DE EUROPESE. door J. C. A. EIKENBOOM

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE EUROPESE. door J. C. A. EIKENBOOM"

Transcriptie

1 DE EUROPESE D O N A C ID A E door J. C. A. EIKENBOOM De fam ilie der Donacidae, ook w el zaagjes genoemd, kunnen w e w el een der m eer bekende fam ilies der tw eekleppigen noem en. H et is daarom des te opvallender d at de determ inatie van sommige Europese soorten, ook bij serieuze verzam elaars, nog al eens to t problem en leidt. Een nadere beschouw ing van deze fam ilie leek ons derhalve op zijn plaats. Om een in d ru k te krijgen w aar de zaagjes taxonom isch') dienen te w orden ondergebracht, volgt hieron d er even een stu k je system atiek: Klasse: Pelecypoda T w eekleppigen O rde: E ulam ellibranchiata W oodward, 1892 O nderorde: H eterodonta N eum ayr, 1883 S uperfam ilie: Tellinoidea, B lainville 1824 Fam ilie: D onacidae Flem ing, 1828 G enus: in E uropa tw ee genera, D onax L., 1758 en C apsella G ray, VORM De k ara k teristiek e w igvorm van een zaagje zal bij ied ereen w el bekend zijn. Z o als m en in afbeelding 1 kan zien ligt de top achter het m idden en is n aar achteren gericht. De achterzijde is vooral bij h et genus D onax ste rk afgeknot. ) Taxonomisch is betrekking hebbende op de taxonom ie, de leer der taxa, dat is de leer der systematiek. A fb. 1. i achterzijde 1 voorzijde D onax trunculus trunculus L. D uidelijk is te zien dat de top achter het m idden ligt. t top; s sipho s; v voet. VITA MARINA Zeebiologische documentatie maart 1976 Tweekleppigen 129

2 Afb. 2. Het slot van een zaagje. I laterale tand; c cardinale tand; li ligament. Zie verder in de tekst. re ch te r klep lin k e r klep De onder- en ach terran d kan n a a r gelang de soort getand zijn. H ieraan ontlenen de schelpen dan ook de N ederlandse n aam zaagjes. SLOT D aar de bouw van h et slot v an de E uropese D onacidae geen aan w ijsb are v ersch illen te zien geeft en zelfs bij exem plaren van eenzelfde soort onderling variabel blijkt te zijn, kunnen we dit n iet als een d eterm inatiekenm erk gebruiken. In grote lijnen is h et slot als volgt opgebouw d: R echterklep: 2 cardinale tanden, w aarvan de ach terste groot en gespleten is. De voorste is m eer een sm alle richel. 2 ach terste la terale ta n d en en 1 voorste la terale tand. L in kerk lep: 2 sm alle card in ale tanden, w aarv an de voorste gespleten is. 1 voorste en 1 ach terste la terale ta n d (afbeelding 2). DIER H et dier bezit een m antel m et franjes en heeft 2 k o rte siphonen w elke verschillend van lengte en dikte zijn. Zij w orden zelden langer dan 12 mm. De voet is groot en loopt in een p u n t u it (afbeelding 3). De k leur kan v arië re n van geel to t p u rp e r kleurig. De siphonen v an geel to t oranje. BIOTOOP E en zaagje leeft op strandzanden te r hoogte van de laag w ate r lijn en op de zandbanken. Ook iets dieper kom t het w el voor. H et dier is bijzonder behendig en snel in het zich ingraven in het zand. D it kan m en vooral w aarnem en aan de F ranse atlantische kust, w aar bij opkom end w ate r de zw are branding de dieren soms bij honderden op het stran d w erpt. Deze hebben zich d an b in nen een oogw enk ingegraven en zijn aan h et gezicht onttrokken. VITA M ARINA Zeebiologische documentatie maart 1976 Tweekleppigen 130

3 Afb. 3. D onax vitta tu s (Da Costa) L eve n d ingegraven in h et zand. De pijlen geven de richting van de w aterstroom aan. De onderste sipho (links) voert h et vo edsel- en zu ursto frijke w a ter aan. V ia de b ovenste sipho (rechts) w ordt het koolzuurrijke w ater m e t de a fva lsto ffen af gevoerd. siphonen v o e t O pvallend bij zaagjes is dat h et voorkom en in aantal van ja a r tot ja a r enorm kan verschillen. DETERM INATIE In E uropa kom en 5 soorten en 1 ondersoort voor, w elke w e in drie duidelijk v e r schillende groepen k u n n en indelen. Voor we tot de soortbeschrijving overgaan is het w ellicht zinvol deze groepen door m iddel v an de volgende sleutel van elk aa r te onderscheiden. la. S chelprand rondom geheel glad, vorm langgerekt, schelpoppervlak glad. Zow el voor- als achterzijde scherp gerond.... GROEP I - genus CAPSELLA. lb. O nderrand, soms ook de ac h te rran d getand. A chterzijde sterk afgeknot. O m trek ste rk w igvorm ig. O ppervlak m et zw akke of sterke van de top uitstralen d e of concentrische lijnen en groeven... 2 A fb. 4. Schem atische aanduiding van de oppervlaktesculptuur van onderstaande soorten. 1 - D onax vittatus (Da Costa) 2 - D onax sem istriatus Poli. 3 - D onax trunculus (L.) 4 - D onax venustus Poli. VITA M ARINA Zeebiologische documentatie april 1976 Tweekleppigen 131

4 2a. S chelpen ongelijkkleppig. L in k erk lep hoger dan rechterklep. S cu lp tu u r v an slechts oppervlakkige, v an uit de top stralen d e lijnen. Z w ak ke concentrische groeilijnen. O nderrand getand, achterran d glad... G ROEP II - genus SERRULA. 2b. Schelpen gelijkkleppig. Zowel onder- als achte rran d getand (loep). S chelpoppervlak altijd m et een sculptuur, w elke k an b estaan u it concentrische groeven, of een com binatie hiervan m et v an u it de top stralen d e l i j n e n... GROEP III - genus DONAX, subgenus CUNEUS. BESCH RIJV IN G VAN DE SOORTEN GROEP I Capsella variegata (Gm elin, 1790) (afbeelding 5). Afmetingen: mm, h. 18 mm, d. 10 mm. Vorm: Langgerekt, voor- en achterzijde scherp gerond, achterzijde n iet afgeknot. Voorzijde langer dan achterzijde. T-.p klein, onderzijde lang gerond, ran den rondom n ie t getand. Kleur: A ltijd een lichte band, vanaf de top tot de onderrand. P eriostracum geelachtig bruin. Top vaak violet, doch k an ook w it, geel of rood zijn. B innenzijde w it, o ran je of violet gevlekt. Verspreiding: Vrij algem een in het K anaal en zuidelijker in de A tlantische Oceaan. Iets m in d er algem een in de M iddellandse Zee. Afb. 5. Capsella variegata (G m elin). Iets m eer dan 2 x vergroot. V ITA M A R IN A Zeebiologische documentatie april 1976 Tweekleppigen 132

5 Afb. 6. D onax (Serrula) trunculus trunculus L.. O ngeveer 2 x vergroot. GROEP II D onax (Serrula) trunculus trun culus L innaeus, 1758 (afbeelding 6 ). Afmetingen: mm, h. 19 mm, d. 12,5 mm. Vorm: S tevige ongelijkkleppige schelp. De bovenrand van de linkerklep staat vooral m et het achterste deel hoger dan die van de rechterklep. De om trek is sterk w igvorm ig. V oorste deel veel langer dan achterste. V oorrand goed gerond. A chterrand zeer sterk afgeknot. O nder- en bovenrand lopen over een grote lengte vrijw el parallel. O n d errand van binnen getand. V oor- en ac h terran d glad. Sculptuur: O ver gehele schelp, behalve bij de top, spiraallijntjes, w elke door groeilijntjes w orden doorkruist. Beide zijn echter derm ate oppervlakkig dat h et schelpoppervlak een geheel gladde in d ru k m aakt. Kleur: V ariërend van geelachtig, bruinachtig to t violet, vaak m et u itstralende lic h te r gekleurde streepjes. Top m eestal iets lichter. P erio stracu m geelachtig bruin. B innenzijde in de m eeste gevallen een w itte ondergrond m et violette partijen op h et voorste en achterste gedeelte m et ertussen een w itte zóne onder de top. Soms gaat h et violet m et o ran je gepaard. Verspreiding: Z eer algem een in vooral het w estelijk deel van de M iddellandse Zee. (C am argue, w aar de soort ta lrijk voorkom t in afw ateringssloten en lag un en). V erder voor de k u st bij P ortugal, in de Z w arte Zee en de Rode Zee. VITA M ARINA - Zeebiologische documentatie april 1976 Tweekleppigen 133

6 Afb. 7. D onax (Serrula) trunculus anatinus Lam. 1 1/3 x vergroot. D onax (Serrula) trun cu lus anatinus L am arck, 1818 (afbeelding 7). Afmetingen: mm, h. 28 mm, d. 15 mm. Deze ondersoort vertegenw oordigt D onax trunculus trunculus (L.) in de A tlantische Oceaan vanaf P ortugal to t aan Z. Engeland. Of zij echter h et pred ik aat ondersoort echt w aa rd is, zal m en zich te re ch t afv ragen bij vergelijking m et Afb. 8. Boven: D onax trunculus anatinus Lam. Onder: D onax trunculus trun cu lus L. D uidelijk is op deze foto te te zien, dat trunculus sterker is afgeknot dan anatinus. De achterrand van trunculus loopt eerder van de diagonale lijn w eg dan die van anatinus, terw ijl de bovenranden van beide soorten parallel aan elkaar zijn gelegd. V IT A M ARINA Zeebiologische documentatie april 1976 Tweekleppigen 134

7 Donax trunculus trunculus L. M isschien dient m en slechts te spreken van een A tlantische vorm. H et grootste verschil zit eigenlijk alleen in de afm etingen. A natinus k an nam elijk bijzonder groot w orden. B ovenstaande afm etingen zijn ontleend aan een exem plaar, dat aanw ezig is in het Zeebiologisch M useum in Den H aag en is gevonden bij P ointe de St. Gildas aan de F ranse Atlantische kust. G ew oonlijk blijft de soort ech ter w at kleiner. V erder is bij anatinus de achterzijde m inder sterk afgeknot dan bij trunculus (afbeelding 8 ). Bezit m en exem plaren afkom stig van de F ranse atlantische kust, dan kunnen deze zonder gevaar op anatinus gedeterm ineerd worden. H eeft m en echter exem plaren in de h an d w elke bijvoorbeeld van Z. P ortugal afkom stig zijn, dan is dit echter lang n iet altijd m et zekerheid vast te stellen. GROEP III D onax (C uneus) vitta tu s (D a Costa, 1778) (afbeelding 9). Afmetingen: mm, h. 19 mm, d. 11,5 mm. De dikte te n opzichte van de lengte kan bij deze soort nogal eens verschillen. Zo kom en exem plaren voor w elke bij een lengte van nog geen 30 m m al 19 m m dik zijn. V aak leven deze exem plaren op iets dieper gelegen plaatsen. Vorm: Deze is ook hier sterk w igvorm ig, zij het dat de achterzijde m inder sterk is afgeknot dan bij D onax trunculus L. Schelp gelijkkleppig. Z ijkanten gaan via een kiel die vanaf de top loopt in de achterzijde v an de schelp over. S chelprand rondom getand op de bovenrand en h et bovenste deel van voorrand na. In h et m idden van de onderrand zijn de tandjes breder dan aan voor- en achterzijde. Afb. 9. D onax (C uneus) vitta tu s (Da Costa). Bijna 2 x vergroot. V IT A M A R IN A Zeebiologische docum entatie m ei 1976 Tw eekleppigen 135

8 B oven- en o nderrand lopen niet parallel; onderrand gaat veel eerder n aar boven w aardoor de gehele om trek een driehoekige in d ru k m aakt. Sculptuur: Deze bestaat u it van de top u itstralende lijnen op het achterste 2/3 deel van de schelp. Deze w orden gekruist door v aak zeer onregelm atige, gegolfde concentrische lijnen, ook w eer tot op 2/3 van de schelp, gerekend vanaf de achterzijde. Deze lijnen ku nn en bij som m ige ex em p laren zeer ste rk zijn, w a a r door het geheel een duidelijk n etw erk vorm t. Bij an d ere echter kunnen zij vrijw el achterw ege blijven. Schelp bij de top glad. Kleur: P eriostracum geelachtig bruin. Schelp zelf is w it, geel, b ruin of violet, vaak m et van de top u itstralen d e w itte banden. Binnenzijde w it, o ran je of violet of com binatie van deze. Verspreiding: Zeer algem een van Noorwegen, Oostzee to t aan C anarische E ilanden. Op de N ederlandse stranden is het de enige soort w elke wij k u nnen tegenkom en. D onax (C uneus) sem istriatus Poli, 1785 (afbeelding 10). Afmetingen: mm, h. 19 mm, d. 10 mm. Vorm: Zeer langgerekt. V oorkant goed gerond. A ch terk an t schuin afgeknot. A chterzijde kort. Boven- en o nd errand lopen over een grote len g te p arallel. Afb. 10. D onax (C uneus) sem istriatus Poli. 2 x vergroot. V IT A M A R IN A Zeebiologische documentatie m ei 1976 Tweekleppigen 136

9 H ierin verschilt zij van de vorige soort, w aar de onderran d veel eerder omhoog gaat. Z ijkanten gaan via een scherpe kiel over in de ach terrand. O n d erran d grof getand. Voor- en ac h te rran d zeer fijn getand. B ovenrand glad. Sculptuur: Deze b estaat u it zeer sterke van de top u itstra le n d e ribben, w elke door eveneens sterk e concentrische lijnen w orden gekruist. Deze sculptuur bevindt zich alleen op het achterste 2/3 deel van de schelp. H et voorste 1/3 deel is op enkele oppervlakkige groeilijnen na volkom en glad. De concentrische sculptuur is op het deel achter de kiel bijzonder geprononceerd. De u itstralende lijnen ontbreken hier echter. A an de binnenzijde zijn de u itstralen d e lijnen vaak nog goed zichtbaar. Kleur: P eriostracum bruin-geel. Schelp b ru in -v io let m et m eerdere w itte v an u it de top stralende banden. B innenzijde violet m et een w itte band onder de top. A chterzijde vaak donkerder violet dan voorzijde. V e rspreiding: Vrij algem een in de M iddellandse Zee. D onax (C uneus) ven ustu s Poli, 1795 (afbeelding 11). Afmetingen: mm, h. 11 mm, d. 7 mm. Vorm: K lein, langgerekt zaagje. V oorkant goed gerond, achterk ant scheef afgeknot. Z ijkanten gaan via esn kiel in de ac h te rran d over. Top n iet uitstekend. O n d erran d getand. A ch terran d zeer fijn getand. V oorrand slechts aan de b in n en zijde zeer fijn getand (loep). Afb. 11. D onax (C uneus) venustus Poli. 3 x vergroot. VITA M ARINA Zeebiologische documentatie juni 1976 Tweekleppigen 137

10 Sculptuur: Deze bestaat op de zijkanten u it oppervlakkige van de top u its tra lende lijnen to t op 2/3 deel v an af de ach terk an t, gek ru ist door enige groeilijnen. D it alles is echter zeer oppervlakkig, zodat het schelpoppervlak een gladde in d ru k geeft. Op de achterzijde achter de kiel bestaat de sculptuur u it sterk e concentrische grceven. Deze w orden n iet door u itstralen d e lijnen doorgesneden. Kleur: P eriostracum geel. Schelp b ru in -v io let m et 3 w itte van u it de top stralende banden. B innenzijde m et een v iolette teken in g op een w itte ondergrond. Verspreiding: M iddellandse Zee, Z w arte Zee en A tlantische O ceaan voor de kust van P o rtu g al en A frika. W einig algem een, doch op de B alearen w ordt de soort regelm atig gevonden. LITERATUUR ENTROP, B. Schelpen vinden en herkennen N.V. W. J. Thieme, Zutplien. G R ZIM EK, Prof. dr. H. C. Bernhard. H et leven der dieren - deel III (weekdieren en stekelhuidigen) Het Spectrum, U trecht. LOCARD, A. Les Coquilles Marines des Cótes de France Parijs. LUCAS, M. Revision des Donacidae des Cótes européennes Extrait du Bulletin les Naturalistes Beiges, t. 4l> - 6. N O R D SIE C K, Dr. Fritz. D ie europäischen M eeresmuscheln Gustav Fischer Verlag, Stuttgart. TEBBLE, N. British Bivalve Seashells British Museum (N atural H istory), Londen. ZAAGJES EN DE MENS H oew el de D onacidae tot de kleinere schelpdieren behoren, zijn ze voor de m ens toch n iet zonder belang. Langs de Italiaanse en S paanse k u sten w ordt D onax trunculus (L.) veelvuldig gevist en op de vism ark ten verkocht. De lokale Spaanse bevolking kookt de zaagjes in h u n schelp in rijst; op dezelfde m anier m a ak t m en in F lorida van D onax variabilis S ay soep. Door het koken gaan de doubletten open en la at h et vlees los. De schelpen legt m en bij h et eten naast h et bord. Zaagjes leven dicht onder de oppervlakte in het zand. Door de bran d in g w orden ze gem akkelijk losgewoeld. V an deze om standigheid heeft m en in F lorida gebruik gem aakt door een speciale zeef te ontw ikkelen, die m en bij laag w ate r in het zand la a t zakken. Bij vloed w o rd en zand en zaagjes in de zeef gespoeld. In F lorida w eet m en ook w eg m et de vele lege schelpen van zaagjes die regelm atig aanspoelen. Deze w orden nam elijk in cem ent to t blokken steen v erw erk t. Deze kunststeen, coquina lim estone, w ordt in A m erika graag geb ru ik t bij de bouw van schoorsteenm antels. * VITA M ARINA Zeebiologische documentatie juni 1976 Tweekleppigen 138

HET GESLACHT VENERUPIS IN EUROPA

HET GESLACHT VENERUPIS IN EUROPA A fb. 1. Venerupis ruscuriana (M onterosato) afkom stig van de kustvisserij van M arbella - Costa del S ol - Spanje. 2 '/z x vergroot. (Foto Bob E ntrop) A. J. Bos HET GESLACHT VENERUPIS IN EUROPA H et

Nadere informatie

overzicht en vermelding van twee nieuwe soorten

overzicht en vermelding van twee nieuwe soorten overzicht en vermelding van twee nieuwe soorten De familie GLYCYMERIDIDAE in West-Afrika - uitsluitend het genus Glycymeris; - zeer moeilijke familie; - 30 tot 90 mm; - gelijkkleppig, meestal symmetrisch

Nadere informatie

OCTOPUS ALS LEERLING

OCTOPUS ALS LEERLING Afb. 1. Zwemmende Octopus vulgaris Lam. De oogspleet blijft ongeacht de stand van het lichaam en dus ook tijdens het zwem m en horizontaal. OCTOPUS ALS LEERLING D it artikel is een bew erk ing van het

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8.

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8. %DVLVVFKRRO+HW3DOHW +HWKRXGHQYDQ HHQVSUHHNEHXUW INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 5 SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 7. SPREEK BEURT IN GROEP 8. HOE BEREID IK MIJ N SPREEK BEURT

Nadere informatie

A fb. 1. Neom enia carinata T ullberg 1875. De enige soort van de w orm m ollusken die ingegraven in de bodem leeft.

A fb. 1. Neom enia carinata T ullberg 1875. De enige soort van de w orm m ollusken die ingegraven in de bodem leeft. A fb. 1. Neom enia carinata T ullberg 1875. De enige soort van de w orm m ollusken die ingegraven in de bodem leeft. -A C U U F E R A - G E S T E K E L D E WEEKDIEREN W. van Putten De gestekelde w eekdieren

Nadere informatie

M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE. G em aakt door Rob van den E yssel 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek

M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE. G em aakt door Rob van den E yssel 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE G em aakt door Rob van den E yssel 26-11 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek Bronverm elding Ik heb de inform atie van dit w erkstuk uit m ijn hoofd

Nadere informatie

VISSEN VOOR HET ZEEAQUARIUM

VISSEN VOOR HET ZEEAQUARIUM VISSEN VOOR HET ZEEAQUARIUM D o o r G.W.N O O R D H O E K. Illu straties B. E N T R O P. DE HONDSHAAI - Scylliorhinus caniculus (L.) IN L E ID IN G Uit o n d e rstaa n d system atisch overzicht kan de

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan :

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan : y H 1 0 M i IJ83 m,vörp Voorgesteld wordt het b ijgev oegd e stuk a f te doen op de hieronder aan gekru iste w ijz e : voor kennisgeving aan te nemen; conform de in concept bijgevoegd e b r i e f ; ter

Nadere informatie

onderzoeksopzet WATT Defin itieve versie dd 2 ju li 2010 1 D oel- en vraagstelling De reken kam er beoogt m et dit on derzoek de gem een teraad in zich t te geven in h et on tstaan van de fin an ciële

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

NEDERLANDSE ONREGELMATIGE ZEE-EGELS

NEDERLANDSE ONREGELMATIGE ZEE-EGELS NEDERLANDSE ONREGELMATIGE ZEE-EGELS G. W. Noordhoek Stam : E chinoidea K lasse : E chinoderm ata-s tekelhuidigen I I--------------------------- 1 R egularia Irreg u laria Z ee-appels Z ee-egels E r b estaan

Nadere informatie

door M. MELLEMA BLAASWIER - Fucus vesiculosus (L.) EN ENIGE VERWANTEN

door M. MELLEMA BLAASWIER - Fucus vesiculosus (L.) EN ENIGE VERWANTEN BLAASWIER - Fucus vesiculosus (L.) EN ENIGE VERWANTEN door M. MELLEMA H et blaasw ier, Fucus vesiculosus (L.), behoort evenals het suikerw ier, Lam inaria saccharina (L.), to t de hoofdafdeling der bruinw

Nadere informatie

LEVENSGESCHIEDENIS VAN DE NOORDKROMP ARCTICA ISLANDICA (L.)

LEVENSGESCHIEDENIS VAN DE NOORDKROMP ARCTICA ISLANDICA (L.) LEVENSGESCHIEDENIS VAN DE NOORDKROMP ARCTICA ISLANDICA (L.) door W. Faber De noordkromp, Arctica islandica (L., 1767) is een opvallende schelp door zijn omvang en gewicht. Hij is voorts de enige overgebleven

Nadere informatie

De NO-Atlantische en Mediterrane GLYCYMERIDIDAEsoorten

De NO-Atlantische en Mediterrane GLYCYMERIDIDAEsoorten De NO-Atlantische en Mediterrane GLYCYMERIDIDAEsoorten 6 endemische soorten en 1 exoot: * NO Atlantische Oceaan: G. glycymeris * Middellandse Zee: Glycymeris bimaculata; G. inflata; G. nummaria; G. pilosa;

Nadere informatie

Consumenteninformatie van de Autoriteit Financiële Markten Loop geen onnodig renterisico H oud rekening met rentestijgingen Voor wie is deze folder? Deze folder is voor iedereen die geld leent of gaat

Nadere informatie

MET VREEMDE VORMEN. A jb. 1. Coscinasterias tenuispina Lam arck, de zeester, die zich vaak door deling voortplant. V erdere details.

MET VREEMDE VORMEN. A jb. 1. Coscinasterias tenuispina Lam arck, de zeester, die zich vaak door deling voortplant. V erdere details. A jb. 1. Coscinasterias tenuispina Lam arck, de zeester, die zich vaak door deling voortplant. V erdere details in de tekst. Z E E S T E R R E N MET VREEMDE VORMEN door Bob E ntrop F oto s van de schrijver.

Nadere informatie

o o

o o o o 1 1 1. 2. 3. 4. 1. 2 2. 3. 1 2 2 Elke stam groep kent een team van ped agogisch m edew erkers. Eén van de vaste pedagogisch m edew erkers is aanw ezig op de groep als het kind er is, behoudens

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

DE RECENTE VERTEGENWOORDIGERS VAN HET GESLACHT P I N N A

DE RECENTE VERTEGENWOORDIGERS VAN HET GESLACHT P I N N A DE RECENTE VERTEGENWOORDIGERS VAN HET GESLACHT P I N N A d o o r H. van B ek k u m H et geslacht P in n a L., 1758 behoort m et de geslachten A trin a G ray, 1842 en S treptopinna von M artens, 1880 tot

Nadere informatie

CERASTODERMA GLAUCUM (BRUGUIÈRE) ONZE "BRAKWATERKOKKEL".

CERASTODERMA GLAUCUM (BRUGUIÈRE) ONZE BRAKWATERKOKKEL. CERASTODERMA GLAUCUM (BRUGUIÈRE) ONZE "BRAKWATERKOKKEL". Door J.C.A. EIKENBOOM Foto s BOB ENTROP Tijdens recente ontmoetingen en gesprekken met medeverzamelaars is gebleken, dat nog niet iedereen op de

Nadere informatie

TOON UW SCHELPENCOLLECTIE ER IS BELANGSTELLING GENOEG

TOON UW SCHELPENCOLLECTIE ER IS BELANGSTELLING GENOEG TOON UW SCHELPENCOLLECTIE ER IS BELANGSTELLING GENOEG d o o r B. E n tro p. A fb. 1 Toon met gematigde trots uw verzameling aan vrienden en kennissen, maar bedenk dat de vormen- en kleurenrijkdom eigendom

Nadere informatie

ILet op: 2N eem de onderkant van het transm issiehuis. 3Schuif het flexibele CR EM E K LEU R IG E tandwiel op het overgebleven

ILet op: 2N eem de onderkant van het transm issiehuis. 3Schuif het flexibele CR EM E K LEU R IG E tandwiel op het overgebleven $ TOM: stap-voor-stap Volg onderstaande stappen om TOM s aandrijving te voltooien. HET RECHTERTRANS- MI55IEHUIS motorophanging bovenkant transmissiehuis middenstuk transmissiehuis De m ontage van het rechtertransm

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

A fb. 1. K rabconserven u it ve r schillende w erelddelen. Op de voorgrond. ma ja (L.), ste rk verw a n t aan Paralithodes cam tschatica (Tilesius).

A fb. 1. K rabconserven u it ve r schillende w erelddelen. Op de voorgrond. ma ja (L.), ste rk verw a n t aan Paralithodes cam tschatica (Tilesius). A fb. 1. K rabconserven u it ve r schillende w erelddelen. Op de voorgrond een augustinuskrab, Lithodes ma ja (L.), ste rk verw a n t aan Paralithodes cam tschatica (Tilesius). mm mm Ir. M. M ellem a F

Nadere informatie

Z W E M T O N G. door A. J. de Jonge. A fb. 1. De tong - Solea solea (L.)

Z W E M T O N G. door A. J. de Jonge. A fb. 1. De tong - Solea solea (L.) A fb. 1. De tong - Solea solea (L.) Z W E M T O N G door A. J. de Jonge Door een artikel, in mei 1966 verschenen in een van de dagbladen, zijn wij op het spoor gekom en van een interessant onderzoek n

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

De Europese mesheften en zwaarscheden

De Europese mesheften en zwaarscheden De Europese mesheften en zwaarscheden (Solenidae, Pharidae (Cultellidae)) Nathal Severijns Kon.B.V.C. maandvergadering 09 april 2017 Taxonomie - 1 Pre-1990 : SOLENOIDEA en TELLINOIDEA Solenidae Tellinidae

Nadere informatie

KORALEN DWALEND TUSSEN K E N I A S E. door W. Faber

KORALEN DWALEND TUSSEN K E N I A S E. door W. Faber DWALEND TUSSEN K E N I A S E KORALEN door W. Faber W ie K enia hoort, d en k t in de eerste plaats aan w ildparken en fotosafari s. Hij zal m isschien ook denken aan een ver en haast onbereikbaar land,

Nadere informatie

DE NEDERLANDSE SOLENIDAE

DE NEDERLANDSE SOLENIDAE DE NEDERLANDSE SOLENIDAE door BOB ENTBOP DETERMINATIE ANATOMIE EN LEEFW IJZE Er is in de laatste ja re n nog al w at te doen gew eest binnen de fam ilie der Solenidae, die in de volksm ond kortw eg scheerm

Nadere informatie

b e s p r e k in g op teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden

b e s p r e k in g op teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden b e s p r e k in g op 23-4-1971 teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden r a p p o r t v o o r b u r g e m e e s t e r en" w e t h o u d e r s I /

Nadere informatie

EENDENMOSSELS. Schaaldieren en geen eieren van rotganzen. G. W. Noordhoek

EENDENMOSSELS. Schaaldieren en geen eieren van rotganzen. G. W. Noordhoek Afb. 1. Een groep eendenm ossels - Lepas anatijera L. H et dier linksonder h eeft zijn cirren ju ist w ijd uitgew aaierd. (Foto Bob Entrop) G. W. Noordhoek EENDENMOSSELS Schaaldieren en geen eieren van

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

I D A E PECTIN D E EUROPESE

I D A E PECTIN D E EUROPESE D E EUROPESE PECTIN I D A E INLEIDIN G Sinds onheuglijke tijden hebben de fraaie v o r m en en de opvallende kleuren van de Pectinidae de m ens w eten te boeien. B ouw m eesters, beeldhouw ers en andere

Nadere informatie

DE TANDWALVISSEN VOOR ONZE KUST

DE TANDWALVISSEN VOOR ONZE KUST J. C. A. Eikenboom DE TANDWALVISSEN VOOR ONZE KUST A fb. 1. De gew one dolfijn-d elphinus delphis L. De orde der w alvisachtigen zoals wij die nu kennen heeft een ontw ikkeling achter de rug van ongeveer

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT Dit is een vereenvoudigde lijst met spijkerschrifttekens uit Mesopotamië. Deze lijst maakt het mogelijk de tijdens de workshop Graven om te Weten bestudeerde tablet te vertalen.

Nadere informatie

GRIGNON EEN M A R IE N -P A L E O N T O L O G IS C H PARADIJS. Bob Entrop. Afb. 1. Een kijkje in de groeve van Grignon.

GRIGNON EEN M A R IE N -P A L E O N T O L O G IS C H PARADIJS. Bob Entrop. Afb. 1. Een kijkje in de groeve van Grignon. Afb. 1. Een kijkje in de groeve van Grignon. Bob Entrop GRIGNON EEN M A R IE N -P A L E O N T O L O G IS C H PARADIJS B in nen de als een chinese m uur aandoende om heining van de E cole N ationale Supérieure

Nadere informatie

SLANGSTERREN EN HUN VOEDING

SLANGSTERREN EN HUN VOEDING A fb. 1. De gew one slangster of O phiura texturata L am. Foto ontleend aan,,h e t 'Lee aquarium 3*. C liché U itg. M ij. Kosmos. W. Faber SLANGSTERREN EN HUN VOEDING Een van de vijf klassen der stekelhuidigen

Nadere informatie

FILTERS. J. H. Logem ann

FILTERS. J. H. Logem ann FILTERS J. H. Logem ann W AAROM EEN FILTER? In ons artik el over zeew ater (ju n i 1974, A quariologie blz. 37) zagen wij reeds, dat er een chem ische kringloop b estaat in de open zee, die wij in het

Nadere informatie

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap Natura 2000 Waddengebied O n d e rd e le n : W a d d e n z e e e n N o o rd z e e k u s tz o n e Natuur in een dynamis ch lands chap Opzet pres entatie 2 Natura 2000 Aanwijzing s bes luiten Natuurdoelen

Nadere informatie

D e afschrikking voorbij

D e afschrikking voorbij D e afschrikking voorbij E e n e m p iris c h e stu d ie n a a r a fs c h rik k in g, g e n e ra le p re v e n tie en re g e l- n a le v in g in d e N e d e rla n d s e a fv a lb ra n c h e K arin van

Nadere informatie

DE PAALWORM TEREDO NAVALIS L. W. FABER

DE PAALWORM TEREDO NAVALIS L. W. FABER DE PAALWORM TEREDO NAVALIS L. d o o r W. FABER Some primal shipworm found some wood, and tasted it and found it good. T hat is why your cousin May Fell with the. dock in the sea today. O G DEN N ASH A

Nadere informatie

Al g e m e e n : O p a l o n z e a a n b i ed i n g en, a a n v a a r d i n g en, m ed ed el i n g en en o v er een k o m s t en v o o r o n d er s t a a n d e v er r i c h t i n g en z i j n u i t s l

Nadere informatie

PARELS. door P. J. OTJES HET ON TSTA AN VAN DE PA REL

PARELS. door P. J. OTJES HET ON TSTA AN VAN DE PA REL PARELS door P. J. OTJES HET ON TSTA AN VAN DE PA REL Geen andere diersoorten dan m ollusken zijn in sta a t parels te v e r vaardigen en zelfs n iet alle m ollusken bezitten daartoe de m ogelijkheid. Op

Nadere informatie

v o o r het v e ld w e rk en het practicu m

v o o r het v e ld w e rk en het practicu m A fb. 1. V erklaringen in de tekst. Foto s van de schrijver BOB ENTROP P L A S T IC A L L E R L E I v o o r het v e ld w e rk en het practicu m We w orden nog eens plastic is een uitd ru k k in g die we

Nadere informatie

M A L A C O L O G I E

M A L A C O L O G I E A fb. 1. George E verhard R um phius (1628-1702), naar een gravure van T. de Later. R u m p h iu s is op oudere leeftijd blind gew orden, hetgeen op deze afbeelding duidelijk is te zien. M A L A C O L

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

informatie: schelpen - slakken

informatie: schelpen - slakken informatie: schelpen - slakken Er leven tientallen soorten slakken op het wad en op de bodem van de Noordzee. Hun huisjes vind je vaak als schelpen op het strand. Er zijn slakjes die vooral grazend door

Nadere informatie

SPECIALISATIE JA NEEN WANNEER. B. Entrop

SPECIALISATIE JA NEEN WANNEER. B. Entrop SPECIALISATIE B. Entrop JA NEEN WANNEER U iteraard ontm oet ik in ons schelpenm useum vaak m ensen, die gevangen door de schoonheid in vorm en kleu r de w ens te k en nen geven ook w el m et h e t v e

Nadere informatie

MAANDBLAD UITGBSEVEN CK>OR DE. BELGISCHE VERENIGING VOORj> CONCHYLIOLOGIE... Gesticht in 1961

MAANDBLAD UITGBSEVEN CK>OR DE. BELGISCHE VERENIGING VOORj> CONCHYLIOLOGIE... Gesticht in 1961 Fernand BOONE Van Steenestraat 15 B - 8310 BRUGGE 4 (Belgium) em GLORIA MARIS MAANDBLAD UITGBSEVEN CK>OR DE BELGISCHE VERENIGING VOORj> CONCHYLIOLOGIE... ANTWERPEN association baige da conchyliologie belo»*"

Nadere informatie

DE CLANCULUS SOORTEN VAN DE MIDDELLANDSE ZEE.

DE CLANCULUS SOORTEN VAN DE MIDDELLANDSE ZEE. DE CLANCULUS SOORTEN VAN DE MIDDELLANDSE ZEE. Foto's B. Entrop; tekeningen van de schrijver. door J.C.A. EIKENBOOM Het gen us Clanculus, van Montfort uit 1810, omvat een groep tot de familie der Trochidae

Nadere informatie

AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN!

AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN! AUT HENT IEKE HERENWO NING MET 5 À 6 SLPK EN ZUIDGER. ST ADST UIN! 8 3 7 0 B L AN KE N B E R G E a d re s o p a a n vra a g 4 2 9. 9 0 0, - re f. A10 3 0 AL G E M E E N R e fe re n ti e A10 3 0 B e s ch

Nadere informatie

TIPS VOOR BETERE COLLECTIETECHNIEK

TIPS VOOR BETERE COLLECTIETECHNIEK TIPS VOOR BETERE COLLECTIETECHNIEK door Bob Entrop Als van twee gepaarde schelpen d ene breekt of wel verliest, niem and zou u kunnen helpen hoe nauw m en zoekt, hoe nauw aan één die m et effen randen

Nadere informatie

Amerikaanse zwaardschede, e n s is d i r e c t u s (c o n r a d, 1843) een nieuwe soort voor de Noordzee

Amerikaanse zwaardschede, e n s is d i r e c t u s (c o n r a d, 1843) een nieuwe soort voor de Noordzee Amerikaanse zwaardschede, e n s is d i r e c t u s (c o n r a d, 1843) een nieuwe soort voor de Noordzee j. Goud Afb. 1 Ensis directus (Conrad, 1843), de Amerikaanse zwaardschede. Twee exemplaren van Am

Nadere informatie

ABNORMALITEITEN BIJ NEDERLANDSE ZEEMOLLUSKEN

ABNORMALITEITEN BIJ NEDERLANDSE ZEEMOLLUSKEN Afb. 1. W u lk of B uccinum undatum L. Van beide exem plaren w erd m eerm alen de m ondrand beschadigd. D ankzij het regeneratieverm o- gen herstelden de dieren hun schelp m e t behoud van de oorspronkelijke

Nadere informatie

HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL. ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam

HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL. ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL P ro e fs c h rift ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam op gezag van de rector magnificus Prof.dr. H.G. Schmidt en volgens

Nadere informatie

AQUARIUM BOUW J. H. LOGEMANN

AQUARIUM BOUW J. H. LOGEMANN AQUARIUM J. H. LOGEMANN BOUW T en tijde van h et o n tstaan van Bob E n tro p s zee-aquarium boek lagen de m ogelijkheden voor h et aanschaffen of bouw en van een zeew aterbak anders dan thans. Veel nieuw

Nadere informatie

Tweekleppigen terminologie. Dennis Leeuw

Tweekleppigen terminologie. Dennis Leeuw Tweekleppigen terminologie Dennis Leeuw Tweekleppigen terminologie by Dennis Leeuw Tweekleppigen terminologie 0.9 Edition Published 2008 Copyright 2008 Dennis Leeuw Toestemming om Tweekleppigen terminologie

Nadere informatie

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk.

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. _ FONDAMENTSTEENEN. ---- / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. De Serie Spel~ en Leesboekjcs die ik mij voorstel onder den titcl van " Fonda.ruentst

Nadere informatie

B I J L A G E XII. RAPPORT COMMISSIE III INZAKE CORRESPONDENTIE MET DE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND

B I J L A G E XII. RAPPORT COMMISSIE III INZAKE CORRESPONDENTIE MET DE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND C anada m eebrengt, en de andere belangrijke opdrachten, die de kerk heeft te v errich ten. Kr. Pol is bezw aard over deze regeling, om dat de kerken daardoor een zeer b elan g rijk e taak, die ze in de

Nadere informatie

LEVENSGEVAARLIJKE ZEE-EGELS

LEVENSGEVAARLIJKE ZEE-EGELS A fb. 1. D iadem a a ntillarum P hüippi. G. T. H aneveld LEVENSGEVAARLIJKE ZEE-EGELS E nthousiaste koraalduikers of zw em m ers in tropische en siabtropische w ateren kunnen soms op hoogst pijnlijke wijze

Nadere informatie

HOE IK EEN BALG MAAK

HOE IK EEN BALG MAAK HOE IK EEN BALG MAAK Gespreid over verschillende jaren, bouwde ik houten camera s. De grootste uitdaging was het zelf maken van een balg. Om het geheim hiervan te achterhalen, ontlede ik enkele oude balgen.

Nadere informatie

De fossiele schelpen van de Nederlandse kust II. Determinatiesleutel voor Patellogastropoda en Vetigastropoda-I (april 2011).

De fossiele schelpen van de Nederlandse kust II. Determinatiesleutel voor Patellogastropoda en Vetigastropoda-I (april 2011). De fossiele schelpen van de Nederlandse kust II. Determinatiesleutel voor Patellogastropoda en Vetigastropoda-I (april 2011). Frank P. Wesselingh & Ronald Pouwer NCB Naturalis, Postbus 9517, 2300 RA Leiden,

Nadere informatie

MALACOLOGIE IN ZU SD-PO RTUGAL

MALACOLOGIE IN ZU SD-PO RTUGAL MALACOLOGIE IN ZU SD-PO RTUGAL door Bob ENTROP F oto s van de schrijver A fb. 1 G lycym eris bim aculata (Poli) als n etverzw aring in gebruik bij vissers in de A lgarve - Portugal. N iet om dat ik op

Nadere informatie

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Grote Markt 52 B S int-niklaas. T (te l: )

PANDID T E KOOP LIGGING PAND VRAAGPRIJS. Appartement m² Grote Markt 52 B S int-niklaas. T (te l: ) ID T E KOOP Va n Na em ens t ra a t - T ruw eels t ra a t 9 10 0 Sint - nikla a s 17 2.0 0 0 Appart em ent Appartement 1 1 1 66 m² 2017 ID 8 3 1 54 7 (h t t p :// ) ID BESCHRIJVING Waar wil jij wonen?

Nadere informatie

62-1 SCHALDE. Bykomei^e be ^ekgnjngen_^a gevolg vaii. de metingen van ^J^l5>yembe^^^Jl.

62-1 SCHALDE. Bykomei^e be ^ekgnjngen_^a gevolg vaii. de metingen van ^J^l5>yembe^^^Jl. 62 BBUOHEeC SCHALDE Bykome^e be ^ekgnngen_^a gevolg va de mengen van ^^l5>yembe^^^l O n d eh av g v e s la g s lu a a n b de v o g e a p p o e n d e c e m b e 960 e n a p l 96) beèende de S c h e ld e

Nadere informatie

Placuna placenta (L., 1758)

Placuna placenta (L., 1758) Placuna placenta (L., 1758) INLEIDING Schelpen worden voor vele doeleinden gebruikt. Enige u w ellicht bekende voorbeelden daarvan zijn de consumptie, de parelindustrie, het branden van kalk, het vervaardigen

Nadere informatie

Zorgpreferenties van jongeren m et chronische aandoeningen: : vier profielen Een Q-m Q ethodologisch onderzoek onder jongeren m et chronische aandoeningen in de leeftijd van 12 tot 1 jaar van het Erasm

Nadere informatie

9. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et pijn. 10. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et m oeheid. 11. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et andere licham elij

9. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et pijn. 10. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et m oeheid. 11. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et andere licham elij Individueel Transitieplan voor Jongeren N aam : D atum van invullen: 1. Ik kan m ijn A. M IJN A A N D OEN IN G aandoening beschrijven. 2. Ik begrijp w at m ijn arts vertelt. 3. Ik w eet w elke m edicijnen

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti

Nadere informatie

www.burodb.nl info@burodb.nl

www.burodb.nl info@burodb.nl G em eente Houten Hofstad III Tijdelijke bouw w eg A koestisch onderzoek w egverkeer G em eente Houten Hofstad III Tijdelijke bouw w eg A koestisch onderzoek w egverkeer Datum 20 novem ber 2014 K enm erk

Nadere informatie

HET PREPAREREN VAN KEVERSLAKKEN

HET PREPAREREN VAN KEVERSLAKKEN HET PREPAREREN VAN KEVERSLAKKEN door B. ENTROP Illu stra ties van de schrijver INLEIDIN G Afb. 1 T w ee exem plaren van Chaetopleura fu lva, a f kom stig van Olhao, A lgarve, Portugal. H et rechter exem

Nadere informatie

ZEE WATER J. H. LOGEMANN

ZEE WATER J. H. LOGEMANN ZEE WATER J. H. LOGEMANN INLEIDING V oordat ik nader inga op de behandeling van het w ater, w aarm ede wij ons nieuw e zeeaquarium gaan vullen, m oet mij eerst iets van h et hart. Als wij nam elijk levende

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN AT ELIERRUIMT E KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti e P

Nadere informatie

S T E E K P R O E V E N IN D E R O M A A N S E K E R K T E R E K K E M

S T E E K P R O E V E N IN D E R O M A A N S E K E R K T E R E K K E M ons gheduchten here ende prince ende de voornoem de W illem appointierde daerof in de nam e als boven m etten voorseiden A daem le Seign eur ende G authier Cavelier t welc appointem ent dezelve heren van

Nadere informatie

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon)

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon) 0. 1 1 0.00-0. -0 15.9-0 3.17-0.71-0.59 0.1 9 0. 1 7 0.31 0.2 5-0.44 0.21 0.3 5 0.20 0.1 1 0.32 0. 28 0.17 0. 0 4 R=7.5m Huls t-ha ag 3 b eto npaa ltje s -0.5 0-0.4 6 0.0 2-0.3 3-0.35 0.20-0. 29 B E ST

Nadere informatie

Eenvoudige sleutel met afbeeldingen voor de West-Europese mesheften (Solenidae) en zwaardscheden (Pharidae)

Eenvoudige sleutel met afbeeldingen voor de West-Europese mesheften (Solenidae) en zwaardscheden (Pharidae) Eenvoudige sleutel met afbeeldingen voor de West-Europese mesheften (Solenidae) en zwaardscheden (Pharidae) Nathal Severijns Buizegemlei 111, B-2650 Edegem, Belgium - n.severijns@scarlet.be De determinatie

Nadere informatie

Checklist toestellen 2016 Commissie Agility, Raad van Beheer 1

Checklist toestellen 2016 Commissie Agility, Raad van Beheer 1 Hoogtesprong Hoogte L: 55-60 cm, M: 35-40 cm, S: 25-30 cm Vleugels De staander moet tenminste 100cm hoog zijn. Het begin van de vleugel begint op tenminste 75 cm hoogte op de staander. De breedte van de

Nadere informatie

Checklist toestellen Commissie Agility, Raad van Beheer 1

Checklist toestellen Commissie Agility, Raad van Beheer 1 Hoogtesprong Vleugels De staander moet tenminste 100cm hoog zijn. Het begin van de vleugel begint op tenminste 75 cm hoogte op de staander. De breedte van de vleugel is 40 tot 60 cm. Het mag niet mogelijk

Nadere informatie

AUTEURSRECHT @ INTERNET. M arie-christine JANSSENS. Hendrik VA N HEES. UGf!

AUTEURSRECHT @ INTERNET. M arie-christine JANSSENS. Hendrik VA N HEES. UGf! AUTEURSRECHT @ INTERNET M arie-christine JANSSENS Hendrik VA N HEES m ' UGf! IN H O U D INHOUD I. IN L E ID IN G... 11 1. H et auteursrecht en zijn impact op het dagelijks leven... 11 2. H et auteursrecht

Nadere informatie

www.kuyperhof.nl Bouwnummer A1, A2, A8, A14 Vanaf E 205.500,- v.o.n.

www.kuyperhof.nl Bouwnummer A1, A2, A8, A14 Vanaf E 205.500,- v.o.n. Ridderkerk A, A, A, A e, e, e en e verdieping Driekamerappartement m Royale woonkamer/keuken van circa 0 m met veel lichtinval en een aangrenzend balkon. op de eerste verdieping. Privé parkeerplaats op

Nadere informatie

MALAC0-ETHN0GRAF1CA bij de Antiquair

MALAC0-ETHN0GRAF1CA bij de Antiquair A fb. 1. M elo aethiopicus L. afkom stig u it de Indo- Pacific. De schelp w ordt g eb ru ikt om w ater u it de boot te scheppen. Rechts een borstsieraad gem aakt u it een Melo en afkom stig van de Salom

Nadere informatie

T IJD SC H R IF T VAN HET R ADIOGEN OOTSCH AP

T IJD SC H R IF T VAN HET R ADIOGEN OOTSCH AP T IJD SC H R IF T VAN HET NEDERLANDS R ADIOGEN OOTSCH AP TIJDSCHRIFT VAN HET NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP DEEL X V UITGEGEVEN DOOR HET N E D E R L A N D S RADIOGENOOTSCHAP N ederlands R adiogenootschap»

Nadere informatie

Instructie excelmeetinstrument Op Eigen Benen Vooruit In het datam anagem entprotocolen het voorbeeld m eetplan (bijlage IIprojectplan)w ordt verw ezen naar excelsheets voor het m eten van de centrale

Nadere informatie

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE 8 3 0 1 H E I S T -AAN -Z E E a d re s o p a a n vra a g 4 4 9. 0 0 0, - re f. A13 0 7 a AL G E M E

Nadere informatie

WERKGROEP GEOLOGIE, DETERMINATIEBIJEENKOMST 25 NOV 2005: KLEINE TWEEKLEPPIGEN VAN DE ZEEUWSE STRANDEN EN ZEEGATEN.

WERKGROEP GEOLOGIE, DETERMINATIEBIJEENKOMST 25 NOV 2005: KLEINE TWEEKLEPPIGEN VAN DE ZEEUWSE STRANDEN EN ZEEGATEN. WERKGROEP GEOLOGIE, DETERMINATIEBIJEENKOMST 25 NOV 2005: KLEINE TWEEKLEPPIGEN VAN DE ZEEUWSE STRANDEN EN ZEEGATEN. Presentatie: George Simons en Harry Raad --------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Extra oefeningen hoofdstuk 12: Omtrek - Oppervlakte - Inhoud

Extra oefeningen hoofdstuk 12: Omtrek - Oppervlakte - Inhoud Extra oefeningen hoofdstuk 12: Omtrek - Oppervlakte - Inhoud 1 Een optische illusie? Welk gebied heeft de grootste oppervlakte: het gele of het donkergroene? Doe eerst een schatting en maak daarna de nodige

Nadere informatie

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam "1 geurt s /meertens p e rs o o n lijk : Leo Ge u rts (1 9 4 2, Den Haag) e n Lambert Meertens (1 9 4 4, A mst e r- dam) werken a l s programmeur b i j d e S t ic h t in g Mathematisch Centrum, Amsterdam.

Nadere informatie

et en de letterfabriek mijn eerste leesboek Inkijkexemplaar Plantyn

et en de letterfabriek mijn eerste leesboek Inkijkexemplaar Plantyn MIJN EERSTE LEESBOEK et en de letterfabriek mijn eerste leesboek Plantyn De iconen in Mijn eerste leesboek geven het niveau van woorden en teksten aan. Hieronder staat hoe je ze kunt herkennen. Plantyn

Nadere informatie

ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR

ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR D o o r J.H. L O G E M A N N. IN L E ID IN G T en e in d e enig b egrip te k rijgen van de tem p e ra tu u rb eh o e fte n van p la n te n en d ieren in het zeea q u a riu m, zullen

Nadere informatie

Schoolkrant. December 2016

Schoolkrant. December 2016 Schoolkrant December 2016 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen 4 De Groep kleutergroepen

Nadere informatie

œ œ œ œ W ( & # # c Œ & # # j j œ œ j œ œ œ & # # W W J j œ W j œ & # # W Ps. 22 (21), komt V.: Wan-neer de komt, A.

œ œ œ œ W ( & # # c Œ & # # j j œ œ j œ œ œ & # # W W J j œ W j œ & # # W Ps. 22 (21), komt V.: Wan-neer de komt, A. Ps. 22 (21), 23-24.26-27.28.31.32 c Œ V.: Wan-neer de A.: Wan-neer de V.: Zult Gi ge - af - leg - gen Troos- ter Troos - ter o - ver tui. Mi.. komt. komt, ge - nis Ó W W W ( W W U Naam zal ik verheerliken

Nadere informatie

De wereld draait door. Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013

De wereld draait door. Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013 De wereld draait door Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013 Stelling 1. 2012 was een. 1.. slecht jaar 2.. matig/redelijk jaar 3.. goed jaar 2 Stelling 2. 2013 wordt een beter jaar dan 2012 Ja

Nadere informatie

6. Verh. Kon. Belg. Inst. Natuurw. (2) 84] als uitgangspunt. Superfamilie Carditacea. sprake zal kunnen zijn. Aangezien.

6. Verh. Kon. Belg. Inst. Natuurw. (2) 84] als uitgangspunt. Superfamilie Carditacea. sprake zal kunnen zijn. Aangezien. Janssen & Van der Slik: Fossiele tweekleppigen 171 De fossiele schelpen van de Nederlandse stranden en zeegaten, tweede serie, 5 door A.W. Janssen Rijksmuseum van Geologieen Mineralogie,Leiden en L. van

Nadere informatie