therapie (ECT) Afdeling PAAZ Albert Scweitzer ziekenhuis afdeling Psychiatrie mei 2015 pavo 0373 Inleiding De psychiater heeft met u besproken dat u elektroconvulsie therapie (ECT) gaat

Nadere informatie

Depressie en Dementie invloeden en onderscheid

Depressie en Dementie invloeden en onderscheid Depressie en Dementie invloeden en onderscheid Abstract - De aanwezigheid van een depressie maakt het lastig om dementie vroeg te diagnosticeren. Daarnaast lijkt een depressie ervoor te zorgen dat mensen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31633 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kant, Anne Marie van der Title: Neural correlates of vocal learning in songbirds

Nadere informatie

informatie voor uw arts

informatie voor uw arts cardioscanmeting van Sheila Smit informatie voor uw arts inhoud: 1) cardioscan ECG-print 2) informatie over cardioscan 3) cardioscanprint met Electrocardioportrait Burchardstrasse 21 20095 Hamburg Tel.:

Nadere informatie

10/11/2011. De ander begrijpen: Van baby s en spiegelneuronen. De wereld door de ogen van een baby. Begrijpen wat iemand anders doet Hoe doe je dat?

10/11/2011. De ander begrijpen: Van baby s en spiegelneuronen. De wereld door de ogen van een baby. Begrijpen wat iemand anders doet Hoe doe je dat? De ander begrijpen: Van baby s en spiegelneuronen Het interactieve brein in ontwikkeling dr. Sabine Hunnius De wereld door de ogen van een baby GGNet Symposium Het interactieve brein 7 oktober 2011 Hoe

Nadere informatie

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o HHS Opdracht 3 Biokinematica I Ilse Speelman 12024767 Joppe Korfage 12020338 Danny Zomerhuis 12102237 Veron t Hart 12103993 BT-1o Opdracht 1, V2C Inleiding Om een analyse van een beweging uit te voeren

Nadere informatie

Analyse NVM openhuizendag

Analyse NVM openhuizendag Analyse NVM openhuizendag Gemaakt door: NVM Data & Research Datum: 1 juli 2011 Resultaten analyse Openhuizenbestand 26 maart 2011 Er doen steeds meer woningen mee aan de NVM-openhuizendag. Op 26 maart

Nadere informatie

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de

Nadere informatie

M+P MBBM groep Mensen met oplossingen. Gemeente Houten T.a.v. Edwin Koolhof Postbus DA HOUTEN. Onderzoek herkomst bromtoon Houten

M+P MBBM groep Mensen met oplossingen. Gemeente Houten T.a.v. Edwin Koolhof Postbus DA HOUTEN. Onderzoek herkomst bromtoon Houten M+P MBBM groep Mensen met oplossingen www.mp.nl Visserstraat 5 Aalsmeer Postbus 344 143 AH Aalsmeer Gemeente Houten T.a.v. Edwin Koolhof Postbus 3 399 DA HOUTEN Wolfskamerweg 47 Vught Postbus 294 526 CB

Nadere informatie

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Jaarrapportage 2014 Het jaarverslag microseismisch monitoring van het Bergermeer veld geeft een overzicht van de activiteiten en resultaten over het rapportage

Nadere informatie

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER EERSTE KWARTAAL 2016

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER EERSTE KWARTAAL 2016 INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2016 In de Arbeidsmarktmonitor Metalektro wordt viermaal per jaar aan metalektrobedrijven gevraagd terug te blikken op de werkgelegenheidsontwikkelingen

Nadere informatie

Beknopt verslag van de Zoneclips van 31 mei 2003 op Vlieland

Beknopt verslag van de Zoneclips van 31 mei 2003 op Vlieland Beknopt verslag van de Zoneclips van 31 mei 23 op Vlieland Zoneclips 31 mei 23 X134,198 ; Y59,266 (53 17'55"NB ; 5 4'31"OL) 2 25 18 16 2 Lichtsterkte m 14 12 8 6 4 2 4:37:46 4:42:46 4:47:47 4:52:47 4:57:47

Nadere informatie

Het blijkt dat dit eigenlijk alleen lukt met de exponentiële methode.

Het blijkt dat dit eigenlijk alleen lukt met de exponentiële methode. Verificatie Shen en Carpenter RDEC methodiek voor de karakterisering van asfaltvermoeiing; vergelijking van verschillende methoden voor het berekenen van de parameters. Jan Telman, Q-Consult Bedrijfskundig

Nadere informatie

Swami Satyananda Saraswati

Swami Satyananda Saraswati 14 Yoga Indra Wat is Yoga Nidra? Yoga Nidra is een effectieve techniek voor diepteontspanning, die het mogelijk maakt om je in een halfuurtje lichamelijk, geestelijk en emotioneel volkomen te ontspannen.

Nadere informatie

Samenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T

Samenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven   KvK Utrecht T A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05

Nadere informatie

Financiën van steden en gemeenten: Onderlinge verschillen in kaart

Financiën van steden en gemeenten: Onderlinge verschillen in kaart AkronAcademy Instituut voor opleiding en onderzoek Financiën van steden en gemeenten: Onderlinge verschillen in kaart Patrick Uytterhoeven Akron Sint Elisabethstraat 38 A 2060 Antwerpen 0497 374410 www.akronacademy.be

Nadere informatie

MONITOR TOEKOMST- SCENARIO S LELYSTAD 2018

MONITOR TOEKOMST- SCENARIO S LELYSTAD 2018 MONITOR TOEKOMST- SCENARIO S LELYSTAD 18 Onderzoek en Statistiek Gemeente Lelystad Telefoon: 3-278574 E-mail: lelystadspanel@lelystad.nl www.lelystadspanel.nl Colofon Deze rapportage is gemaakt door: Onderzoek

Nadere informatie

1. De doorstroming op etmaalniveau op de t Goylaan is in 2017 t.o.v licht verbeterd;

1. De doorstroming op etmaalniveau op de t Goylaan is in 2017 t.o.v licht verbeterd; Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Groen van Prinsterersingel 43b 2805 TD Gouda Memo e info@arane.nl t 0182 555 030 Van: Aan: Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Gemeente Utrecht Datum: 6 april 2017

Nadere informatie

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER DERDE KWARTAAL 2015

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER DERDE KWARTAAL 2015 INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2015 In de Arbeidsmarktmonitor Metalektro wordt viermaal per jaar aan metalektrobedrijven gevraagd terug te blikken op de werkgelegenheidsontwikkelingen

Nadere informatie

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur

Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen Biostatistiek 2 voor BMT (2DM50), op dinsdag 5 april 2011 9.00-12.00 uur Bij het tentamen mag alleen gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine. Het gebruik

Nadere informatie

Onderzoek naar verzekerde schade tijdens vakantie- en feestdagen

Onderzoek naar verzekerde schade tijdens vakantie- en feestdagen Onderzoek naar verzekerde schade tijdens vakantie- en feestdagen Vakanties en feestdagen, zoals carnaval, Kerstmis en de zomervakantie, hebben een ander patroon aan geclaimde schade dan normale dagen.

Nadere informatie

Elektrisch veld van DECT basisstation en handset

Elektrisch veld van DECT basisstation en handset Algemene verspreiding Contract 051852 Elektrisch veld van DECT basisstation en handset Gilbert Decat en Leo Deckx Studie uitgevoerd in opdracht van L E 2007 /IMS/R/ VITO ovember 2007 VITO vertrouwelijke

Nadere informatie

Bijzondere hoorvermogens van blinde mensen: Beschikken blinde mensen over een beter ruimtelijke gehoor dan mensen die over hun zicht beschikken?

Bijzondere hoorvermogens van blinde mensen: Beschikken blinde mensen over een beter ruimtelijke gehoor dan mensen die over hun zicht beschikken? Bijzondere hoorvermogens van blinde mensen: Beschikken blinde mensen over een beter ruimtelijke gehoor dan mensen die over hun zicht beschikken? Door: Begeleider: Loek Wertwijn Mark Spiering Inhoudsopgave

Nadere informatie

Duurzaamheid van werk binnen de banenafspraak

Duurzaamheid van werk binnen de banenafspraak Duurzaamheid van werk binnen de banenafspraak - 2017 Analyse op basis van het doelgroepregister en de polisadministratie 1 Inhoud Inleiding... 3 1: Werkzaam zijn en blijven... 4 1a: Werkzaam zijn en blijven

Nadere informatie

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS Amplitude Harmonischen: een virus op het net? FOCUS In het kader van rationale energieverbruik (REG) wordt steeds gezocht om verbruikers energie efficiënter te maken. Hierdoor gaan verbruikers steeds meer

Nadere informatie

De speurtocht naar het ideale product

De speurtocht naar het ideale product De speurtocht naar het ideale product verrassende gelijkheid van methodieken Femke Mickartz Hans van Trijp Pieter Punter Lotje Kruithof agenda inleiding en theoretische achtergrond hypothesen en onderzoeksopzet

Nadere informatie

Pleasure from Food Hoogeveen, Heleen

Pleasure from Food Hoogeveen, Heleen Pleasure from Food Hoogeveen, Heleen IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document

Nadere informatie

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers Research Centre for Education and the Labour Market ROA Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers ROA Fact Sheet ROA-F-2014/1 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt

Nadere informatie

Rapport: Terugkoppeling variatie in gradering mammacarcinoom en DCIS

Rapport: Terugkoppeling variatie in gradering mammacarcinoom en DCIS Rapport: Terugkoppeling variatie in gradering mammacarcinoom en DCIS Dr. I.A.G. Deckers, Adviseur PALGA Stichting PALGA Randhoeve 225A, 3995 GA Houten T: 088 0402700 E: aanvraag@palga.nl Versie februari

Nadere informatie

Examen Medische Vakken

Examen Medische Vakken Examen Medische Vakken Neurologie, psychiatrie, dermatologie AGN 4e jaar, cohort 07-11 1. Het aantal paren hersenzenuwen is a. 4 b. 12 c. 6 d. 8 2. Met het begrip Centraal Motorisch Neuron (CMN) wordt

Nadere informatie

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Jaarrapportage 2016 Het jaarverslag microseismisch monitoring van het Bergermeer veld geeft een overzicht van de activiteiten en resultaten over het rapportage

Nadere informatie

Situatie 1 Denkt u dat er een communicatie probleem bestaat? Dan voer ik analyses binnen de dimensie communicatie.

Situatie 1 Denkt u dat er een communicatie probleem bestaat? Dan voer ik analyses binnen de dimensie communicatie. Voorbeeld Verzuimonderzoeksrapport (beknopt) Indeling 1. Theoretische achtergrond 2. Werkwijze 3. Analyses 4. Conclusies en aanbevelingen 1. De theoretische achtergrond wordt specifiek voor uw organisatie

Nadere informatie

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte

Nadere informatie

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juni 2014

Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juni 2014 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater Juni 2014 De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. De analyse van de stijghoogtegegevens

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Introductie Hersenen sturen onze bewegingen aan. De aansturing van een spier tijdens een beweging verloopt via de motorische gebieden in onze hersenen (primaire motorcortex en secundaire motorgebieden)

Nadere informatie

ECG-SENSOR BT36i GEBRUIKERSHANDLEIDING

ECG-SENSOR BT36i GEBRUIKERSHANDLEIDING ECG-SENSOR BT36i GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De ECG-sensor (ElectroCardioGram) meet potentiaalverschillen tussen de 0 en 5

Nadere informatie

Statistische analyses. Statistische analyse (1) Persoons achtergrond kenmerken

Statistische analyses. Statistische analyse (1) Persoons achtergrond kenmerken Statistische analyses Statistische analyse (1) Persoons achtergrond kenmerken Statistische analyse (2) Vergelijking gemiddelde scores ontwerpcriteria per OGP De scores worden als volgt geïnterpreteerd

Nadere informatie