THEMA I.3. Daghospitalisatieverblijven

Transcriptie

1 THEMA I.3. Daghospitalisatieverblijven Selectiecriteria Alle ziekenhuisverblijven weerhouden in deze selectie voldoen aan de algemene criteria die betrekking hebben op woonplaats, leeftijd en geslacht (cfr. Inleiding 2.4.a.). In onderstaand thema worden echter enkel de daghospitalisatieverblijven weerhouden, en zijn de klassieke ziekenhuisverblijven geëlimineerd. Voor de definiëring van de klassieke ziekenhuis- en daghospitalisatieverblijven wordt verwezen naar de inleiding (punt 2.2.). Bij de selectie worden enkel de daghospitalisatieverblijven weerhouden die een maxi-, super-, A-, B-, C-, of D-forfait gegenereerd hebben. Voor deze dagopnamen bestaat er een eenduidige registratieverplichting in die zin dat alle ziekenhuizen verplicht zijn ten minste de dagopnames die een dergelijk forfait genereerden te registreren. Sommige ziekenhuizen registreren ook nog andere dagopnamen (bijvoorbeeld miniforfaits of gebruik van de gipskamer). Andere ziekenhuizen beperken zich tot de maxi-, super-, A-, B-, C- en D-forfaits. Omwille van dit gebrek aan uniformiteit dringt de keuze zich op om enkel de verblijven met een maxi-, super-, A-, B-, C-, of D- forfait op te nemen in de selectie. De selectie werd uitgevoerd op basis van de verstrekkingen die een maxi-, super-, A-, B-, C-, of D-forfait genereren en niet op basis van de codes voor de forfaitaire verpleegdag zelf. In deze lijst van verstrekkingen zijn de zogenaamde pseudocodes (bijvoorbeeld voor chemotherapie, die ook een maxiforfait genereren) niet opgenomen. Dagopnames voor chemotherapie behoren bijgevolg niet tot de selectie die in dit thema in beeld wordt gebracht. De selectie van daghospitalisatieverblijven die op deze manier bekomen wordt omvat daghospitalisaties. Hierbij gaat het in 63% om chirurgische dagopnames, en in 37% van de gevallen om medische dagverblijven. Hoewel de publicatie voor alle hiernavolgende thema s enkel de klassieke ziekenhuisverblijven in beeld brengt, wil dit thema toch een globaal overzicht geven van de daghospitalisaties die geregistreerd werden voor MKG Er worden immers sterke geografische verschillen vastgesteld. Registratiejaar 1998 Geografisch niveau Administratieve arrondissementen

2 Toelichting Kaart I.3. en tabel I.3.a. tonen sterke verschillen aan tussen het Noorden en het Zuiden van het land. In Vlaanderen werden voor MKG 1998 veel meer daghospitalisaties geregistreerd dan verwacht 1, en omgekeerd in Wallonië veel minder. Binnen het Vlaamse landgedeelte vallen vooral West-Vlaanderen en Limburg op. Deze kaart verschilt globaal gezien nauwelijks van de analoge kaart I.3 in MKG 1996 in Beeld. Er is dus geen beduidende regionale verandering opgetreden tussen de jaren 1996 en Misschien kan men spreken van een zeer kleine nivellering in die zin dat er voor 1998, 11 arrondissementen zich bevinden in de middenste klassen 3 en 4, ten opzichte van 6 arrondissementen in Het betreft vooral (Oost-Vlaamse) arrondissementen die in 1996 in de hogere klassen 5 en 6 zaten, waar nu de dagopames relatief gezien iets minder toenemen. Het aantal arrondissementen in de klassen 1 en 2 blijft echter even groot in 1998 dan in 1996 het geval was (18). Dit zijn allemaal Waalse arrondissementen op het Brussels Hoofdstedelijk Gewest na. In 71% van de daghospitalisatieverblijven bevinden de woonplaats van de patiënt en het ziekenhuis waarin de dagopname plaatsvindt zich in hetzelfde administratieve arrondissement. Een groter aantal daghospitalisaties dan verwacht 1 in een bepaald administratief arrondissement kan enerzijds een weerspiegeling zijn van een effectief grote dagziekenhuisactiviteit binnen het arrondissement. Anderzijds is het echter ook mogelijk dat de hoge waarden eerder het resultaat zijn van een meer volledige registratie van dagopnamen in vergelijking met andere geografische zones. Het omgekeerde geldt evenzeer. De combinatie van deze kaart met de kaart I.1. en tabel I.1. van het thema I.1. Aantal klassieke ziekenhuisverblijven doet de vraag rijzen naar de verhouding tussen het aantal daghospitalisaties en het aantal klassieke ziekenhuisverblijven, per arrondissement. Deze verhouding wordt geïllustreerd in tabel I.3.b. Voor elk arrondissement wordt in deze tabel het percentage daghospitalisaties ten opzichte van het totaal aantal ziekenhuisverblijven gegeven. Dit percentage varieert: van 12 % (Verviers, March-en-Famenne, Dinant) tot 26 % voor de arrondissementen Maaseik en Tongeren. Het percentage daghospitalisaties ten opzicht van het totaal aantal ziekenhuisverblijven voor heel België is 19 %. Voor alle West-Vlaamse en Limburgse arrondissementen ligt dit percentage systematisch hoger (20-26 %), voor alle Waalse arrondissementen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ligt het percentage daghospitalisaties lager dan 19 %. Het valt wel op dat bij de arrondissementen, waarvoor in 1996 het laagste percentage dagopnames werd vastgesteld, relatief gezien de grootste toename in dagopnames wordt teruggevonden. Voorbeelden hiervan zijn Aarlen en Virton : deze 1 Voor de berekening van het verwacht aantal daghospitalisaties wordt verwezen naar Inleiding 3. Methodologie.

3 arrondissementen evolueren van respectievelijk 8 en 9% dagopnames in 1996, naar 14 en 15% dagopnames in Indien de kaarten en gegevens in verband met klassieke ziekenhuisverblijven (thema I.1.), ligdagen in klassieke hospitalisatie (thema I.2.) en daghospitalisatieverblijven (thema I.3.) naast elkaar worden gelegd, zijn er een aantal patronen te onderscheiden. Enkele hiervan worden hieronder kort toegelicht. De bevolking van de West-Vlaamse arrondissementen genereert, voor de klassieke ziekenhuisverblijven, een eerder hoog aantal ligdagen (kaart I.2.) en een eerder laag aantal verblijven (kaart I.1.). Dit doet een eerder lange gemiddelde ligduur vermoeden voor de klassieke ziekenhuisverblijven, wat ook effectief geïllustreerd wordt in tabel I.2.b. De gemiddelde ligduur van een klassiek ziekenhuisverblijf voor alle West-Vlaamse arrondissementen samen bedraagt 9.7 dagen. Langs de andere kant illustreert kaart I.3. dat er in West-Vlaanderen veel meer daghospitalisaties uitgevoerd worden dan verwacht 1. Het percentage daghospitalisatie ten opzichte van het totaal aantal verblijven varieert van 19 % in Oostende tot 23 % in Ieper, en ligt voor alle West-Vlaamse arrondissementen hoger dan voor de Belgische referentie. Deze informatie wijst op een hoge graad van substitutie van klassieke naar daghospitalisatie, met als direct gevolg een hoge gemiddelde ligduur voor de klassieke ziekenhuisverblijven. Immers door substitutie van klassieke naar daghospitalisatie verdwijnen de korte verblijven uit de verzameling klassieke ziekenhuisverblijven. Ook voor de Limburgse arrondissementen werden binnen de MKG 1998 veel meer daghospitalisaties geregistreerd dan verwacht 1. Het percentage dagopnamen bedraagt 25 % of 26% voor alle Limburgse arrondissementen en ligt in deze provincie het hoogste van heel België. Hier kan men echter niet vaststellen dat de hoge substitutie van klassieke hospitalisatie naar daghospitalisatie een hoge gemiddelde ligduur voor een klassiek ziekenhuisverblijf als gevolg heeft. Immers in tabel I.2.b. wordt aangetoond dat de gemiddelde ligduur voor de Limburgse arrondissementen eerder laag ligt. Voor de meeste arrondissementen van de provincies Namen, Luik en Luxemburg werden er eerder weinig ligdagen (kaart I.2.) geregistreerd, en eerder veel verblijven (kaart I.1.). Dit doet een korte gemiddelde ligduur voor een klassiek ziekenhuisverblijf vermoeden (tabel I.2.b.). De kaart die de geregistreerde daghospitalisaties in beeld brengt (kaart I.3.) toont aan dat in deze provincies het aantal dagopnamen (veel) lager ligt dan verwacht 1. Deze informatie wijst op een zeer lage graad van substitutie van klassieke naar daghospitalisatie. Indien er weinig klassieke ziekenhuisverblijven vervangen worden door daghospitalisaties maken de korte verblijven wellicht een aanzienlijk deel uit van de verzameling klassieke ziekenhuisverblijven, met dus een korte gemiddelde ligduur voor de klassieke ziekenhuisverblijven als gevolg. Er dient opgemerkt te worden dat de beschreven patronen zeer globaal zijn, en daarenboven onafhankelijk van de pathologie die aanleiding heeft gegeven tot het 1 Voor de berekening van het verwacht aantal daghospitalisaties wordt verwezen naar Inleiding 3. Methodologie.

4 klassiek ziekenhuis- of daghospitalisatieverblijf. De gezondheidstoestand van een bepaalde populatie, de opnamecultuur in een bepaalde geografische zone, het registratiegedrag van de instellingen, en een aantal andere factoren, hebben ongetwijfeld ook een invloed op de cijfers van een bepaald administratief arrondissement voor deze drie thema s. Figuur I.3.a. brengt de leeftijds- en geslachtsdistributie van de daghospitalisatieverblijven in beeld. Opvallend is het groot aantal dagopnamen bij de jonge kinderen, waarbij dagopnamen bij jongetjes tot ongeveer 10 jaar veel meer voorkomen dan bij hun leeftijdsgenootjes van het andere geslacht. Wat betreft de vorm ziet deze leeftijds- en geslachtsdistributie er ongeveer hetzelfde uit als voor 1996 het geval was. De toename van daghospitalisaties is echter vooral te situeren bij de oudere bevolking, ongeveer vanaf 60 jaar, en dit zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Figuur I.3.b. geeft een beeld van het percentage daghospitalisatieverblijven ten opzichte van het totaal aantal verblijven (klassieke verblijven + daghospitalisaties) in functie van leeftijd en geslacht. Deze figuur is het resultaat van de onderlinge vergelijking van de leeftijds- en geslachtsdistributies van de klassieke ziekenhuisverblijven (Figuur I.1.) en van het aantal daghospitalisaties (Figuur I.3.a.). De curven van de mannen en de vrouwen lopen nagenoeg parallel aan elkaar, met een uitzondering voor de 20- tot ongeveer 40-jarigen. Globaal gezien kan men voor beide geslachten stellen dat, met uitzondering van de 0-jarigen, er een relatief hoog percentage dagopnamen voorkomt bij jonge kinderen, met een terugval rond de leeftijd van 10 jaar. Nadien stijgt het percentage dagopnamen weer tot het een tweede piek bereikt rond de leeftijd van 15 jaar, om daarna geleidelijk te dalen in functie van de leeftijd. Het dal voor de vrouwen tussen 20 en ongeveer 40 jaar stemt ongeveer overeen met de stijging van het aantal klassieke ziekenhuisverblijven voor deze leeftijdsgroep. Deze daling van het procentueel aandeel van de dagverblijven is dus voornamelijk te wijten aan een toename van het aantal klassieke ziekenhuisverblijven. Zoals reeds vermeld in thema I.1. is deze toename voornamelijk toe te schrijven aan het aantal bevallingen. Deze figuur heeft helemaal dezelfde vorm als de analoge figuur in MKG 1996 in Beeld. De percentages liggen globaal gezien echter iets hoger, wat vooral opvalt bij de percentages bereikt door de pieken op de figuur.

5 Kaart I.3. Daghospitalisatieverblijven - MKG 1998 Definitie klassen + (aantal arrondissementen) 120 < SAR (9) 110 < SAR =< 120 (5) 100 < SAR =< 110 (6) 90 < SAR =< 100 (5) 80 < SAR =< 90 (8) SAR =< 80 (10) De * geeft aan of de afwijking van de waarde van de SAR significant is voor het desbetreffende administratief arrondissement

6 Administratief arrondissement Naam Nummer Aantal dagopnames SAR Klasse Ondergrens 95% BI Bovengrens 95% BI Significante afwijking SAR ANTWERPEN * MECHELEN * TURNHOUT * BRUSSEL-HOOFDSTAD * HALLE-VILVOORDE * LEUVEN * NIJVEL * BRUGGE * DIKSMUIDE * IEPER * KORTRIJK * OOSTENDE * ROESELARE * TIELT * VEURNE * AALST * DENDERMONDE * EEKLO * GENT * OUDENAARDE * ST-NIKLAAS * AAT * CHARLEROI * BERGEN * MOESCROEN ZINNIK * THUIN * DOORNIK HOEI * LUIK * VERVIERS * BORGWORM * HASSELT * MAASEIK * TONGEREN * AARLEN * BASTENAKEN * MARCHE-EN-FAMENNE * NEUFCHATEAU * VIRTON * DINANT * NAMEN * PHILIPPEVILLE * Totaal Tabel I.3.a. Aantal daghospitalisatieverblijven - MKG 1998

7 Administratief arrondissement Naam Nummer Aantal verblijven Aantal dagopnamen Totaal aantal verblijven Percentage dagopnamen ANTWERPEN MECHELEN TURNHOUT BRUSSEL-HOOFDSTAD HALLE-VILVOORDE LEUVEN NIJVEL BRUGGE DIKSMUIDE IEPER KORTRIJK OOSTENDE ROESELARE TIELT VEURNE AALST DENDERMONDE EEKLO GENT OUDENAARDE ST-NIKLAAS AAT CHARLEROI BERGEN MOESCROEN ZINNIK THUIN DOORNIK HOEI LUIK VERVIERS BORGWORM HASSELT MAASEIK TONGEREN AARLEN BASTENAKEN MARCHE-EN-FAMENNE NEUFCHATEAU VIRTON DINANT NAMEN PHILIPPEVILLE Totaal Tabel I.3.b. Procentueel aandeel van de daghospitalisatieverblijven - MKG 1998

8 Figuur I.3.a. Leeftijds- en geslachtsdistributie - MKG Leeftijd Aantal verblijven in daghospitalisatie Mannen Vrouwen Figuur I.3.b. Percentage daghospitalisatieverblijven in functie van leeftijd en geslacht - MKG % 45% Percentage daghospitalisatieverblijven 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Leeftijd Mannen Vrouwen