Categorie 5: Art 74, 13 WMPC. Dit artikel heeft betrekking op exoneratiebedingen.

Transcriptie

1 Categorie 5: Art 74, 13 WMPC Dit artikel heeft betrekking op exoneratiebedingen. Verschillende exoneratiebedingen zijn verboden: = De onderneming gaat haar aansprakelijkheid uitsluiten of inperken die bij toepassing van het gemeen recht op haar rust. Exonereren van opzet en grove fout van de onderneming zelf als van haar lasthebbers of aangestelden. In het gemeen recht is dit anders en kan onderneming zich exonereren voor zowel opzet als grove fout ( zie vorige les ). Exonereren voor datgene dat de voornaamste prestatie van de overeenkomst vormt. Dit sluit aan met het gemeen recht m.b.t. de essentiële verbintenissen ( zie vorige les ). Het artikel is zeer slecht geformuleerd: Stel een beding waarbij de onderneming zijn aansprakelijkheid beperkt tot 200. Als er zich dan schade voordoet die veel hoger is dan die 200, kan de consument zich dan beroepen op dit artikel? Neen, want dit artikel moet je net als de andere artikelen strikt interpreteren. Beperking van de aansprakelijkheid valt niet onder dit artikel. De consument kan wel steeds terugvallen op art.74, 30 ( op ongepaste wijze beperken van de rechten van de consument ) en op de algemene toetsingsnorm. Wat met de uitsluiting van de aansprakelijkheidvoor fouten van uitvoeringsagenten? Lasthebber vs Uitvoeringsagent = Deze vertegenwoordigd de = Deze vertegenwoordigd de onderneming want hij kan onderneming niet want hij rechtshandelingen stellen kan enkel materiële hande- in naam en voor rekening lingen stellen in opdracht van de onderneming. van de onderneming. Aangestelde vs Uitvoeringsagent = Staat onder gezag, leiding = Voert zijn taken zelfstandig en toezicht. uit. Gevolg: Art.74, 13 is niet van toepassing op exoneratiebedingen waarbij de onderneming zijn aansprakelijkheid voor uitvoeringsagenten uitsluit. Dit wil niet zeggen dat deze bepalingen steeds geldig zijn. De consument kan zich steeds beroepen op art.74, 30 of de algemene zorgvuldigheidsnorm

2 Categorie 6: Art. 74, 25 WMPC Gaat over de beperking van de aansprakelijkheid voor lichamelijke schade. In welke sector vaak zondiging tegen deze bepaling? In de fitnesssector. > In hun contracten staat vaak dat de club niet aansprakelijk is voor lichamelijke schade. Dit mag niet!!!!! Wat doe je met een beding waarin een onderneming zegt dat hij niet aansprakelijk is voor schade uit een fout? Dit is zeer algemeen. Redeneringen: 1) Dit beding omvat mede een beding voor zware fout en is dus onrechtmatig en nietig. Gevolg hiervan is dat men de aansprakelijkheid van de onderneming dan moet bepalen volgens het gemeen recht. 2) Dit beding is geldig omdat we ervan uitgaan dat de onderneming enkel de bedoeling had om te exonereren voor haar lichte fout want dit is het enige dat de onderneming wettelijk gezien kan doen. Tot vorig jaar werd in de rechtspraak redenering 2 gevolgd maar in recente rechtspraak van 2011 zijn zulke algemene bedingen toch nietig ( dus redenering 1 ). > Prof verkiest redenering 1. Reden : Als je kijkt naar het gemeen recht vereist die dat de exoneratie voor een zware fout uitdrukkelijk zou vermeld worden. Deze redenering staat wel onder zware druk. Categorie 7: Art. 74, 19 en 20 WMPC Deze bepalingen hebben betrekking op de stilzwijgende verlenging van overeenkomsten van bepaalde duur. Om deze bepalingen te begrijpen moet we ze samen lezen met artikel 82 WMPC. Artikel 74, 19 WMPC Het is verboden het contract na het verstrijken van de duurtijd te verlengen voor een onredelijk lange termijn. bv: Men sluit een overeenkomst van 1 jaar. Men zegt dat bij niet tijdig opzeggen van het contract, het contract zal verleng worden voor 2 jaar. Dit is onredelijk lang

3 Pas op: Het gaat hier enkel over goederen!!!!! Waarom geen betrekking op diensten? Voor diensten heb je artikel 82 WMPC die de consument de mogelijkheid geeft om na het verstrijken van de initiële duurtijd van overeenkomst kosteloos de overeenkomst te verbreken. Artikel 74, 20 WMPC De kennisgeving mag niet te ver verwijderd zijn van de einddatum van de overeenkomst. bv: Contract met looptijd van 2 jaar. Als je je wil verzetten tegen de stilzwijgende verlenging moet je dit doen een jaar voor het verstrijken van de duurtijd van het contract. Alles wat meer dan 3 maand voorafgaat aan einde duurtijd is problematisch Pas op: Denk hier aan artikel 82 WMPC!!!! Gaat enkel om overeenkomsten van bepaalde duur met beding van stilzwijgende verlenging m.b.t. diensten. Niet: Gas en elektriciteit want het zijn goederen. Dus een contract met Nuon valt hier niet onder. Er zijn wel een aantal gedragscodes m.b.t. gas en elektriciteit. Deze zijn natuurlijk wel minder sterk dan de wet en zijn ook vaak onduidelijk voor de consument. Niet: Verzekeringen die onder toepassing van de WLVO vallen. Niet: Regelen inzake huwelijksbemiddeling. Bevat zelf een verbod = leges specialis van bedingen van stilzwijgende verlenging. Art. 82 WMPC bevat ook een informatieplicht : De consument moet namelijk geïnformeerd worden over 1) het bestaan van het beding van stilzwijgende verlenging, 2) de datum om zich ertegen te verzetten en 3) de mogelijkheid om na de initiële duurtijd kosteloos tot opzeg over te gaan. è Dit moet zeer duidelijk zijn voor de consument ( indrukletters schrijven, op 1 e pagina, ). è Sanctie bij niet naleven informatieplicht? Er is geen specifieke sanctie voorzien dus we moeten terugvallen op het gemeen recht. Het gaat hier over en fout dus als consument maak je volgens het gemeen recht aanspraak op een schadevergoeding MAAR enkel als de consument kan aantonen dat de schade het gevolg is van de fout. Dit zal zeer moeilijk zijn. Essentieel bij art.82 WMPC is het kosteloze opzegrecht na de initiële duurtijd. Het enige dat de onderneming kan bedingen is dat de consument een opzegtermijn moet naleven MAAR die mag niet langer zijn dan 2 maand!! Maar wat als je na de stilzwijgende verlenging als geld hebt betaald bv: bij fitnessabonnement? Dan moet je je geld terug krijgen. Pas op: Artikel 82 WMPC is dwingend dus het opzegrecht kan je niet contractueel uitsluiten

4 Examenvraag :Kan een boekenclub, bv: ECI, onder toepassing van de Belgische wet een contract sluiten van 1 jaar met beding die zegt dat je moet opzeggen 1 maand voor de vervaldatum en indien je dit niet doet de overeenkomst wordt verlengd met 1 jaar? Art. 74,19 : Geen probleem. Art. 74,20 : Geen probleem Art. 82 : Niet van toepassing want boeken zijn goederen. > Het beding is dus geldig!!!! Categorie 8: Artikel 74, 22 en 23 WMPC Bepalingen m.b.t. bevoegdheidsbedingen, arbitragebedingen, Artikel 74, 22 WMPC Consument doen afzien van elk middel tot verhaal is verboden. Verbiedt het artikel dan ook arbitragebedingen ( = Geschil voorleggen aan een onafhankelijk orgaan en niet aan een rechtscollege bv: Geschillencommissie reizen )? NEEN, enkel bedingen die de consument elk middel van verhaal ontnemen zijn verboden. Bij een arbitragebeding heb je nog steeds de mogelijkheid kan je nog steeds naar de gewone rechtscolleges. Artikel 74, 23 WMPC Ook dit artikel verbiedt geen arbitragebedingen? Het verbiedt daarentegen wel een aantal bevoegdheidsbedingen. Het komt erop neer dat bevoegdheidsbedingen verboden zijn wanneer ze een rechtbank territoriaal bevoegd verklaren terwijl dit niet de bevoegde rechtbank is o.g.v. artikel 624, 1 en 2 Ger.W. Plaats waar de verbintenis is ontstaan, waar de verbintenis moet worden uitgevoerd of zou moeten uitgevoerd worden of de woonplaats van de verweerder. Stel: Bevoegdheidsbeding waarin men stelt dat de rechtbank van Hasselt bevoegd is. Artikel 74, 23 WMPC stelt dat je moet nagaan of dat Hasselt de plaats is waar de verbintenis is ontstaan of waar ze is uitgevoerd of moest uitgevoerd worden of waar de

5 woonplaats van de verweerder is. In de praktijk kiest de onderneming meestal de plaats waar de onderneming gevestigd is. > Indien de consument de vordering instelt, is het beding dan strijdig met art.74, 23? Neen, want de verweerder ( dus de onderneming ) heeft woonplaats te Hasselt. > Indien de onderneming de consument voor de rechtbank daagt en de consument woont in Oostende. Is dat beding dan strijdig met art.74, 23? Neen, indien de consument naar Hasselt gaat voor ophalen van de levering. Ja, indien de verbintenis is ontstaan in Oostende of daar de verbintenis werd uitgevoerd. MAAR RS Hof van Justitie : Bedingen die woonplaats/vestiging onderneming bevoegd verklaren kunnen kennelijk onevenwicht tussen rechten en plichten partijen creëren. > Wanneer kennelijk onevenwicht? Arrest Oceano : Wanneer de woonplaats van de consument en de vestiging van de onderneming zo ver van elkaar verwijderd zijn dat het de consument zeer veel moeite zou kosten om de onderneming aan te klagen. In de internationale context moet je zeker rekening houden met dit arrest. bv: Consument in België en onderneming in Finland. In België is er nog onzekerheid hoe we deze rechtspraak moeten toepassen. Categorie 9: Artikel 74, 21 en 26 WMPC Bepalingen m.b.t. het bewijs. Artikel 74, 21 WMPC Bij toepassen van het gemeen recht ( art BW ) moet je kijken op wie de bewijslast rust. Indien dat de onderneming is mag de onderneming niet de bewijslast op de consument leggen in het contract. Daarnaast zijn bedingen die de bewijsmiddelen van de consument beperken of uitsluiten verboden. De onderneming is meestal een handelaar dus in dat geval kan de consument zich beroepen op alle middelen van recht. Je mag dus geen enkel bewijsmiddel uitsluiten in de verhouding consument handelaar. MAAR RS en RL : Je mag wel bedingen maken over de hiërarchie van de bewijsmiddelen. bv: Geld afhalen. Je hebt dan de keuze om een ticket af te drukken. De bank is een handelaar dus dat ticket is een bewijsmiddel. De bank kan dan stellen dat het ticket geen enkele bewijswaarde heeft

6 > Beding 1 = Ongeldig De bank kan ook stellen dat het belangrijkste bewijs de journaalrol is > Beding 2 = Geldig ( Feitelijk gezien is er geen verschil aangezien bij beide bedingen het bewijs via de journaalrol moet geleverd worden maar juridisch gezien is er een groot verschil!!!! ) Artikel 74, 26 WMPC Kan een stijlclausule( bedingen die instemming van de consument op onweerlegbare wijze vaststellen ) aangepakt worden met dit artikel? Ja, indien je geen mogelijkheid hebt gekregen om daadwerkelijk kennis te nemen. MAAR is de stijlclausule zeg je dat je die mogelijkheid daadwerkelijk hebt gekregen dit artikel is m.b.t. stijlclausules een maat voor niks. Algemene toetsingsnorm Eerst kijken of een beding in strijd is met de zwarte lijst. Zoniet kijken naar de algemene toetsingsnorm. Definitie staat in art. 2, 28 WMPC Beoordelingscriteria staat in art. 73 WMPC Beide bekijken!!!!! Art. 2, 28 WMPC Vallen onder dit artikel Contractuele bedingen Reglementaire voorwaarden > Deze zijn ofwel onderhandeld of niet onderhandeld ofwel schriftelijk of mondeling. Vereist is dat er een kennelijk onevenwicht is tussen rechten en plichten van de partijen. Pas op: De algemene toetsingsnorm kan men niet gebruiken voor het aanpakken van de gelijkwaardigheid van prestaties. bv: Prijs en kwaliteit > In België kan je hiervoor de leer van de gekwalificeerde benadeling gebruiken. Wat is nu een kennelijk onevenwicht? Je kan dit niet in abstracte bewoordingen omschrijven. De rechter moet het beoordelen

7 De rechter kan hierbij rekening houden met een aantal beoordelingscriteria omschreven in artikel 73 WMPC. Art 73 WMPC Beoordelingscriteria : Omstandigheden rond sluiten van de overeenkomst : Kijken naar de feitelijke situatie waarin het contract werd gesloten. bv: Koppel wil een keuken kopen en gaat naar een winkel. Na een gesprek met de verkoper sluiten de partijen een contract waarin ze overeen komen dat de levering en de plaatsing zal gebeuren meer dan 2 jaar na het sluiten van het contract. De reden hiervoor is dat de koppel op het moment van het sluiten van het contract nog niet voldoende geld heeft voor een keuken. Maar het koppel komt thuis en wil de keuken toch niet kopen. Opzeg is mogelijk volgens het contract mits betalen van een vergoeding. Maar de vergoeding = 30% van de prijs van de keuken. Aangezien dit een verbrekingsbeding kan men het niet toetsen aan art. 74 WMPC m.b.t. schadebedingen maar wel aan de algemene toetsingsnorm. De rechter zegt dat het beding kennelijk onevenwichtig is en dus nietig. De rechter steunt zijn beslissing op het feit dat zelfs in geval van opzeg na 1 dag toch zo n grote vergoeding moet betaald worden ook al heeft de winkel nog niks van kosten moeten maken. Andere bedingen in de overeenkomst : Omdat het beding rechten geeft aan de onderneming die de consument niet krijgt. > = Gebrek aan wederkerigheid bv: Bevoegdheidsbeding in algemene bankvoorwaarden waarin bank voor zichzelf de mogelijkheid bedong dat hij naar een andere rechtbank kan dan deze volgens het Ger.W. en de consument kreeg deze mogelijkheid niet. Dit is nietig!!!! Bedingen in andere overeenkomst : bv: Beding toetsen in borgtocht waarmee je rekening gaat houden met de bedingen in de gewaarborgde overeenkomst. Duidelijkheid en begrijpelijkheid van het beding : Bedingen die vatbaar zijn voor verschillende interpretaties voor een leek zijn kennelijk onevenwichtig. > Dit werd al toegepast in de RS voor het in de WMPC kwam

8 Moeten wet dit kennelijk onevenwicht ook toetsen aan het suppletief recht? Neen. Massenhafter Bagatellnachteil? Dit wil zeggen dat men bij beoordeling van het kennelijk onevenwicht rekening gaat houden met het feit of de onderneming voordelen gaat hebben tegenover alle consumenten of slechts nadeel tegenover 1 consument. > In België passen we dit niet toe! Toepassingen: 1) Verlies filmrolletje : Consument wil onderneming aansprakelijk stellen. De onderneming beroept zich op de algemene voorwaarden die stellen dat bij verlies de consument enkel vergoeding kan krijgen gelijk aan de prijs van 1 filmrolletje. RS: Kennelijk onevenwichtig 2) Arbitragebedingen : Deze kan je niet aanpakken o.b.v. art. 74, 22 of 24. Kunnen ze dan in strijd zijn met de algemene toetsingsnorm? Neen, want de consument heft de keuze tussen arbitrage en klassieke geschillenbeslechting. Wat als de consument geen keuze heeft en de verplichting heft tot arbitrage? Dit is niet verboden in België en kan je dus niet toetsen aan de algemene toetsingsnorm. MAAR Hof van justitie steeds strenger en strenger hierover > Rechter is verplicht ambtshalve het arbitragebeding te onderzoeken. Gevolg : Rechters in belgië worden strenger ( Er is wel nog geen RS in België hierover sinds de RS van het Hof ). 3) Kosten expertise : Wanneer het tot een gerechtelijke procedure komt moet de consument sowieso de kosten van de expertise betalen ook al wordt de consument in het gelijk gesteld. 4) Algemene bankvoorwaarden : > Bevoegdheidsbeding: zie hiervoor. > Compensatiebeding: Bank kon vroeger zelf beslissen of hij de vordering die de consument had op de bank kon compenseren met de vordering van hemzelf op de consument

9 5) Verzekeringen : > Bewijslast: Omkering van de bewijslast is onmogelijk bij toepassing van art. 74, 21 WMPC. Voor de invoering van dit artikel moest je terugvallen op de algemene toetsingsnorm. > Bestaande ziekten: Uitsluiting van de dekking voor bestaande ziekten waarvan de consument op de hoogte is, is toegelaten. Maar een clausule waarin staat date r geen dekking is voor bestaande ziekten zelfs wanneer de consument er niet van op de hoogte is, is kennelijk onevenwichtig. 6) Verbrekingsbedingen : zie hiervoor 7) Geval van prof zelf: Vriendin prof laat elk jaar een kalender maken van de foto s van zijn kinderen. Zijn vriendin geeft per ongeluk het verkeerde adres door. Gevolg hiervan is natuurlijk dat de kalender niet toekomt. De prof belt naar de onderneming en die zegt dat ze de verzonden kalender teruggekregen hebben maar dat ze ze meteen vernietigd hebben. Prof moet dan dus nieuwe bestelling plaatsen en 2 keer betalen. Dit is volgens hem kennelijk onevenwichtig. Daarom maakt de onderneming de kalender opnieuw en verzend ze gratis. Interpretatie (art WMPC) Regel : In geval van twijfel moet de interpretatie geschieden in het voordeel van de consument. Beperking: Enkel de regel toepassen als het beding onduidelijk is en dus voor interpretatie vatbaar is. Pas op : Deze bepaling vindt geen toepassing bij vordering tot staken Vergelijking met gemeenrechtelijke bepalingen: Art BW (koop): Interpretatie in het voordeel van de koper. Art (algemeen): Interpretatie in het voordeel van wie heeft verbonden en in het nadeel van wie heeft bedongen. Je moet beding per beding nagaan of het verbintenis is die de consument heeft aangegaan of de onderneming. Art. 1134, lid 3 (interpretatieve functie van goede trouw) è Artikel 40, 2 is lex specialis en heeft dus voorrang!

10 Soms is het niet duidelijk of het beding een schadebeding is of een verbrekingsbeding. Hoe zal je het interpreteren in het licht van art. 40, 2 WMPC? Als en schadebeding want meer toetsingsmogelijkheden!!!!!! Sanctie ( art. 75 WMPC ) Art. 75, 1 WMPC Regel : Beding in strijd met de zwarte lijst of de algemene toetsingsnorm is nietig. > De overeenkomst blijft wel bestaan!!!!!!! Discussie of nietigheid absoluut of relatief is? = Regel in = Regel in strijd met strijd met openbare regel van orde. louter dwingend recht. De inzet van de discussie was of de rechter de mogelijkheid had om onrechtmatigheid ambtshalve op te werpen. Bij onrechtmatige bedingen moet men hiermee geen rekening houden. Reden: RS Hof van Justitie > Zaak Pannon: Rechter moet de nietigheid ambtshalve opwerpen. Probleem: Rechter is niet steeds op de hoogte van die RS van het Hof. Art. 75, 2 WMPC Dit deel heeft betrekking op de rechtskeuzebedingen. = Bedingen waarbij de partijen het toepasselijk recht kiezen. De Europese wetgever wil vermijden dat men via de keuze voor een nietlidstaat de mogelijkheid van toepassen Europese regels van onrechtmatige bedingen heeft willen wegbedingen. Art. 75, 2 WMPC vereist dat e rechter het recht van de nietlidstaat gat vergelijken met het objectief toepasselijk recht ( = recht van toepassing onder RomeI ) en als het recht van de nietlidstaat te weinig bescherming zou bieden moet het voor niet geschreven gehouden worden