Dit voorbeelduittreksel is te gebruiken bij het boek:

Transcriptie

1 De Tentamenbank biedt een compleet pakket studiematerialen aan. In dé studentenwinkels van Nederland vind je bijvoorbeeld uitgebreide boekuittreksels, handige schema s, collegeaantekeningen en oefententamens. Deze producten zijn aanvullend op je eigen lesstof en studieboeken, besparen je tijd, vergroten je slagingskans en worden niet voor niets door vrijwel iedere student in de grote studentensteden al jaren als onmisbaar ervaren! Kijk voor het actuele aanbod op Voor de samenstelling van de materialen wordt gebruik gemaakt van professionele krachten. De boekuittreksels en samenvattingen worden geschreven door met name ouderejaars en (pas-)afgestudeerden. Voor publicatie worden alle materialen gecontroleerd door studenten die het vak volgen of pas hebben gevolgd. Je vindt de Tentamenbank in de zes JoHo centers. JoHo is de organisatie die de faciliteiten beschikbaar stelt. Amsterdam: Taksteeg 8, Den Haag: Paviljoensgracht 18, Groningen: Oude Kijk in t Jatstraat 30, Leiden: Stationsweg 2d, Rotterdam: Schaatsbaan 41-45, Utrecht: Sint Jacobsstraat 275, online: tentamenbank.nl Voorbeelduittreksel Psychologie Dit voorbeelduittreksel is te gebruiken bij het boek: Psychology a

2 Welkom bij de Tentamenbank! Dit is een voorbeeld uittreksel van de Tentamenbank. Het eerste gedeelte van het complete uittreksel is op vertoon van dit voorbeelduittreksel GRATIS af te halen bij de Tentamenbankbalie in het JoHo center in jouw stad. De Tentamenbank biedt gedurende jouw hele studietijd voor vrijwel alle vakken van jouw studie een compleet pakket studiebegeleidingsproducten aan die je helpen bij het halen van je tentamens. Deze producten bestaan onder andere uit: Boekuittreksel uitgebreide samenvatting van de verplichte boeken. Supersamenvattingen zeer beknopte samenvatting van de verplichte boeken. Oefententamens om je extra goed voor te bereiden op je tentamens. Collegeaantekeningen zowel hoorcolleges als werkgroepen. Overzichten van aanvullende literatuur, samenvattingen van arresten etc. Schema s bijvoorbeeld als hulpmiddel bij het oplossen van casusopdrachten. Statistiekhulp de meest gebruikte boekuittreksels, casushulp en SPSS-hulp. en meer! Voor het gehele aanbod voor jouw studie kijk je op of kom langs bij de Tentamenbank balie in het JoHo center in jouw stad. Gratis materiaal voor JoHo Wereldsupporters bij de Tentamenbank De Tentamenbank werkt samen met JoHo. JoHo is een organisatie voor iedereen die geïnteresseerd is internationale samenwerking, reizen, persoonlijke ontwikkeling en onderwijs. JoHo helpt door het delen van kennis, bieden van hulp, advies en tips. Daarbij werkt JoHo samen met organisaties die ook actief zijn binnen deze thema s. JoHo biedt ruimte aan de Tentamenbank in alle Nederlandse JoHo centers. Als je JoHo Wereldsupporter wordt krijg je grote kortingen op de studiematerialen van de Tentamenbank en kun je een groot deel van het materiaal gratis afhalen! Meer informatie over JoHo vind je op b

3 Inhoudsopgave van dit voorbeelduittreksel A. De grondslagen van psychologie als wetenschap Dit is een voorbeelduittreksel van het boek: Psychology. Zie hieronder de inhoudsopgave van de gehele samenvatting. Inhoudsopgave gehele samenvatting: B. Methoden C. De genetische en evolutionaire basis van gedrag D. De basisprocessen van leren E. Neuronen F. Motivatie en emotie G. Zintuigen H. Zien I. Bewustzijn en geheugen J. Intelligentie en redenering K. De ontwikkeling van denken en taal L. Sociale ontwikkeling M. Sociale perceptie N. Sociale invloeden op gedrag O. Persoonlijkheid P. Psychische stoornissen Q. Behandeling c

4 A. De grondslagen van psychologie als wetenschap De mens is voor zover we weten het enige wezen dat zijn acties, gevoelens, dromen en gedachten kan overdenken. Deze reflecties van het menselijk bestaan hebben geleid tot de vorming van psychologie als wetenschap. De belangrijkste vraag die we onszelf binnen de psychologie stellen is: Waarom denken, voelen en gedragen mensen zich zoals ze doen? Psychologie wordt gedefinieerd als de wetenschap van het gedrag en de geest. Met gedrag wordt dan verwezen naar observeerbare acties van mensen of dieren. Met de geest (mind) wordt bedoeld alle menselijke subjectieve ervaringen zoals het geheugen, de gevoelens en de dromen van de mens, ook wordt ermee bedoeld alle onbewuste kennis en ingebouwde regels die hun invloed hebben op het bewuste gedrag van mensen. Wetenschap wordt gedefinieerd als alle pogingen om door middel van systematische verzameling van observeerbare data en de logische analyse daarvan, antwoorden te vinden. Nou is de geest natuurlijk niet direct observeerbaar en daarom is men in de psychologie vaak aangewezen op het interpreteren van observeerbare gedragingen. De geschiedenis van de psychologie Het jaar 1879 wordt vaak gezien als het geboortejaar van de psychologie als wetenschap. In dat jaar opende Wilhelm Wundt het eerste universitaire, psychologische laboratorium. Ook was Wundt de auteur van het eerste boek over psychologie en hij was de eerste die studenten onderwees in de psychologie. Maar de ideeën die ten grondslag liggen aan de psychologie stemmen al van vóór Wundt. De drie ideeën die als fundering van de psychologie bekend staan zijn: 1) Gedrag en mentale processen hebben een fysieke oorzaak en zijn dus op die manier toegankelijk voor wetenschappelijke analyse. Ideeën over de fysieke basis van gedrag en mentale processen worden al beschreven in de werken van de oude Grieken. Dualisme is een filosofie die voortkomt uit het geloof en stelt dat het lichaam en de geest (mind) twee aparte maar nauw verbonden systemen zijn. Het lichaam wordt gezien als iets materieels dat kan worden bestudeerd en de geest als zijnde bovennatuurlijk dat niet kan worden bestudeerd. Lange tijd was de invloed van de kerk zo groot dat er niet werd getwijfeld aan het idee van dualisme. Decartes s dualisme Descartes ( ) had zo zijn eigen idee over het dualisme. Descartes verschoof de nadruk van de geest naar het lichaam. Hij kwam tot deze conclusie door het bestuderen van wat we nu reflexen noemen en door het ontleden van zowel het menselijk lichaam als dieren. Descartes ging er vanuit dat zelfs complexe gedragingen het resultaat zijn van lichamelijke mechanismen, zonder dat de geest daar invloed op heeft. Als verschil tussen mens en dier noemt Descartes het vermogen tot denken. Het denkproces is alleen nuttig als het kan reageren op de sensorische input van het lichaam. Het probleem met Descartes s dualisme is dat het niet verklaart hoe een niet materieel systeem, zoals de geest, invloed kan uitoefenen op het materiële lichaam. Een andere beperking is dat de theorie strikt afbakent wat wel en wat niet kan worden bestudeerd door de wetenschap. Hobbes s materialisme De Engelsman Hobbes ( ) ontwikkelde ongeveer tegelijkertijd met Descartes een visie die afweek van die van de kerk. Zijn filosofie stelt dat de geest of de ziel niet bestaat en dat alles bestaat uit materie en energie, wat nu als materialisme bekend staat. Volgens Hobbes kan al het menselijke gedrag begrepen worden als fysieke processen in het lichaam en dan met name in de hersenen. Het denkproces komt volgens hem voort uit de mechanismen van de hersenen. Het mag duidelijk zijn dat deze filosofie geen beperkingen stelt aan wat wetenschappelijk bestudeerd kan worden binnen de psychologie. Het idee van het lichaam als machine heeft vele deuren geopend voor de fysiologie, de studie van het d

5 menselijk lichaam en haar werking. Met name de ontdekkingen over het zenuwstelsel in de 19 e eeuw zijn van groot belang geweest voor het begin van wetenschappelijke psychologie. 2) De manier waarop een persoon zich gedraagt, wat hij voelt en hoe hij denkt wordt tijdens de levensloop beïnvloedt door zijn omgeving. Empirisme Het materialisme leidde tot de stroming van het empirisme. Het empirisme stelt dat menselijke kennis en het gedachteproces voortkomen uit sensorische ervaringen. De input van de zintuigen is de basis van onze kennis van onze omgeving en deze kennis stelt ons in staat om ons aan onze omgeving aan te passen. Bekende aanhangers van het Brits empirisme zijn John Locke ( ) en John Stuart Mill ( ). De Britse empiristen stellen geheel in lijn met het materialisme dat gedachten iemands ervaringen reflecteren en dus niet voortkomen uit vrije wil. Volgens hen komen complexe gedachten en ideeën voort uit het onderling koppelen van elementaire ideeën, die gevormd zijn door sensorische ervaringen. Het belangrijkste principe is de law of association by contiguity. De wet komt erop neer dat als je kort na elkaar twee sensaties ervaart, dan worden deze in je hersenen met elkaar geassocieerd. Als je daarna aan de ene sensatie denkt, komt de ander ook automatische weer in je hoofd op. Bv. Je kijkt naar een koe in de wei terwijl je tegen stroomdraad aanleunt en een schok krijgt. In je hoofd worden dan het kijken naar koeien in de wei en het krijgen van een schok met elkaar verbonden. Als je dan denkt aan een koe in de wei, denk je ook automatisch aan de schok die je kreeg. Door het onderling verbinden van allerlei ervaringen en concepten komen complexe associaties tot stand. De law of association by contiguity is nog steeds belangrijk voor het begrijpen van de processen van leren en het geheugen. Het belangrijkste in het empirisme is dat het aandacht vraagt voor de invloed van ervaring en dat is terug te vinden in alle facetten van de psychologie. e

6 Nativisme Nativisme is het tegenovergestelde van het empirisme. Het nativisme stelt dat bepaalde kennis en vaardigheden aangeboren zijn en dat ervaring daar niets mee te maken heeft. Alleen met deze basis zou het mogelijk zijn om te leren. De basis van het nativisme ligt in Duitsland en heeft in Immanuel Kant ( ) een bekende aanhanger. Kant maakt onderscheid tussen twee soorten kennis: a priori is aangeboren en a posteriori wordt verworven door ervaring. Kant stelt dat a posteriori kennis alleen mogelijk is door a priori kennis. 3) Het menselijk lichaam dat gedrag en mentale processen produceert is het resultaat van evolutie door natuurlijke selectie. Kant stelde weliswaar dat bepaalde dingen zijn aangeboren, maar hij had geen idee hoe dit zo gekomen is. Charles Darwin ( ) kwam met ideeën hierover in zijn inmiddels wereldberoemde boek The Origin of Species. Darwin presenteerde in dit boek zijn beroemde proces van natuurlijke selectie. Kort gezegd komt het erop neer dat individuen die karakteristieken hebben waardoor ze zich goed kunnen aanpassen aan hun omgeving een grotere kans hebben te overleven en zich voort te planten. Zo worden de succesvolle karakteristieken van generatie op generatie doorgegeven en steeds verder verspreid door de populatie. Niveaus van verklaringen Het proberen mentale processen en gedrag te verklaren is het doel van psychologen, ze proberen van alles de oorzaak te achterhalen. Deze oorzaken zijn vaak complex en kunnen op verschillende niveaus en verschillende manieren worden onderzocht. Binnen de psychologie zijn er twee categorieën van niveau van analyse. In principe kan elk gedrag worden onderzocht op alle van de hieronder beschreven niveaus. De eerste categorie is de biologische categorie. Deze bestaat uit drie niveaus: Het neurale niveau waarbij de oorzaak in de hersenen wordt gezocht. Omdat elk mentaal proces en elk gedrag een product is van het zenuwstelsel is het zoeken van een neurale verklaring vaak erg handig. Mensen die in dit veld werkzaam zijn gedragsneurowetenschappers. Soms onderzoeken ze kleine structuren, soms grote structuren, een ander deel van hun werk is het bestuderen van de werking van hormonen en medicatie en hun invloed op gedrag. Het evolutionaire niveau gaat er van uit dat de oorzaak in het proces van natuurlijke selectie ligt. Evolutionaire psychologen onderzoeken onder andere hoe een bepaald kenmerk een rol gespeeld heeft in het proces van de natuurlijke selectie, meestal gaat het dan om het bestuderen van evolutionaire functies. Op het genetische niveau wordt de oorzaak in de genen gelegd. Genen zijn eenheden met erfelijk materiaal. Genen zorgen voor de opbouw van het hele lichaam en dus ook voor de opbouw van de hersenen, ook zorgen zij voor de verschillen tussen mensen. De mensen werkzaam in dit veld worden gedragsgenetici genoemd. Zij bestuderen zowel mensen als dieren en onderzoeken bv. DNA codes om uit te zoeken welke genen bijdragen aan een specifiek kenmerk. De tweede categorie is de ervaringscategorie. Deze bestaat uit vijf niveaus: Bij het culturele niveau wordt de oorzaak gezocht in de cultuur waarin iemand opgroeit. Elke cultuur heeft zijn eigen karakteristieken en beïnvloedt zo de mensen die in die cultuur leven. Culturele verklaringen worden onderzocht door cultureel psychologen. Culturele verklaringen hebben betrekking op veel grotere groepen en veel indirectere contacten dan sociale verklaringen. f

7 Op het niveau van leren wordt de oorzaak gezocht in de eerdere ervaringen van de persoon. Eerdere ervaringen hebben invloed op gedrag en mentale processen. Leerpsychologen verklaren gedrag dan ook alleen door middel van eerdere ervaringen. Zo bestuderen ze ook wat de meest efficiënte manier is om nieuwe vaardigheden te leren. Op het sociale niveau worden de oorzaken gezocht in de invloed van anderen. Mensen zijn sociale wezens en daardoor heeft de wijze waarop we anderen zien behoorlijk invloed op ons gedrag. Sociaal psychologen hebben de taak te onderzoeken hoe anderen gedrag beïnvloeden, een belangrijke term in de sociale psychologen is social pressure. Omdat het voornamelijk gaat om de opvattingen en gedachten over anderen spreekt men ook wel van sociaal cognitieve verklaringen. In het cognitieve niveau ligt de oorzaak in de kennis en de overtuigingen van de persoon. Cognitie wordt gedefinieerd als de informatie die op de een of andere manier in de hersenen wordt opgeslagen en die weer geactiveerd kan worden door de werking van de hersenen. Het is het makkelijkst te begrijpen met behulp van de computeranalogie. De hersenen zijn als een computer, het werkt volgens bepaalde regels van handelen (de software) en het is mogelijk er data in op te slaan en die op een later moment weer te voorschijn te halen. Van deze opgeslagen informatie is een deel aangeboren, een deel aangeleerd, deels bewust, deels onbewust. Cognitief psychologen onderzoeken de cognities die ten grondslag liggen aan gedrag, ook houden ze zich bezig met het achterhalen van hoe informatie opgeslagen en geordend wordt, ofwel met het geheugen. Waar een leerpsycholoog er van uit gaat dat ervaring in de omgeving leidt tot een verandering in gedrag, gaat een cognitief psycholoog er van uit dat een dergelijke ervaring leidt tot een verandering in kennis of overtuiging en dat dit hetgeen is dat leidt tot een verandering in gedrag. Op het ontwikkelingsniveau zoekt men de oorzaak in leeftijdsgerelateerde veranderingen. Gedrag kan deels voorspeld worden door iemands leeftijd en ontwikkelingsfase. De typische mentale processen en gedragingen die bij een bepaalde leeftijd horen worden onderzocht door ontwikkelingspsychologen. Zij beschrijven gedrag en gedragsveranderingen over de levensloop. Ook zijn ze geïnteresseerd in de processen die aan deze gedragsveranderingen ten grondslag liggen. In ontwikkelingsverklaringen komen eigen verklaringen van alle andere niveaus samen omdat ze allen op de ontwikkeling kunnen worden toegepast. Nog meer kanten van psychologie Binnen de psychologie bestaan natuurlijk nog veel meer specialisaties maar, daarbij gaat het meer om wat er bestudeert wordt dan het niveau van analyse. Denk bv. aan motivatiepsychologie, klinische psychologie en sensorische psychologie. Psychologie is geen op zichzelf staande wetenschap, het is verbonden met verschillen natuur-, sociale en humanitaire wetenschappen, voorbeelden hiervan zijn respectievelijk de biologie, de sociologie en taalwetenschappen. Psycholoog is een beroep, een beroep dat vele vormen aan kan nemen zoals onderzoeker, therapeut en docent. Buitenstaanders zien psychologie vaak als een studie van abnormaal gedrag, terwijl psychologie voornamelijk de studie is van normaal gedrag. De geest is een betwistbaar concept en er wordt dan ook veel gediscussieerd over de betekenis van het woord geest. Een manier om geest te interpreteren is als bewuste ervaringen, probleem hierbij is: wat is bewustzijn? Een andere manier is de geest te zien als alle kennis en regels die zijn opgeslagen in de hersenen en die aan de basis van gedrag liggen. Meer de computeranalogie dus. Ondanks dat we de geest niet direct zien is het wel een bruikbaar concept in de psychologie. g

8 Student-auteurs Voor het maken van de boekuittreksels en samenvattingen, maken wij gebruik van ervaren auteurs, met name Masterstudenten en/of (pas-)afgestudeerden. De hulp van studenten die het vak volgen is echter hard nodig om ons aanbod perfect te laten aansluiten op de wensen van de student! Dus: Heb jij aanleg om netjes en overzichtelijk te schrijven en wil je deze vaardigheden verder ontwikkelen? Vind je deadlines geen probleem en vind je het prettig om in je eigen tempo daar naartoe te werken? Word dan studentauteur! Als student-auteur help je de Tentamenbank met het verbeteren van de studiematerialen, door bijvoorbeeld bestaande samenvattingen te controleren op inhoud en spelling, het schrijven van aanvullende teksten en het maken van collegeaantekeningen. Naast de verdiensten voor de gemaakte opdracht leer je ook je schrijfvaardigheden te verbeteren en krijg je gratis hulpgidsen om effectiever te studeren en beter je tentamens voor te bereiden. Studie-coordinatoren (4-8 uur per maand) Sta jij graag veel in contact met je medestudenten en ben jij van alles op de hoogte rondom je studie? Zoek je een bijbaan voor maar enkele uren in de maand, die perfect aansluit bij je werkzaamheden voor je studie? Word dan studie-coördinator! Als studie-coördinator help je de Tentamenbank met het verzamelen van alle relevante info voor jouw studie en zorg je ervoor dat je medestudenten weten wanneer de studiematerialen beschikbaar zijn. Tevens help je de Tentamenbank met het vinden van nieuwe auteurs en je medestudenten met een passende bijbaan. Naast de vaste verdiensten per maand, maak je gratis gebruik van een groot deel van de studiematerialen van de Tentamenbank. Student-managers (vanaf 12 uur per week) Als Student-manager ben je in één van de JoHo support centers samen met één of twee collega's verantwoordelijk voor het gehele traject rondom het uitgeven van studiematerialen. Een zeer veelzijdige functie waarbij je in 1,5 jaar met alle aspecten van de bedrijfsvoering te maken krijgt. Profiel: - Enthousiaste student, binnen de relevante studies - Zelfstandig en in teamverband kunnen werken - Geen moeite hebben met zo nu en dan leiding geven en aansturen - Organisatorische vaardigheden - Commercieel inzicht Interesse in een van bovenstaande functies? Kom langs bij de Tentamenbankbalie van jouw stad, of stuur een met motivatie naar studie@joho.nl h

9 Welke opleiding je ook volgt, je zult je studievaardigheden moeten ontwikkelen! Het Study Skills center van de Tentamenbank.nl kan je daar goed bij helpen. De hieronder staande gidsen zijn GRATIS te downloaden op Tentamenbank.nl 1. Optimaal studeren Zoals de titel al zegt, vind je in deze gids alles over optimaal studeren. Aan bod komt o.a. de onderwerpen motivatie, concentratie, houding, omgaan met veelvoorkomende problemen, timemanagement, uitstelgedrag, maar ook over gezondheid en energiebalans. 2. Essentiële studievaardigheden In deze gids komen o.a. de volgende onderwerpen aan bod: - Hoe je het beste een studieboek tentamengericht kan bestuderen. - Het volgen van hoorcolleges - Mindmapping - Snellezen 3. Tentamens maken Tentamens maken is een vaardigheid op zich. Enkele onderwerpen die in deze gids aan bod komen zijn: Hoe pak je het beste een multiple choice tentamen aan, hoe ga je om met moeilijke vraagstellingen en hoe kom je in de juiste mentale toestand om een tentamen te maken etc. De gids is een must voor iedereen die het maximale uit zijn tentamens wil halen. 4. Richtlijnen voor bronvermelding / referentielijst Hier worden kort en bondig de richtlijnen weergegeven waaraan een bronvermelding / referentielijst aan moet voldoen. 5. Presenteren Tijdens je studie zul je ongetwijfeld eens een presentatie moeten geven. Enkele onderwerpen die in deze gids aan bod komen zijn: Hoe ga je om met presentatieangst, wat is een goede presentatie, hoe gebruik je lichaamstaal effectief etc. i