november Marktcommentaar

Transcriptie

1 november 2011 Marktcommentaar

2 Inleiding Terwijl dit enkele maanden geleden nog ondenkbaar was, is het vooruitzicht op het uiteenvallen van de eurozone nu sterk aanwezig. De evolutie van de Griekse situatie toonde immers dat de solidariteit van de landen van de eurozone beperkt is. De talrijke toppen toonden eveneens dat de actoren van de politieke wereld uiteenlopende visies hadden over de te nemen beslissingen en dat zij niet bereid waren hun nationale soevereiniteit inzake fiscaliteit op te geven. Het gevolg van deze vaststellingen is dat de economische ongelijkheid tussen de landen van de eurozone dreigt toe te nemen terwijl het idee van een gemeenschappelijke muntzone gebaseerd is op het principe van een economische harmonisatie, die oorspronkelijk werd opgelegd door de criteria van Maastricht. Door de doos van Pandora te openen, die het eventuele faillissement van Griekenland inhoudt, bevindt de eurozone zich nu op een tweesprong. Als er geen enkele beslissing wordt genomen, zal de toenemende ongelijkheid tussen de verschillende landen de voortzetting van een gemeenschappelijk monetair beleid onmogelijk maken. De oplossing verloopt via een vorm van solidariteit tussen de landen en via een fiscale harmonisatie. Op lange termijn zou dit waarschijnlijk gunstig zijn voor alle landen van de eurozone, maar op korte termijn houdt dit ook opofferingen in waartoe niet alle politici bereid zijn... Inhoudsopgave Marktcontext in Europa 4 Marktcontext in de Verenigde Staten 6 Monetair beleid en centrale banken 7 Kortetermijnrentes 8 Langetermijnrentes overheidsobligaties 9 Covered bonds 11 Bedrijfsobligaties 12 Aandelen 13 Wisselkoersen en grondstoffen 16

3 In het kort... De economische gegevens werden verdrongen door de politieke gebeurtenissen in de eurozone, met onder meer belangrijke veranderingen in Spanje, Italië en Griekenland. In de Verenigde State duikt het probleem van de schuld weer op na het falen van het supercomité dat geen overeenstemming kon bereiken over een duurzame oplossing. In deze context van economische vertraging heeft de ECB haar monetair beleid gewijzigd en besliste zij tot een eerste rentedaling van 25bp naar 1.25 %. De Duitse rente op 10 jaar steeg, maar de redenen achter deze stijging zijn eerder negatief. De andere corelanden ondergingen eveneens een sterke verkoopdruk. Wat de covered bonds betreft, blijft de belangstelling hoofdzakelijk gericht op de verkoop en wijken de spreads af zonder echt onderliggende transacties te zien. De liquiditeit is zeer zwak. De spreads van de bedrijfsobligaties zijn verruimd terwijl de aandelen een negatieve maandprestatie optekenden (Eurostoxx50: % en S&P: % Specifieke financiële termen worden verklaard in een lexicon : 3

4 Marktcontext in Europa Tijdens de maand november is de vrees m.b.t. de schuld van de Europese staten toegenomen waardoor er twijfels ontstonden over de viabiliteit van de eurozone. De financiële markten blijven immers druk uitoefenen op de Europese landen opdat zij structurele antwoorden zouden geven aan hun schuldenprobleem. Met als gevolg belangrijke politieke wijzigingen en nieuwe besparingsmaatregelen. In Griekenland werd een regering van nationale eenheid gevormd met aan het hoofd een nieuwe premier (M. Papademos) die zo snel mogelijk het besparingsplan moet uitvoeren dat door de Europese Unie en het IMF werd goedgekeurd. Italië werd ook het doelwit van de investeerders met grote druk op de Italiaanse langetermijnrentes. Onder druk van de Europese Gemeenschap stond Silvio Berlusconi zijn plaats af aan Mario Monti (vroeger Europees commissaris en favoriet van de markten) die de begroting van het land in evenwicht moet brengen in Hij kondigde reeds nieuwe besparingsmaatregelen aan voor een bedrag van 25 miljard euro. In Spanje behaalde de partij van Marino Rajoy (centrum rechts) een grote meerderheid bij de parlementsverkiezingen. De nieuwe premier verklaarde reeds voorstander te zijn van drastische maatregelen om het vertrouwen van de markten terug te winnen. 4

5 Nadat de rating van België door S&P met één cran werd verlaagd naar AA bereikte het een begrotingsakkoord en zou het op zeer korte termijn een regering moeten kunnen vormen. De noteringsagentschappen bleven op hun beurt verschillende Europese noteringen neerwaarts herzien (Portugal, Hongarije, België). Op algemene wijze oordeelt Moody s dat geen enkel land van de eurozone veilig is voor een downgrade van zijn kredietwaardigheid, zelfs niet de meeste solide landen zoals Nederland, Oostenrijk, Finland en Duitsland. Bij deze moeilijk context komen nog de economische indicatoren die geen verbetering aankondigen, noch op het vlak van de consumptie noch op het vlak van de activiteit. De bescheiden groeicijfers van het BBP in het derde kwartaal (+0,2 %) in de eurozone wijzen op een vertraging van de activiteit. Bovendien lijkt het dat deze groei vooral werd aangevoerd door de Frans-Duitse tandem en aldus een weerspiegeling is van het bestaande economische onevenwicht in Europa. Het vertrouwen van de Europese consumenten blijft bovendien dalen en gaat gepaard met een voortdurende stijging van het werkloosheidspercentage met als onvermijdelijke gevolgen de daling van de orderboeken in de industrie en van de detailverkoop. Wat de inflatie betreft, lijken de prijzen zich nu te stabiliseren ten gevolge van de daling van het activiteitsniveau in de eurozone. 5

6 Marktcontext in de Verenigde Staten Ook al zijn de laatste cijfers in de Verenigde Staten een beetje beter dan in Europa, toch werden de financiële markten afgekoeld door een nieuwe begrotingsprobleem. Het «Supercomité» (samengesteld uit 6 Democraten en 6 Republikeinen) heeft immers geen overeenstemming kunnen bereiken over de vermindering van het overheidstekort van de USA. Ter herinnering: de schuld van het land bedraagt nu miljard dollar. Het noteringsagentschap Fitch heeft dan ook beslist om de notering van de Verenigde Staten «on watch» te plaatsen voor een eventuele verlaging. Het BBP van het derde kwartaal werd immers neerwaarts herzien (van 2.5 % naar 2 %). Dit cijfer is het gevolg van een vermindering van de gezinsconsumptie (die daalt van 0.7 % naar 0,1 % voor de maand oktober). Gelukkig bevestigen de laatste statistieken met betrekking tot de vastgoedmarkt een pauze in de daling van de belangrijkste indicatoren en tonen zij voor sommige zelfs tekens van vooruitgang. Wat de evolutie van de prijzen betreft, begint de inflatiedruk te dalen met eerst een daling van de productieprijs en vervolgens consumptieprijzen die eveneens dalen. 6

7 Monetair beleid Het begin van de maand november werd gekenmerkt door de verrassende verlaging van de richtrente van de ECB met 25bp naar 1.25 %. De nieuwe voorzitter, Mario Draghi, verklaarde dat deze daling gemotiveerd werd door de verslechtering van de economische conjunctuur die het inflatierisico voor de eurozone vermindert. Parallel blijft de ECB schulden kopen van de landen in moeilijkheden, maar sommige interveniënten zouden nog meer tussenkomsten van de ECB in de financële markten wensen. In het licht van de sterke neerwaartse herzieningen van de groei van de eurozone denken de analisten bovendien dat de voorwaarden verenigd zijn voor een nieuwe verlaging van de richtrente in december. De laatste vergadering inzake monetair beleid van de Fed deed minder stof opwaaien, bij gebrek aan een nieuwe monetaire versoepelingsaankondiging. De Amerikaanse centrale bank bleef voorzichtig in haar communiqué en blijft de nadruk leggen op de neerwaartse risico s die op de economie wegen door een sterke neerwaartse herziening van haar groeiverwachtingen. 7

8 Kortetermijnrentes De verlaging van de richtrente van de ECB leidde logischerwijze tot een algemene verlaging van de kortetermijnrentes. Het gebrek aan vertrouwen tussen de Europese banken en de moeilijke economische context veroorzaken evenwel nog steeds druk op deze rentes. In deze omgeving stond de Euribor-rente drie maanden eind november op 1469 %. Op dit ogenblik tracht de ECB de monetaire markt gerust te stellen door regelmatig liquiditeiten te injecteren via verschillende instrumenten. In deze optiek deed het nieuws de ronde over de mogelijkheid voor de ECB om de maturiteit van haar leningen aan banken tot twee, en zelfs drie jaar te verlengen. De bedragen die via de MRO (Main Refinancing Operations) werden geleend van de ECB illustreren de bestaande druk tussen de Europese financiële instellingen. De vraag aan financieringen bij de ECB bereikte eind november immers het hoogste peil sinds twee jaar (247 miljard euro). 8

9 Overheidsobligaties De Duitse rente op 10 jaar schommelde sinds september tussen 1.70 % en 2.25 % en overschreed eind november de grens van 2.30%. In normale omstandigheden wordt een dergelijke stijging gerechtvaardigd door een grotere risicoappetijt of inflatieverwachtingen die aansporen tot het verkopen van de Duitse obligaties, die als risicovrij worden beschouwd. Deze keer wordt deze beweging veeleer veroorzaakt door het in aanmerking nemen van een eventueel risico, dat zich in geval van splitsing van de eurozone, zou materialiseren op de Duitse obligaties. De oorzaak van deze stijging van de referentierente is dus veeleer gekoppeld aan een negatieve factor. Het korte deel van de curve daalde op zijn beurt naarmate de markten meer agressieve renteverlagingen van de ECB anticipeerden. De bijzondere beweging die op de Duitse Bund werd waargenomen werd ook gezien bij andere corelanden. De risicopremie s die betrekking hebben op de Franse, Nederlandse en Oostenrijkse obligaties (die als bij de beste van de eurozone worden beschouwd) kenden halverwege de maand eveneens een sterke stijging alvorens uiteindelijk in te krimpen. De markten waren, net zoals voor Duitsland, verontrust over de impact van een eventuele uiteenspatting van de eurozone op deze landen. De situatie van de perifere landen moet geval per geval worden beschouwd gezien de politieke wijzigingen in sommige landen. De Spaanse risicopremie kende een sterke stijging en vervolgens een snelle daling na het resultaat van de verkiezingen. 9

10 In Italië deed het vertrek van de heer Berlusconi de risicopremie eveneens dalen, maar in mindere mate, en de Italiaanse rentes blijven aanzienlijk hoger dan hun Spaanse tegenhangers ondanks de aankopen van de ECB. De degradatie van de Portugese rating naar de speculatieve categorie duwde op zijn beurt de rentes omhoog: de maturiteit op 10 jaar steeg van ongeveer 11 naar bijna 14 %. België cumuleerde de onzekerheden op Europees niveau en de binnenlandse met betrekking tot de vorming van een regering en een begroting. Dit werd afgestraft met een verhoging van de rentevoeten tot niveaus die niet meer werden waargenomensinds een tiental jaar. De rente op 10 jaar naderde de 6.00 % op 25 en 28 november. Op het einde van de maand daalde hij weer naar om en bij de 5.00 na de aankondiging van voorschotten op de begroting 2012 en de waarschijnlijke regeringsvorming. 10

11 Covered bonds Het nieuwe aankoopprogramma van Covered Bonds (CBPP2), dat eind oktober door de ECB werd gelanceerd om dit type van activa te steunen, leidde niet tot de verwachte activiteitspiek. Er werd nauwelijks 1.1 miljard afgekocht op de secundaire markt, d.i. veel minder dan de 770 miljoen die iedere week beschikbaar zijn (om 40 miljard op 12 maanden te bereiken). Over de maand november blijft de belangstelling hoofdzakelijk gericht op de verkoop en wijken de spreads af zonder echt onderliggende transacties te zien. De liquiditeit heeft een klap gekregen. De primaire markt was bijna onbestaand. De Scandinavische markten toonden evenwel hun kracht op grond van hun zeer stabiele spreads. 11

12 Bedrijfsobligaties De voorbije maand werd gekenmerkt door de stijging van de credit spreads tot zeer hoge niveaus. De itraxx Main overschreed opnieuw de grens van 200 bps en de itraxx Fin Snr steeg boven de 350 bps. Deze degradatie is nog steeds te wijten aan de vrees over de soevereine staten, met name Griekenland, Italië, maar ook Frankrijk en België. Het is dus geen verrassing dat de vennootschappen met de grootste blootstelling aan deze landen het meest werden getroffen: OTE, Telecom Italia, ENI, Alstom, Bougues, Belgacom, Veolia om er enkele te vermelden. Ook de financiële obligaties met een grote blootstelling aan de voorvermelde landen worden het meest getroffen, onder meer de Franse en Italiaanse banken. De primaire markt bleef ondanks alles actief en profiteerde van de uitzonderlijke rustige momenten om uitgiftes te doen. Het is geen verrassing dat vooral de nietfinanciële corporates schulden hebben uitgegeven. Om het succes van hun uitgifte te verzekeren waren de gestorte premies hoger ten opzichte van de secundaire markt. Wat de financiële corporates betreft, blijft de druk om de primaire markt te komen te groot. Er is ook een golf van omruil- en afkoopbiedingen vanwege de banken op de bestaande ondergeschikte schuld om zich te conformeren aan de regels van Bazel III. Wij noteren Santander, BNP, Société Générale... De laatste dagen van november namen de credit spreads een nogal uitgesproken detente waar ten gevolge van de anticiperingen van Europese oplossingen voor de markten. De index van de credit spreads 5 jaar sloot deze maand af dichtbij de 180bps, gelijk aan zijn niveau van 1 november. 12

13 Aandelen Indices De markten leden zware verliezen tijdens de maand november en herpakten zich enkele dagen voor het einde van de maand. De Europese crisis verontrust nog steeds de markten die respectievelijk afsluiten op % voor de Eurostoxx50 en % voor de S&P. Uiteindelijk hebben wij in Europa nog geen vooruitgang geboekt en werden nog geen concrete maatregelen genomen zowel op het niveau van de ECB als over een eventuele betrokkenheid van het IMF in de deblokkering van de crisis. De besmetting dreigt, te meer dat de groei vertraagt in China en de Verenigde Staten. Tijdens de laatste zitting (30/11) werden de gezamenlijke beslissingen van de centrale banken om de liquiditeit te verhogen (vermindering van de financieringskosten in USD) alsook de renteverlaging van de verplichte reserves in China goed onthaald door de investeerders. 13

14 Sectoren Bij de sectoren die het meest geleden hebben vinden wij de banksector (-8.95 %), de vastgoedsector, de verzekerings- en automobielsector (-6 %). De banksector evolueerde naargelang de Europese obligatiespreads en was deze maand nog de meest bewogen sector. Andere gebeurtenissen hebben deze bewegingen, nu eens neerwaarts op basis van waarschuwingen van de noteringsagentschappen (Fitch benadrukte de impact van de verslechtering van de kredietomgeving op de banen, S&P verlaagde de rating van talrijke banken) dan weer opwaarts op basis van de voorstellen om geen steun meer te vragen van de private sector in de redding van Europa en de getroffen maatregelen om de liquiditeit te verhogen. 14

15 Wisselkoersen en grondstoffen Goud Het goud was volatieler en sloot af op USD (+1.83 %). Aardolie De brent fluctueerde eveneens en eindigde op 111,32 USD (+1.64 %). Eurodol De eurodol keerde terug naar het niveau van eind september en daalde met 3.57% over de maand naar

16 Bijlage Rentevoeten 16

17 Aandelen, grondstoffen en forex 17

18 Directie Financiën Verantwoordelijke uitgever : Sébastien Gilis, rue des Croisiers 24 à 4000 Liège Opmaak : infographie@ethias.be Juridische informatie Deze publicatie is van informatieve aard. Zij is gebaseerd op onze eigen analyse van de financiële markten alsook op inlichtingen van derden die als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. Ethias geeft evenwel geen enkele garantie met betrekking tot de volledigheid, de juistheid, de relevantie en de actualiteit van de gepubliceerde informatie. Ethias draagt bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot deze gegevens. Deze publicatie heeft als doel u te informeren over de situatie die op de financiële markten heerst. Zij houdt onder geen beding een professioneel advies, een voorstel of een aanbod van Ethias in om te investeren of te desinvesteren in bepaalde financiële markten of instrumenten. Ethias draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de eventuele schade opgelopen ten gevolge van een beslissing gebaseerd op de gepubliceerde informatie.