Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie. Psychologie Darwin: de mens als dier

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie. Psychologie 22-5-2014. Darwin: de mens als dier"

Anke Vedder
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie Abraham Buunk Akademiehoogleraar Evolutionaire Sociale Psychologie Voordracht voor het SIGO Symposium Darwin in een maatschappelijke context Amsterdam, 22 mei 214 Darwin: de mens als dier Fysiek: gemeenschappelijk bouwplan Mentaal: zelfde gevoelens; gemeenschappelijke gezichtsuitdrukkingen Psychologie...in de toekomst (zal de) psychologie... gebaseerd worden op een nieuw fundament, dat van de noodzakelijke verwerving van alle mentale krachten en vermogens via geleidelijke overgangen. Licht zal worden geworpen op de oorsprong van de mens en zijn geschiedenis. C. Darwin (1859). The origin of species by natural selection. London: John Murray. Veel Darwinisten in de psychologie eind 19 e, begin 2 e eeuw: 1. Geen God meer nodig als verklaring Gerard Heymans...de hypothese van een van de wereld verschillenden, slechts uiterlijk er op inwerkenden God een overbodige hypothese is (Heymans, 1933, p. 132). 2. Belang van instincten William MacDougall s Social psychology (198): instinctenleer (o.m. vluchtinstinct, walgingsinstinct, nieuwsgierigheidsinstinct, en reproductieve instinct) 1

2 Evolutionaire concepten toegepast op samenleving Herbert Spencer: survival of the fittest sociaal Darwinisme: rechtvaardigen ongelijkheid, sociaal conservatisme, militarisme, ongebreideld kapitalisme Ernst Haeckel: wetenschappelijk racisme: Caucasische ras superieur, zwarten dichtbij apen Waarom de evolutietheorie verdween uit psychologie Weerstand tegen sociaal Darwinisme en eugenetica Dominantie behaviorisme - Watson Biologen hielden zich verre van mens Hoe experimenteel toetsen Eind jaren 8: evolutionaire psychologie Verzet tegen onbeschreven blad Er is een universele menselijke natuur in alle culturen herkenbaar Vastliggende aangeboren mentale mechanismen uit jagers-verzamelaars tijd Met name gericht op bevorderen reproductief success Echter, context en cultuur afhankelijk Cultuur verankerd in brein: te zien met fmri; Cultuur verankerd in genen: mensen collectivistische culturen genetisch anders; meer risico depressie, angst etc. 1. Mannelijke seksuele jaloezie: Ouderschapszekerheid: Mama s baby, papa s maybe Stel je voor dat je partner geinteresseerd raakt in een ander. Wat zou je erger vinden: (A) je voorstellen dat je partner een diepe, emotionele band met die ander ontwikkelt (B) je voorstellen dat je partner hartstochtelijk seksueel contact met die ander heeft Percentage seksuele ontrouw erger mannen vrouwen 2. Mannelijk preoccupatie met is dat kind wel van mij Vijf kleutergezichten gemorfed gebaseerd op eigen gezicht and dat van vier anderen Eén gezicht kiezen 1 VS BRD NL Himba 2

3 jaloezie Ouderlijke investering afhankelijk van objectieve uiterlijke gelijkheid 3. Grootmoeder hypothese: vrouwen menopauze, investeren in kleinkinderen. Invloed onderschapszekerheid beïnvloedt zorg voor kleinkinderen mannen vrouwen zorg adoptie aantrek alimentatie $ mo-do va-do mo-zo va-zo 4. Bij meer ouderlijke invloed op partnerkeuze, meer jaloezie ouderlijke controle 5. Ook onbewust gefocust op voor andere geslacht aantrekkelijke rivaal Mannen: jaloezie bij fysiek dominante rivaal hoge schouder-heup ratio (SHR) Vrouwen: jaloezie bij vruchtbare, gezonde rivaal lage taille heup ratio (THR) Johannes Vermeer Het meisje met het wijnglas Catalogus Expositie MinneNijd Gerda van Drunen Schaduw de tango Expositie MinneNijd 3

22-5-214 SHR als basaal signaal van fysieke dominantie Jaloezie bij mannen in reactie op schouder-heup ratio (SHR) van rivaal 8 75 65

reactie op taille-heup ratio (THR) van rivaal 76 74 72 68 66 64 62 Hoge THR Lage THR Low WHR High WHR 6.

4 SHR als basaal signaal van fysieke dominantie Jaloezie bij mannen in reactie op schouder-heup ratio (SHR) van rivaal Lage SHR Hoge SHR Low SHR High SHR 55 Taille-heup ratio (THR) as basaal signaal of vruchtbaarheid en gezondheid Jaloezie bij vrouwen in reactie op taille-heup ratio (THR) van rivaal Hoge THR Lage THR Low WHR High WHR 6. Jaloezie beïnvloed door hormonen Jaloezie beinvloed door vruchtbaarheid en pilgebruik (oestrogeen) Bij chacma bavianen meer agressie tussen vrouwen gedurende vruchtbare fase 4

Jaloezie 22-5-214 Jaloezie beïnvloed door vruchtbaarheid in Curaçao Effecten dosis kunstmatig oestrogeen in pil op jaloezie 56

meerdere perspectieven Evolutionair denken doorgedrongen in tal van deelgebieden van psychologie Tegen evolutionaire

5 Jaloezie Jaloezie beïnvloed door vruchtbaarheid in Curaçao Effecten dosis kunstmatig oestrogeen in pil op jaloezie niet vruchtbaar vruchtbaar hoge dosis lage dosis Evolutionaire psychologie geen aparte discipline, en meerdere perspectieven Evolutionair denken doorgedrongen in tal van deelgebieden van psychologie Tegen evolutionaire benadering zijn is onmogelijk, onzinnig, en onwetenschappelijk Er is niet één evolutionaire benadering Tal van controverses Evolutie gaat door 5

Vergelijkbare documenten

A. De wetenschap van psychologie

A. De wetenschap van psychologie Psychologische wetenschap Psychologie is de studie naar mentale activiteiten en gedrag. Psychologen proberen het mentale leven te begrijpen en gedrag te voorspellen. Alle