VOORWAARDEN. Leer van de wilsautonomie drie klassieke facetten: de contractvrijheid de verbindende kracht van de overeenkomst het consensualisme

Transcriptie

1 VOORWAARDEN Leer van de wilsautonomie drie klassieke facetten: de contractvrijheid de verbindende kracht van de overeenkomst het consensualisme Pleegt rechtsmisbruik, de titularis van een recht die het uitoefent met het exclusieve oogmerk om een ander te schaden zonder redelijk en voldoende belang, terwijl men schade berokkent op een voor hem nuttige wijze maar op een voor een ander nadelige wijze terwijl de titularis een voor hem even nuttiger maar voor de ander minder nadelige uitoefening had kunnen kiezen (criterium van de keuze) terwijl er een wanverhouding bestaat tussen het voordeel dat die rechtsuitoefening hem biedt of beoogt te bieden en het enorme nadeel dat daarmee aan een ander wordt berokken (proportionaliteitscriterium) De wilsovereenstemming veronderstelt: de uiting of de veruiterlijking door minstens twee personen van hun wil die wil moet volwaardig zijn de wil moethet doen ontstaan van rechtsgevolgen beogen de wil moet gericht zijn tot de partij met wie men wenst te contracteren Dwaling 3 voorwaarden: 1) het moet gaan om een dwaling die bestaat op het ogenblik van de contractsluiting 2) het moet gaan om een essentiële of substantiële dwaling (over een doorslaggevend, determinerend element) 3) de dwaling moet verschoonbaar zijn in hoofde van de dwalende partij Bedrog 4 voorwaarden: 1) er moeten kunstgrepen of listen worden aangewend (materieel element) 2) de kunstgrepen moeten uitgaan van de medecontractant 3) de medecontractant had de bewuste bedoeling (kwade trouw) pù de bedrogene te misleiden en aan te zetten tot contracteren (psychologisch element) 4) de listen waren doorslaggevend voor het sluiten van de overeenkomst omdat zonder het bedrog de toestemming niet zou zijn bekomen Geweld 3 voorwaarden: 1) het geweld moet een dadelijke vrees doen ontstaan voor een aanzienlijk kwaad + objectief en subjectief criterium 2) het geweld is determinerend voor de contractsluiting door het slachtoffer 3) het geweld is onrechtmatig of ongeoorloofd

2 Objectief criterium: bonus pater familias Subjectief criterium: in dezelfde omstandigheden geplaatst Verschoonbaarheidsvereiste 1) onderzoeksplicht (koper) 2) informatieplicht (verkoper) 3) verificatieplicht (koper) Gekwalificeerde benadeling 3 toepassingsvoorwaarden (cumulatief) 1) een ernstige benadeling van één van de contractpartijen en dus een groot onevenwicht of een manifeste wanverhouding tussen de wederzijdse bedongen prestaties 2) een misbruik van de concrete omstandigheden van inferioriteit nood, zwakte, hartstocht waarin de benadeelde partij zich bevond tegenover de medecontractant 3) het determinerend karakter van het misbruik: zonder het misbruik van de omstandigheden zou de benadeelde het contract niet zijn aangegaan of zou hij het hebben gesloten tegen minder ongunstige voorwaarden Benadeling Wanneer er bij een overeenkomst onder bezwarende titel die ook vergeldend is, een aanzienlijk onevenwicht bestaat tussen de wederzijds bedongen prestaties. (economisch onevenwicht ten tijde van de contractsluiting imprevisie ten tijde van de uitvoeringsfase) Standaardbedingen maken van deel uit van de contractinhoud wanneer de bestemmeling van het aanbod: a) uiterlijk op het ogenblik van de contractsluiting kennis heeft genomen (effectieve kennisname) b) of hij heeft redelijkerwijze kennis kunnen nemen (mogelijke kennisname) c) hij deze bedingen ook als deel van de contractinhoud heeft aanvaard Uitzonderingen bij standaardbedingen: als het de algemene voorwaarden van hun sector zijn als het een contract van lange duur was De idee van de economische vertegenwoordiging: De hulppersoon vertegenwoordigt de debiteur van de contractuele verbintenis en vereenzelvigt zich met hem: de fout van de hulppersoon wordt dus een fout van de debiteur die opdracht gaf; zij bewaart hierbij haar karakter zodat het uitgesloten is dat de debiteur die zich niet voor zijn persoonlijk bedrog mag bevrijden, zich exonereert voor het bedrog van zijn hulppersonen. Voorwaarden vertegenwoordiging: de vertegenwoordiger beschikt over een vertegenwoordigingsbevoegdheid de vertegenwoordiger moet krachtens die bevoegdheid optreden, niet voor eigen rekening, doch voor rekening van de vertegenwoordigde

3 Schijnvertegenwoordiging gevolgen zullen toch intreden als: de schijnvertegenwoordiger verwekt een schijn in strijd met de werkelijkheid de derde heeft een rechtmatig vertrouwen in het bestaan en/of in de omvang van de vertegenwoordigingsbevoegdheid. vertrouwen ~ de schijn beantwoordt aan de werkelijkheid; ~ rechtmatig wanneer de derde niet wist (subjectief) en ook niet behoorde te weten (objectief) dat de schijn niet beantwoordde aan de werkelijkheid de schijn is toerekenbaar aan de schijnvertegenwoordigde en dit vereist dat de schijnvertegenwoordigde heeft bijgedragen tot het opwekken van de schijn, ofwel de opgewekte schijnt getolereerd heeft (toerekenbaarheidsvereiste) de derde heeft door een handelen of nalaten voortgebouwd op zijn vertrouwen in de schijn De remedies van de schuldeiser: uitvoering - uitvoering in natura (+ SV) - gerechtelijke vervanging (+ SV) - uitvoering bij equivalent = vervangende SV ontbinding - gerechtelijke - buitengerechtelijke - UOB De excepties van de schuldenaar: - contractuele verplichtingen in vraag stellen (interpretatie, aanvulling, matiging) - vreemde oorzaak bewijzen - beroepen op exoneratieclausule - geen SV want geen schade - ENAC Voorval is ontoerekenbaar aan de debiteur ontoerekenbare onmogelijkheid als: 1) het voorval onvoorzienbaar was bij de contractsluiting (het bestaan ervan werd door de debiteur bij het vaststellen van de contractvoorwaarden niet in het visier genomen en hij behoorde dat niet te doen) 2) het voorval door de debiteur redelijkerwijze niet kon voorkomen noch vermeden worden 3) de debiteur op het ogenblik van het voorval niet al in gebreke was gesteld om zijn verbintenis na te komen De principiële geldiheid van bevrijdingsbedingen drie beperkingen: 1) een bijzondere wettelijke bepaling van dwingend recht op van openbare orde verbiedt een (gehele of gedeeltelijke) bevrijding van aansprakelijkheid 2) het beding mag niet leiden tot bevrijding voor zijn persoonlijk bedrog 3) het beding mag de overeenkomst niet uithollen

4 Toepassingsvoorwaarden voor buitengerechtelijke vervanging: 1) de hoogdringendheid die een snelle oplossing vereist en die maakt dat een preventief beroep op de rechter elk nut zou ontnemen aan de vervanging als remedie 2) een voorafgaande (tegensprekelijk en minnelijke of gerechtelijke) vaststelling van de tekortkominge van de debiteur zodat er later geen problemen van bewijs ontstaan 3) een ingebrekestelling van de debiteur, met de toekenning van een laatste redelijke termijn tot uitvoering van de precies aangegeven niet-uitgevoerde verbintenis 4) na afloop van die termijn en indien de schuldenaar niet heeft uitgevoerd, moet de schuldeiser onmiddellijk tot de buitengerechtelijke vervanging overgaan en hierbij de eisen van de goede trouw (zoals de schadebeperkingsplicht) naleven Voorwaarden rechtshandeling: 1) toestemming van de partij die zich verbindt 2) haar bekwaamheid om contracten aan te gaan 3) een bepaald voorwerp moet inhoud van de verbintenis zijn 4) een geoorloofde oorzaak B.R. drie ontbindingsregimes bij wanprestatie: 1) het wettelijke regime van de gerechtelijke ontbinding 2) het conventionele regime waarbij partijen voorzien in een UOB dat een buitengerechtelijke ontbinding mogelijk maakt 3) het uitzonderingsregime waarbij een buitengerechtelijke ontbinding aanvaard wordt in uitzonderlijke omstandigheden Drie toepassingsvoorwaarden ontbindingsrecht: 1) een geldig wederkerig contract 2) een voorafgaandelijke ingebrekestelling van de tekortkomende schuldenaar 3) een toerekenbare tekortkoming aan één van de opgenomen verbintenissen Rol van de rechter: uitstelbevoegheid matigingsbevoegdheid Buitengerechtelijke ontbinding pas mogelijk 4 voorwaarden: 1) de schuldenaar moet zich schuldig maken aan een toerekenbare tekortkoming die van aard is een gerechtelijke ontbinding te rechtvaardigen 2) de verplicht voorafgaandelijke uitstelbevoegdheid van de rechter is zinloos of zonder voorwerp geworden (hoogdringendheid, schadebeperkingsplicht, wegvallen vertrouwen, onmogelijkheid overeenkomst) 3) de schuldeiser moet een kennisgeving richten tot zijn schuldenaar waarin hij zijn ontbindingsverklaring op ondubbelzinnige wijze kenbaar maakt en waarin hij nauwkeurig het motief van de eenzijdige ontbinding opgeeft, met name de verweten wanprestatie 4) de redelijkheid en de billijkheid of de eisen van de goede trouw bij de uitvoering van contracten beheersen ook het toepassen van de

5 ontbindingssanctie, zodat de schuldeiser vaak voorafgaand aan zijn ontbindingsverklaring ook een ingebrekestelling moet versturen met een laatste uitvoeringstermijn (tenzij nutteloos geworden) Excipiens kan zich met succes op de ENAC beroepen wanneer: 1) de debiteur is zelf schuldeiser van een zekere schuldvordering die bovendien als eerste opeisbaar wordt 2) de debiteur moet een reeds voltrokken tekortkoming kunnen aantonen in hoofde van zijn medecontractant 3) de excipiens moet subjectief en objectief te goeder trouw handelen De tegenstelbaarheid aan derden van een contract geldt van rechtswege onder 3 voorwaarden: 1) er bestaat een geldige overeenkomst tussen partijen 2) de persoon die zich op het contract wil beroepen, moet het bestaan ervan kunnen bewijzen volgens de regels van het bewijsrecht 3) indien bijkomende wettelijke formaliteiten gelden voor de tegenstelbaarheid van de akte, dan moeten deze nageleefd worden om het contract aan derden te kunnen tegenwerpen Men wil een fout in hoofde van een derde bewijzen derde-medeplichtigheid 4 voorwaarden: 1) er bestaat reeds een geldige contractuele verbintenis van B tegenover A 2) deze contractuele verbintenis wordt niet nageleefd door B (contractbreuk) 3) de derde kende de contractuele situatie tussen A en B of behoorde haar te kennen 4) de derde heeft desbewust aan de contractbreuk deelgenomen, dit is met kennis van zaken betreffende het contract en de tekortkoming daaraan Slagen van een pauliaanse vordering voorwaarden: 1) de schuldeiser die de actia pauliana instelt moet titularis zijn van een schuldvordering daterend van voor de datum waarop de aangevochten handeling werd verricht 2) de schuldeiser die de actio pauliana instelt moet benadeeld zijn; de benadeling bestaat erin dat de schuldeiser zijn schuldvordering niet of veel moeilijker kan verhalen op het vermogen van zijn schuldenaar 3) de benadeling van de schuldeiser moet het gevolg zijn van een bedrieglijke handeling van zijn schuldenaar 4) de vraag of ook de persoon, met wie de schuldenaar gecontracteerd heeft, moet weten dat deze laaste zich bedrieglijk door zijn handelen verarmt ten nadele van de schuldeiser, wordt als volgt beantwoord: bij handelingen ten bezwarende titel ja bij handeleing om niet neen Veinzing drie vormen de fictieve rechtshandeling de vermomde rechtshandeling veizing via een tussenpersoon

6 Compenstaie schuldvergelijking 4 voorwaarden 1) er moeten 2 vorderingen / schulden zijn tussen dezelfde personen in dezelfde hoedanigheid. De schuldvorderingen kunnen wel van verschillende oorsprong, aard, bedrag zijn 2) het voorwerp moet compenseerbaar zijn geldsommen (het kunnen bv. ook diamanten zijn) 3) de schulden moeten effen zijn de schulden moeten onbetwist zijn; bij betwisting: verzet van een partij de schulden worden ook niet betwist 4) de schulden moeten opeisbaar zijn op het ogenblik van de compensatie moeten ze opvorderbaar / opeisbaar zijn Niet betaling bij uitstel, beslag op schulden, Wel respijttermijn compensatie treedt automatisch in Beding ten behoeve van een 3 de 4 voorwaarden 1) 3 de begunstigde moet bepaald of bepaalbaar zijn 2) werkelijke bedoeling om 3 de begunstigd een eigen nieuw recht toe te kennen 3) geldige overeenkomst tussen bedinger en belover 4) bedinger moet een persoonlijk belang hebben Verband theorie 3 de medeplichtigheid contractbreuk actio pauliana de 3 de = te kwader trouw wegens 3 de medeplichtheid aan andermans contractbreuk in 1 ste overeenkomst Wanneer bedrijf aansprakelijk is voor fouten aangestelden voorwaarden samenloop: 1) Wanneer fout geen tekortkoming is aan de contractuele verplichting maar aan de algemene zorgvuldigheidsplicht van niet-contractuele schade 2) Wanneer civielrechtelijke tekortkoming ook een strafmisdrijf uitmaakt (418 Sw) Zaakwaarneming 5 voorwaarden: 1) men moet handelen zonder contractuele verbintenis men moet vrijwillig handelen 2) men moet handelen terwijl de meester van de zaak geen verzet pleegt 3) men moet handelen zonder animus donandi (schenkingsoogmerk mag niet aanwezig zijn) 4) men moet handelen uit belang van de meester van de zaak 5) het handelen moet noodzakelijk zijn geweest Onverschuldigde betaling 2 voorwaarden: 1) er moet een betaling zijn 2) deze betaling lijkt onverschuldigd te zijn

7 Respijttermijn 1244 O.O. strikte contouren rechter: - grote omzichtigheid - slechts gematigd uitstel - SA moet ongelukkig en te goeder trouw zijn - men moet de concrete omstandigheden bekijken = GENADE-TERMIJN Bronnen van de passieve hoofdelijkheid de overeenkomst art BW de wet art. 222 BW een gewoonterechtelijke regel (handelaars) een algemeen rechtsbeginsel art. 50 Sw aansprakelijkheid onrechtmatige daad meerdere daders hoofdelijkheid 4 voorbeelden gewone pers. excepties hoofdelijkheid 1) kwijtschelding van schuld 2) schuldvergelijking 3) schuldvermenging 4) dading Subrogatie 3 voorwaarden: 1) er moet een geldige SV zijn 2) er moet een betaling gebeuren door een 3 de = effectieve betaling 3) betaling door 3 de aan SE1 mag nooit een betaling zijn van eigen schuld maar van andermans schuld Novatio 4 voorwaarden: 1) er moet een geldige oude verbintenis bestaan 2) animus novandi = bedoeling partijen om nieuwe verbintenis te creëren moet aanwezig zijn 3) partijen moeten handelingsbekwaam zijn 4) er moet een nieuwe verbintenis gecreëerd worden 1271 BW