Tweede bestuursrapportage. uitvoering begroting 2013

Transcriptie

1 Tweede bestuursrapportage uitvoering begroting 2013 (januari t/m augustus 2013) 24 september 2013 Gedeputeerde Staten van Fryslân

2 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Belangrijkste ontwikkelingen in de 2 e berap Leeswijzer 6 2 Samenvatting 7 3 Verwachte uitvoering beleidsbegroting Beleidsprogramma 1 Bestuur en veiligheid Beleidsprogramma 2 Verkeer en vervoer Beliedsprogramma 3 Wetter Beleidsprogramma 4 Milieu Beliedsprogramma 5 Lanlik gebiet Beleidsprogramma 6 Economie, toerisme en recreatie Beleidsprogramma 7 Sociaal beleid en zorg Beliedsprogramma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Beleidsprogramma 9 Ruimte en wonen Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 65 4 Bedrijfsvoering 67 Stand van de gewenste resultaten 67 Bouwurk en parkeergarage 68 Inhuur van derden 69 Inzet beschikbare middelen 69 Grondbeleid 70 5 Paragraaf Grote projecten 79 6 Financiën Voorstel begrotingswijzigingen PS Wijzigingen onder mandaat GS Ontwikkeling financieel kader 98 Bijlage I Aansluiting tussen de begroting 2014 en de 2 e bestuursrapportage Bijlage II PS-begrotingswijzigingen 117 Bijlage III Opvolging aanbeveling accountant 171 Bijlage IV Overzicht onderhanden investeringen 179 Bijlage V Subsidiestaat 183 Bijlage VI Moties en toezeggingen 3 3

4 4

5 1 Inleiding Voor u ligt de tweede bestuursrapportage (berap) over het jaar Op uw verzoek vrijwel gelijktijdig aangeleverd met de begroting De tweede berap anticipeert op de jaarstukken (prognose van het begrotingsresultaat), en reageert op de ontwikkelingen die zich in de tweede helft van het jaar voordoen. Het is een roerig jaar, waarin Leeuwarden de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad van 2018 in de wacht sleepte en de positie van Thialf onderwerp van uitvoerige discussie was. Economisch is het echter vooral het jaar van Wurkje foar Fryslân, waarmee we de reserve uit de verkoop van NUON-aandelen inzetten voor de Friese economie. We investeren volop in de Friese mienskip, die zoals bekend een economische impuls nodig heeft in deze financieel mindere tijden. De economie is in het tweede kwartaal van 2013 nog niet aangetrokken. Wel is de organisatie druk bezig om met marktpartijen samen de Friese economie een stimulans te geven om werk te creëren en te behouden voor Fryslân. In deze berap valt 5,0 miljoen vrij aan het begrotingsaldo, waarbij 4,0 miljoen vrijval uit de egalisatiereserve rendement vermogen. Bij het instellen van de egalisatiereserve zijn we er van uitgegaan dat de verplichting van het verkopen van obligaties vanwege het schatkistbankieren ons 6,0 miljoen nadeel zou geven (boekverliezen). Dit blijkt door het doelmatig inzetten nu 2,0 miljoen te zijn. Verkoop van een dienstwoning en vrijval van frictiekosten maken 5,0 miljoen. Via de begrotingswijzigingen wordt een aantal kasritme-verschuivingen voorgesteld. Dit betreft de ILG, FYLG en natuur voor een bedrag van 22,0 miljoen. Dit geldt ook voor de gebiedsontwikkeling Centrale As, N381 en Franekeradeel-Harlingen van 16,0 miljoen. Ook een aantal ontvangen REP middelen, 6,0 miljoen is in het juiste kasritme gezet. Voor een aantal kasritmeverschuivingen is de organisatie afhankelijk van besluitvorming van derden en of procedures. Dit geldt met name voor de convenanten en co-financiering Zoals afgesproken vindt ook de invulling van de stofkam plaats in deze bestuursrapportage. De invulling bestaat voornamelijk uit vrijval van de post-crediteuren en vrijval uit een aantal tijdelijke, waaronder Friese Meren, demografische ontwikkelingen (krimp), ruimtelijke kwaliteit, duurzame energie asbest en zonnepanelen, het milieubeleidsplan en het Geografisch toplevel domein. In het hoofdstuk Financiën vindt u de verdere toelichting. Nog geen duidelijkheid is er over de consequenties van het btw-compensatiefonds. Binnen het Interprovinciaal Overleg zijn de gesprekken hierover gaande. 5

6 1.1 Ontwikkeling van de berap. De planning- en control-producten worden doorlopend verbeterd. De bestuursrapportage is nog concreter geworden. Er is, zoals in voorgaande jaren gewerkt met kleuren. Op de groene vakjes (beleid/tijd/geld), is geen toelichting gegeven. Dit geldt ook voor de majeure projecten en de Grote projecten. In de digitale versie bij vindt u per programma ook een aantal toelichtingen op de groene vakjes, die is digitaal benaderbaar. Dit is informatie over de stand van zaken per 1 september, is alleen digitaal benaderbaar en vormt geen onderdeel van de bestuursrapportage. In deze berap is opgenomen dat toelichtingen op afwijkingen niet meer dan 5 regels mogen bedragen. Een wijziging is verder dat de kleur die opgenomen is in de berap, voor de begrotingswijziging is. Naar aanleiding van de aanbevelingen van de accountant over de rapportage meerjarige is hierover in het financiële hoofdstuk van de beraps een apart onderdeel opgenomen. Hierin wordt aandacht geschonken aan de totale analyse van de meerjarige. Ook de afhandeling van crediteuren komt hierbij aan de orde. In de 2 e bestuursrapportage is, om te voldoen aan de verplichting te publiceren de gewijzigde subsidiestaat opgenomen. I Leeswijzer Na de inleiding volgt in hoofdstuk 2 de samenvatting. In hoofdstuk 3 leggen wij per beleidsprogramma de nadruk op de beleidsinhoudelijke en financiële afwijkingen die aan het einde van het jaar verwacht worden ten opzichte van de begroting Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het stoplichtenmodel. De betekenis van de kleuren is als volgt: Beleid Verwacht je dat eind 2013 de beleidsuitvoering verlopen is volgens de inhoudelijke afspraken in het onderliggende document waarin het beleid is vastgesteld (beleidsnota, etc.)? Ja, dit gaat zeker lukken Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken Tijd Verwacht je dat eind 2013 het gewenste resultaat is gerealiseerd? Of, als de einddatum voor de realisatie verder in de tijd ligt: Verwacht je dat je eind 2012 op schema ligt om het gewenste resultaat te realiseren binnen de afgesproken termijn? Geld Op beleidsveldniveau: verwacht je dat geld een belemmerende factor is voor het behalen van het gewenste resultaten? Of verwacht je dat het beschikbare budget toereikend is om in 2013 de gewenste resultaten van dit beleidsveld te realiseren? Ja, dit gaat zeker lukken Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt geen onder- of overbesteding verwacht. Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt een onderbesteding verwacht. Geld vormt wel een belemmerende factor en/of er wordt een overbesteding verwacht. 6

7 2 Samenvatting Per beleidsprogramma wordt in deze bestuursrapportage een toelichting gegeven op zowel de verwachte beleidsmatige als de verwachte financiële afwijkingen aan het einde van 2013 ten opzichte van de begroting Onderstaande tabel toont per beleidsprogramma de totale begroting, de voorgestelde begrotingswijzigingen, de totale bestedingen tot 1 september en de vastgelegde verplichtingen die in 2013 tot betaling leiden. Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begrotingswijziging per Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Programma 11 Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Totaal Baten Lasten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Programma 11 Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Totaal Lasten Baten - Lasten Beschikking over reserves (baten) Vorming van reserves (lasten) Begrotingssaldo

8 Bedrijfsvoering Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tingswij- ziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2013 Totaal Baten Totaal Lasten Baten - Lasten Begrotingssaldo na wijziging Bedragen (x 1.000,-) Begrotingssaldo PS wijziging 2 e berap Begrotingssaldo na wijziging

9 3.1 BELEIDSPROGRAMMA 1 BESTUUR EN VEILIGHEID Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma en C. Schokker-Strampel I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Provinciale Staten en Statengriffie 1. een helder en toegankelijk besluitvormingsproces van Provinciale Staten 2. professionele ondersteuning van Provinciale Staten en individuele Statenleden door de griffie (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Prognose 2013 Vergaderstukken PS en Tijdige aanlevering conform het Reglement van Orde commissies Besluiten/ingekomen Tijdige afhandeling (binnen 10 dagen na besluitvorming) stukken PS De vergadering uitgesplitst naar agendapunten en sprekers op de provinciale website Maximaal drie werkdagen na de vergadering Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 1.2 Gedeputeerde Staten 1. Het college van gedeputeerde staten effectief en efficiënt laten functioneren Toelichting Binnen het beleidsveld Gedeputeerde Staten hebben zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan die niet waren voorzien en waarvan de kosten niet binnen de bestaande opgevangen kunnen worden. Het betreft: - De troonswisseling en bezoek van het koninklijk paar aan onze provincie ,-. - Extra kosten dienstauto s ,--. Hiernaast vindt een onderbesteding plaats op de uitkeringen aan oud collegeleden met ,--. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de begrotingswijzigingen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Prognose 2013 Afspraken Gedeputeerde Staten/Provinciale Staten - Beantwoording statenvragen op tijd - Nakomen toezeggingen - Tijdige aanbieding PS-besluitvorming - Nakomen uitvoeren moties 85% 85% 95% 95% Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Ondersteuning van de Commissaris van de Koning (CdK) in zijn rol als rijksorgaan 1. De CdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1. Versterking gemeentelijke bestuurskracht 2. Financieel gezonde gemeenten 3. Vereenvoudiging van het wettelijke interbestuurlijke toezicht (IBT) 9

10 Toelichting 3. Vereenvoudiging van het wettelijke interbestuurlijke toezicht (IBT) De wet Revitalisering Generiek Toezicht is op 1 oktober 2012 in werking getreden. De totstandkoming van de wet, de overheveling van taken en de daarbij behorende overdracht van formatie heeft behoorlijke vertraging opgelopen. Inmiddels is een besluit genomen over de uitgangspunten, de bestuurlijke- en ambtelijke implementatie en zijn beleidskaders vastgesteld. Voor een verdere uitwerking van het ambtelijk implementatieplan worden er verkennings-gesprekken met gemeenten gevoerd. Er is inmiddels ongeveer 1formatieplaats toegekend voor de overheveling van taken waarvoor het toezicht minimaal kan worden uitgevoerd. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1. Uitvoeren uitvoeringsprogramma Bestuursafspraken Ontwikkelen en uitvoeren samenwerkingsagenda s 3. Ontwikkelen en uitvoeren streekagenda s (zie tevens programma 5) 4. Voortzetten internationale samenwerking 5. Het SNN is efficiënter en slanker geworden 6. Intensivering Noordelijke lobby in Den Haag en Brussel Toelichting 4. Bij de behandeling van de jaarstukken 2012 is toegezegd dat in de bestuursrapportages informatie zal worden opgenomen over de contacten met Noordwest Duitsland. Onderstaand de huidige stand van zaken. In het Dagelijks Bestuur van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) in mei 2013 is de SNN Duitsland Agenda vastgesteld. Deze is in juli 2013 ook naar Provinciale Staten verstuurd. Dit instrument vloeit voort uit de groeiende betekenis die wij als noorden hechten aan een goede bestuurlijke en economische verstandhouding met het aangrenzende Duitsland. Tot nu toe hebben er noordelijk bestuurlijke bezoeken plaatsgevonden van minister-president Sellering van Mecklenburg-Vorpommern aan het noorden, van de CdK s aan de minister-president Weil van Niedersachsen en van CdK Jorritsma aan de minister-president van Mecklenburg-Vorpommern tijdens de BrachenKonferenz gezondheidseconomie. Daarnaast zijn er doorlopend ambtelijke contacten over o.a. Interreg A en infrastructuur. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Juridische Zaken/rechtsbescherming 1. Toereikende rechtsbescherming Friese burgers 2. Goede borging van de juridische kwaliteit van de provinciale producten Toelichting (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Prognose 2013 Afhandeling bezwaarschriften tijdige afhandeling. 95% 10

11 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten Structurele beleidsprogramma Totaal Baten Lasten 0 Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten Voorstel begrotingswijziging: I.1 Troonwisseling/bezoek koninklijk paar I.2 Voertuigen college I.3 Uitkeringen oud leden Gedeputeerde Staten 11

12 3.2 BELEIDSPROGRAMMA 2 VERKEER EN VERVOER Portefeuillehouders: J. Kramer en S.A.E. Poepjes I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking 1. Opstellen Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Herijken onderhoudsbeleidskaders provinciale infrastructuur 3. Opstellen BDU bestedingsplan Afspraken met het rijk over de Gebiedsagenda Noord-Nederland (BO MIRT) 5. Invoering Waterwet; afspraken over vaarwegbeheer 6. Monitoren ontwikkeling verkeer en vervoer 7. Uitvoeren Overeenkomst programma bereikbaarheid Leeuwarden Toelichting Onderhoudsbeleidskaders De planning volgens de begroting 2013 wordt niet gehaald. De bijgestelde planning volgens de 1 e Berap is dat eind 2013 een voorstel aan PS wordt aangeboden. Deze planning wordt volgens huidige inzichten gehaald. De onderhoudsbeleidskaders kunnen dus in PS worden behandeld voor de Kadernota 2015, zodat financiële gevolgen daarin kunnen worden meegenomen Vaarwegbeheer Zoals reeds gemeld bij de 1 e Berap duurt het proces van invoering van de Waterwet langer dan voorzien. Voorjaar 2014 kan een voorstel in PS worden besproken Verkeersgegevens De kwaliteitsproblemen met de inwinning van verkeersgegevens zijn voorlopig opgelost. Hierdoor is er meer tijd beschikbaar voor een structurele verbetering Overeenkomst programma bereikbaarheid Leeuwarden De voorbereiding van enkele projecten door de gemeente Leeuwarden kost meer tijd dan waar van uit is gegaan bij het sluiten van de overeenkomst; dit betekent dat de provinciale bijdrage voor deze projecten ook later wordt verstrekt. Op deze vertraging heeft de provincie weinig invloed. Het gaat onder andere om de projecten Europaplein en Tesselschadestraat. Hiervoor is een begrotingswijziging bijgevoegd. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Prognose 2013 Uitvoeringsprogramma Beschikbaarheid Uitvoeringsprogramma 2014 gereed gereed Structureel overleg met gemeenten Vergaderingen OVVF 4 4 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Verbetering infrastructuur 1. De kleinschalige maatregelen PVVP fase A worden in 2013 en 2014 afgerond 2. Uiterlijk bij de kadernota 2014 wordt de investering Traverse Lemmer voorgelegd 3. De financiële afwikkeling van de rondweg Woudsend vindt in 2013 plaats 4. Het laatste deel van de verruiming van het Prinses Margrietkanaal naar klasse V wordt in 2013 afgerond 5. De grote projecten zijn in voorbereiding of uitvoering conform de toelichting in de paragraaf grote projecten Stoplichten staan bij

13 2.2.1 Kleinschalige maatregelingen Het project Leeuwarden Bolsward zal in 2015 worden afgerond. Het project Skieding Uterwei zal ook na 2014 worden afgerond. In het Meerjarenprogramma infrastructuur 2014 zal een aangepaste planning worden opgenomen Traverse Lemmer Het voorstel voor de traverse Lemmer is ingetrokken. Een nieuw voorstel wordt voorbereid Rondweg Woudsend De rondweg Woudsend is in 2012 opgeleverd en opengesteld voor het verkeer. Met de aannemer zijn dit voorjaar uiteindelijk afspraken gemaakt over de eindafrekening. Op één onderdeel konden we het niet met de aannemer eens worden. Dit geschil zou door de aannemer worden voorgelegd aan de Raad van Arbitrage. Voor de zomervakantie is de aannemer failliet gegaan. Wij wachten de curator af en laten ons juridisch adviseren over het vervolg. Financieel hebben we nu een meevaller van ongeveer vijf ton; de grootte van de meevaller is afhankelijk van de voortgang in het geschil Zie voor nadere toelichting de paragraaf Grote projecten 1. Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a) N31 Haak om Leeuwarden b) Westelijke invalsweg c) Drachtsterweg en omgeving d) Noordwesttangent 2. N31 Traverse Harlingen 3. Verruiming Prinses Margrietkanaal 4. N381 Drachten-Drentse grens 5. De Centrale As 6. RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 7. Knooppunt Joure 8. RSP-Spoorprojecten a) capaciteitsvergroting Leeuwarden Zwolle - Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal - Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen - Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega - Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b) capaciteitsvergroting Leeuwarden Groningen c) station Werpsterhoek Beleid Tijd Geld (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 De majeure infrastructuurprojecten De kleine en reguliere projecten uit het PVVP Het gereedkomen en de benoemde tussenstappen vinden plaats in het jaar zoals gemeld in het uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Projecten komen gereed in het jaar zoals gemeld in het uitvoeringsprogramma Verkeer en vervoer Ten minste 90% Ten minste 90% Prognose 2013 Conform 80% (zie 2.2.1) 13

14 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Instandhouding provinciale infrastructuur 1. Onderhoud van de provinciale infrastructuur 2. Optimale bereikbaarheid voor weg- en vaarwegverkeer door brug-en sluisbediening 3. Bewerken en verwerken van baggerspecie om hergerbruik mogelijk te maken 4. Herinrichten van het depot Meersloot bij Warten zodanig dat hier sterk verontreinigd slib kan worden opgeslagen 5. Beoordeling verzoeken om ontheffingen en vergunningen o.g.v (vaar) wegenverordening Toelichting Voor het beleidsthema 2.3 zijn, afgezien van de gemelde afwijkingen, de volgende algemene ontwikkelingen van belang om te noemen. Onderhoudsniveau en kosten Eerder is reeds gesignaleerd dat de onderhouds krap zijn. De mogelijke keuzes over het onderhoudsniveau en de bijbehorende kosten worden aan PS voorgelegd bij de herijking van de onderhoudsbeleidskaders. Bij hebben wij de stand van zaken aangegeven. Verder zijn er ontwikkelingen rondom de waterschapslasten de exacte uitkomsten zijn nog niet bekend. Zodra de consequenties bekend komen we hierop terug. Overdacht Prinses Margrietkanaal De uitwerking van de overdracht van het Prinses Margrietkanaal naar het rijk zal dit najaar aan PS worden voorgelegd. Hierover hebben we u geïnformeerd in onze brief aan uw staten van 2 juli De geplande overdracht zal plaatsvinden. Achterstallig onderhoud Van Harinxmakanaal Er is overeenstemming bereikt met het rijk over de afkoopsom van 21,75 mio voor het achterstallig onderhoud. In september zal de afkoop voor het van Harinxmakanaal en het plan van aanpak inclusief een meerjarenprogramma aan PS worden voorgelegd. De middelen voor het jaarlijkse beheer en onderhoud, evenals het groot onderhoud worden eveneens in dat kader geregeld. De technische staat van de Stationsbrug in Franeker en de brug in Dronrijp is zodanig dat de bruggen beperkt belast kunnen worden. Bij de Stationsbrug Franeker is een aslastbeperking en een beperkt bedieningsregime ingesteld en wordt de technische staat in de gaten gehouden. Voor de brug in Dronrijp wil de gemeente vooralsnog niet meewerken aan een aslastbeperking, omdat zij er ten onrechte vanuit gaat dat de brug snel vervangen kan worden. Terwijl de vervanging meer dan een jaar tijd vergt. We hopen samen met de gemeente te komen tot een werkbare oplossing. Afstandsbediening bruggen Bij brief van 2 juli 2013 hebben we u geïinformeerd over de voortgang van het project Afstandsbediening Bruggen. De uitwerking van het project Afstandsbediening zal u dit najaar worden voorgelegd. Doordat de besparingen op de bediening pas gaan lopen nadat een project is gerealiseerd zal de toegezegde taakstelling de eerste jaren op een andere wijze gedekt moeten worden. Ook hiertoe zullen we een voorstel opnemen. In de 1 e berap hebben we u toegezegd in de 2 e berap aan te geven op welke wijze de ingecalculeerde bezuiniging voor 2013 gedekt gaat worden. De besparingen treden op binnen de bedrijfsvoeringskosten programma 2 als gevolg hiervan is de bezuinigingstaakstelling binnen 14

15 de bedrijfsvoeringskosten programma 2 opgenomen. Voor 2013 kan de bezuiningingstaakstelling binnen de bedrijfsvoeringskosten programma 2 opgevnagen worden Onderhoud De voormalige dienstwoning aan de Buitenstverlaat In Drachten is verkocht. De opbrengst minus de gemaakte kosten worden toegevoegd aan de algemene middelen. Een begrotingswijziging is hiervoor bijgevoegd / Baggerdepots/ Meersloot Zoals aangekondigd in eerdere bestuurlijk documenten (jaarverslag en berap 2012) is voor baggerdepots in Nederland een strengere wetgeving in voorbereiding voor onderafdichtingen. Indien hier financiële consequenties mee gemoeid zijn zal hiervoor een voorstel worden ingediend. Daarnaast is aangekondigd dat het baggeraanbod naar verwachting krimpt en dat er een overcapaciteit bij de provinciale (land)depots kan ontstaan. De ontwikkelingen die hieraan ten grondslag liggen, zijn vooral de ruimere mogelijkheden voor direct hergebruik van baggerspecie, de afronding van de verdiepingswerkzaamheden van het PMK en de gevolgen van de Waterwet. Er loopt een onderzoek naar de capaciteitsbehoefte aan depots en het hergebruik van ingedroogde bagger. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met het Friese bedrijfsleven. De resultaten, en daarmee de financiële consequenties, zijn eind 2013 bekend. Dit onderzoek zal eveneens duidelijkheid geven over de vraag of herinrichting van het depot Meersloot voor NT- (niet toepasbaar) slib nodig is. De financiële consequenties zijn daardoor nu nog niet inzichtelijk en zullen in de kadernota 2015 in plaats van (zoals aangekondigd) in de 2 e berap 2013 meegenomen. Vooruitlopend op het onderzoek is zoals eerder aangekondigd de 2e fase ZW-Fryslân (inrichting depotbeheer) niet verder ingericht. De tijdelijke middelen voor Nazorg Trijehûs worden dit jaar niet benut als gevolg van de besluitvormingsprocessen. De middelen worden doorgeschoven naar volgende jaren. Een begrotingswijziging hiervoor is bijgevoegd. (Prestatie)indicatoren Streefwaarden Onderwerp Indicator 2013 Prognose 2013 Onderhoud van (vaar)wegen, Niveau conform vastgestelde 100% Circa 90% oevers en kunstwerken beleidskaders Tijdige afhandeling van adviezen Termijn Algemene Wet Bestuursrecht 90% 100% aan RDW en ontheffingen Bediening bruggen en sluizen Conform vastgestelde bedieningsregime 100% 100% Beschikbaar hebben en maken van ingedroogde baggerspecie/zand voor hergebruik 1,2 mln. m3 Beschikbaarheid 90% 90% 15

16 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 2.4 Openbaar Vervoer 1. De huidige spitstreinen Leeuwarden - Wolvega gaan in 2013 doorrijden naar Meppel, met een aansluiting op de trein naar Zwolle. 2. Pilots voor nieuwe vervoervormen worden in 2013 gestart 3. Het openbaar vervoer verbeteren door de OV-infrastructuur op te waarderen a: regelen beheer en onderhoud van de busstations en kleine verbeteringen b: in 2013 onderzoeken van de mogelijkheden voor grootschalige a b verbeteringen van onze busstations 4. In 2013 wordt een aardgasvulstation in Leeuwarden gerealiseerd 5. Het vervangen van de provinciale abri s en fietsenstallingen 6. Ontwikkelen van beleid-programmering en uitvoering voor ketenmobiliteit (vooral fiets in relatie tot OV) Toelichting 2. Beleid t.a.v. plattelandsvervoer is vastgesteld door GS en ter bespreking aangeboden aan PS. Na behandeling door PS (oktober) kan hieraan verder uitvoering worden gegeven. Subsidie regeling voor vervoersprojecten wordt na de zomer vastgesteld. 3a. Inmiddels diverse verbeteringen op de stations gerealiseerd. Vastleggen van beheer en onderhoud vergt veel tijd door afstemming met diverse partijen. 5. Voorafgaand aan aanbesteding nieuwe provinciale haltes moet beleid worden vastgesteld. Dit heeft meer tijd gevraagd door extra aandacht voor ruimtelijke kwaliteit. Verwachting is dat eind 2013 de aanbesteding op de markt komt. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding 1. Uitvoeren permanente verkeerseducatie middels het ROF-werkplan Maken van handhavingsafspraken met Politie Noord-Nederland en het OM 3. Uitvoeren mobiliteitsmanagement conform afspraken in Leeuwarden Vrij Baan Toelichting (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2013 Prognose 2013 Aandacht voor jongeren Aantal scholen met het 130 conform verkeersveiligheidslabel Aandacht voor jonge automobilisten Aantal deelnemers Trials 400 conform Aandacht jonge automobilisten en Aantal deelnemers Alcholvrij op weg 80 conform alcohol Aandacht jonge automobilisten, Aantal evenementen Responsible Young 18 conform alcohol en drugs Drivers Ouderen Aantal deelnemers Rijvaardigheidsdag 475 conform Senioren Voorlichting/campagnevoering Aantal wisselingen van de uitingen op mottoborden 6 conform 16

17 II Investeringen Toelichting majeure projecten Rondweg Woudsend Het werk is opgeleverd. Met de aannemer zijn afrondende gesprekken gevoerd over de eindafrekening. Op één onderdeel is met de aannemer tot een akkoord gekomen. Dit ene onderdeel zou door de aannemer voorgelgd worden aan de Raad van Arbitrage. Voor de zomer is de aannemer failliet gegaan. Niet duidelijk is hoe het vervolg er uitziet. Rondweg Franeker Het project is afgerond en wordt afgerekend. Verruiming PMK- Bochtverruiming Jeltesleat Project is afgerond Toelichting rijksprojecten Drempelverwijdering vaargeul Boontjes De laatste fase wordt dit najaar uitgevoerd. Er loopt nog een geschil met de mosselvissers die hoger beroep hebben aangetekend tegen de uitspraak van rechter. Dit laatste heeft zoals het nu staat, geen invloed op de uitvoering van de laatste fase. Rotondes Rijkswaterstaat Met Rijkswaterstaat is een overeenkomst gesloten over de aanpassing van een drietal rotondes bij de aansluiting van afritten van rijkswegen op de provinciale wegen. Deze drie rotondes zijn bij aansluiting van de rijkswegen op de provinciale weg bij Wolvega, Frieschepalen en Bolsward. De kosten van deze werkzaamheden worden volledig door het rijk betaald. De werkzaamheden aan de rotondes lopen op schema. Rijksweg A7 Sneek Project loopt nog door tot eind 2013/begin 2014 voor de onderdelen reconstructie rotonde Tingietersstraat-State As en de Woudvaartbrug. Gemeente SWF heeft middels de samenwerkingsagenda bij de provincie aangeklopt voor een financiële bijdrage aan het project Waterstad (de landschappelijke inpassing van rijksweg 7 in zijn omgeving). Over de mogelijke investeringssom, inclusief mee- en tegenvallers, zal verder worden onderhandeld. Dit kan gedekt worden uit het project Rijksweg 7 Sneek (A7 Sneek). Het resultaat van Waterstad is een ingepaste rijksweg 7 Sneek. Een project waar de inpassing belangrijk geweest is voor het draagvlak. Toelichting MPI-projecten N358 Skieding Uterwei Door op handen zijnde scope-wijziging (ligt voor aan GS en PS) zal de einddatum niet worden gehaald. Met de omgeving worden gesprekken gevoerd over de inrichting van de weg. N357 Stiens-Holwerd Er is vertraging door een bestemmingsplantraject. Het organisatieonderdeel Vastgoed wordt op dit moment ingericht en zijn de nodige vacatures opengesteld.aangezien het onderdeel nog niet geheel operationeel is er vertraging opgelopen. 17

18 N354 Fietsroute Sneek-Woudsend Vanwege onverwachte aanwezigheid van modderkruipers en een vleermuizenroute, die nader compensatieonderzoek vergen, is de planning aangepast. De start van de uitvoering staat nu gepland op maart 2014 N358 Lutkepost-Augustinusga fase 2 Project is in voorbereiding. N359 Aanpassen van de kruispunten Winsum,Huins/Luins en Hilaard. Tegen de aanpassing van kruispunt Hilaard is beroep aangetekend en de voortgang van de beide andere werken stagneren op dit moment door de grondaankoop. Reden hiervoor is dat het organisatieonderdeel Vastgoed op dit moment wordt ingericht, verder zijn de nodige vacatures nog niet volledig ingevuld. Rondweg Gorredijk Het project is dit jaar opgeleverd en in septemeber geopend. Toelichting MPK projecten Van het meerjarenplan kunstwerken is onlangs de brug Rochsloot (Warten) opgeleverd en zijn de volgende projecten in voorbereiding: De Ruytenschildbrug (Vierhuis), de brug over het Van Panhuyskanaal (Tjerkwerd) en de brug over het stroomkanaal bij Lemmer. De Stationsbrug Franeker wordt voorgefinancierd uit het MPK. Deze brug is op basis van een strakke planning volop in voorbereiding. Van sluis Workum wordt binnenkort begonnen met de drempelverlaging. Vanuit het MPK is de brug Dronrijp beoordeeld en op basis van de in 2012 nieuwe normen, voldoet de brug niet meer aan de eisen. Alle bruggen worden de komende tijd getoetst op de nieuwe en strengere normen. De verwachting is dat door deze nieuwe en strengere normen meer bruggen formeel niet meer voldoen. Het gaat hier om nieuwe normen op grond van het Bouwbesluit waar niet aan wordt voldaan. Dit betekent overigens niet dat de bruggen niet meer veilig zijn. De eisen en normen zijn strenger geworden. 18

19 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2013 Baten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Reserves Voorzieningen Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Reserves Voorzieningen Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Begrotingswijzigingen: I.5 Werken voor derden Marrekrite I.6 Verkoop woning III. A1 Bereikbaarheid Leeuwarden III. C1 Baggerdepots 19

20 3.3 BELIEDSPROGRAMMA 3 WETTER Portefúljehâlder: mefrou C. Schokker-Strampel I Stân fan saken winske resultaten Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd Wetterfeiligens 1. Wy sjogge derop ta dat Wetterskip Fryslân it programma foar de dykfersterkings neffens de plenning útfiert. Yn 2013 giet dat om twa plannen. 2. Foar de feiligens fan de primêre wetterkearings stelt it ryk it belied fêst. Wy folgje de ûntjouwing en bringe de Fryske belangen yn by it opstellen fan it lanlike belied. 3. Deltaprogramma: Foar de provinsje Fryslân binne de strategyen en programma s dy t útwurke wurde foar de Iselmar, de Waadsee en de sânige kust fan belang. Wy partisipearje aktyf yn dy (diel)programma s. 4. Foar de boezemkaaien fiert Wetterskip Fryslân it Reparaasjeprogramma Wâlen en Kaaien út. Fan de oare regionale kerings hanthavenet de behearder de besteande tastân. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting 2010 Doelwearden Prognoaze Primêre Tal fersterkingsplannen 11 út te fieren wetterkearings Boezemkaaien Tal kilometers 132 km yn 3 jier Bestriding Tal fangsten yn e 0,45 wetterkninen 0,30 0,25 0,25 - wetterkninen oere yn e oere 1 De yn 2012 oanpaste nulmjitting is basearre op Fan de olfe út te fieren fersterkingsplannen binne oant en mei 2012 acht útfierd. De oare trije wurde yn 2013 en 2015 útfierd. 2 Ôfpraat is om oant en mei 2015 jierliks 44 km wâlen oan te pakken (oer dit tydlike temporisearjen hawwe wy rapportearre yn de jierstikken 2012). Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 3.2 Genôch wetter 1. Wy kontrolearje de fuortgong fan de opstelling fan de wettergebietplannen troch it wetterskip foar it fêstlizzen fan it ferlange peilbehear en it realisearjen fan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. 2. Wy stelle in langetermynfisy foar it feangreidegebiet op. 3. Wy beoardielje de fuortgong yn de tarieding en it ta stân kommen fan maatregels dy t nedich binne om it fêsthâlden, bergjen en ôffieren fan wetter goed regelje te kinnen (= ynrjochting fan it wettersysteem troch it wetterskip). 4. Wy hawwe yn Fryslân likernôch ha ferdroege natuergebiet Wy stribje dernei om alle jierren foar 500 ha maatregels te nimmen. Troch de ryksbesunigings op natuer stiet it fêst dat wy de oarspronklike doelen net helje. Yn 2013 sille wy de konsekwinsjes fierder yn byld bringe. 5. Mei de útfiering fan de Beliedsnotysje en it Stimulearringsprogramma Waarmteen Kjeldopslach (WKO-systemen) yn Fryslân, dêr t wy yn 2012 mei úteinset binne, geane wy yn 2013 op itselde nivo fierder. 6. Wy beoardielje de grûnwetterwinning foar de drinkwetterfoarsjenning. Op de Waadeilannen fiere wy, yn e mande mei wetterbedriuw Vitens en de gemeenten, in projekt foar drinkwetterbesparring út, soks as ûnderdiel fan it Bestjoersakkoart Wetterstring 20

21 Taljochting 1. It meitsje fan de wettergebietsplannen troch it wetterskip rint achter op de plenning en dêrmei ek it fêststellen fan it winske peilbehear en de hifking oan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. It opstellen fan dy plannen freget in protte tiid en oerlis mei de streek om t der ferskate subtema s ôfstimd wurde moatte: duorsum peilbehear, omgean mei ekstreme delslach, de útwurking fan de Ramtrjochtline Wetter foar de dielwettersystemen en de bestriding fan de ferdroeging fan natuergebieten. Dat makket it proses dreech. It doel om alles klear te hawwen yn 2015, sil Wetterskip Fryslân sa t no liket net helje. 2. It opstellen fan de Feangreidefisy nimt mear tiid as wy ferwachten. Foaral it meitsjen fan de factsheets hat mear tiid koste. Mei ús brief fan 24 septimber 2013 hawwe wy de Steaten dêr oer ynformearre. Yn de maaitiid fan 2014 sille wy dat projekt ôfslute. 3. Op grûn fan de Businesscase Gemaal Lauwerseach is dúdlik wurden dat it gemaal Lauwerseach net yn 2015 ta stân brocht wurde kin. It realisearjen fan berging yn de polders (dielsystemen) troch it wetterskip bliuwt achter by de plenning, benammen troch it net-ferplichte karakter by grûnoankeapen. Wy binne dêroer mei it wetterskip yn petear. 4. Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan ferdroeging wurde der minder maatregels naam. Mei de útfiering fan it Lentakkoord komt der wat mear romte. Mei sawat 250 ha yn 2013 bliuwe wy achter rinnen op de plenning. Wy binne útein set om de gefolgen foar it belied yn it Wetterhúshâldingsplan yn byld te bringen. 5. It docht bliken dat de projekten foar it útfieren fan it Stimuliearringsprogramma goedkeaper útfalle as wy ferwachten. Dêrmei sparje wy út. Dat bedrach kin fry falle oan it ein fan it jier (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Regionaal Útfiering fan Goed op skema ha - wettersysteem maatregels 1 yn ha Regionale Ha s dy t foldogge ha ha - wetteroerlêst Winske peilbehear Ferdroegjen oan de noarmen Ha s yn t trajekt ferlange peilbehear Ha s dêr t maatregels foar naam wurde ha ha ha ha ha 500 ha 500 ha 500 ha - - Prognoaze Winske resultaat foar it regionale systeem yn 2015: gemaal Lauwerseach, 300 ha boezemútwreiding, 100 ha retinsjegebiet, 450 ha ekstra iepen wetter yn dielsystemen (mei frijwillige meiwurking fan de grûneigners) en maatregels yn stedsgebieten. 2 De basis foar de nulmjitting foar it ferlange peilbehear is Taljochting Foar de wettergebietsplannen (winske peilbehear) hellet it wetterskip de doelwearde fan ha net. Dat wurdt sawat ha. Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan ferdroeging wurde der minder maatregels naam. Mei de útfiering fan it Lentakkoord komt der wat mear romte. Mei sawat 250 ha yn 2013 bliuwe wy achter rinnen op de plenning. 21

22 Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 3.3 Skjin wetter 1. Wy sjogge derop ta dat de maatregels yn de ferskillende wetterlichems en it wetterbehear útfierd wurde neffens de ôfspraken yn de Beslútnota Sa beoardielje wy oft it ta stân bringen fan de wetterkwaliteitsdoelen op koers leit. 2. Om dúdlikens te krijen oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko s op fersmoarging fan it grûnwetter, stelle wy gebietsdossiers op foar de grûnwetterbeskermingsgebieten. 3. By de besteande 48 swimwetterplakken yn oerflaktewetter sjogge wy derop ta dat de oanwiisde swimwetterplakken oan de stelde easken foldogge, wetterskippen, gemeenten en oare behearders de needsaaklike maatregels útfiere en goede en aktuele ynformaasje oer de tastân fan it swimwetter beskikber is 4. Wy beoardielje gemeentlike riolearringsplannen op grûn fan it Wetterhúshâldingsplan. 5. Yn it Bestjoersakkoart Wetterstring hawwe gemeenten, wetterskippen, provinsje en Vitens ôfspraken makke oer it útfieren fan taken en projekten. 6. De provinsje docht mei oan it Sambesi- projekt troch fjouwer jier lang alle jierren beskikber te stellen en troch it oanfreegjen fan subsydzjes. Troch mei te dwaan oan dat projekt drage wy by oan milenniumdoelstelling 7 fan de Feriene Naasjes. Taljochting 5. De tarieding fan de projekten foar de ynnovaasje fan de wetterstring ferrint dreger as ferwachte. Dat wol sizze dat it mear tiid nimt om ta ôfspraken te kommen mei de wetterstringpartners en de wettercampusbedriuwen oer hokker projekten út te fieren. En, fan ferskate projecten lizze d r yn it ramt fan de Green Deal noch fragen by it Ryk om t op dit stuit de regeljouwing oan de útfiering fan projekten yn de wei stiet. Ein 2013 wurde konkrete ôfsprake makke oer hokker projekten troch de ferskate dielnimmers oan it Fryske Bestjoersrsakkoart yn 2014 en 2015 útfierd wurde. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting 2010 Kwaliteit oerflaktewetter Swimwetterlokaasjes Wetterstring Tal fiskpassaazjes en ha s natuerfreonlike wâlen Persintaazje opstelde swimwetterprofilen en oanbrochte buorden Tal út te fieren projekten út it Bestjoersakkoart Mei de tarieding is úteinset Doelwearden en ha 1 Goed op skema 2 Mei de tarieding is úteinset Prognoaze Winske resultaat yn 2015: 30 fiskpassaazjes en 100 ha natuerfreonlike wâlen. Oanlis yn de perioade Winske resultaat yn 2013: foar alle swimwetterlokaasjes binne profilen opsteld en buorden oanbrocht. 3. Yn 2011 is úteinset mei it útfieren fan de projekten. De útfiering rint oant en mei Taljochting De doelwearde foar 2013 wurdt net helle. De realisaasje fan projekten yn it ramt fan it Frysk Bestjoersakkoart Wetterstring sil foar it grutste part fan 2014 ôf syn beslach krije. 22

23 III Ynset beskikbere middels Exploitaasje Bedraggen x 1.000,- Begrutting 2013 mei de fêststelde wjzigings Fan it finansjeel systeem út Útstel Realisaasje Begrut- op tings- wiziging Fêstleine ferplichtings 2013 per 1-9 Prognoaze noch út te jaan Prognoazes Prognoaze saldo Jierrstikken 2013 Baten Tydelike beliidsprogrammabudzjetten Foarsienings Oerrinnende Passiva Baten mei-inoar Lesten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsienings Oerrinnende Passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten - Lesten Taljochting It tydlike budzjet foar ynnovative projekten yn de wetterstring is ,-. Yn 2013 ferwachtsje wy dêr ,- fan út te jaan. Wy stelle út de rest ( ,-) troch te skowen nei Fan it tydlike budzjet foar it útfieren fan it Stimulearringsprogramma Waarmte- en Kjeldopslach (WKO-systemen) sparje wy ,- út. Ferskate projekten binne goedkeaper útfalle as wy ferwachten. Ús prognoaze is dat in bedrach fan oerbliuwt; dat falt fry oan it ein fan it jier Útstel begruttingswiziging III. C2 Waterhuishoudingsplan 23

24 3.4 BELEIDSPROGRAMMA 4 MILIEU Portefeuillehouder: S.A.E. Poepjes I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.1- Basiskwaliteit & bewustwording Spoor 1 1. Eind 2012 verschijnt de rapportage Toestand Leefmilieu 2012 (vierjaarlijkse rapportage). 2. In 2013 verschijnt de tweede monitoringsrapportage van het FryskMiljeuprogramma In 2013 stellen we hetfryskmiljeuprogramma bij en leggen dit ter besluitvorming voor aan PS. 4. We voeren stimuleringsprojecten uit om het consumentengedrag van de Friese burger zodanig te beïnvloeden dat onze provincie schoon is en blijft. Toelichting 4. In de bijstelling van het Frysk Milieuprogramma wordt voorgesteld bij de stimuleringsprojecten het accent te leggen bij jongeren. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Consumentengedrag Ecologische 4,19 (peiljaar: 2010) 3,6 3,4 nnb Nnb Friese burger voetafdruk Toelichting De ecologische voetafdruk van de Friese burger daalt, maar niet zo snel als gepland. In de bijstelling van het Frysk Milieuprogramma is de ambitie afgestemd op de beïnvloedingsmogelijkheden die we als provincie hebben. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.2 Eco-effectiviteit Spoor 2 1. In 2013 gaan we samen met onze samenwerkingspartners door met het projectmatig toepassen van CradletoCradle (afvalstof = grondstof). Spoor 3 2. Uitvoeren Plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie We stimuleren voorlopers in de samenleving om elkaar via lerende netwerken te helpen of anderen over de streep te trekken. Toelichting 1. Het college van GS stelde in augustus 2013 een aangepast Miljeuprogramma vast en bood dit ter besluitvorming aan aan PS. Hierin wordt voorgesteld de activiteiten rondom Cradle to cradle onder te brengen in een Friese Grondstoffenagenda. Deze agenda richt zich in de breedte op het duurzaam (her)gebruik van grondstoffen in productie- en consumptieketens. 24

25 2. Het behalen van de titel Fairtrade Provincie in 2015 vereist dat een substantieel deel van de Friese gemeenten de (gemeentelijke) Fairtrade titel behaalt. Realisatie hiervan verloopt langzaam en is afhankelijk van beleidskeuzes en inzet van gemeentelijke overheden. De provincie faciliteert lokale werkgroepen en stimuleert gemeenten om een actief beleid te voeren ten aanzien van Fairtrade. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Stimuleren Cradle Aantal projecten 1 project nnb to Cradle-projecten Fryslân Millennium Titel Fairtrade Nee Nee Nee Ja nnb Provincie Provincie behaald Lerende netwerken Aantal actieve lerende netwerken 1 lerendnetwerk 7 nnb nnb nnb Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.3 Duurzaam bodembeheer Spoor 1 1. We geven uitvoering aan het plan van aanpakvoor de aanpak van spoedlocaties bodemverontreiniging (2012). 2. De provincie bewaakt de kwaliteit van saneringen die in opdracht van derden worden uitgevoerd op basis van het wettelijk kader. Toelichting De provincie wordt door het Rijk jaarlijks voor ca ,- gekort op de decentralisatie uitkering bodemsanering. Dit was met het opstellen van de raming in het Plan de Campagne nog niet bekend. Een deel van deze korting wordt opgevangen door meevallende aanbestedingen. Het bodemsaneringsproject waterbodem gasfabriek Akkrum, Nes dat voor 2013 gepland stond, heeft in de voorbereiding meer tijd gekost. Een gedeelte van de uitvoering van de werkzaamheden (ca ,-) zal pas plaatsvinden in Het is voor het halen van de doelstellingen van het bodemsaneringsprogramma noodzakelijk om de onderbesteding van in totaal ,- in 2013, door te schuiven naar Hiervoor is een begrotingswijziging bijgevoegd. Hiermee blijft gewaarborgd dat de doelstelling in het bodemconvenant wordt behaald. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Aanpak spoedlocaties bodemverontreiniging Werkvoorraad aantal spoedlocaties Humaan: 22 Overig: 16 (schatting) Beoordelen van sanerings- en nazorgplannen Toezicht en handhaving Worden besluiten wel of niet op tijd afgegeven Uitvoeren HUP , onderdeel bodem 2012 (eerste kwartaal: 100%) Huma an: 16 Overi g: nnb Hum aan: 9 Overi g: nnb 100% 100 % HUP % 100 % Huma an: 2 Overi g: nnb Hum aan: 0 Over ig: nnb 100% 100 % 100% 100 % 25

26 Overige spoedlocaties In de 1 e Berap is aangegeven dat er voor de overige spoedlocatie (verspreiding- en ecologische risico s) sprake is van een nieuwe nulmeting en bepaling streefwaarden. In het najaar zal voor deze overige spoedlocaties een projectenplan worden opgesteld. Daarnaast is het nog onduidelijk of er door het Rijk een convenant voor de periode na 2015 zal worden opgesteld. Dit is o.a. van belang i.v.m. de financiering van deze projecten. Het is daardoor nog niet mogelijk om in deze Berap indicatoren hieraan de koppelen. Dit zal volgen in de 1 e Berap van Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.4 Leefomgevingsbeleid Spoor 1 1. In samenwerking met de Friese Milieu Federatie (FMF) en op basis van het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) voeren we projecten uit gericht op de leefomgeving. 2. In 2013 stellen we een Actieplan Geluid vast. 3. In 2013 evalueren we het Stiltegebiedenbeleid. Spoor 2 4. Via ons Afval Actie Programma (AAP) gaan we door met het optimaliseren van het afvalmanagement in onze provincie. Toelichting Geen toelichting. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Reductie hoeveelheid huishoudelijk afval met 25% Aantal provinciale projecten Wordt in 2012 uitgevoerd op basis van plan van aanpak n.n.b. n.n.b. n.n.b. n.n.b. Toelichting Het college van GS bood PS eind augustus een aangepast Miljeuprogramma aan. Hierin is het beoogd resultaat ten aanzien van huishoudelijk afval bijgesteld gelet op de beperkte en indirecte beïnvloedingsmogelijkheden van de provincie. De kwantitatieve ambitie om de hoeveelheid huishoudelijk restafval met 25% te reduceren is losgelaten. De koers in spoor 2 van het Miljeuprogramma is verlegd van afvalreductie naar duurzaam grondstoffenbeheer. Om hieraan invulling te geven gaat de provincie met samenwerkingspartners werken aan de Friese Grondstoffenagenda. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Regie & Strategie toezicht en handhaving Spoor 1 1. In 2013 verschijnt een Uitvoeringsnotitie Professionalisering vergunningverlening/-handhaving. 2. In 2013 wordt een organisatie opgezet voor het interbestuurlijk toezicht. 3. Jaarlijks stellen we een dienstverleningsovereenkomst FryskeUtfieringstsjinstMijleu en Omjouwing (FUMO) op. 4. Samen met onze handhavingspartners stellen we een jaarprogramma op en voeren we scans uit ter bewaking en verbetering van de kwaliteit van de handhavingsorganisaties in Fryslân. 26

27 Toelichting Ad 1. Om een goed opdrachtgever te zijn van de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) en om te voldoen aan landelijke kwaliteitseisen, moet de provincie beschikken over een adequaat beleidskader voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Allereerst verschijnt er een verbeterplan. Daarop volgt een nieuw beleidskader voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (uitvoeringsnotitie), dat eind 2013/begin 2014 gereed is. Ad 2. De organisatie voor interbestuurlijk toezicht (IBT) staat grotendeels. De uitwerking van enkele specifieke zaken loopt nog door tot in Ad 4. Het jaarprogramma 2014 wordt in oktober 2013 aan de Friese handhavingspartners voorgelegd. Er blijkt op dit moment niet voldoende capaciteit te zijn voor het uitvoeren en begeleiden van ecologisch onderzoek. In het op te stellen verbeterplan gaan we na welke maatregelen hiervoor moeten worden genomen. Voor de eventuele kosten daarvan is op dit moment (nog) geen dekking. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Normstelling Interbestuurlijk toezicht en handhaving wordt nageleefd. Landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria Van de 30 Friese handhavingpartners voldeed in % aan de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria 100% 100 % 100% 100 % 80% Toelichting In het kader van het interbestuurlijk toezicht worden er bij de Friese handhavingsparnters scans uitgevoerd. Doel is om de kwaliteit van de handhaving te bewaken en waar nodig te verbeteren. Uit de scans bleek dat in % van de handhavingspartners voldeed aan de geldende landelijke criteria voor het handhavingsproces. Het college van GS stelde een nieuw kader vast voor het interbestuurlijk toezicht (IBT). Kern van dit kader is dat het toezicht zich niet meer primair op de kwaliteit van het proces richt, maar op het beheersen van feitelijke risico s. De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het handhavingsproces is in het nieuwe IBT-kader neergelegd bij gemeenteraden en PS. Om deze reden wordt er vanuit het IBT niet op ingezet om de resterende 20% van de handhavingspartners alsnog te laten voldoen aan de procescriteria. Dit verklaart bovenstaande prognose ten aanzien van de streefwaarde. De packagedeal tussen rijk, VNG en IPO gaf aanleiding tot het opstellen van nieuwe criteria die in brede zin betrekking hebben op de in de Wabo genoemde taken van vergunningverlening en handhaving (zowel proces als inhoud en organisatie). Deze criteria worden wettelijk geborgd en vanaf 1 januari 2015 van kracht. Tot die tijd gelden de oude normen en krijgen de betrokken organisaties de gelegenheid om hun organisatie en inzet zo te regelen dat zij aan die criteria kunnen voldoen. Hiertoe loopt een implementatietraject kwaliteit. In afstemming met de FUMO is voorzien. 27

28 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving 1. Indien zich wijzigingen voordoen in wet- en regelgeving, passen we vergunningen waar nodig hierop aan. 2. We kijken of vergunningen ouder dan vijf jaar nog voldoen aan de huidige stand van zaken. 3. Ons toezicht is afgestemd op de risico s die zich bij een bedrijf voordoen en op het naleefgedrag van dit bedrijf. 4. Bij de uitvoering van het Handhavingsprogramma wordt samengewerkt met interne en externe partners. 5. In 2013 gaan we verder met de inrichting van de organisatie van de FUMO en met de feitelijke start. 6. Er is eenmeerjareninspanning nodig om de informatievoorziening voor de landelijke keten te realiseren, zowel tussen Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s) als tussen FUMO en de opdrachtgevers. 7. We bereiden de provinciale uitvoeringsorganisatie voor op de overgang naar de FUMO en de medewerkers van de provincie participeren actief in de verschillende werkgroepen. 8. Wij geven invulling aan onze rol als toekomstig partner van de FUMO en beslissen mee over de voortgang en de beleidskeuzes in dit overgangstraject. 9. Wij doen een voorstel voor de besteding van de middelen die in de Begroting 2013 zijn gereserveerd voor de ontwikkeling van de FUMO in 2012 en daarna. 10. In de Kadernota 2014 schetsen we de structurele fianciële gevolgen van de participatie in de FUMO. Toelichting 10. De FUMO is eind 2012 opgericht en sindsdien is er verder gewerkt aan de inrichting. Per maart 2013 is een directeur benoemd en per 1 september zijn de drie afdelingshoofden benoemd. Een van hen is afkomstig van de Provincie. De FUMO zal per 1 januari 2014 operationeel zijn. Een kadernota voorstel was niet meer aan de orde aangezien het een reeds genomen besluit betrof. Bij de eerste Berap is aangegeven dat we met de inzichten van toen een tekort voorzien in de exploitatiekosten voor de provincie van ,-. Daarbij is opgemerkt dat dit tekort in de loop der jaren opgelost zal worden door de bezuinigingsopdracht, die de FUMO heeft meegekregen. Wij hebben toen ook opgemerkt dat er een financieel effect kan ontstaan als gevolg van de takenoverdracht aan de gemeenten en de daaraan gekoppelde korting op het provinciefonds. Daar is nog geen uitsluitsel over en de verwachting is nu dat de overdracht niet meteen per 1 januari 2014 zal plaatsvinden. Vanwege de onduidelijkheid over de uitname provinciefonds en de werkelijke kosten is de overgang naar de FUMO nog niet in de begroting 2014 verwerkt. Wij verwachten begin 2014 voldoende inzichten te hebben om de begroitng in één keer aan te passen aan de nieuwe situatie. Wij zullen op dat moment ook weer meer inzicht kunnen geven in de explotiatiekosten. Voor het vrijgeven van de voorwaardelijke ten behoeve van de eenmalige kosten zoals de implementatiekosten is een begrotingswijziging bijgevoegd. 28

29 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Afgeven vergunningen, ontheffingen, enz. Tijdigheid 2011: 90-95% 90-95% 90-95% 90-95% 90-95% Actualiteit Ouderdom vergunning > 5 jaar, tenzij doorgelicht 2011: 100% 100% 100 % 100% 100 % (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Toezicht en handhaving overtredingen worden opgepakt en waar de eerste aanschrijving niet het gewenste effect heeft wordt handhavend niet uitgevoerd >90% >90 % >90% >90 % Afhandeling klachten opgetreden klachten worden in behandeling genomen en worden tijdig afgehandeld niet uitgevoerd >95% >95 % >95% >95 % (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose In werking treden FUMO Voldoen aan het plan van aanpak III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten

30 Voorstel begrotingswijziging: III. B1 Bodemsaneringsprogramma III. C3 Implementatie Wabo III. C4 Transitiekosten RUD (decentralisatie uitkering) 30

31 3.5 BELIEDSPROGRAMMA 5 LANLIK GEBIET Portefúljehâlders: J.G. Kramer en S.A.E. Poepjes foar de Mynbouwet Stân fan saken ferlange resultaten Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.1 Belied natuer Belied natuer 1. Der wurdt oan nij natuerbelied wurke. Dêr wurde de werhifking en de besunigings op de útfiering fan it natuerbelied, de wiziging fan it greidefûgelbelied dêryn begrepen, yn meinommen. 2. De ekologyske advisearring op it mêd fan natuerûntwikkeling, romtlike ûntwikkeling, yntegrale gebietsûntwikkeling en ynfrastrukturele projekten sil fuortset wurde. Natura2000-behearplannen/Nasjonale Parken 3. De Natura2000-behearplannen foar de seis gebieten dêr t de provinsje Fryslân de inisjatyfnimmer fan is, wurde yn 2013 en 2014 ôfsletten en fêststeld. 4. De behearplannen foar de tsien Natura2000-gebieten dêr t it ministearje fan EZ op it stuit de inisjatyfnimmer fan is by it opstellen dêrfan, sil de provinsje, mei oare partijen, in 2014 fêststelle en mei ynstimme. 5. De njoggen Fryske Natura2000-gebieten mei in stikstofprobleem binne begjin 2013 op lanlik nivo opjûn foar de Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS). It Fochteloërfean en it Drintsk-Fryske Wâld wurde troch de provinsje Drinte opjûn. Dêrtroch kin foar de fergunningferliening mei yngong fan 2014 fan de PAS gebrûk makke wurde. 6. De útfiering fan alle 20 Fryske Natura2000-behearplannen is begjin 2014 fêstlein. Maatregels dy t yn de grutte wetters (Iselmar, Noardseekustsône en Waadsee) nommen wurde, wurde troch RWS útfierd. De útfiering fan de behearplannen dy t oer de provinsjegrins hinne geane, te witten it Drintsk-Fryske Wâld, it Fochteloërfean en de Lauwersmar wurde troch Drinte, resp. Grinslân op e noed nommen. Griene wetten 7. Fergunnings, ûntheffings en de advizen foar de Nb-wet, de FFW, de Boskwet wurde binnen de wetlike terminen, sûnder foarmflaters en mei in doelgroep dy t goe genôch ynformearre is, behannele. Troch goed foaroerlis oer inisjativen wurdt it goede inisjatyf op it goede plak nommen en wurdt kwaliteit tafoege. 8. Yn 2010 binne alle ûntheffings foar de FFW wer foar 5 jier takend. Yn 2012 wurde de juridyske prosedueres ôfhannele. Yn 2012 wurde dêrnjonken allinne spesjale ûntheffings takend. 9. Der wurdt meiwurke oan it ta stân bringen fan de PAS. Dy giet begjin 2014 yn. 10. Yn 2012 wurdt foar de measte behearplannen Natura2000 fêststeld. Dêrmei sil op termyn mogelijk minder fergunningferliening nedich wêze. Yn de begrutting 2012 is foarsjoen yn in tebekgong fan jild foar de fergunningferliening. 11. Op grûn fan de hifking (2010) wurdt gjin enerzjy mear stutsen yn de JKK-oardering. Gjin aksje 12. Foar it waadrinnen sil in nije oardering opsteld wurde en oan jimme Steaten foarlein. 13. De útfiering fan de Mynbouwet wurdt fuortset troch it ministearje fan EL&I fan advizen te foarsjen. Wy sille meiwurkje oan it formalisearjen fan sâltwinning ûnder de Waadsee. 14. Oan it ta stân kommen fan in nije Natuerwet (it gearfoegjen fan de Nb-wet, de FFW en de Boskwet) en de desintralisaasje fan taken, ûnder oare it Faunafûns, wurdt meiwurke. (Budzjet)subsydzje-ynstellings Natuer en Lânskipsbelied 15. Der komme gaadlike ôfspraken foar de útfiering fan natuer- en lânskipsbelied mei de budzjetsubsydzjeynstellings: It Fryske Gea, IVN, LBF, krekt as mei BoerenNatuur, BFVW, SANL en NFW. 16. Yn dat ramt fiere IFG, LBF en IVN ûnder oare de neikommende taken út: it behear fan natuergebieten, de ynformaasjefoarsjenning, foarljochting en edukaasje en it útfieren fan projekten en/of it begelieden fan oaren by de tarieding en útfiering fan lânskipsprojekten. 17. Foar BoerenNatuur en BFFW giet it om aktiviteiten op it mêd fan greidefûgelbelied en agrarysk natuerbehear en by SANL en NFW om agrarysk natuer- en lânskipsbehear. 31

32 Taljochting Ad /4/5/6 Omdat de financiële uitwerking van het Natuurakkoord tussen Rijk en provincies meer tijd vergt dan verwacht, ontstaat vertraging bij de onderwerpen die met Natura 2000 in verband staan. De complexiteit van de PAS maakt dat de uitwerking van een aantal aspecten duidelijk meer tijd vergt dan geraamd. Het gaat dan zowel om de opstelling van de beheerplannen N2000 als om het afsluiten van de PAS. Wij kunnen die vertraging niet beïnvloeden. Het Rijk komt langzaam tot besef dat de planning aangepast dient te worden. Voor de uitvoering van de beheerplannen Natura2000 (incl. PAS-maatregelen) stelt het Rijk middelen beschikbaar. Twee tranches zijn reeds ontvangen (totaal 1,46 mln). Duidelijk is dat door de vertraging bij ontwikkeling van de PAS en de vaststelling van de beheerplannen N2000 ook de uitvoering van de Natura2000 beheerplannen niet of in een enkel geval slechts beperkt van start is gegaan. In bijgevoegd begrotingswijziging wordt voorgesteld de ontvangen Rijksmiddelen door te schuiven volgens een voorlopig kasritme. Ad Naast de aanpassing ontheffingen i.v.m. het ganzenakkoord, wordt ook de Verordening schadebestrijding dieren Fryslan zal woren aangepast. Ad Hierover wordt intensief overlegd met de wadlooporganisaties. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Natuer EHS realisaasje werhifking Natuer op de Kaart jout alle pm* pm pm pm Natuer oankeap en ynrjochting Opgestelde Beheerplannen Natura2000 waarvoor Fryslan voortouwnemer. Natuer Griene wetten op e tiid en sûnder foarmflaters * Útfieringsprogramma is noch net opsteld jierren de stân wer Stân 2011 = 1 klear (net fêststeld) % bliuwt it stribjen 95% 95% 95% 95% Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild Belied lânskip 1. It yn stân hâlden fan lânskiplike kearnkwaliteiten en draachflak lânskip. 2. It stypjen fan draachflak en it fuortsterkjen fan kearnkwaliteiten yn nasjonale lânskippen. 3. Romtlike ûntjouwings, mooglik mei behâld en fersterking fan lânskiplike kearnkwaliteiten. 4. Yn byld krije fan wat de kwaliteit fan de lânskipseleminten is. Taljochting Ad Door gebrek aan financiën bij gemeenten en partners is nog geen begin gemaakt met de ontwikkeling van een integrale visie op het landschap van de Noardlike Fryske Wâlden. Ad Voor het beheer versterking van het landschap zijn de eerste contracten in het kader van het Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik ten uitvoer gebracht. Het verwerven van het private deel van de financiering gaat in deze onzekere tijden zeer moeizaam en zal eind 2013 niet op het peil zijn zoals bij de beschikking in de pilot is afgesproken. De uitvoering van het landschapsbeheer wordt weer van het rijk bij de provincies teruggelegd. Voor het beheer van landschapselementen zal een kader geformuleerd worden in het Uitvoeringskader Landschap van de Nota Natuer en Lanlik gebiet. 32

33 (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Lânskip Lânskip Lânskipseleminten en steat fan ûnderhâld yn byld Regionale útwurking Grutsk op e romte Stekproef fêstlizzing nulsituaasje kwaliteit lânskipseleminten nei lânskipstype Tal gemeenten (of oerflakte) dat meidocht oan regionale útwurking p.m. p.m. p.m. p.m. Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.3 Belied lânbou, uitvoering Landbouwagenda It belied foar de tige grutskalige melkfeehâlderij en de yntinsive feehâlderij is op en nij yn besjoen. 1.2 De provinsje hat belied foar it werombringen fan de ljochtútstjit fan lisboksstâlen en kassen formulearre. 1.3 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer de teelt fan genetysk modifisearre gewaaksen yn Fryslân. 1.4 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer klimaatbestindige lânbou en it kearen fan of it omgean mei it fersâltsjen troch de lânbou. 2.1 De tariedings dy t fanneden binne om yn 2014 úteinsette te kinnen mei in grutter en breder pakket fan maatskiplike tsjinsten, binne klear. 2.2 Alle Fryske gemeenten passe de wurkwize fan de Nije Pleats ta. Alle grutte bouplannen yn de agraryske sektor ferrinne neffens dy wurkwize. Der binne mei stipe fan de provinsje op syn minst fiif projekten útfierd dy t bydrage oan de ûntwikkeling en tapassing fan kennis en ynnovaasjes op it mêd fan lânbou en romtlike kwaliteit. 2.3 Twatredde fan de ferplichtings dy t yn it bestjoersakkoart ILG foar struktuerfersterking fan de lânbou fêstlein binne, is útfierd. Op grûn fan it nije lânboustruktuerûndersyk is ús strategy foar struktuerfersterking fan de lânbou by de tiid brocht. 2.4 Foar it glêstúnbouûntwikkelingsgebiet Waadglês binne alle tariedings troffen foar it fêstigjen fan bedriuwen. 3.1 Troch de hiele provinsje hinne binne lokale en regionale enerzjystringen opset en projekten útfierd dy t rjochte binne op de produksje fan duirsume enerzjy troch de lânbou. 3.2 Mei yngong fan 2013 is de Dairy Campus operasjoneel. 3.3 Mei finansjele stipe fan de provinsje binne op syn minst tsien projekten útfierd dy t rjochte binne op it duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen. 3.4 Op syn minst ienris yn it jier is der in kampanje om boargers, oerheden en bedriuwen yn Fryslân bewuster te meitsjen fan it belang fan duorsume lânbou én hoe t hja dêr sels oan bydrage kinne. Taljochting 1.1.Begin 2013 is het beleid voor schaalvergroting in de melkveehouderij door PS vastgesteld. In de loop van 2013 wordt de verwerking van dit beleid in de verordening Ruimte voorbereid. Het beleid over de intensieve veehouderij zal in de loop van 2013 worden heroverwogen. 1.2 LTO en de milieufederaties van Groningen en Fryslân stellen in het najaar van 2013 een convenant vast over vermindering van de lichtuitstoot uit ligboxstallen. Met gebruikmaking van dit convenant leggen wij de staten medio 2014 een voorstel voor provinciaal beleid voor. 1.3 Het statenvoorstel over de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen in Fryslân leggen wij begin 2014 aan de staten voor. 1.4 Op klimaatbestendige landbouw en het tegengaan dan wel omgaan met de toenemende verzilting door de landbouw komen wij in de nieuwe landbouwagenda op terug. Deze agenda wordt medio 2014 aan de staten voorgelegd. 2.1 Over de vergoeding voor maatschappelijke diensten is nog geen helderheid. Dat hangt mede af van waar de inzet van Europese POP-middelen voor voor mogelijk wordt. 33

34 2.4 De gronduitgifte stagneert tot heden. Wel is deze zomer door de Waddenglaspartijen met Hartman BV een intentie-overeenkomst gesloten over gronduitgifte in de komende jaren. 2.3 Zodra dit najaar duidelijk is hoe de nieuwe Europese POP-middelen voor ingezet worden, en hoeveel daarvan voor landbouwstructuurversterking beschikbaar komt, wordt nieuw beleid op dat punt aan uw staten aangeboden. We verwachten dat dit medio 2014 mogelijk is. 3.1 De opzet van energieketens blijft traag lopen. Voorgestelde Kabinetsplannen kunne daar verandering in brengen. Op 1 september is de regeling "asbest eraf - zonnepanel erop" gestart, die de asbestsanering en plaatsing van PV-panelen stimuleert. Het kan dan voor landbouwers interessanter worden om zonnestroom aan lokale coöperaties en/of burgers zonnestroom te leveren. 3.2 In augustus is de bijdrage van rijk, provincie en gemeente Leeuwarden aan de Dienst Landbouwkundig Onderzoek beschikt. De nieuwbouw van de Dairy Campus kan nu los. In de bestaande gebouwen worden al verschillende innovatieprojecten uitgevoerd. 3.4 Er hebben zich nog geen initiatiefnemers voor een campagne zoals bedoeld in de Landbouwagenda aangediend. Gesprekken hierover met LTO Noord Fryslân en de Friese Milieu Federatie hebben tot heden ook niets opgeleverd. Visserij Er wordt op dit gewerkt aan een startnotitie voor visserij. Deze startnotitie voor visserij zal nog dit jaar aan de griffie worden aangeboden. D.m.v. de startnotitie moet duidelijk worden of er beleid gewenst is voor visserij. Bij de behandeling van de laatste nota voor visserij is door de Staten besloten geen beleid vast te stellen. Op basis van de startnotitie zal duidelijk worden of hier verandering in moet komen. (Prestaasje)yndikators Underwerp Yndikator Lânbou 1 Tal boeren dat blau-griene tsjinsten leveret, tal hektares en kilometers dêrmei anneks 2 Tal hektares dêr t struktuerfersterkjende maatregels foar útfierd binne 3 Tal hektares grûn dat foar Waadglês útjûn is 4 Tal lânbou- en enerzjyprojekten dat útfierd is 5 Tal projekten duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen, dat stipe is mei útsplitsing fan biologyske projekten 6 Minimaal oanpart fan de jierlikse middels foar kennis en ynnovaasje ornearre foar de biologyske lânbou Nulmjitting yn 2012 Doelwearden pm p.m. p.m. p.m /15 10/2 10/2 10/2 12% 12% 12% 12% Taljochting 1. In 2012 was er voor ha aan weidevogelbeheercontracten afgesloten, voor akkervogelbeheer was dat 90 ha en voor botanisch beheer 2480 ha. Verder werden voor 120 ha en 175 km aan landschapsbeheerpakketten afgesloten. Voor ganzengedoogbeheer was er voor ha aan contracten afgesloten. Per eind september lopen hiervan voor ha de contracten af. Daarnaast sloot de provincie zelf, buiten SNL om, voor 25 ha contracten af voor plas dras en voor 450 ha contracten voor flexibel hoger waterpeil. Buiten de gebieden met weidevogelbeheer worden voor.. ha vergoedingen voor plas dras en hogere waterpeilen verstrekt. Afgezien van enkele pilots die Wetterskip Fryslân uitvoert met (blauwe) waterdiensten zijn er geen andere vormen van blauwgroene diensten bekend, die boeren in Fryslân tegen vergoeding uitvoeren. 2. In 2013 is tot augustus 645 ha via het Kavelruibureau geruild, in 2011 en 2012 was dat 1650 resp ha. 3. In 2013 is nog geen grond voor Waddenglas uitgegeven. 4 t/m 6. Totaal zijn er in 2013 (tot augustus) voor 14 landbouw-innovatieprojecten beschikkingen afgegeven, waarvan 1 landbouw-energieproject en 6 biologische projecten. Hiermee was ca. 1 miljoen gemoeid (FYLG en POP voor landbouw), waarvan 0,2 miljoen (19%) voor biologische projecten. 34

35 Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.4 Yntegrale plattelânsûntjouwing Beliedsnota Plattelân (BNP) 1. Yn 2013 geane wy fierder mei de útfiering fan de Beliedsaginda Plattelân (BNP). It jild dêrfoar sit yn 2013 noch yn it pmjp. Mei yngong fan 2014 is it jild net mear opnommen yn it pmjp, mar is in nij budzjet fan 3 mln. it jier. 2. Der wurde yn 2013 projekten ûntwikkele dy t liede ta fernijing fan de plattelânsûntjouwing. Spearpunten binne it omgean mei krimp, duorsumens, lytse wurkgelegenheid, streekprodukten. 3. Yn 2013 wurdt ek yn it ramt fan de yntegrale Beliedsaginda Befolkingsûntjouwing Fryslân ekstra ynset op de leefberens fan de doarpen. 4. Yn 2013 wurkje wy it Waarglês, de monitor leefber plattelân fierder út. Wy sykje noch nei yndikatoaren foar it mjitten fan de sosjale gearhing. Budzjetsubsydzje-ynstelling 5. Wy soargje foar adekwate ôfspraken oer de stipe fan de doarpsbelangen en oare groepen op it Fryske plattelân by it befoarderjen fan leefberens. 6. Doarpswurk wurdt subsidiearre foar it jaan fan sokke stipe. Ien fan de provinsjale spearpunten der t Doarpswurk oan wurket is duorsumens en doarpen. Plattelânsprojekten 7. It jier 2013 is it lêste fan it rinnende pmjp. Om foar de doer fan de rintiid genôch tiid oer te hâlden om de projekten konkreet ek út te fieren en op e tiid ôfrekkenje te kinnen, sille der yn 2013 mar twa tenders iepensteld wurde. Om dy reden en fanwegen útputting fan guon pmjp-doelen, sil de projektomset yn 2013 mei-inoar leger wêze as yn de foargeamde jierren, sa n 15 oant 20 miljoen is de rûzing. Dat slút goed oan by it feit dat 2013 feitliken in oergongsjier is nei de nije wurkwize mei streekaginda s. Yn 2013 is in soad ynset fanneden om de aginda s op e tiid operasjoneel te krijen en de útfieringsorganisaasje op te setten. 8. Yn 2013 fiere wy in klanttefredenheidsûndersyk út oer de perioade Dat is in werhelling fan eardere ûndersiken oer de perioaden en Ein 2013 sette wy útein mei de einrapportaazje oer de folsleine twadde perioade fan Plattelânsprojekten: Streekaginda s 9. Yn 2013 slute wy de tariedings ôf foar it wurkjen mei streekaginda s yn de fiif plattelânsgebieten. De streekaginda s wurde foar fêststelling oan de dielnimmende partijen oanbean en de útfieringsorganisaasje wurdt ynrjochte. Mei yngong fan 1 jannewaris 2014 sille de aginda s en de útfieringsorganisaasje operasjoneel wêze moatte, om t in soad Europeeske, nasjonale en provinsjale programma s foar it plattelân ein 2013 ôfrinne en nije programma s yngeane. Taljochting No t de Beliedsnota Plattelân klear is, sette wy mei faasje útein mei de útfiering. Der wurdt û.o. wurke oan in oanpaste feroardening, fierdere útwurking fan it Waarglês en in útfieringsplan Dit alles ek yn gearhing mei de Streekaginda s. 35

36 (Prestaasje)yndikators: Útfiering pmjp Nr. Doel/ûnderwerp Prestaasje Prognoaze 2013 prestaasjes jild 1. Grûnôfhinklike lânbou Utfiering Kavelruil (sjoch par. 5.3) 2. Net-grûnôfhinklike lânbou Utfiering besteande plan glêstúnbou Seisbierrum (sjoch par. 5.3) 3. Duorsum ûndernimmen Utfiering Lânbou-aginda (sjoch par. 5.3) 4. Kennis en ynnovaasje en it Utfiering Lânbou-aginda (sjoch par. 5.3) fuortsterkjen fan de lânbou 5. Fiskerij De plysje is mei t antyfiskstrûperijtiim opholden. 6. Realisaasje EHS Wy sille allinnich fierder mei rinnende projekten. Yn 2013 giet it dan om likernôch 650 ha oan yn te rjochtsjen EHS. Earst as der middels út grûn-foar-grûn beskikber komme sille nije ha s yn besit nommen en ynrjochte wurde kinne foar de nije natuer. De klam leit op it heljen fan ynternasjonale ferplichtings yn it ramt fan N2000 en KRW. It ryk betellet noch hieltyd it behear. 7. Natuer bûten de EHS Natuerbehear bûten de EHS komt net mear yn e beneaming foar behearsubsydzje. Agrarysk natuerbehear bûten de EHS giet nei it Ryk. De provinsje betellet allinnich noch it natuerbehear en it agrarysk natuerbehear yn it ramt fan de EHS. Mei it each op de prioriteiten dy t it ryk ús oplein hat, sille alle beskikbere middels foar natuer ynset wurde foar it ôfhanneljen fan besteande natuer en oangiene ferplichtings. 8. Natuer, oars Yn 2013 wurdt de notysje Greidefûgellânskippen útfierd (wurdt opsteld yn 2012) 9. Miljeukwaliteit EHS/Fûgelen Habitatrjochtline/Nb-wet 2 projekten op de Waadeilannen Ynrjochtsjen mjitnet ferdroeging 10. Nasjonale Parken Skiermûntseach en Âlde Feanen Fuortsetting fan it belied fan ûntwikkeling en behear fan de natuer yn de beide Nasjonale Parken, mei romte foar projekten foar foarljochting en edukaasje, op de natuer rjochte rekreaasje en ûndersyk en effektmjitting fan de natuer yn de parken. 11. Beskerming fan soarten / 2-3 projekten oanpak leefgebieten 12. Regionale wettersystemen 4-5 projeken 13. Wetterkwaliteit 12 nije synergyprojekten 14. Duorsum boaiemgebrûk Útfiering fan de boaiemfisys 15. Boaiemkwaliteit Sjoch par. 4.3 fan de begrutting (sanearring) nft 16. Rekreatyf Grien 2 ha grûn ynrjochtsje foar deirekreaasjefoarsjennings yn de neiste omnkriten fan doarpen en stêden 17. Ûntwikkeljen en fuortsterkjen fan de tagonklikens (rûtenetwurken) 18. Behear rekreaasjefoarsjennings yn it ramt fan de EHS 19. Fuortsterkjen en ferbetterjen fan it toeristyske foarsjenningsnivo 10 kilometer ûntwikkele of ferbettere provinsjale rûtenetwurken ûnderdiel fan de doelstelling behear fan de EHS (doelstelling 6). 10 projekten sjoch 6 Behear EHS 36

37 (Prestaasje)yndikators: Útfiering pmjp Nr. Doel/ûnderwerp Prestaasje Prognoaze Lânskip (generyk) 5 projekten 21. Argeology 2 projekten 22. Nasjonale Lânskippen Noardlike Fryske Wâlden en Súdwest- Fryslân 0 projecten. Projekten yn de Nasjonale Lânskippen kinne meinaam wurde by Lânskip Generyk 23 Stichting Lânskipsbehear Jierliks subsydzje Fryslân 24. Behear lânskip Ûnderdiel fan de doelstelling behear fan de EHS (doelstelling 6). 25. Ferbetterjen fan de leefberens fan it plattelân 10 doarpshuzen 15 leefberheidsprojekten fan ûnderen op 10 projekten leefberheidsprojekten op provinsjale skaal sjoch 20 lânskip generyk sjoch 6 Realisaasje EHS 26. Ferbetterjen fysyk 0 projekten (gjin middels mear beskikber) Ôfsletten wenfermidden 27. Ferbetterjen fan de 0 projekten (gjin middels mear beskikber) NVT berikberens 28. Stimulearjen en 20 projekten ferbreedzjen fan de plattelânsekonomy 29. Erfgoed en 3 projekten monumintesoarch 30. Kultuer 5 projekten 31. Plattelânsprojekten, LEADER LEADER-systematyk yn de 5 Fryske Plattelânsgebieten 32. Proseskosten Om it pmjp út fieren, meitsje wy kosten dy t net streekrjocht oan in spesifyk doel tarekkene wurde kinne. Efterôf wurde dy kosten oan de ôfsûnderlike doelen tarekkene. 33. Grûnmobiliteit De besteande foarrie (ruil)grûn ôfbouwe troch safolle mooglik grûn te ferkeapjen oan natuerbehearders en agrariërs. Taljochting Het pmjp loopt in 2013 af. Projecten kunnen nog tot eind december in gang worden gezet, waarna ze uiterlijk eind 2015 moeten zijn afgerond. De uitvoering van het pmjp in 2013 loopt tot nu toe op schema. Samen met Dienst Landelijk Gebied is de planning van de nog lopende landinrichting- en gebiedsontwikkelingsprojecten tegen het licht gehouden. Als uitvloeisel hiervan zijn de resterende ILG-middelen in kasritme gezet, zoals ook was aangekondigd in de 1e berap. Hiervoor is een begrotingswijziging opgesteld. Er zal nog een laatste bijstelling van het jaarprogramma plaatsvinden. Dit gaat deels om een herschikking van beschikbare middelen zodat deze zo effectief mogelijk ingezet worden. Maar vooral om het inzetten van middelen die vrijvallen doordat projecten op een andere manier (bijvoorbeeld met middelen uit het Lente-akkoord) gefinancierd kunnen worden of minder gekost hebben dan geraamd. In de bijstelling wordt een afweging gemaakt hoe de vrijvallende middelen ingezet kunnen worden. In overweging te nemen opties zijn aflossing van de Balanspost Grond voor Grond, en de realisatie van natuur- en andere projecten. De belangrijkste criteria bij deze afweging zijn: het project draagt voldoende bij aan de te realiseren prestaties in het kader van het pmjp de uitvoering kan nog dit jaar in gang gezet worden 37

38 de mate van urgentie II Ynvestearrings Oersjoch foarrie Ynvestearringskredyt Grûn op Jierlikse foarrie ha, yn trochsneed, neffens PSbeslút Lânbou + EHS yn ramt gebietsûntwikkeling Tal ha Oankeap / ferkeap Bedrach Ûnderdiel Oankeap 719, mln. Grûn 5,5 mln. Gebouwen Ferkeap 231,6 10,08 mln. Grûn 2,6 mln. Gebouwen ,3 EHS Oankeap ,1 9,2 mln. Grûn 0,43 mln. Gebouwen Ferkeap 319,6 5,5 mln. Grûn 0,43 mln. Gebouwen ,5 Kavelruil Oankeap ,1 3,8 mln. Grûn 0,50 mln. Gebouwen Ferkeap 87 3 mln. Grûn 0,50 mln. Gebouwen ,1 Foarútrinnend Oankeap ,7 5,7 mln. Grûn ynkl. gebouwen Ferkeap 13 0,36 mln. Grûn ,8 Mei-inoar ,7 38

39 Rapportaazje Balânspost Grûn-foar-Grûn Om t de provinsje as gefolch fan it Ûnderhannelingsakkoart Natuer de ferplichtings foar oankeap en ynrjochting EHS foarfinansierje moat, is ein 2012 by wize fan ynterne liening in balânspost grûn-foar-grûn yn de begrutting opnommen. Dy liening bedraacht op syn meast 22,5 miljoen en moat yn tsien jier ôflost wurde. Ôfpraat is dat by de P&C-ynstruminten oer de útjeften en de ôflossing fan de liening ferslach útbrocht wurdt. De stân fan saken op is: Útjeften Ôflossing Saldo Stân op 1 jannewaris Realisaasje oant/mei Stân op Der wurdt in portefúljestrategy Grûn makke foar it folsleine grûnbesit foar de doelrealisaasje lânbou, natuer en lânskip, sawol fan de provinsje as fan it Ryk (BBL). Ûnderdiel dêrfan binne dan ek de grûnen dy t as dekking tsjinje foar de ôflossing fan de liening. De portefúljestrategy is yn konsept ôfsletten. De hierboven genoemde portefeuillestrategie leidt in 2013 nog niet tot aflossing op de balanspost omdat er nog geen in aanmerking komende gronden worden verkocht. Eind september zal GS een besluit nemen over een laatste bijstelling van het jaarprogramma van het pmjp. Hierbij zal GS in overweging nemen om de aflossing voor 2013 ten laste van dit jaarprogramma te brengen. III Ynset beskikbere middels Eksploitaasje Begrutting 2013 ynkl. fêststelde wizigings Út it finansjeel systeem Útstel Realisaasje Begruttingswiziging op Fêstleine ferplichtings 2013 op 1-9 Prognoazes Prognoaze noch út te jaan Prognoaze saldo jierstikken 2013 Bedraggen x 1.000,- Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Oerrinnende passiva Baten mei-inoar Lêsten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lêsten mei-inoar Baten - Lêsten

40 Útstel begruttingswiziging: III. A2 ILG III. A3 FYLG III. B2 Gebiedsontwikkeling Centale As III. B3 Gebiedsontwikkeling N381 III. B4 Gebiedsontwikkeling Franekeradeel-Harlingen III. B5 Natuur (Decentralisatie uitkering) III. C5 Europees visserijfonds III. C6 Kavelruil III. C7 Landbouwagenda III. C8 Programmatische aanpak stikstof (PAS) III. C9 nationale parken Tijdelijke beleidsprogramma: Inkomsten: - B4 Gebiedsontwikkeling Franekeradeel-Harlingen Doordat er vertraging is gekomen in de afronding van de contracten, in plaats van 2012 wordt dit oktober 2013, worden de inkomsten ook later bij de provincie geboekt.deze vertraging houdt tevens in dat de uitgaven die werden verwacht werden, dit jaar niet meer plaats vinden. De uitgaven op de inkomsten dienen derhalve doorgeschoven te worden naar het volgende jaar. Uitgaven: Hiervoor zijn diverse begrotingswijzigingen aangeleverd. Hieronder een overzicht. Totaaloverzicht begrotingswijzigingen: A2 Kasritmeverschuiving ILG A3 Kasritmeverschuiving FYLG A3 Kasritmeverschuiving FYLG meegenomen bij begrotingswijziging Polderhoofdkanaal (zie progr.6) B2 Gebiedsontwikkeling De Centrale As B3 Gebiedsontwikkeling N , ,00 B5 DU Natuur: Lente-akkoord projecten C5 Cofinanciering Europees Visserijfonds C6 Kavelruil C7 Landbouwagenda C8 Programmatische aanpak stikstof (PAS) C9 Nationale Parken overgang Totaal A.2 Kasritmeverschuiving Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG): In het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) loopt nog een aantal landinrichtingsprojecten. Deze projecten moeten in 2015 zijn afgerond. Het Rijk heeft restant van de middelen voor deze projecten in 2013 aan de provincie beschikbaar gesteld. Bij de 1e bestuursrapportage is aangekondigd dat samen met DLG in de eerste helft van 2013 de toedeling en het kasritme van deze middelen bepaald zou worden. Op basis daarvan zou bij de 2e bestuursrapportage een begrotingswijziging aan PS worden voorgelegd. 40

41 A3 Kasritmeverschuiving FYLG: Er is nog een kleine aanpassing in het kasritme nodig om begrotingsruimte en kasuitgaven met elkaar in evenwicht te brengen. Kasritmeverschuiving FYLG - Polderhoofdkanaal: Vanuit het FYLG wordt een bijdrage gegeven aan de natuurcompensatie voor het Polderhoofdkanaal. Een deel van deze bijdrage zou al in 2013 worden geleverd. Omdat de Raad van State nog geen uitspraak heeft gedaan, moet deze doorgeschoven worden naar volgend jaar. B2 Gebiedsontwikkeling De Centrale As: Vanuit programma 5 wordt een bijdrage verleend aan het realisatieproject De Centrale As voor de gebiedsontwikkeling. Het wegenproject zorgt voor de realisatie van de maatregelen. Om de maatregelen te kunnen realiseren is grond nodig. Als gevolg van de vertraging die optreed in de grond- en vastgoedverwerving ten behoeve van de Gebiedsontwikkeling De Centrale As, vertraagt ook de aanbesteding van de werken en daarmee realisatie van maatregelen gebiedsontwikkeling. Meer informatie hierover staat in de paragraaf Grote Projecten, Infrastructurele Projecten 5 De Centrale As. B3 Gebiedsontwikkeling N381: Provinciale Staten hebben middelen beschikbaar gesteld voor de gebiedsontwikkeling N381 en deze middelen toegevoegd aan programma 5. De uitvoering van de gebiedsontwikkeling vindt plaats in nauwe samenhang met de aanleg van het wegtracé N381. Elementen van het tracé en gebiedsontwikkeling zijn/worden daarom gezamenlijk aanbesteed. De aanbestedingen vinden wel al in 2013 plaats, maar de eerste (grote) betalingen ten aanzien van de uitvoering zullen naar verwachting in 2014 plaats vinden. B5 Lente-akkoordmiddelen: Het rijk heeft bij het Lente-akkoord voor 5 Friese natuurontwikkelingsprojecten geld beschikbaar gesteld. Dit geld is inmiddels opgenomen in de begroting De planvoorbereidingen zijn in volle gang. Per project zal eind dit jaar een nadere uitwerking ter besluitvorming aan GS worden voorgelegd. Hierbij wordt ook het bijbehorende kasritme bepaald en vastgelegd. C5 Cofinanciering Europees Visserijfonds (EVF): In september 2013 wordt nog een laatste tender gehouden voor het Europees Visserijfonds. De provincie dient hier cofinanciering tegenover te stellen. De projecten zullen echter pas in 2014 worden beschikt, en de provinciale cofinanciering zal daarom ook pas in 2014 worden opgevraagd. C6 Kavelruil: Dit jaar zullen alle middelen die voor kavelruil beschikbaar zijn, wel opengesteld worden, maar nog niet in hun geheel worden verplicht of uitbetaald. Hierdoor moet een deel van de middelen doorgeschoven worden naar Dit is ook nodig om te voorkomen dat er in afwachting van de start van het Europese Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP III) dat halverwege volgend jaar van start gaat, een gat in de uitvoering van kavelruilen ontstaat in de 1 e helft van

42 C7 Landbouwagenda: Voor de landbouwagenda zijn diverse projecten in voorbereiding. Het gaat om meerjarige projecten, waarvan de voorbereiding veel tijd vergt. Alle projecten die nu nog in voorbereiding zijn, worden voor eind 2013 verplicht en opgestart, en zullen in 2014 of 2015 worden afgerond. Om deze projecten te kunnen dekken, dient een deel van het budget voor de landbouwagenda doorgeschoven te worden naar 2014 en 2015 op basis van het kasritme van de projecten. C8 Programmatische aanpak stikstof (PAS) C9 Nationale Parken overgang: Om tijdig in te spelen op een aantal vragen en organisatorische beslissingen is er voor gekozen het onderzoek naar de eigen organisatie van de parken niet langer uit te stellen en nu reeds in 2013 op te starten. Daarom moet een deel van de middelen naar voren gehaald worden. 42

43 3.6 BELEIDSPROGRAMMA 6 ECONOMIE, TOERISME EN RECREATIE Portefeuillehouders: de heer J.H.J. Konst, de heer J.A. Jorritsma, mevrouw S.A.E. Poepjes, mevrouw C. Schokker-Strampel en mevrouw J.A. de Vries I Stand van zaken gewenste resultaten In dit beleidsveld wordt gerapporteerd over drie (watertechnologie, agrofood en zorgeconomie) van de vijf economische speerpunten en over het generieke beleid. Over de twee andere speerpunten wordt gerapportereerd in respectievelijk 6.2. (toerisme) en 6.3. (duurzame energie). Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 6.1. Bedrijvigheid 1. Speerpunt Watertechnologie 1.1. Wij faciliteren de valorisatie van de excellente kennispositie naar meer bedrijvigheid en werkgelegenheid Door actieve projectverwerving en adviezen zorgen wij dat de aanwezige Europese, nationale en regionale goed worden benut Wij stimuleren en faciliteren de samenwerking in het watertechnologiecluster Wij spelen een actieve rol in de internationale profilering en branding van de Europese watertechnologiehub. 2. Speerpunt Agrofood 2.1. Projecten initiëren en verwerven die bijdragen aan een duurzame, innovatieve voedselketen Ondersteuning van het onderwijsveld, de kennisinstellingen en het bedrijfsleven om een stevige, flexibele kennisinfrastructuur voor de agrofood op te zetten (van mbo tot WO) We werken aan een loket voor het bedrijfsleven in de agro-foodsector voor het optimaliseren van kennisvalorisatie. 3. Speerpunt Zorgeconomie Samen met andere partijen zetten we in op het ontwikkelen van (internationale) clusterprojecten en pilots. 4. Generiek beleid 4.1. Projecten initiëren en verwerven die de aansluiting tussen economie en arbeidsmarkt bevorderen Er is (in 2013) meer duidelijkheid over de Europese (o.a. EFRO, interreg) gelden Verdere verkenning samenwerking met F4 inzake het economisch beleid In 2013 wordt besloten of en hoe er verder wordt gewerkt binnen de convenanten A7 en Westergozone Verdere samenwerking binnen het Ondernemersplein Fan Fryslân 5. Grote projecten > zie paragraaf grote projecten 43

44 Toelichting 1.1. Watertechnologie / valorisatie Het onderzoek van de Noordelijke Rekenkamer naar de noordelijk kennisclusters vergt vanwege de complexiteit en de noodzakelijke afstemming veel tijd van de beschikbare formatie voor het thema watertechnologie. Extra inzet wordt ook gevraagd voor het opstellen van een programma watertechnologie in het kader van de NUON-middelen. Daarnaast wordt de capaciteit ingezet voor het verwerven van projecten voor de de procesgelden watertechnologie, de Green Deal Water en de SNN-tender en de beleidsadvisering op het gebied van watertechnologie. Zoals in de eerste Berap reeds is gemeld is daarom de behandeling van het valorisatieprogramma watertechnologie (één van de uitwerkingen van de economische beleidsvisie) verplaatst van het najaar van 2013 naar het tweede kwartaal van Het opstellen van het programma watertechnologie vraagt om een goede voorbereiding Watertechologie / Europese De van de Europese structuurfondsen voor Noord-Nederland zullen aanzienlijk afnemen in de periode Het watertechnologiecluster is kansrijk voor de verwerving van andere (o.a. Horizon 2020 en onderwijsfondsen). Goede projectvoorstellen en internationale partnerships zijn een noodzakelijke, doch niet voldoende voorwaarde. Er zal geconcurreerd moeten worden met anderen en we zijn afhankelijk van de beslissing van derden. Hiervoor is een werkwijze nodig vergelijkbaar met de huidige werkwijze van Interreg. De provinciale organisatie is hier qua formatie, beleid, tijd en geld niet op ingericht. 3. Zorgeconomie Aan het verwoorde resultaat om samen met andere partijen in te zetten op het ontwikkelen van internationale clusterprojecten en pilots kunnen we nu geen uitvoering geven. We gaan eerst het complete speelveld in kaart brengen inclusief de rol die wij kunnen spelen, alvorens een besluit te nemen over het opstellen van een zelfstandig uitvoeringsprogramma zorgeconomie. Ten aanzien van de ontwikkelingen binnen de formatie en de inhoud van de verschillende uitvoeringsprogramma s willen we graag verwijzen naar een tweetal brieven die hierover naar PS zijn verstuurd (kentekens: en ). 4.4 Generiek beleid / A7/Westergo Op 19 juni 2013 hebben de stuurgroepen A7- en Westergozone besloten de convenanten van de kernzones A7- en Westergozone uit te dienen tot eind 2013, maar niet te verlengen. Een en ander is besloten op basis van een evaluatierapport. Uit de evaluatie blijkt dat partijen de economische kernzones een achterhaald instrument vinden. We onderschrijven dit besluit en daarom wordt per 31 december 2013 het projectbureau A7-Westergozone opgeheven. Lopende trajecten die nog om begeleiding vragen zullen de komende tijd worden afgewikkeld. Hiervoor is binnen het bestaande budget nog ruimte. Het restant budget budget van 2013 wordt doorgeschoven naar Begrotingswijzigingen zijn bijgevoegd Ondernemersplein In het Ondernemersplein werken de Kamer van Koophandel, NOM, Syntens en de provincie samen. Het convenant tussen de vier partijen over de samenwerking in het Ondernemersplein loopt eind 2013 af. Over de rol van de provincie na 1 januari 2014 is nog geen besluit genomen. Dit is mede afhankelijk van het fusieproces tussen Kamer van Koophandel en Syntens die zich nadrukkelijker willen manifesteren via het Ondernemersplein. Het is de verwachting dat de provincie zich gaat terugtrekken als partner en meer op afstand gaat staan. 44

45 5. Grote projecten Bij dit beleidsveld (6.1.) hoort een aantal grote projecten, waarover in de paragraaf grote projecten wordt gerapporteerd. We noemen ze hier alleen bij naam: Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) Europese watertechnologiehub Toekomst Afsluitdijk Dairy Campus Fryslân Breedbandinfrastructuur in Fryslân Ecosysteem (innovatiecluster) Drachten Doefonds (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Watertechnologie Agrofood Economie en Arbeidsmarkt Langjarige financiering Wetsus geregeld Aantal projecten Meer bedrijvigheid en werkgelegenheid Aantal projecten (projecten in de keten en crosssectorale projecten) Projecten op het gebied van aansluiting economie en arbeidsmarkt geregeld 5 stijging Prognose 2013 Geregeld 5 Stijging Toelichting De prognose ten aanzien van het thema economie en arbeidsmarkt is één lager, vanwege het niet doorgaan van het project stainless steel. Voor dit project was geen voldoende draagvlak bij het bedrijfsleven in de roestvaststaalverwerkende industrie. 45

46 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Toerisme en recreatie 1. programma Fryslân Topattractie Nieuw programma Fryslân Topattractie Wij bereiden een nieuw programma Fryslân Topattractie voor. Ter voorbereiding op het nieuwe programma worden verschillende beleidsonderzoeken geïnitieerd en uitgevoerd Toeristisch programma Wadden We starten met projecten die passen binnen het uitvoeringsprogramma Wadden (voor Friese eilanden en Friese kustgemeenten). De Duurzame Toerisme Strategie Waddenzee Werelderfgoed zal in een projectenplan worden vertaald. We starten met het aanjagen van projecten die aansluiten op de strategie Speerpunt Elfsteden We starten met projecten die passen binnen het speerpunt Elfsteden. De activiteiten en maatregelen vinden vooral plaats via marketing en informatieverstrekking en het stimuleren van arrangementontwikkeling Speerpunt Friese Wouden We starten met projecten die passen binnen het speerpunt Friese Wouden. De uitwerking van het speerpunt Friese Wouden zal vooral aansluiten op ontwikkelingen die nu al in het gebied plaatsvinden, van onderen op. Verder zal worden voortgeborduurd op de door het gebied opgestelde regioprofilering. 2. Het Friese Merenproject Dit project kent drie specifieke onderdelen: grenzeloos varen, stimuleren van bestedingen aan de wal en mitigatie, ecologie & duurzaamheid. Het Friese Merenproject staat beschreven in de paragraaf Grote projecten. 3. Fan Fryslân Fan Fryslân verzorgt de algehele promotie van Fryslân en bundelt bestaande initiatieven en organisaties. Er wordt gewerkt aan het vergroten van het draagvlak en de naamsbekendheid binnen en buiten de Provincie. Toelichting Nieuw programma Fryslân Topattractie Wij werken op dit moment aan het Uitvoeringsprogramma Recreatie en Toerisme De onderzoeken zijn inmiddels uitgevoerd. Dit programma zal bestaan uit vier kernthema s, namelijk: Internationalisering Innovatie Recreatieve basisinfrastructuur Kwaliteitsverbetering en duurzaamheid Wij streven ernaar u dit programma in het najaar toe te sturen. Ontwikkelingen Marketingorganisatie De kwartiermaker heeft half juni zijn advies beschikbaar gesteld. Gedeputeerde Staten heeft op 2 juli hiermee ingestemd. Sindsdien wordt gewerkt aan de implementatie aan een brede regiomarketingorganisatie die de bestaande marketinginitiatieven zal gaan vervangen. De verwachting is dat de nieuwe organisatie vanaf 1 januari 2014 van start kan gaan. 46

47 6.2.3 Speerpunt Elfsteden Wij hebben ingezet op het project Bevroren Schoonheid. We hebben hiervoor echter niet bij alle Elfstedengemeenten de handen op elkaar gekregen. Het project is daarom niet doorontwikkeld. 3. Fan Fryslân Het grootste deel van de productbegroting wordt conform uitgevoerd. Voor wat betreft de inzet op de thema s wonen en studeren zijn de middelen niet toereikend om een volledige campagne te kunnen voeren. Daarom worden deze thema s in beperkte mate met andere betrokkenen uitgevoerd. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Fryslân Topattractie Uitvoeringsprogramma Wadden in uitvoering genomen Uitvoeringsprogramma Elfsteden in uitvoering genomen Uitvoeringsprogramma Friese Wouden in uitvoering genomen Friese Merenproject In uitvoering genomen masterplannen voor watersportkernen In uitvoering genomen masterplannenvoor toegangspoorten Starten met aantal vaarroutes voor elektrische boten in uitvoering genomen Prognose 2013 in uitvoering genomen Zie paragraaf Grote projecten Fan Fryslân Aantal mensen dat Fryslân associeert met innovatie Verbonden donateurs/partners aan FanFryslân Aantal organisaties /bedrijven/instellingen dat als afnemer staat geregistreerd c.q. gebruiker van producten en diensten van Fan Fryslân Aantal uitgevoerde campagnes > 12% waarde %

48 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 6.3 Duurzame energie Wij zetten in op het versterken van onze netwerken in Den Haag en Brussel en op het gebied van verdere internationale samenwerking om onze duurzaamheidambities te verwezenlijken Wij continueren onze inzet in de Stichting Energy Valley, waarbij afspraken worden gemaakt over de resultaten voor Fryslân Wij werken aan de oprichting van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy, zie ook paragraaf grote projecten Wij blijven inzetten op twee transitiesporen binnen duurzame mobiliteit, namelijk rijden op groen gas en elektrisch rijden (en varen) We gaan samen met woningcorporaties en gemeenten investeren in het energiezuinig maken van bestaande woningen Wij zetten in op energiebesparing in de landbouw We stimuleren minimaal tien lokale/regionale energieketens voor duurzame energieopwekking in de landbouw, waaronder zonnestroom In samenwerking met gemeenten en energiebedrijven werken we aan de ontwikkeling van warmtenetten Wij zetten in op realisatie van zonnestroom in de gebouwde omgeving Wij faciliteren meerdere innovatieve projecten Het ondersteunen (bij de voorfinanciering) van initiatiefnemers van lokale en kleinschalige initiatieven. Toelichting Ad Wij oriënteren ons op de nieuwe programmaperiode van de Europese Unie voor de periode De kansen voor internationale samenwerking zijn nog onvoldoende benut. Wij zullen hierbij nog scherper focussen in de richting van voor Fryslân kansrijke thema s als kleinschalige, decentrale opwekking van energie en energiebesparing door hier meer gerichte inzet op te plegen. Ad Eind 2013 is een evaluatie gepland met betrekking tot de werkzaamheden van de Stichting Energy Valley. Mede naar aanleiding van het rapport over clusters van de Rekenkamer zal deze zwaarder zijn dan in eerste instantie de bedoeling was. Deze evaluatie zal door een extern bureau worden uitgevoerd. Gelijkertijd wordt er door Lysias een onderzoek gedaan naar de gehele aansturing en financiering van alle noordelijke clusterorganisaties. Wij beoordelen EV in het licht van deze onderzoeken. Ad De afgelopen jaren is gebleken dat de gewenste groei rondom duurzame mobiliteit zeker op het gebied van groengas auto s onvoldoende van de grond is gekomen. Mobiliteit maakt een belangrijk onderdeel uit van het provinciale energiegebruik. In het uitvoeringsprogramma duurzame energie bij de nota Ekonomy hebben we een koerswijziging op dit thema voorgesteld. Ad In de eerste Berap hebben we aangegeven dat corporaties en gemeenten op dit moment minder middelen beschikbaar hebben voor energiebesparende maatregelen, waardoor het gewenste resultaat waarschijnlijk dit jaar niet wordt gehaald. Op 3 juli heeft u extra middelen beschikbaar gesteld voor de versnelde verbetering van de energieprestatie van particuliere woningen. Wij starten nog dit jaar met de uitvoering van de regeling en verwachten dat we 48

49 hiermee een stevige impuls geven aan het aantal verbeterde woningen en de werkgelegenheid in de bouw. Ad Het SER energieakkoord lijkt mogelijkheden te bieden voor lokaal salderen waardoor boeren zonnestroom kunnen leveren aan derden. Op 1 juli is de subsidieregeling Asbest eraf Zonnepanelen erop gestart. De provincie Fryslân heeft circa 1,5 miljoen van het Rijk ontvangen voor uitvoering van deze regeling in 2013 en Het renoveren van staldaken, asbestsanering en investeren in zonnepanelen heeft (in de praktijk) een lange doorlooptijd. Wij stellen daarom voor om een deel van het budget door te schuiven naar Ad In de eerste Berap hebben wij al aangekondigd dat het beschikbaar stellen van de extra middelen in het kader van de lokale en kleinschalige initiatieven nog niet parallel verloopt met de vragen uit de Mienskip. Dit blijkt ook uit een in opdracht van ons uitgevoerd onderzoek. Bij de behandeling van de Begroting 2013 heeft u 1 miljoen extra budget beschikbaar gesteld om initiatiefnemers van lokale en kleinschalige initiatieven niet langer te laten wachten. In het aan u ter vaststelling aangeboden Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie hebben we dit onderwerp ook expliciet opgenomen. Inmiddels zijn we met Enerzjy Kooperaasje Fryslân (EKF) in gesprek om te zien hoe we via hen de kleinschalige initiatieven kunnen ondersteunen. De financiële doorvertaling daarvan zal waarschijnlijk pas in 2014 kunnen plaatsvinden. Gezien de in 2013 gestarte voorbereidingen is het budget in 2014 hard nodig. De EKF werkt voor kleinschalige initiatieven met het Netwerk Duurzame Dorpen en de Friese Milieufederatie samen in de Energiewerkplaats. Ook dit willen we nader ondersteunen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2013 Prognose 2013 Emissiereductie CO2 Besparing CO2 in ton per jaar Verdere Besparing Werkgelegenheid in duurzame energiesector: aantal arbeidsplaatsen Energiezuinige woningen Productie duurzame energie (PJ) naar energiebron Duurzame mobiliteit Duurzame infrastructuur Aantal werkzame personen in de duurzame energie sector Label A,B,C zijn energiezuinige woningen. Aantallen A, B, C labels in Fryslân Duurzame energieproductie in PJ per jaar Aantal voertuigen elektrisch Aantal voertuigen groengas Aantal elektrische vaartuigen Aantal aardgas vulpunten en/of elektrische oplaadpunten voor voertuigen en vaartuigen Stijging werkgelegenheid corporatie woningen particuliere woningen. Verdere Stijging Aardgas voertuig: 14 Elektrisch voertuig: 250 Elektrisch vaartuig: 125 Toelichting Het meten van de CO2 reductie hebben we opgepakt via de CO2-monitor. Deze gegevens zijn niet voldoende betrouwbaar. Betrouwbaarder cijfers komen van CBS, deze cijfers lopen echter een aantal jaar achter. Wij willen ons meer gaan toeleggen op het betrouwbaar maken van actuele Friese economisch relevante data (werkgelegenheid) en op productiecijfers voor duurzame energie. Op dit moment is nog niet te zeggen of er in 2013 een stijging van de werkgelegenheid zal plaatsvinden. Het verder energie zuinig maken van woningen stagneert, omdat woningcorporaties en gemeenten over minder middelen beschikken, zie tevens HF 9.3 ruimte. Overigens hebben wij in ons uitvoeringsplan duurzame energie een 0-meting in 2014 aangekondigd. 49

50 II Investeringen In de paragraaf Grote projecten zijn de investeringen opgenomen. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld 9 Heerenveen, stad van Sport(Nieuw Thialf) Starten met de planologische procedures, het aanbestedingstraject en het voorbereiden van de bouw. Eind 2013 start het bouwproject. De verwachte oplevering is in september University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad 12 Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject GrenzeloosVaren Bestedingen aan de Wal Mitigatie, ecologie en duurzaamheid 14 De Nieuwe Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân 17 Ecosysteem Drachten 18 FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Reserves Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten De kasritmes van de quick wins uit Wurkje foar Fryslân (Samenwerkingsagenda Smallingerland, Subsidieregeling Toerisme Natuurlijk Fryslân en Stagenerende projecten recreatie en toerisme) worden mogelijk dit jaar niet volledig gerealiseerd. Bij de jaarrekening wordt u hierover verder geïnformeerd. 50

51 Voorstel begrotingswijziging: III. A4 Convenant A7/Westergozone III. A5 REP Friese Meren Project III. A6 REP Dairy Campus III. A7 REP rijksbijdrage via provinciefonds III. A8 Friese Meren Project categorie A III. A9 RSP REP Wetsus fase 1 III. B6 Cofinancieringsbudget EFRO-EZ/Waddenfonds/Interreg III. B7 DU Asbest eraf-zonnepanele erop III. B8 Duurzame energie III. B9 Friese meren project categorie B III. C10 Stimulering werkgelegenheid jongeren 51

52 3.7 BELEIDSPROGRAMMA 7 SOCIAAL BELEID EN ZORG Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 7.1 Sociaal Beleid 1. Het Plan van Aanpak Transitie Sociaal beleid en zorg is 24 januari door PS vastgesteld. 2. Jeugd & gezin: In 2013 verbinding realiseren tussen Veiligheidshuis (VH) en de Centra jeugd & gezin middels een pilot 3. GROEI als signaleringsinstrument implementeren voor ontwikkelingsachterstanden bij kinderen in 2013/ Drie (reïntegratie) projecten van het thema Maatschappelijke participatie realiseren in 2013 en Lopende projecten in het sociaal-fysieke en economische domein in de Aandachtsgebieden (Oost en Weststellingwerf) voortzetten. 6. Wonen, welzijn en zorg: Voor alle regio s van Fryslân de alternatieve vervoersdiensten inventariseren. 7. Met betrekking tot het thema Zorg willen wij de uitvoering van zorg, welzijn en andere sociale wetgeving stroomlijnen. 8. In 2013 de visie op het zorglandschap opstellen. Toelichting 1. Provinciale Staten hebben vorig jaar de behandeling van het Plan van Aanpak uitgesteld tot januari 2013, daardoor is vertraging onstaan in de uitvoering. Dat betekent dat de middelen voor 2013 in beperkte mate besteed kunnen worden in het huidige jaar. Zie hiervoor de bijgevoegde begrotingswijziging. U bent per brief, datum 3 september 2013, briefno geïnformeerd over de stand van zaken. 4. Eén van de drie (reïntegratie) projecten van het thema Maatschappelijke participatie is wegens veranderd beleid van de gemeenten in NWF vroegtijdig afgerond omdat gemeenten hiervoor geen middelen meer beschikbaar stellen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden Prognose Jeugd en Gezin Aantal projecten in het kader van het Sociaal 1 Investeringsfonds Aantal (clusters) gemeenten waar de 2 signaleringsmethodiek in de voor- en vroegschoolse educatie Groei in uitvoering is Aantal regio s waar gewerkt wordt met de aanpak 1 Kind in Fryslan Aantal regio s waar verbinding CJG Passend 1 Onderwijs (Adviesburo gedragswerk + Partoer) is gerealiseerd Maatschappelijke Aantal contracten ikv. Social return on investment, 3 participatie waar begeleiding aan gegeven wordt Aantal projecten die gericht zijn op het voorkómen 2 Zorg, welzijn en een leefbare omgeving van overerving van armoede in de Stellingwerven Aantal gemeenten met huistest 5 Inventarisatie vervoerscontracten in de provincie 1 op het terrein van openbaar vervoer en wet maatschappelijke ondersteuning Aantal vervoerspilots 1 Aantal sociale interventies 3 Zorg Aantal projecten 3 Toelichting Zorg, welzijn en een leefbare omgeving: 52

53 De onderhandelingen met betrekking tot de huistest, om woningaanpassing voor senioren te stimuleren, verliepen niet naar verwachting. Gemeenten kunnen er wel voor kiezen individueel dan wel gezamenlijk de huistest in te voeren. De provinciale rol in deze is afgerond. De inventarisatie heeft een andere invulling gekregen en heeft zich gericht op beschikbare alternatieve vervoersmogelijkheden in alle vijf regio s in Fryslân. De uitvoering van de vervoerspilots vindt plaats in programma 2. Wegens vertraging van de uitvoering van het Plan van Aanpak Transitie Sociaal Beleid, als gevolg van uitgestelde behandeling in PS, worden dit jaar geen sociale interventies gerealiseerd. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 7.2 Jeugdzorg 1. Alle kinderen ontvangen tijdig en adequate hulp 2. Een vereenvoudiging van het proces rond de toegang van de zorg, de zogenaamde indicatiestelling door uitvoering van onder meer experimenten; 3. Transitie Jeugdzorg naar Gemeenten 4. Het blijven sturen op goede afstemming tussen de toegang tot de zorg en het zorgaanbod Toelichting Voor de transitie jeugdzorg naar de gemeenten is van het rijk extra geld ontvangen. Bij deze berap stellen wij voor het geld anders in de meerjarenbegroting te zetten, zie de betreffende begrotingswijziging. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Voldoende aanbod aan provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg Geen jongere wacht langer dan 9 weken op provinciaal gefinancierde jeugdzorg, tenzij BJZ vindt dat langer 1 januari 2009: n.v.t. n.v.t. Geen wachtlijsten bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling wachter verantwoord is Het aantal meldingen ( =jongeren) waarbij niet binnen vijf dagen is vastgesteld of die meldingen in onderzoek moeten worden genomen 4 e kwartaal 2008: n.v.t. n.v.t. 53

54 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 7.3 Sport 1. Ondersteunen en aanjagen breedtesport via expertisecentrum Sport Fryslan 2. Stimuleren Friese sporten a. Subsidiering Friese sportbonden b. Verankering friese sporten in het onderwijs c. Subsidiëren evenementen en clinics op het gebied van de friese sporten 3. Olympisch plan Fryslan a. Versterking kernsporten en talentontwikkeling via Topsport Noord b. Ondersteunen Sportgala Fryslan c. Stimuleren grootschalige sportevenementen d. Uitvoering Olympisch plan door Sport Fryslan III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten Structurele beleidsprogramma Overlopende passiva Totaal Baten Lasten 0 Structurele beleidsprogramma Tijdelijke beleidsprogramma Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijziging: I.7 Transitie sociaal beleid III. B10 Sociaal beleid III. B11 Transitie jeugdzorg (decentralisatie uitkering) 54

55 3.8 BELIEDSPROGRAMMA 8 KULTUER, TAAL EN ÛNDERWIIS Portefúljehâlders: J.A. de Vries I Stân fan saken winske resultaten Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 8.1 Kultuer 1. in steviger basis fan de Fryske kulturele basisynfrastruktuer 2. in steviger produksjeklimaat yn Fryslân en de partisipaasje dêryn te befoarderjen. 3. oare aktiviteiten dy t in bydrage leverje oan de mienskip en dy t wy mei in tydlike ympuls ta stân bringe wolle 4. in leechdrompelich oanbod fan kultueruterings, kultueredukaasje en amateurkeunst yn Fryslân foar alle leeftiidsgroepen. 5. it úteinsetten fan de realisaasje fan in museumdepot 6. in kultureel klimaat (werûnder festivals) dat him wat aard en kwaliteit oanbelangert merkber en posityf ûnderskiedt yn Europa en bydraacht oan de ambysje foar de kandidatuer fan Ljouwert as Kulturele Haadstêd. Taljochting It steviger meitsjen fan de Fryske Kulturele basisynfrastruktuer is foar in grut part realisearre. Lykwols docht sich no in knipepunt foar troch de ferhúzing fan it Fries Museum nei it Saailân. By it meitsjen fan dizze plannen is ôfpraat dat de subsydzje fan de Stifting De Kanselarij mei yngong fan 2013 oergean soe nei it Fries Museum. De ferwachting wie dat de gebouwen dan ferkocht wêze soene, wertroch dizze subsydzje net mear nedich wêze soe. De gebouwen binne lykwols noch net ferkocht. Se wurde op dit stuit noch brûkt als depotromte foar it Fries Museum omdat it Kolleksjesintrum pas yn 2016 klear is. Om t PS al ynstimd hat mei de begrutting fan it Fries Museum en der noch ferplichtings binne oan de Kanselarij ûnstiet der foar de jierren in tekoart fan Oan it ein fan it jier sille wy sjen oft wy dit opfange kinne Yn de beliedsnota Grinzen oer is ynset op it ynstellen fan in Brûsfûns. Hjirmei wurdt ynset op it stimulearjen fan nije ynisjativen dy t oanslúte op ús ambysjes om de partisipaasje, meartaligheid en mienskipssin te fuorsterkjen. Yn de regeling is opnommen dat de oanfragen yntsjinne wurde kinne foar projekten yn it neikommende jier. Omdat it jild bestege wurde moat yn it jier dat it projekt plakfynt, stelle wy in ferskowing fan de jilden út, sjoch begruttingswiziging In stifting, besteande út de fjouwer provinsjale musea en Tresoar, wurdt ferantwurdelik foar de realisaasje en eksploitaasje fan it depot. Dizze stifting is yn oprjochting. Sadra at de stifting der is sille sy in subsydzjefersyk yntsjinje. De earste betelling sil nei alle gedachten begin 2014 plakfine. It besteande budzjet wurdt dêrom trochskowt nei 2014, sjoch begruttingswiziging. 55

56 (Prestaasje)yndikators Ûnder werp Yndikator Nulmjitting Doelwearde Prognoaze Kulturele Haadstêd Tal grutskalige festivals 1 1 Kulturele ûntwikkeling Tal ynstellings yn de basisynfrastruktuer Kulturele ûntwikkeling Ferskaat yn oanbod fan dissiplines Kulturele ûntwikkeling % eigen ynkomsten ûndernimmerskip Festivals Tal festivals, dêrfan (ynter)nasjonaal Kultueredukaasje Tal skoallen dat 20% 30% 50% 50% meidocht Meidwaan Tal ta stân brochte projekten Meidwaan Persintaazje minsken dat oan kultuer meidocht Winske resultaten Beleid Tijd Geld Beliedsmêd 8.2 Erfgoed 1. Behâld en ontwikkeling kultuerhistoaryske wearden 2. Restauraasje en fernijend wergebrûk karakteristike gebouwen 3. Beskerming, ûndersyk en foarljochting fan argeologyske wearden Taljochting Nei alle gedachten sille wy de winske resultaten foar it grutste part helje. Yn de 1e Berap hawwe wy al meld dat wy foar de beskerming, ûndersyk en foarljochting fan argeologyske wearden, wy nei alle gedachten yn de tiid útrinne sille. Yn it plan foar de gebietsûntwikkeling Harns-Frentsjer is opnommen dat socht wurde sil nei geskikte terpen foar it Terpeprojekt. Omdat it proses fan dit gebietsplan net dit jier al sa fier is om terpen frij te meitsjen, ferwachtse wy dat wy net dat wij dit jier 2 terpen duorsem beskermje kinne. Dêrnjonken is in prognoaze foar terpen bûten in gebietsplan hiel dreech te meitsjen omdat dit ôfhinklik is fan de reewilligens fan boeren dy t yn in protte gefallen weromhâldend binne. (Prestaasje)Yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Prognoaze Restauraasje, ûnderhâld en nije funksjes fan karakteristike gebouwen Tal restauraasjes en oare funksjes Leechkommende tsjerkgebouwen Terpen Oplossings foar leechkommende tsjerkgebouwen Tal terpen dat oankocht is of dêr t behearsoerienkomsten foar ôfsletten binne Taljochting Troch de ynset fan 1,65 mln ekstra as quick win út Wurkje foar Fryslân foar de stimulearingsregeling foar monuminten, ferwachtsje we net 30 mar 50 monuminten helpe te kinnen. Foar Terpen, sjoch de talsjochting ünder winske resultaten. 56

57 Winske resultaten Beleid Tijd Geld Beliedsmêd 8.3 Taal, Media en Letteren Taal 1. De Kampanje Praat mar Frysk makket ek yn 2013 Friezen bewust fan de ekstra wearde fan meartaligens en fergruttet de sichtberens fan it Frysk yn it iepenbiere libben. 2. Úteinsette mei in nij taalsurvey (1993), om in better ynsjoch te krijen yn de taalsosjologyske situaasje yn ús provinsje. 3. Fanwegen it Europeesk Hânfêst foar regionale talen en talen foar minderheden befoarderet de provinsje de foarming fan gemeentlik taalbelied yn de fúzjegemeenten. 4. Yn it ramt fan de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk stimulearret de provinsje de sichtberens fan de Fryske taal yn de soarch, it bedriuwslibben en yn ICT-tapassings. 5. De trochgeande learline Frysk yn de VVE, it primêr ûnderwiis en it fuortset ûnderwiis wurdt fuortsterke en it materiaal oanbod dêrmei anneks wurdt ta stân brocht. 6. It Mercator Kennissintrum jout omtinken oan it taallearen op skoalle en de taaloerdracht thús, en draacht by oan it befoarderjen fan it Frysk yn in ynternasjonale, meartalige kontekst. 7. De provinsje Fryslân hat yn 2013 in goede gearwurking mei oare minderheidstaalregio s fia it Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD). 8. Yn 2013 wurdt de nije Wet gebrûk Fryske taal troch de Twadde en de Earste Keamer fêststeld. 9. Yn 2013 wurdt de ûnderwiiswetjouwing nei oanlieding fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra wizige en krijt de provinsje mear foech op it mêd fan it fêststellen fan de kearndoelen Frysk en it takennen fan (parsjele) ûntheffing. 10. De provinsje slút yn 2013 in nije Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK). 11. De provinsje sil yn 2013 it streektaalbelied ferbreedzje en de mooglikheden foar digitale learomjouwings yn de streektalen ferkenne. Media 12. Omrop Fryslân stribbet dernei om yn 2013 in folsleine en brede Frysktalige programmearring ta stân te bringen. 13. Yn 201 wurdt it Fryske Mediafûns iepensteld foar bysûndere sjoernalistike projekten. 14. Yn 2013 bringt de kommisje Hoekstra II advys út oer it Frysk yn de media en sil der in lobby fierd wurde foar de posysje fan Omrop Fryslân yn it nije mediabestel. Letteren 15. It ferskaat fan Frysktalige (literêre) tydskriften stypje en it oanbod en de kwaliteit fan de Fryske literatuer boargje. 16. Yn it ramt fan de befoardering fan de Fryske literatuer ûntwikkelje de Fryske útjouwers yn 2013 in ynfrastruktuer foar de ferkeap fan dyselde boeken 17. Yn 2013 wurdt de Gysbert Japicxpriis útrikt en sil de Fryske literatuer yn it ramt fan it projekt Books from Fryslân promoate wurde op de Frankfurter Buchmesse. Taljochting beliedsfjild 8.3 Taal, media en letteren Taal 2. Taalsurvey It ûndersyk Taal yn Fryslân 2 (1993) krijt in ferfolch. By de ûndersyksopset is oansluting socht by it projekt Landscape of Languages, lykas ferwurde yn it Bidbook foar Ljouwert Kulturele Haadstêd Yntusken is der in subsydzje takend oan de Fryske Akademy foar de útfiering fan dit ûndersyk. Om t de subsydzje yn in oar ritme útbetelle wurdt as yn de begrutting fêstlein wie, is hjirfoar in begruttingswiziging tafoege. 5. Trochgeande learline Frysk Foar it VVE en primêr ûnderwiis is nij materiaal ûntwikkele: yn it VVE wurdt no in soad gebrûk makke fan digitale middels lykas apps foar i-pad en tablet Foar it fuortset ûnderwiis is de skiednismetoade Memo yn it Frysk oerset, en kin gebrûk makke wurde fan de materialen by de Fryske Kanon. It fuortsterkjen fan it meartalich fuortset ûnderwiis freget ekstra ynset. 57

58 9. Ûnderwiiswetjouwing advys fan de Stjoergroep Hoekstra It wetsútstel om PS it foech te jaan om de kearndoelen Frysk fêst te stellen en DS it foech te jaan om net allinne folslein, mar ek parsjeel ûntheffing ferliene te kinnen foar it fak Frysk, is nei de Twadde Keamer stjoerd, en behannele yn de fêste keamerkommisje UKW. Ferskillende keamerleden hawwe skriftlike fragen oan de minister steld, dy t noch beandere wurde moatte. Plenêre behanneling folget dêrnei. Dêrnei folget de Earste Keamer. It is net wis oft dit proses dit jier ôfronden wurde kin. Media 13. Frysk Mediafûns Omdat der úteinlik mar twa oanfragen honorearre wurde koene, hawwe wy op advys fan de kommisje ta in twadde tender foar it mediafûns besletten. Yn it ramt fan boppeneamde twadde tender kinne der fan 5 septimber oant en mei 6 novimber oankommend nije oanfragen yntsjinne wurde. Yn ferbân dêrmei is in begruttingswiziging tafoege. Effektyndikator út Utfieringsprogramma Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden 2020 Persintaazje fan de ynwenners fan Fryslân dat de Fryske taal aardich oant hiel goed ferstean, prate, lêze en skriuwe kin Ferstean: 94% Prate: 74% Lêze: 76% Skriuwe: 30% Begjin 2011/enkête (Taalnota) Ferstean: 95% Prate: 75% Lêze: 75% Skriuwe: 35% Prognoaze 2013 (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Prognoaze Kampanje Praat mar Frysk Tal besikers sosjale media Tal leden Praat mar Frysk

59 Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 8.4 Underwiis en Wittenskippen 1. Ús bydrage oan de Kwaliteitsferbettering fan it primêr ûnderwiis yn it ramt fan it projekt Boppeslach fierder ôfbouwe en oerdrage oan e skoalbestjoeren. 2. It tal swakke en tige swakke skoallen yn Fryslân leit op it lanlik mêd. 3. De foardielen fan meartalich ûnderwiis ûnder de oandacht bringe by âlden en learkrêften. 4. De trochgeande learline fierder stal jaan. 5. In ûntheffingebelied formuleare wêryn t ek partsjele ûntheffing mooglik wêze sil. 6. Yn gearwurking mei de Afûk in digitale learomjouwing ûntwikkelje foar Studio F dy t ein 2015 ree wêze sil. 7. Beide Pabo s biede in folslein programma foar neiskoalling yn it ramt fan it foech Frysk. 8. Bliuwend ynvestearje yn de earste- en twaddegraads learare-oplieding Frysk fan de NHL. 9. Wy sille de ûntwikkeling fan de Fryske Akademy fierder stimulearje yn de rjochting fan in fleksibele, heechweardige kennisynstelling op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis. 10. Der wurdt in trajekt útsetten wêryn t besjoen wurdt hoe t in learlingfolchsysteem en in metoade-ûnôfhinlike toets foar it Frysk yn it primêr ûnderwiis stal jûn wurde kin en der wurdt in begjin makke mei it ûntwikkeljen fan toetsen. 11. Yn oerlis mei de skoalbestjoeren stribje wy op in wize dy t past by ús kearntaken nei in goed sprieden en tagonklik primêr ûnderwiis. Taljochting 9. Fryske Akademy Wat de finansiering fan de (fer)nijbou fan de Fryske Akademy (FA) oanbelanget, is ôfpraat dat provinsje, Ryk en FA elk ientredde bydrage It liket derop dat noch dit jier in part fan de provinsjale bydrage oan de FA beskikt wurde kin. Neffens de budgetregels soe it budget foar de provinsjale bydrage dit jier frijfalle moatte. Omdat dit foar te kommen is in útstel foar wiziging fan de begrutting tafoege. 10. Learlingfolchsysteem Der is in Cito-toets foar begripend lêzen Frysk en der binne toetsen ûntwikkele foar Technysk lêzen Frysk. Der wurdt besjoen hokker fierder toetsen needsaaklik binne foar it learlingfolchsysteem. Mooglik dat it Ryk dêr ek oan bydrage sil. It stribjen is om dit jier te begjinnen mei de ûntwikkeling fan dy toetsen. Yn it neijier wurdt in rapport oplevere mei meardere senario s foar toetsen foar it Frysk dy rekkenje kinne op draachflak yn it fjild. 11. Underwiissprieding It fjild wachtet no op de maatregels fan de steatssekretaris nei oanlieding fan it advys fan de ûnderwiisrie oer de lytse skoallen. It pû moat him neffens de ûnderwiisrie nei it foarbyld fan it fû organisearje yn RPO s (Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen). Yn maart 2013 hat de deputearre it advys mei de koepels foar primêr en fuortset ûnderwiis besprutsen. De koepels hawwe ús fersocht om in fasilitearjende rol te spyljen ditoangeande. Yn it neijier sille wy yn petear mei de koepels, om ta in plan fan oanpak te kommen. Dat plan moat úteinlik liede ta in goed sprieden en tagonklik primêr ûnderwiis yn Fryslân. It resultaat rint sadwaande oer nei

60 (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearden Prognoaze Frysk yn foarskoalske perioade Tal bernesintra dêr t Frysk brûkt wurdt 100 yn Frysk yn it primêr ûnderwiis Frysk yn it fuortset ûnderwiis Ûnderwiiskwaliteit primêr ûnderwiis Tal skoallen dêr t de eintoets Frysk brûkt wurdt 0% yn % 70% 80% 80% Tal trijetalige skoallen 20 yn Tal meartalige skoallen 3 yn Tal tige swakke skoallen Tal swakke skoallen 26 yn yn 2008 < 6 < 20 Tal skoallen dat de eintoets Frysk brûkt: Der is op dit stuit noch gjin eintoets Frysk. Sjoch resultaat 10 hjirboppe. Tal Meartalige skoallen foar Fuortset Ûnderwiis: Op dit stuit binne der 3 meartalige skoallen yn it fuortset ûnderwiis. Wy ha it Taalsintrum Frysk frege in plan fan oanpak te meitsjen foar it ôfrûnjen fan de pilot MFÛ en it útroljen fan it Meartalich Fuortset Ûnderwiis oer de provinsje. It Taalsintrum sil foar 1 oktober in plan fan oanpak foar it útroljen fan meartalich fuortset ûnderwiis presintearje. It oantal meartalige skoallen foar fuortset ûnderwiis sil dit jier op 3 stean bliuwe III Ynset beskikbere middels Eksploitaasje Begrutting 2013 ynkl. fêststelde wizigings Út it finansjeel systeem Útstel Realisaasje Begruttingswiziging op Fêstleine ferplichtings 2013 op 1-9 Prognoazes Prognoaze noch út te jaan Prognoaze saldo jierstikken 2013 Bedraggen x 1.000,- Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Baten mei-inoar Lêsten 0 Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Bedriuwsfieringskosten Lêsten mei-inoar Baten - Lêsten Útstel begruttingswiziging: I.8 Prijzen literatuur/wetenschap I.9 Bibliotheekservice Fryslân III. B12 Beleidsnota Grinzen Oer III. B13 Centraal depot Fryslân III. B14 Taal yn Fryslân 4 III. B15 Huisvesting fryske akademy III. B16 Mediafonds III. B17 NPLD garantiebijdrage 60

61 3.9 BELEIDSPROGRAMMA 9 RUIMTE EN WONEN Portefeuillehouder: J.H.J. Konst I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Planvorming, onderzoek en monitoring 1. Wij willen aandacht bij alle gemeenten, corporaties en ontwikkelaars voor ruimtelijke kwaliteit. 2. Er is een nieuwe structuurvisie voor windenergie in voorbereiding (Windstreek 2013) 3. Op provinciale schaal regisseren wij beleidsinhoudelijk de gevolgen van demografische veranderingen. 4. Wij coördineren samen met het rijk, de buurprovincies en de waddengemeenten het waddenbeleid en de waddengerelateerde programma s en projecten. 5. Wij ondersteunen gemeenten in regioverband bij het uitwerken van plannen om bestaande bedrijventerreinen te verbeteren. Wij doen dat door de aanpak van die terreinen financieel te ondersteunen. Daarnaast verkennen wij samen met de gemeenten ook andere mogelijkheden om de herstructurering te bekostigen. Toelichting Structuurvisie windenergie De voorbereiding van de structuurvisie voor windenergie kost meer tijd. De reacties op de ontwerpstructuurvisie leiden tot nader onderzoek en een uitgebreider communicatietraject (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden 2013 Prognose 2013 Windenergie Structuurvisie windenergie Begin 2013 naar PS Eind 2013 aanbieden aan Stedelijke vernieuwing en herstructurering Friese woningvoorraad PS Voortgangsverslag Eind 2013 naar PS Eind 2013 naar PS Toelichting Windenergie Voorbereiding kost meer tijd, in verband met nader onderzoek en een uitgebreider communicatietraject. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 1. Wij blijven door informeel vooroverleg proactief adviseren aan gemeenten en initiatiefnemers over ruimtelijke plannen. 2. Wij blijven aandacht vragen voor ruimtelijke kwaliteit, door een provinciaal kwaliteitsteam in te zetten voor de advisering over gemeentelijke provinciale projecten. 3. Het nieuwe beleid voor de grootschalige melkveehouderij wordt juridisch vastgelegd in de Verordening Romte Fryslân. Een heroverweging van het beleid voor intensieve veehouderij vindt ook in 2013 plaats. 4. We ondersteunen de vergroting en verspreiding van kennis over de gevolgen van de demografische ontwikkelingen en faciliteren een planmatige regionale aanpak. 5. Wij voeren het provinciale plan Herstructurering Bedrijventerreinen uit. (zie ook de paragraaf grote projecten) 6. In 2013 werken we binnen de gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland aan de uitvoering van de structuurvisie. 61

62 Toelichting 2. Ruimtelijke kwaliteit Vanwege minder aanvragen voor projecten is de verwachting dat er onderbesteding plaatsvindt in Veehouderij Het beleid voor schaalvergroting in de melkveehouderij is begin 2013 door PS vastgesteld. De verwerking in de Verordening Romte zal in de loop van 2013 worden voorbereid (samen met andere aanpassingen van de Verordening Romte). Het beleid over intensieve veehouderij zal in de loop van 2013 worden heroverwogen. 4. Demografische ontwikkeling Vanwege minder aanvragen voor projecten wordt een onderbesteding van voor 2013 verwacht. 5.Herstructurering bedrijventerreinen Voor de toelichting wordt verwezen naar de paragraaf grote projecten. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden 2013 Prognose 2013 Schaalvergroting landbouw Schaalvergroting landbouw Heroverweging beleid intensieve veehouderij Zeer grootschalige melkveehouderij, voorstel voor aanpassing Verordening Romte Fryslân. Besluitvorming 1 e helft 2013 in PS Begin 2013 in PS ter vaststelling Wordt meegenomen met de wijziging van de Verordening Romte. Planning: eerste helft van Begin 2013 vastgesteld. Toelichting Schaalvergroting landbouw Het beleid voor intensieve veehouderij zal later dit jaar vorm krijgen en tegelijk worden verwerkt in de wijziging van de Verordening Romte. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Wonen 1. We stimuleren dat gemeenten woonvisies in regionaal verband opstellen en actualiseren. 2. De Verordening ISV3 wordt vastgesteld. De criteria duurzame energie en veranderende bevolkingsontwikkeling tellen zwaar mee. 3. Samen met betrokken partijen in de regio s werken we in 2013 het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad verder uit. 4. We blijven inzetten op het betaalbaar en het energiezuinig maken van woningendoor het woningenplan uit te voeren (onderdeel programma duurzame energie) 5. We subsidiëren Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). 6. We houden wettelijk toezicht op de huisvestingstaak van gemeenten om statushouders te huisvesten. 7. De pilots landelijk wonen, worden in 2013 afgerond (conform streekplan 2007). Er worden geen mogelijkheden geboden voor nieuwe projecten. 8. Wij ondersteunen het herstel van funderingen van woningen. 62

63 Toelichting Collectief particulier Opdrachtgeverschap Begin dit jaar was de inschatting dat het budget voor CPO ( ) meegenomen zou kunnen worden in de stofkamoperatie. In tegenstelling tot eerdere jaren zijn er dit jaar een aantal aanvragen ingediend. Het ziet er naar uit dat het volledige budget alsnog voor CPO kan worden ingezet. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Wenjen Oerlis Fryslân Bestuurlijk overleg 3 maal per jaar BO 3 maal per jaar Herstructurering Friese woningvoorraad Huisvesting statushouders Regionaal programma herstructureringsopgave woningvoorraad Stimulering behalen gemeentelijke taakstelling Collectief Particulier Inzet subsidie voor CPOprojecten Opdrachtgeverschap woningen plan Woningen zijn opgeknapt en energiezuiniger Funderingsherstel Inzet subsidie voor funderingsherstel van woningen Regionale programma s voor alle regio s In de plaatstredingsprocedure voorkomen Ondersteuning van 2 aanvragen per jaar 3000 woningen per jaar opknappen Ruimte voor ca. 75 aanvragen per jaar. Toelichting woningenplan Door de stagnatie van investeringen bij partijen in het veld (voornamelijk corporaties) wordt de doelstelling dit jaar waarschijnlijk niet gehaald. Funderingsherstel Er worden amper aanvragen ingediend. BO III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2013 Baten Tijdelijke programma Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele programma Tijdelijke programma Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Baten - lasten

64 Toelichting: Oorzaak van de vrijval op de tijdelijke Deografische ontwikkeling en Ruimtelijke Kwaliteit is dat er minder aanvragen voor projecten komen dan verwacht. Voorstel begrotingswijzigingen: III. B18 Uitvoeringskosten funderingsherstel 64

65 3.10 OVERZICHT 10 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN EN ONVOORZIEN Portefeuillehouder: J.A. de Vries III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2013 per 1-9 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2013 Baten 10.1 Provinciefonds Opcenten motorrijtuigenbelasting Dividenden Financieringsrente BTW compensatiefonds Interne financiering Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal Baten Lasten 10.1 Provinciefonds Opcenten motorrijtuigenbelasting Dividenden Financieringsrente BTW compensatiefonds Interne financiering Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal Lasten Baten - Lasten De begroting van de algemene dekkingsmiddelen is voor de raming van het financieel kader Begroting 2014 recent geactualiseerd. Bijstelling hiervan is niet noodzakelijk. De raming van het provinciefonds is nog gebaseerd op de meicirculaire 2013 omdat de septembercirculaire op het moment van opstellen van de 2 e berap nog niet ontvangen is. Voorstel begrotingswijzigingen: I.10 Egalisatiereserve rendement vermogen I.11 Reserve frictiekosten II.1 Taakstelling programma verkeer en vervoer IVI.1 Reserve informatiseringsplan IVI.2 Reserve Persoonlijk Ontwikkel Budget (POB) 65

66 66

67 4 Bedrijfsvoering I Stand van de gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Rapportage door 1. Strategische personeelsplanning en inhuur van derden Inzicht geven in toekomstige ontwikkelingen van kwalitatieve P&O en kwalitatieve vraag- en aanbodzijde van de organisatie en mogelijke frictie hiertussen. Werken aan evenwicht tussen personeelsbezetting en P&O structurele formatie door het sterk terugbrengen van de inzet van vaste medewerkers op tijdelijke gefinancierde taken/projecten. Stimuleren vrijwillige mobiliteit P&O Evalueren en verder ontwikkelen traineeprogramma en P&O vernieuwen stage- en afstudeerbeleid Uitbouwen flexpool van medewerkers in provinciale dienst P&O Beperken inhuur extern personeel tot capaciteit die niet met P&O inzet van eigen personeel kan worden ingevuld Een verdere specificatie van benodigde inhuurcapaciteit uitwerken in de afdelingsjaarplannen 2013 P&O Bijstelling raming inhuur 2013 bij 1 e Berap Koöperaasje: samenwerken met andere overheden Samenwerkend bestuur Uitvoering afspraken uit samenwerkingsagenda s Gedeelde beleidsvorming Pilot Visie Veenweidegebied Gedeelde uitvoering Streekagenda s Gedeelde dienstverlening Noordelijke Samenwerking 3. It FryskeWurkjen Digitale samenwerkingsomgeving Zaaksysteem organisatiebreed uitrollen incl. digitaal loket op website en digitaal archief Open en moderen werkomgeving creëren door medewerkers de mogelijkheid te geven te werken met (eigen) mobiele apparatuur 4. Sturing en beheersing effectieve, efficiënte en rechtmatige beleidsuitvoering Integrale beleidsplanning Verbetering P&C-producten met PS Compactere organisatie en meer samenwerking met externe omgeving Procesverbetering en kwaliteitsverbetering, o.a. inkoopproces Monitoring via beleidsprogramma s P&O n.v.t. n.v.t. n.v.t. P&O IFW IFW IFW Beleid FPC P&O Inkoop Toelichting 3.2 De keuze is gemaakt om met behulp van Docbase werkprocessen te digitaliseren, startend bij de afdeling Grondzaken. Dit is de start van een organisatiebrede uitrol, waarbij nog veel duidelijk moet worden, waaronder of het inderdaad wenselijk is om het voor de hele organisatie toe te passen of juist vooral op onderdelen. Digitalisering van het archief wordt meegenomen (substitutie) en vindt grotendeels per proces plaats. Een digitaal loket is pas zinvol als de interne processen goed op orde zijn. Najaar 2013 wordt uitvoeringsplan zaakgericht werken gemaakt. Implementatie in de hele organisatie is een omvangrijke operatie. Er is nu nog niet volledig zicht op impact. 4.3 De organisatieomvang geeft komende jaren een krimp te zien. Hierop is beleid gemaakt dat jaarlijks via strategische personeelsplanning, zie 1, wordt uitgevoerd. 67

68 II Overige onderwerpen Bouwurk De laatste werkzaamheden voor het project Bouwurk zijn afgerond. Het restant bedraagt circa 3 ton. De afschrijvingslast, behorende bij deze 3 ton, bedraagt circa , deze middelen vallen vrij naar het rekeningsaldo. De WOZ-waarde van het provinciehuis is hoger dan oorspronkelijk de aanname was. Dit heeft als gevolg dat we een hogere restwaarde op de balans moeten houden. Dit resulteert erin dat we op een lager bedrag afschrijven. Doordat de WOZ-waarde hoger is nemen de belastingen ook toe. Er heeft een mutatie (circa ) plaatsgevonden tussen afschrijvingen (lager) en belastingen (hoger) Parkeergarage De gemeente heeft aangegeven dat in verband met aangetroffen asbest de geplande opleverdatum van 1 januari 2014 niet gehaald wordt. Totdat de nieuwe parkeervoorziening gereed is en door de provincie kan worden gehuurd, kan gebruik worden gemaakt van de tijdelijke oplossing de parkeergarages Hoeksterend en Klanderij. It Fryske Wurkjen Oorspronkelijke doelstelling: Het implementeren van het nieuwe werken binnen de provinciale organisatie van Fryslân en daarmee het werken effectiever, efficiënter en plezieriger maken voor de medewerkers en de organisatie. Om deze doelstelling te bereiken is ingezet op realisatie van drie hoofdprojecten: Realisatie zaakgericht werken (digitaliseren werkprocessen), creëren van een professionele samenwerkingsomgeving (intern/extern) en het ondersteunen van de organisatie met mobile devices. Dit laatste project wordt in 2013 afgerond, dan zijn er gericht smartphones, I-pads en ultrabooks verstrekt. Realisatie van de samenwerkingsomgeving en organisatiebrede toepassing zal de komende twee jaar nog veel extra aandacht vragen. Dit geldt des te meer voor het digitaliseren van werkprocessen. Rekening moet worden gehouden met een termijn van 5 jaar. Het programma It Fryske Wurkjen zal opgaan in de nieuwe afdeling Informatievoorziening. Beschikbare gestelde komen onder de verantwoordelijkheid van het afdelingshoofd. Gelet op het feit dat een informatiebeleidsplan is vastgesteld waarin de doelstellingen en projecten van It Fryske Wurkjen zijn opgenomen, worden de gelden vanaf 2014 gekoppeld aan de uitvoering van het plan. Van het budget van 2013 resteert nog ,-. Deze middelen zijn in 2014 en 2015 nodig om de uitvoering van het informatiebeleidsplan te ondersteunen in de verdere uitrol van zaakgericht werken en de digitale samenwerkingsomgeving. Voorgesteld wordt om het restantbudget van 2013 beschikbaar te stellen vanuit de reserve infoplan aan de afdeling informatievoorziening: voor 2014, voor 2015 en is nog voor Een begrotingswijziging voor dit onderdeel is bijgevoegd 68

69 III Inhuur van derden Bedragen x 1.000,- Bestedingen per inclusief verplichtingen prognose 2e berap prognose 1e berap Bedrijfsvoering Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Totalen De inhuur derden is ten opzichte van de 1e bestuursrapportage gestegen met 1,3 miljoen. De belangrijkste reden is extra inhuur bij Omgevingsvergunningen (in verband met de overgang naar de Fumo wordt er geen vast personeel meer aangenomen maar ingehuurd), bij Complexe infra projecten (Centrale As) en voor communicatiewerkzaamheden bij diverse projecten. Voor een aantal grote projecten was de inhuur niet opgenomen in de prognose 1 e berap (Afsluitdijk en Thialff). Van een aantal verplichtingen die opgenomen zijn, is nog niet duidelijk of deze nog in 2013 tot besteding zullen komen. IV Inzet beschikbare middelen Samenstelling bedrijfsvoeringskosten: Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2013 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen2013 per 1-9 Baten - Personele kosten Inhuur flexpool tlv budget personele kosten - Overige bedrijfsvoeringkosten Totaal Baten Lasten - Personele kosten Inhuur flexpool tlv budget personele kosten - Overige bedrijfsvoeringkosten Inhuur flexpool tlv budget overige bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2013 Saldo voor mutatie reserves Mutatie reserves (lopen via de exploitatie) Mutatie reserves Saldo na mutatie reserves

70 Toelichting prognose saldo jaarstukken 2013 IV Paragraaf Grondbeleid Op dit moment is de Databank Grond nog niet operationeel. De grondeigendommen zijn inmiddels in de Database Grond opgenomen maar worden nog gecontroleerd. Omdat deze actie nog niet geheel is afgerond, is voor deze 2 e berap gekozen om de tabel van de begroting 2014 toe te passen. Voor de jaarstukken en eerstvolgende berap kan worden beschikt over de database en kan een verbeterd overzicht worden opgenomen. Verwacht wordt dat vooral programma 2 en programma 5 beter te analyseren zijn. Conform planning zal de Database Grond volledig beschikbaar zijn in het 4 e kwartaal van Daarnaast wordt er hard gewerkt aan de inrichting van de vastgoedorganisatie. Een aantal vacatures zijn nog niet ingevuld, wat momenteel nog leidt tot extra druk op de werkzaamheden. 1. Samenvatting grondbezit Provincie Fryslân heeft een omvangrijk areaal vastgoed. Naast ongeveer ha aan water binnen de Friese Meren, bezitten we grond en opstallen in de vorm van wegen en vaarwegen, maar ook gronddepots. Ook zijn er gronden en opstallen aangekocht voor de realisatie van een specifiek project. Voor programma 2 wordt in totaal circa ha aangekocht met een totale waarde van circa 117,6 miljoen, waarvan al circa ha in eigendom is met een totale waarde van circa 94 miljoen. Er is nog een restopgave van circa 600 ha met een waarde van circa 24 miljoen. Niet alle grond is benodigd voor de realisatie van een project. Het programma heeft een behoefte van circa 690 ha voor het tracé en circa 170 ha voor gebiedsontwikkeling. De resterende grond kan worden verkocht. Het gaat om circa 835 ha met een verkoopwaarde van circa 42,3 miljoen. Voor programma 5 worden onderhandelingen gevoerd over de overname van het eigendom van BBL, gebaseerd op de afspraken van het Natuurakkoord. Daarbij wordt op landelijk niveau het BBL-bezit in 3 tranches ter beschikking gesteld aan de provincies. In totaal gaat het om ha, waarvan per direct ha om niet ter beschikking komt, ha per en ha wordt verkocht aan de provincies. De besluitvorming hierover wordt momenteel voorbereid. Fryslân kan haar aandeel (648 ha) van het te verkopen bezit (4.000 ha) verwerven voor circa 21,5 miljoen. Omdat deze grond is gelegen buiten de EHS kan deze grond weer worden doorverkocht. De opbrengsten kunnen worden benut voor grondverwerving binnen de EHS, zodat uitvoering kan worden gegeven aan de provinciale opgave. Samengevat Programma Ha verworven Ha nog aan te kopen Totaal ha Te verkopen ha ,85 614, ,88 838, , , ,00 648, ,60 7,03 31,63 24,60 8 2,46 19,54 22,00 Totaal 1.710, , , ,75 Programma Verworven Nog aan te kopen Totaal Te verkopen waarvan gerealiseerd Totaal

71 2. Grondbezit per beleidsprogramma In deze paragraaf staan twee typen grondbezit. Er zijn gronden die nodig zijn voor de realisatie van investeringsprogramma s en er is regulier (of historisch) bezit. Bij regulier of historisch bezit gaat het om onder meer sluis- en brugwachterwoningen, kantoren, gronddepots, wegen en vaarwegen, oeverstroken en andere grondeigendommen. Voor de overzichten van de programma s is gebruikgemaakt van de grondexploitaties van de projecten voor zover deze beschikbaar zijn. Voor de projecten waarvoor nog geen grondexploitatie beschikbaar is, is gebruikgemaakt van het investeringsprogramma (te realiseren ha). De grondkosten zijn daarbij gebaseerd op de grondprijsmonitor en ervaringsgetallen. Om een beter inzicht te krijgen in het reguliere bezit, is gebruikgemaakt van bestaande overzichten. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de gronddatabank. Naar verwachting kan die in de 2 e helft van 2013 conform afspraak worden opgeleverd. Dan kunnen we stabiele overzichten produceren, waardoor beter gestuurd kan worden op het beheer van dit bezit. Programma 2 Complexe projecten Harlingen (N31) Voor de verbetering van het tracé is in totaal circa 2 ha aan oppervlakte nodig. In totaal dient circa 2,5 ha te worden aangekocht, waarvan al circa 1,5 is gerealiseerd voor een bedrag van circa 2 miljoen. De overige 1 ha zal circa 0,95 miljoen kosten. Deze kosten geven een ruime prijs per ha, maar dit wordt vooral veroorzaakt doordat het vooral kleinere huiskavels betreft, inclusief woningen. Deze woningen worden aangekocht om te worden gesloopt. Ongeveer 0,5 ha is na realisatie van de verbetering overbodig. Hiervan is m 2 verkocht en wordt voor de resterende m 2 een opbrengst verwacht van circa ,-. De Centrale As Voor de aanleg van de Centrale As is ongeveer 310 ha tracé-grond nodig. Voor de aanvullende gebiedsontwikkeling is circa 76 ha nodig. Om dit mogelijk te maken en de maatschappelijke plus te realiseren wordt in totaal ruim 810 ha aangekocht. De totale investering in grond is afgerond 61 miljoen, waarvan circa 40 miljoen al is uitgegeven. Ongeveer 350 ha moet nog worden aangekocht, waarvan 49 ha van andere (semi-) overheden. Voor de grond van niet-overheden (circa 303 ha) is een bedrag geraamd van 20 miljoen. Tijdens en na de realisatie van de weg kan de resterende grond worden verkocht. Van de 425 ha te verkopen restgrond is al ruim 5 ha verkocht met een opbrengst van ruim ,-. In totaal wordt met de verkoop van restgrond een opbrengst verwacht van ruim 17,9 miljoen. De inbrengwaarde van de grond voor het project is 43,5 miljoen. Haak om Leeuwarden Ruim 421 ha is nodig voor de aanleg van de weg en de omringende gebiedsontwikkeling. In totaal wordt 26,7 miljoen geïnvesteerd voor grondverwerving. Bijna alle particuliere grond is in eigendom van de provincie. Ongeveer 99 ha is in handen van andere (semi)overheden. Hiervan worden geen kosten verwacht. Tijdens en na de realisatie kan ongeveer 180 ha worden verkocht. Hiervan is ruim 28 ha verkocht voor 1,9 miljoen. De resterende 151 ha brengt circa 9,7 miljoen op. De investering voor grond voor het tracé en omringende gebiedsontwikkeling kost dan 15,1 miljoen. 71

72 N381 Voor de aanleg van de weg en de gebiedsontwikkeling wordt 371 ha aangekocht voor een bedrag van ruim 24,5 miljoen. Het merendeel van de benodigde grond is al gekocht, 292 ha met een investering van 23,4 miljoen. Tijdens en na realisatie van het project kan de restgrond worden verkocht. Naar verwachting zal dit 210 ha zijn, waarvan al 51 ha is verkocht met een opbrengst van 1,9 miljoen. De resterende 159 ha levert ruim 7,65 miljoen op. Knooppunt Joure Voor dit project wordt ruim 91 ha aangekocht met een investering van 2,4 miljoen. Ongeveer 8,9 ha is al in eigendom met een investering van ruim 2 miljoen. 56 ha moet nog van derden worden aangekocht, met een verwachte investering van ,-. Circa 26 ha is in handen van andere (semi-)overheden. Naar verwachting kunnen de kosten beperkt blijven tot notaris- en overige aankoopkosten met een investering van ,-. Na realisatie van de infrastructuur zal ongeveer 22 ha resteren. De opbrengsten worden geraamd op 1 miljoen. Programma 5 realisatie EHS en overige natuurdoelen Dit is de grootste verwervingsopgave van de provincie. Tot en met 2027 moet ha worden ingericht. Veel grond moet nog worden aangekocht. De provincie kan, conform het natuurakkoord met het rijk, beschikken over de gronden die in eigendom zijn bij Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL). In totaal bezit BBL binnen de provincie ha aan ILGoud en ILG-nieuw. Deze grond is zowel juridisch als economisch eigendom van BBL. Hiervan ligt 632 ha binnen de EHS en 682 ha buiten de EHS (waarvan 684 ha nog te verkopen en 34 ha reeds verkocht). Daarnaast beheert BBL ook gronden die juridisch en economisch bezit zijn van de provincie. Wij hebben die grond (circa 600 ha) aangekocht in het kader van het IKG. Bij elkaar is dit een voorraad van ha. Intussen wordt (in IPO-verband) gesproken met de staatssecretaris Natuur over aankoop van een deel van het BBL-bezit. Provinciale Staten worden hierover afzonderlijk geïnformeerd. De businesscase van deze investering kent een tekort van circa 1,3 miljoen. Voor de dekking van dit tekort wordt in de beleidsadvisering aan PS een voorstel gedaan. Voor de provincie is de toegevoegde waarde dat we sneller kunnen beschikken over de BBLgronden binnen de provincie (baas in eigen huis), zonder dat we afhankelijk zijn van derden. Deze grond ligt buiten de EHS en kan daarom worden verkocht. Met de opbrengsten wordt grond gekocht binnen de EHS. In deze voorgenomen transactie tussen provincie en BBL, zal ongeveer 648 ha van eigenaar veranderen. De investering van deze aankoop wordt betaald van het resterende budget van het IKG. Om het beoogde einddoel van ha te realiseren, moeten we nog 232 ha aankopen. Omdat er 648 ha buiten de EHS wordt verkocht, moet hiervoor in de plaats ook 648 ha worden gekocht binnen de EHS. De aankooptaakstelling zal 880 ha zijn ( ha). Dit betekent een investering van ongeveer 32,8 miljoen. Inclusief de aankoop van de 648 ha van BBL voor 21,5 miljoen komt de totale aanvullende investering in grond op 54,4 miljoen. Deze investeringen worden betaald uit jaarlijks uit te keren rijksgelden op basis van het natuurakkoord. Voor de komende 14 jaar zal dit op landelijk niveau een omvang hebben van circa 100 tot 110 miljoen met jaarlijkse tranches van ongeveer 8 miljoen voor de provincie Fryslân. De verkoopopbrengsten van de 648 ha grond buiten de EHS is naar verwachting 25,9 miljoen. 72

73 Stand Investeringskrediet Grond per 31 mei 2013 Gem. jaarlijkse Aantal ha. voorraad ha. cf. Aankoop/verkoop PS-besluit Bedrag Onderdeel Landbouw + EHS binnen gebiedsontwikkeling Aankoop 719, miljoen Grond 5,5 miljoen Gebouwen Verkoop 231,6 10,08 miljoen Grond 2.6 miljoen Gebouwen ,3 EHS Aankoop ,1 9,2 miljoen Grond 0,43 miljoen Gebouwen Verkoop 319,6 5,5 miljoen Grond 0,43 miljoen Gebouwen ,5 Kavelruil Aankoop ,1 3,8 miljoen Grond 0,50 miljoen Gebouwen Verkoop 87,0 3 miljoen Grond 0,50 miljoen Gebouwen ,1 Anticiperend Aankoop ,7 5,7 miljoen Grond incl. gebouwen Verkoop 13,0 0,36 miljoen Grond ,8 Totaal ,7 Stand van zaken grond-voor-grondprincipe Onderdeel van de financiering van het ILG vormt het zogenaamde grond-voor-grondprincipe. Het rijk geeft onze provincie gronden ter waarde van circa 22,5 miljoen ter beschikking, waarmee we de afronding van het ILG kunnen financieren. Afgesproken is dat er bestedingen gedaan kunnen worden tot maximaal 22,5 miljoen en dat het totaal in 10 jaar wordt afgelost. Wanneer blijkt dat er niet voldoende afgelost kan worden door verkoop van gronden, zal een voorstel ter dekking aan de Staten worden voorgelegd. Stand grond-voor-grondlening per 1 januari 2013 Bedrag x 1.000,- Bestedingen Aflossing Stand per Programma 6 Waddenglas De provincie neemt alleen financieel deel in dit project en heeft geen grondposities. Polderhoofdkanaal De plannen voorzien in wederopenstelling van dit kanaal voor de pleziervaart. Anticiperend zijn in het verleden gronden verworven, om in te zetten als ruilgrond. In totaal is 24,6 ha grond verworven voor een bedrag van Op basis van verkennende gesprekken is duidelijk geworden dat de eigenaren van de voor de openstelling benodigde gronden geen 73

74 interesse hebben in ruilgrond. Daarom zal deze grond verkocht worden. Voor de uitvoering van het plan zal 7 ha aangekocht moeten worden met een investering van De grondwaarde van de eerder gekochte ruilgrond is inmiddels gestegen zodat dit een kleine plus zal leveren bij doorverkoop. Friese Elfstedevaarroute Voor realisatie van de route is 59 ha aangekocht. Alle grond wordt weer doorverkocht na inrichting tegen een waarde van circa 15% van de oorspronkelijke aankoopkosten. De lagere opbrengsten komen ten laste van het projectbudget. Programma 8 Terpenproject In totaal wordt 22 ha aangekocht ter bescherming van de belangrijkste terpen. Daarvan is één terp aangekocht met een oppervlak van 2,4 ha en een investering van De resterende 19,6 ha kent een investering van De terpen zullen naar verwachting langdurig in eigendom blijven van de provincie omdat er beperkende (Europese) voorwaarden zijn voor doorlevering van deze grond aan derden (stichtingen). In het Meerjarenperspectief Grond is daarom uitgegaan van een eeuwigdurende beheersituatie. Vanwege de specifieke archeologische waarde is geen sprake van reguliere pachtvergoedingen en opbrengsten, omdat er gebruiksbeperkingen zijn voor de pachter. Deze vergoeding is ongeveer tweederde van de reguliere pacht. Overig vastgoedbezit Naast eigendommen in de programma s is er sprake van regulier eigendom, dat actief door de Eenheid Grond wordt beheerd. Het gaat bijvoorbeeld om: huisvesting (steunpunten) voor weg- en waterbeheer door de hele provincie; provinciale wegen en provinciaal water inclusief veel meren, met ingebruikgevingen van oeverstroken, woonbootligplaatsen en het verlenen van visrechten en rietrechten; brug- en sluiswachterswoningen; percelen waarop een benzinestation staat; een aantal busstations; gronddepots; een aantal bezittingen dat om verschillende redenen ooit is verkregen. Deels is het bezit voor eigen gebruik, deels wordt het verhuurd of worden vergunningen verleend voor bepaald gebruik. Denk bijvoorbeeld aan jacht-, visserij- en pachtrechten en aan gebruik van oeverstroken, ligplaatsen en steigers. In onderdeel 4 van deze paragraaf staat een overzicht van de situatie van begin Op het moment dat de database vastgoed operationeel is, naar verwachting 2 e helft 2013, kan beter sturing worden gegeven op de provinciale eigendommen. Daarnaast wordt op meer onderdelen gewerkt aan het volledig op orde krijgen van deze gegevens. Dat geldt onder meer voor de gegevens van de Friese Meren, die enkele jaren geleden door het rijk (Domeinen) overgedragen zijn aan de provincie. Daarbij zijn veel gegevens van die eigendommen meegeleverd. Deze gegevens bleken niet goed op orde en soms foutief. Het vraagt veel menskracht om de gegevens volledig en juist te maken, volgens de systematiek van de provincie. Dit is een nog lopend proces. Om deze reden zijn de bezittingen van Friese Meren nog apart vermeld. Met de overdracht kwamen er ook nieuwe aspecten naar de provincie. Het rijk bleek huurinkomsten te ontvangen voor ligplaatsen van woonboten en steigers. De provincie kende ook dergelijk gebruik op eigen bezit, maar had er tot nu toe geen beleid voor. Dit wordt nu ontwikkeld. Ook bij oeverstroken is sprake van een inhaalslag. De provincie brengt in beeld waar die worden gebruikt door aanliggende eigenaren en vraagt dan een vergoeding. Dit is een 74

75 arbeidsintensief proces en het roept bovendien veel weerstand op: burgers en anderen die jarenlang niets hebben hoeven betalen, krijgen nu een rekening gepresenteerd. Wat betreft de visserijcontracten moet de omschrijving van het gebied op orde worden gemaakt. In 2013 wordt verder gekeken naar de effectiviteit van verhuur, zoals visserij- en jachtrechten. In de 2 e helft van 2013 krijgen we zicht op deelname van de provincie in vastgoed-objecten, via onder meer stichtingen, al dan niet risicodragend. Voor 2014 wordt continuering van de inkomsten verwacht op de bekende dossiers. Daarnaast worden nieuwe opbrengsten verwacht omdat door de inhaalacties meer verhuringen worden gerealiseerd. 3. Risico s Het bezit van grond en vastgoedopstallen (brug- en sluiswachterswoningen en (woon)boerderijen) brengt in de huidige economische situatie risico s met zich mee. Die risico s beperken zich hoofdzakelijk tot de vastgoedopstallen. Op basis van een vastgoedanalyse is onderzocht wat dat betekent voor het vastgoed van de provincie. Er is sprake van een afnemende verkoopwaarde voor de te verkopen 26 opstallen uit de projecten van programma 2 en voor zes opstallen (woonboerderijen) uit programma 5. De risico s komen neer op een waardevermindering van circa per object. Bij de projecten van programma 2 kunnen deze waardeverminderingen worden opgevangen binnen het projectbudget. Voor de 6 (nog van BBL aan te kopen) opstallen is met deze waardevermindering al rekening gehouden in de businesscase die is opgesteld voor het te volgen aankoopbeleid. Overigens is de grond in Fryslân goed te verkopen en is sprake van prijsstijging. Als voorbeeld kan het verschil in grondwaarde (gebaseerd op de grondprijsmonitor van DLG) worden genoemd tussen 2011 en In die periode was sprake van een waardetoename van circa 10%. Verwacht wordt dat de afschaffing van de melkquota (per ) een andere impuls tot grondprijsstijging zal zijn. In de periode 2015 tot 2020 zal dit leiden tot een verdere stijging per jaar. Voor de periode daarna zal tot ongeveer 2025 sprake zijn van prijsstabilisatie en vanaf 2025 kan sprake zijn van lichte waardevermindering. Om de risico s beheersbaar te maken wordt in 2013 een vastgoedstrategie ontwikkeld voor programma 5 en worden voor de projecten uit programma 2 afzonderlijke aankoopstrategieplannen (ASP) ontwikkeld of worden bestaande ASP s aangevuld. Conform de nieuwe werkafspraken (AO) bestaat het ASP uit een visie op aankoop, beheer, verkoop, een overzicht van de benodigde projectorganisatie en een risicoparagraaf. 75

76 76

77 bij provincie verworven nog te verwerven totaal benodigd project te verkopen eco.eigendom bij andere overheden van andere overheden derden trace gebiedsontw + overige doelen gerealiseerd nog te realiseren potentiele overwaarde/ onderwaarde bron programma project opp opp opp opp opp opp opp opp opp grex harlingen mei Harlingen (N31) 1, ,00 0,00 1, , , , , , grex C.A. mei 2013 DCA 459, ,00 49,00 303, , , ,30 5, , grex haak mei 2013 Haak 322, ,00 99,14-0, , , , , , grex N381 mei 2013 N , ,00 51, , , , ,80 51, grex Joure mei 2013 Joure 8, ,00 26, , , , ,00 0,00-22, sub-totaal prog , , , , , , , , BC ontmanteling DLG 5 BBL/ILG oud 504,00 648, , ,00 648, BBL/ILG nieuw 128,00 0,00 821, , ,00 0,00 IKG 600,00 0,00 0,00 59,00 659,00-659,00 0,00 sub-totaal prog 5 600,00 632,00 648, , , , , Waddenglas - 0,00-0, ,00 jaarstukken 2012 Polderhoofdkanaal 24, , , ,00-7, , stedenvaarroute Friese Meren nnb jaarstukken Terpenproject 2, , , ,00-22, ,00 - sub-totaal 1.710, ,00-873, , , , , , , ,00 overig bezit wegen nnb - - vaarwegen nnb - - rest nnb - - sub-totaal 0,00-0,00-0,00-0,00-0,00-0,00-0,00-0,00 - totaal 1.710, ,00-873, , , , , ,

78 78

79 5 Paragraaf Grote projecten In deze aparte paragraaf staan alle grote projecten in de provincie Fryslân. Provinciale Staten hebben bepaald welke projecten zijn opgenomen. De verantwoording gebeurt aan de hand van de volgende vragen: Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Wat heeft het gekost? Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2013 genomen? Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld? 1. Overzicht grote projecten Infrastructurele projecten 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a. N31 Haakom Leeuwarden b. Westelijkeinvalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 7 KnooppuntJoure, aquaductskarster Rien 8 RSP Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen c. Station Werpsterhoek 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 7 KnooppuntJoure, aquaductskarster Rien 8 RSP Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) beleid tijd geld 79

80 b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden Groningen c. Station Werpsterhoek beleid tijd geld Overige projecten 9 Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) 10 University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject 14 Toekomst Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân 17 Ecosysteem Drachten 18 FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld 9 Heerenveen, stad van Sport(Nieuw Thialf) Starten met de planologische procedures, het aanbestedingstraject en het voorbereiden van de bouw. Eind 2013 start het bouwproject. De verwachte oplevering is in september University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad 12 Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject GrenzeloosVaren Bestedingen aan de Wal Mitigatie, ecologie en duurzaamheid 14 De Nieuwe Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân 17 Ecosysteem Drachten 18 FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel 80

81 2. Infrastructurele projecten Voor alle infrastructurele projecten gelden de volgende uitvoeringsrisico s: Faillisementen aannemers; Als een bouwprocesvolop loopt en de aannemer gaat failliet, ontstaat een financieel risico. Immers een andere aannemer zal het werk van de betreffende aannemer moeten overnemen. Hier zijn altijd meerkosten aan verbonden. In de aanbesteding is hiermee natuurlijk voor zover mogelijk rekening gehouden (solvabiliteitstoets, bankgarantie), maar zeker in deze tijd kan dit risico zich voordoen. Om dit risico te beheersen wordt daar waar mogelijk enige ruimte gereserveerd in de post onvoorzien. Ook wordt met aannemers bekeken in hoeverre het mogelijk is (binnen de ruimte in de contractvoorwaarden) de betalingsregeling zo in te richten dat een aannemer zo min mogelijk behoeft voor te financieren. Prijsontwikkeling; met prijsontwikkeling is in de van de projecten rekening gehouden. Vooral in de rijksprojecten wordt de prijscompensatie geregeld via de toegekende IBOI. Deze kan lager liggen dan de werkelijke prijsontwikkeling. Tot nu toe heft dit problem zich niet voorgedaan. btw-verhoging; Vorigjaar is de btw verhoogt van 19% naar 21%. Deze verhoging zou in de IBOI worden gecompenseerd. Inmiddels is de toegekende IBOI bekend en op 0% gezet. Daarmee lijkt deze prijsontwikkeling niet gecompenseerd. Dit kan betekenen dat de btw-verhoging in de projecten moet worden opgevangen. Calamiteiten in het bouwproces (verantwoordelijkheidaannemer); Tijdens de bouw van grote projecten kunnen zich altijd calamiteiten voordoen. In principe zijn deze de verantwoordelijkheid van de aannemer. Wel zullen deze altijd gevolgen hebben voor de bouwtijd. Er rust verder een taakstelling op het RSP-programma van oorspronkelijk 40 mln. Deze taakstelling is deels ingevuld. Er resteert nog een taakstelling van 24 mln. Deze moet inverdiend worden gedurende de realisatiefase van de RSP-projecten. De afgelopen periode heeft de provincie veel aanbestedingen gedaan. Met name in de projecten Leeuwarden Vrijbaan, de Centrale As en recent een groot project in de N381. Door in de bestekken de aannemer veel ruimte te geven voor technische innovatie en creativiteit en de marktsituatie van dit moment zijn de uitkomsten van deze aanbestedingen budgettair gunstig. Natuurlijk is ook een aanbesteding maar een tussenstand en niet de eindstand van een project. De volledige uitvoering moet nog plaatsvinden en pas bij oplevering kan de defintieve stand worden opgemaakt. Toch kunnen we nu al melden dat de resultaten zodanig zijn dat deze gaan helpen de hiervoor genoemde taakstellingen te realiseren. Op dit moment wordt een analyse gemaakt van de betekenis van de aanbestedingsresultaten voor financiele eindprognose. Naar verwachting kunnen we u hierover aan het eind van het jaar informeren. 1 Bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan (programma 2) Het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan is een programma aan infrastructurele werken waar rijk, provincie en gemeente Leeuwarden samen aan werken. Dit betreft meerdere projecten, mogelijk gecombineerd met gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland. De belangrijkste voor de provincie zijn: 1. N31 Haak om Leeuwarden 2. Westelijke invalsweg 3. Drachtsterweg en omgeving 4. Noordwesttangent 81

82 5. Station Werpsterhoek (zie RSP Spoorprojecten) 6. Extra sneltrein Leeuwarden-Groningen (zie RSP Spoorprojecten) Grondverwerving: de verwerving van tracégronden via de onteigeningsprocedure is afgerond. Er zijn geen partijen in cassatie gegaan. Dit risico wordt daarom afgewaardeerd. 1a N31 Haak om Leeuwarden 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a) N31 Haak om Leeuwarden beleid tijd geld 1b Westelijke invalsweg (fase 1 en fase 2) 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan b) Westelijke invalsweg beleid tijd geld 1c Drachtsterweg en omgeving 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan c) Drachtsterweg en omgeving beleid tijd geld 1d Noordwesttangent 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan d) Noordwesttangent beleid tijd geld 2 N31 Traverse Harlingen (programma 2) 2 N31 Traverse Harlingen beleid tijd geld 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal (programma 2) 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal beleid tijd geld 4 N381, Drachten-Drentse grens (programma 2) 4 N381 Drachten-Drentse grens beleid tijd geld 82

83 5 De Centrale As (programma 2) 5 De Centrale As beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? 1. In de lopende uitvoeringscontracten rondweg Garyp (Zuid1) en Dokkum/Westereen (Noord2) zijn de gebiedsontwikkelingsmaatregelen geïmplementeerd. Verder is een belangrijk deel van de gebiedsontwikkelingsmaatregelen ondergebracht in wegcontract Midden2 die in procedure is en in september zal worden aanbesteed. Dit contract omvat de verlegging van het Prinses Margrietkanaal, de aanleg van het aquaduct, de brug Burgum, de aanleg van fietspaden en diverse natuurstroken en -gebieden. 2. De aanbestedingsprocedure voor het contract Zuid2 (Sumar/Nijega) loopt. Verder is de aanbestedingsprocedure van de twee onderdoorgangen van het spoor Leeuwarden- Groningen gestart. ProRail brengt deze contracten voor de provincie op de markt. 3. De minnelijke verwerving van de benodigde grond ligt op koers. De onteigeningsprocedure heeft vertraging opgelopen. Deze vertraging is ten opzichte van de oorspronkelijke planning een jaar. PS is hierover per een brief geïnformeerd. De vertraging in de onteigeningsprocedure geeft een vertraging van ongeveer een half jaar op de ingebruikname van de Centrale As; namelijk medio Financiële stand van zaken Ten opzichte van de 1 e berap zijn er geen nieuwe aanbestedingen meer geweest. Ten opzichte van de eerste berap is daarom de financiële positie van het project niet gewijzigd. De marge in het project is nog niet op voldoende niveau. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Grondverwerving (gronden niet tijdig beschikbaar): de onteigeningsprocedure voor het 2 e KB is in gang gezet. Op basis van de huidige inzichten is de grond beschikbaar in het 3 e kwartaal van Ondertussen gaat de inzet op de minnelijke verwerving onverminderd door. Ongunstige prijs/marktontwikkeling: dit risico wordt beheerst door een adequate aanbestedingsstrategie waarin getracht wordt de creativiteit van de markt optimaal te benutten. Hiertoe is recent een marktdialoog gehouden (samen met de N381), dit mede naar aanleiding van de nieuwe aanbestedingswet. De uitkomsten hiervan worden meegenomen in een aangepaste aanbestedingstrategie. Provinciale Staten worden hierover apart geïnformeerd. Juridisch: in 2013 zijn verschillende juridische procedures voor de flora- en faunavergunningen gevoerd. Deze procedures zijn voor het project tot nu toe succesvol verlopen. De verwachting is dat elke procedure zal worden aangevochten. Dit vraagt veel kwaliteit van de onderbouwing van de te verlenen vergunningen. De provincie levert deze onderbouwing, maar het ministerie van EZ stelt de vergunning op. Het risico is dat het ministerie van EZ de vergunningen moet afgeven en dat de kwaliteit van deze vergunningen (inhoudelijk) tot nu toe niet voldoende was en dat de inhoudelijke onderbouwing van de provincie bij de Raad van State vervolgens de doorslag moet geven om toch door te mogen gaan. Daarnaast neemt het ministerie ruim de tijd voor het afgeven van deze vergunningen. Uiteindelijk is dit ook een planningsrisico. Met het ministerie vindt intensief overleg plaats om hier verandering in te brengen. Ook na het verlenen van de vergunning blijft er een risico over in de uitvoering. In de vergunningvooorwaarden is opgenomen dat als bepaalde soorten nestelen in de buurt van een werk, dit werk tijdelijk moet worden stilgelegd of dat maatregelen getroffen moeten 83

84 worden om de betreffende vogel rustig te laten nestelen. Zowel in het traject van de vergunningen (aanvraag en verlening) als in het contract met de aannemende partij is er dan ook grote aandacht voor dit onderwerp. Maar in de voorbereiding en de uitvoering door de aannemer zal door de provincie aanvullende aandacht zijn voor de manier waarop invulling wordt gegeven aan voorwaarden van de afgegeven vergunningen. 6 RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 6 RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) beleid tijd geld 7 Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien (programma 2) 7 KnooppuntJoure, aquaductskarster Rien beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De minister heeft besloten geen budget beschikbaar te stellen voor het aquaduct Skarster Rien. Met dit gegeven kon de realisatieovereenkomst op 17 juni 2013 worden ondertekend door gedeputeerde Poepjes. De Staten zijn hierover per brief geïnformeerd. De planstudie kan nu worden afgerond. Het Tracébesluit voor Joure wordt eind van het jaar verwacht. Financiële stand van zaken Op de bouwkosten van het project rust nog een taakstelling van 4,5 mln. Er wordt gezocht naar manieren om dit tekort in te lopen, onder meer door verschillende projecten in de omgeving te koppelen aan het project. Het is echter onzeker of dit volledig zal lukken. In principe wordt het verdiepen van de Langwarder Wielen gekoppeld aan de ombouw van knooppunt Joure. Met de synergie die dit oplevert kan 1-1,5 mln. worden inverdiend. Verder wordt ingezet om de taakstelling met BTW-compensatie verder in te lopen. Op de voorbereidingskosten (VAT) is een tekort ontstaan van circa 3 mln. Dit is veroorzaakt door de langere doorlooptijd van de planstudie. Het rijk is hiervoor risicodragend en heeft aangegeven hiervoor een oplossing te zoeken. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? 1. Prijs/marktontwikkeling. Dit najaar wordt besloten op welke manier het project wordt aanbesteedt; in de overweging wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de wens van de Staten om het MKB zo veel mogelijk te betrekken. Ook aan duurzaamheid en aan social return wordt aandacht besteedt. Het rijk is aanbestedende dienst. Gezien het samenwerkingsverband (bestuurlijke alliantie) waarin wordt gewerkt, wordt de aanbetsedingstrategie samen vormgegeven, waarin rijks-, provincale en gemeentelijke belangen worden meegenomen. De Staten zullen over de aanbestedingsstrategie worden geinformeerd. 2. Te weinig stuur op de financiële risico s. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering en de provincie draagt hiervan het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie en de provinciale inbreng in het project is de verwachting dat het project goed zal verlopen en tot een goed resultaat zal komen. De beheersing van dit risico valt uiteen in een aantal beheersmaatregelen: - De getekende realisatieovereenkomst. 84

85 - De stuurgroep en regiegroep zijn een aantal malen bijeen geweest en er wordt op basis van gelijkwaardigheid gewerkt, zo is de ervaring. De provincie kan haar belangen goed inbrengen. Hierbij moet gedacht worden aan gezamenlijk vaststellen inkoopstrategie, plan van aanpak, projectbeheersing, etc. In die zin is er voldoende grip op de uitkomst. - De provincie heeft op belangrijke plekken positie in de uitvoeringsorganisatie. Ook in het tot stand komen van het contract en de grondaankoop is voldoende inbreng. De provinciale organisatie heeft ook in die zin grip op het project. 8 RSP Spoorprojecten (programma 2) Algemeen De RSP Spoorprojecten zijn te verdelen in drie hoofdprojecten: a. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle voor de uitbreiding van het aantal treinen van twee naar vier per uur in beide richtingen. b. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen voor de tweede sneltrein die gaat rijden. c. Aanleg van station Werpsterhoek met een onderdoorgang voor auto s, vrachtwagen en landbouwvoertuigen en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers. Financiering RSP Spoorprojecten De spoorprojecten worden gefinancierd uit de RSP-middelen van het rijk. Voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen en de realisatie van station Werpsterhoek is ook een regionale bijdrage van ca. 9% met het rijk afgesproken. De regionale bijdrage voor deze spoorprojecten worden op pakketniveau gefinancierd door de gemeente Leeuwarden. De capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle wordt gefinancierd uit de RSP-middelen die beschikbaar zijn gesteld bij de motie Koopmans. Voor deze projecten is door het rijk geen regionale bijdrage geëist. 8a Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten a) capaciteitsvergroting Leeuwarden Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) beleid tijd geld 8b Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten b) capaciteitsvergroting Leeuwarden Groningen beleid tijd geld 8c Station Werpsterhoek (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten c) station Werpsterhoek beleid tijd geld 85

86 3. Overige projecten (9) Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Heerenveen, stad van Sport(Nieuw Thialf) Starten met de planologische procedures, het aanbestedingstraject en het voorbereiden van de bouw. Eind 2013 start het bouwproject. De verwachte oplevering is in september Algemene toelichting: Provinciale Staten hebben op 26 juni 2013 een realisatiebesluit genomen. De provincie verstrekt 50 mln. subsidie en is nu samen met de gemeente Heerenveen in de verhouding 1/3 en 2/3 aandeelhouder van Thialf OG BV. De vernieuwbouw van Thialf vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van Thialf OG BV. Thialf legt in het kader van subsidieverstrekking en aandeelhouderschap verantwoording af aan de provincie. Ad 1. Het provinciale voorbereidingsbudget groot , waarin ook de voorbereiding van de aanbesteding voor de uitvoering van de vernieuwbouw was voorzien, wordt m.n. door de onvoorziene selectie van de schaatsaccommodatie voor de topsport en de bijkomende juridische procedures overschreden. De selectie van de schaatsaccommodatie en de juridische procedures heeft ook gevolgen gehad voor de planning. De krappe planning is meer onder druk komen te staan. Ondanks dat, kan Thialf, volgens de huidige inzichten, al op 1 juli 2016 worden opgeleverd, mits er geen andere obstakels worden opgeworpen. Ad 2. Inmiddels is de Europese aanbesteding voor de uitvoering van de vernieuwbouw gestart. Deze is gericht op een realisatie binnen de beschikbare financiële middelen (provinciale subsidie van 50 mln.). Met het oog op de verenigbaarverklaring van de steun aan Thialf wordt de subsidieverlening aan Thialf gemeld bij de Europese Commissie. Het is aannemelijk dat de EC deze steun verenigbaar verklaart met het Verdrag gezien. zeer ecente uitspraken van de Europese Commissie in vergelijkbare zaken. Mocht de beschikking van de Europese Commissie langer dan gepland op zich laten wachten, dan zal de provincie, binnen de kaders van de wet en regelgeving, passende maatregelen nemen. (10) University Campus Fryslân (UCF) (programma 8) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Aanvraag tweede tranche van 7 miljoen Besteding tweede tranche van 7 miljoen aan de ontwikkeling van promovendiplaatsen, flankerende maatregelen, masteropleidingen en initiatieven op het gebied van kennisvalorisatie 86

87 (11) Culturele Hoofdstad 2018 (programma 8) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Culturele Hoofdstad 2018 (12) Europese watertechnologiehub (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Wij zetten ons in voor een langjarige financiering van Wetsus-onderzoek tot 2020 uit REP, rijksmiddelen en Europese middelen (13) Het Friese Merenproject (programma 6) Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het Friese Merenproject is volop in uitvoering. Er is inmiddels voor een bedrag van ruim 133 mln. aan projectenin uitvoering genomen. In 2013 zal naar verwachting een record bedrag van ca. 14 mln. aan provinciaal budget worden weggezet. De uitvoering van het programma verloopt langs drie programmalijnen: Grenzeloos varen, Bestedingen aan de wal en Mitigatie, ecologie & duurzaamheid. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Toerisme en recreatie Grenzeloos Varen Starten, voortzetten en afronden van projecten betreffende opwaardering bestaande en nieuwe verbindingen: Turfroute, Polderhoofdkanaal, Noordelijke Elfstedenvaarroute, Lutscomplex en Middelseeroute. De nieuwe sluis in Stavoren wordt in gebruik genomen. De drempelverlaging van de sluis in Workum wordt opgeleverd. We beginnen met de uitvoering van de verhoging van de brug in Jirnsum. Voortzetting onderzoek naar mogelijkheden de bedieningstijden van bruggen te verruimen door gemeentelijke bruggen aan te laten haken bij de provinciale bedieningsorganisatie. In 2013 wordt gestart met de eerste uitvoeringsmaatregelen. Wij nemen initiatieven om samen met gemeenten te komen tot een integrale aanpak, samenwerking, financiering en uitvoering om baggerachterstanden weg te werken. Bestedingen aan de Wal Start uitvoering van masterplannen en versterkingsplannen voor Franeker, Balk, Joure, Dokkum, Bolsward, Lemmer, Stavoren, Workum, Makkum, Heeg, Woudsend en IJlst. Over de uitvoering van het versterkingsplan voor de toegangspoort Lauwersmeer worden bestuurlijke afspraken gemaakt. De uitvoering van het masterplan Earnewâld en de versterkingsplannen Delfstrahuizen (Zuidoever Tjeukemeer) en Harlingen wordt voortgezet. Met de gemeente Leeuwarden wordt in 2013 bekeken op welke wijze het meest efficiënt invulling kan worden gegeven aan de versterking van Leeuwarden als watersportkern. In Grou worden de laatste projecten uitgevoerd om tot een goede afronding van het WetterfrontGrou te komen. Het project Stevenshoek Langweer wordt opgestart. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid De uitvoering van mitigatiemaatregelen wordt voortgezet. Het Sneekermeergebied wordt ingericht en er worden afspraken gemaakt over het beheer van dit gebied. 87

88 Gestart wordt met de realisatie van drie vaarroutes specifiek voor elektrische boten. Organisatie van (beurs)presentaties en opstapdagen waarbij burgers het elektrisch varen daadwerkelijk kunnen beleven. Stimulering van het elektrisch varen door uitvoering van subsidieregelingen voor aanschaf en ombouw naar elektrische aandrijving en oplaadpalen. Het terugdringen van de lozing van afvalwater door de recreatievaart wordt door publiekscampagnes nadrukkelijk onder de aandacht gebracht. Toelichting Grenzeloos Varen Nieuwe verbindingen Doordat de ontheffing Flora-Faunawet opnieuw is geschorst vertraagt de uitvoering van het Polderhoofdkanaal. Ministerie en gemeente Opsterland zijn in hoger beroep bij de Raad van State gegaan. De zitting is gepland op 15 oktober, uitspraak in principe 6 weken daarna, zodat feitelijk het jaar 2014 nog rest voor de uitvoering indien de Raad van State gunstig beslist. Dat is krap, maar haalbaar. Sluis Stavoren Door onder andere het aantreffen van bodemverontreiniging schuiven de stremmingen door tot in het vaarseizoen Dat is niet gewenst, daarom zijn de stremmingen doorgeschoven naar de winter Daardoor schuift de oplevering door naar begin vaarseizoen Sluis Workum De stremming van de sluis in Workum kan in overleg met het Wetterskip in het stormseizoen plaatsvinden, waardoor er in het vaarseizoen minder hinder optreedt. De oplevering schuift door naar begin vaarseizoen Brug Jirnsum. Er is erg veel tijd en enrgie gestoken in het overleg met het dorp en de omwonenden. Dat heeft veel tijd gekost, maar wel meer draagvlak opgeleverd. Start uitvoering is nu voorzien in Bestedingen aan de Wal Masterplannen Voor Lemmer is het opgestelde masterplan nog niet vastgesteld. Dit vanwege een aantal onzekerheden zoals de fusie tot de gemeente Friese Meren en de discussie over het toekomstige IJsselmeerpeil. Nu de zaken m.b.t. deze onderwerpen een stuk duidelijker zijn, is het tijd om ook voor Lemmer tot een uitvoeringsprogramma te komen. Hiervoor zal in september een herijkt Masterplan Lemmer worden opgesteld wat moet leiden tot bestuurlijke afspraken over de uitvoering. Indien eind 2013 nog positief wordt besloten, kan uitvoering vanaf begin 2014 plaatsvinden. Voor de uitvoering van het masterplan van Makkum geldt dat voor een groot deel van de financiën een Waddenfondsaanvraag wordt gedaan. Als gevolg van de uitputting van de jaarschijf 2013 zal de aanvraag pas in 2014 gedaan worden. Pas dan zal bekend worden of die aanvraag wordt gehonoreerd. Wanneer dit het geval is kan met de uitvoering gestart worden. Anders zal een alternatieve financieringsbron moeten worden gezocht of versobering van de plannen plaatsvinden. In 2013 wordt verder gewerkt om de deelprojecten obstakelvrij te maken voor de Waddenfondsaanvraag. De masterplannen voor Dokkum en Franeker zijn gereed, maar de bestuursovereenkomst moest wachten op de Waddenfondsaanvraag. Nu de beschikking van 88

89 het Waddenfonds bekend is, kunnen de bestuursovereenkomsten dit najaar worden opgesteld. Begin volgend jaar kunnen ze bestuurlijk worden vastgesteld. Daarna kan er met de uitvoering worden begonnen. In Harlingen is begonnen met de uitwerking van een belangrijk onderdeel van het masterplan; de Willemshaven. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid Mitigatieprojecten Veel van de mitigatieprojecten zijn voor hun voortgang afhankelijk van de inzet van andere organisaties als het gaat om de projectleiding of onderhandelingen over aankoop en inrichting. Daarnaast kosten de meer innovatieve projecten meer tijd vanwege maatwerk bij vergunningen, constructieberekeningen en het rondkrijgen van de financiering. Dat maakt dat het niet lukt om alle geplande projecten voor het eind van het jaar ook formeel rond te hebben. Electric-only routes. De route, die als eerste op het programma staat is Heeg-Oudega-Heeg. Er is voor gekozen om aansluiting te zoeken bij een kadeverbeteringsproject van het Wetterskip zodat werk met werk gemaakt kan worden. Daardoor schuift de start van het werk door naar voorjaar Subsidieregelingen elektrisch varen. Het tempo waarin gebruik wordt gemaakt van de regeling is lager dan verwacht maar er wordt nog steeds gebruik van gemaakt. Wij overwegen de regeling aantrekkelijker te maken door innovatie extra te stimuleren en de regeling voor verhuurschepen te verlengen. 14 De Nieuwe Afsluitdijk (programma 6) 14 De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De uitwerking van de deelprojecten is volop gaande. De uitvragen voor een Effectenanalyse en Marktconsultatie voor een infocentrum zijn gedaan. Eerste resultaten worden in het najaar verwacht. De bouw van de pilot-centrale Blue Energy is aanbesteed en de uitvoering is gestart. Samen met Rijkswaterstaat is opdracht gegeven voor het opstellen van een beeldkwaliteitsplan voor de maatregelen op de Afsluitdijk. Dit plan is eind 2013 gereed. Financiële stand van zaken Het beschikbare budget voor 2013 bedraagt ,-. De provincie Fryslân draagt daarin ,- bij aan het proces. Het project heeft tot dusver ,- gekost (deze kosten worden verdeeld over 5 partijen: ca ,- voor provincie Fryslân). Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? Het besluit van Gedeputeerde Statens om ,- vanuit Fylg bij te dragen aan de vismigratierivier. Dit besluit is ter informatie naar de Staten gestuurd. Daarnaast hebben Provinciale Staten ,- procesgeld vrijgegeven voor De Nieuwe Afsluitdijk. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Inmiddels is het aantal projecten in Noord-Holland en Fryslan meer in evenwicht gekomen door het toevoegen van het masterplan Den Oever aan DNA. 89

90 Nieuwe risico s: Actueel dreigt er op dit moment vertraging voor enkele pilots uit de ambitie duurzame energie en de vismigratierivier. Oorzaak is de vertraging in de behandeling van subsidieaanvragen bij het Waddenfonds en het ministerie van IenM. Vooral de tijdige voorbereiding van de vismigratierivier komt hierdoor in het gedrang. Het projectbureau heeft een financieringsstrategie uitgewerkt om de financiering nog op tijd geregeld te krijgen. Voor de pilot Stromingsenergie (SE) en het project Vismigratierivier (VMR) is een alternatieve financiering uitgewerkt. Voor de pilot SE is deze inmiddels ook geëffectueerd en is de uitwerking gestart. Voor de VMR moeten nog enkele besluiten door onder andere de Friese Staten worden genomen. De verwachting is dat dit in september kan worden afgerond. Hiermee is de financiering van verdere uitwerking (in 2013/2014) verzekerd. Het project sluit nog aan op de planning van Rijkswaterstaat. Het risico dat deze aansluiting uiteindelijk niet kan worden gerealiseerd is echter wel groter geworden. Het personele capaciteitsprobleem is gedeeltelijk opgelost door extra inhuur (voor administratieve ondersteuning). De voorbereiding van enkele deelprojecten (vooral voor Recreatie en toerisme) heeft wel vertraging opgelopen. De tot dusver opgelopen vertraging lijkt nog geen consequenties te hebben voor de uitvoering, maar het risico op consequenties wordt groter als de vertraging niet wordt ingelopen en nieuwe niet wordt voorkomen. (15) Dairy Campus Leeuwarden (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Start professional masters en de associatedegree melkveehouderij bij Van Hall Larenstein in samenwerking met de WUR en AOC Friesland Aanstelling derde lector en kennisgroep Start van het innovatieprogramma duurzame melkveehouderij Besluit over het praktijkleren op de Dairy campus Overheveling van activiteiten van de andere locaties in Nederland naar Leeuwarden In augustus 2013 is zowel de RijksRep bijdrage ad 15 miljoen euro en de regionale bijdrage ad 5 miljoen euro beschikt. Met de bijdragen van de betrokken partners en een bijdrage van het Ministerie van EZ van 5 ton kan het praktijkleren op de Dairy Campus (het Dairy Training Centre) van start gaan. In juli 2013 heeft de Aeres groep besloten de activiteiten van PTC+ Oentsjerk over te brengen naar Dairy Campus. Eind 2013 kan de aanbesteding van de bouw plaatsvinden. Het aantal leerlingen en studenten melkveehouderij bij VHL en Nordwin College is in 2013 zeer sterk gestegen. (16) Breedbandinfrastructuur in Fryslân (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Scenariokeuze voor de uitrol van een hoogwaardige breedbandinfrastructuur naar Friese huishoudens Opstellen investeringsplan Start uitvoering investeringsplan 90

91 (17) Ecosysteem Drachten (technocampus Drachten) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2013 zal er duidelijkheid zijn over de richtinggevendheid van het project, de deelnemende partijen en de uitwerking van het concept. (18) FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2013 wordt aan de instelling van het fonds gewerkt (19) Doefonds (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2012 wordt een besluit genomen over instelling van het Doefonds (20) Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen (programma 9) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Uitvoering geven aan het herstructureringsplan, op basis van de regeling die in 2012 is aangepast. In 2013 zijn tot nu toe nog geen plannen voor herstructurering van bedrijventerreinen door gemeenten ingediend. Uit contacten met enkele gemeenten leiden wij af dat mogelijk dit jaar nog wel plannen verwacht kunnen worden, maar dat deze vermoedelijk eerst in 2014 tot betalingen zullen leiden; slechts een gering deel zal vermoedelijk in 2013 kunnen worden afgerond. Geschat wordt dat dit maximaal ,-- zal bedragen. Gemeenten zijn onder de huidige economische omstandigheden terughoudend in hun projectvoorstellen voor herstructurering, mede vanwege de eigen financiële positie. De toestroom van herstructureringsplannen is mede daardoor minder dan verwacht In eerste instantie waren wij op basis van een eerste inventarisatie bij gemeenten van mening dat een verhoging van het subsidiepercentage er amper toe zal leiden dat herstructureringsprojecten een hogere prioriteit zullen krijgen. Uit recentelijke informatie die ons heeft bereikt moeten wij afleiden dat de voortgang van een aantal in voorbereiding zijnde projecten wordt bedreigd indien het subsidiepercentage ongewijzigd blijft. Dit heeft ons ertoe doen besluiten het subsidiepercentage van de regeling Herstructurering Bedrijventerreinen te verhogen van 25% naar 50%. 91

92 (21) Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad (programma 9) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Regionale bijeenkomsten met gemeenten, woningcorporaties en andere organisaties om de opgave per regio concreet uit te werken. Toezending aan PS van evaluatieverslag voortgang ISV en herstructureringsprojecten GS hebben de Subsidieregeling Stedelijke Vernieuwing (ISV III) vastgesteld en het budget beschikbaar gesteld (GS 9 april 2013). Er zijn regionale bijeenkomsten georganiseerd waarin projecten geïnventariseerd worden, die bijdragen aan de herstructureringsopgave in de betreffende regio. Daarnaast is begin 2013 de doelstelling van het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad verbreed naar een Aanvalsplan Woningmarkt, i.v.m. de recente ontwikkelingen op de woningmarkt en de negatieve effecten op de werkgelegenheid. Voor dit Aanvalsplan Woningmarkt zijn twee themabijeenkomsten georganiseerd voor PS (8 mei 2013 en 1 november 2013). Het toezenden aan PS van een verslag over de voortgang van ISV en herstructureringsprojecten staat gepland voor eind dit jaar. (22) Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) (programma 5) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2013 wordt er verder uitvoering gegeven aan de projecten (genoemd in het meerjarenprogramma) met een regionale meerwaarde. Door provincie en gemeenten is geld toegezegd voor ANNO. Het verkrijgen van cofinanciering door derden blijkt lastig, zowel qua private investeringen, maar ook het verkrijgen van cofinanciering via Rijksgeld of Europese middelen. Om wel voldoende voortgang te hebben in de projecten die voor de regio prioritair zijn, onder andere ook in het licht van de huidige economische situatie, is er voor gekozen volop in te zetten om met de huidige middelen de projecten toch optimaal tot uitvoer te brengen. Dit heeft in 2013 geresulteerd in het opstarten van een groot aantal projecten. Van de 22,7 miljoen provinciale co-financiering die toegezegd is op de ANNO is reeds 4,8 mln verplicht. 8 mln. van de agenda is gekoppeld aan het project sud-ie waar via een andere lijn over gerap-porteerd wordt. Inmiddels zijn 10 van de 14 ambitieprojecten door de gemeenten en de provincie ge-zamenlijk opgestart. De realisatie van de Agenda loopt daarmee mooi op schema. Ferwerderadiel is toegetreden tot ANNO en er wordt verkend of de agenda verbreed kan worden met groen/blauw, cultureel erfgoed en bottom-up. (23) Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel (programma 5) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Het uitvoeren van de wettelijke herverkaveling (ruiling landbouwgronden) Uitvoering van maatregelen voor herstel van de waterhuishouding (onder meer renovatie van gemalen en verbreding van watergangen) Starten met de uitvoering van de maatschappelijke plus (dorpsreconstructies) 92

93 Nadat provinciale staten in 2012 middelen voor het project beschikbaar heeft gesteld, heeft het project een nieuwe start gemaakt met de bespreking van de contracten tussen de twee mijnbouwmaatschappijen en de overheden. Daarnaast zijn voor wat betreft de inhoud van het plan de maatregelen en kosten verder uitgewerkt. Begin 2013 werd duidelijk dat de proceskosten hoger uit zouden vallen dan eerder was voorzien, hiervoor zijn maatregelen genomen onder meer een versobering en het herprioriteren in de tijd van maatregelen. Ook de contractbesprekingen vergen veel meer tijd dan eerder was voorzien. In eerste instantie was de planning dat Gedeputeerde Staten na het zomerreces het plan definitief kon vaststellen. Dit is echter nog voor het zomerreces gebeurd. De voorbereidende werkzaamheden zijn verder doorgegaan. Tevens hebben de twee gemeenten en de provincie gesprekken gevoerd over werkwijze met betrekking tot de maatschappelijke plus. Dit najaar worden de contracten getekend (Wetterskip is in september met plan en contracten akkoord gegaan), wordt een bestuurscommissie ingesteld, worden overeenkomsten tussen provincie en gemeenten gesloten over de uitvoering van de maatschappelijke plus en wordt de opdracht aan de Dienst Landelijk Gebied verleend voor de algehele begeleiding van het project. Vanwege de vertraging hebben wij een begrotingswijziging van het kasritme voorgesteld. De inkomsten van Vermilion en Frisia zullen pas na de ondertekening bij de provincie worden gestort. 93

94 94

95 6. Financiën Hierna worden eerst de begrotingswijzigingen die aan u worden voorgelegd middels bijgevoegde begrotingswijziging benoemd (6.1). Daarna volgt een rapportage van de wijzigingen die onder ons mandaat zijn uitgevoerd (6.2). Tot slot wordt ingegaan op het geactualiseerde financieel kader (6.3). 6.1 Voorstel begrotingwijzigingen PS In de bijgevoegde begrotingswijziging 2 e Berap 2013 komen de volgende voorstellen tot wijziging aan de orde: Beleidsprogramma Onderdeel 1. Bestuur en Veiligheid I.1 troonwisseling/bezoek koninklijk paar I.2 voertuigen college I.3 uitkering oud leden gedeputeerde staten 2. Verkeer en vervoer I.4 werken voor derden Marrekritte I.5 verkoop woning III.A1 bereikbaarheid Leeuwarden III. C1 baggerdepots 3. Water III. C2 waterhuishoudingsplan 4. Milieu III. B1 bodemsaneringsprogramma III. C3 implementatie Wabo III. C4 transitiekosten RUD 5. Landelijk Gebied III. A2 ILG verlening looptijd III. A3 FYLG III. B2 gebiedsontwikkeling Centrale As III. B3 gebiedsontwikkeling N381 III. B4 gebiedsontwikkeling Franekeradeel Harlingen III. B5 natuur decentralisatie uitkering III. C5 Europees visserijfonds III. C6 kavelruil III. C7 landbouwagenda III. C8 programmatische aanpak stikstof III. C9 nationale parken 6. Economie, recreatie en toerisme III. A4 convenant A7/Westergozone III. A5 REP Friese meren project III. A6 REP Dairy Campus III. A7 REP rijksbijdrage via provinciefonds III. A8 Friese meren project categorie A III. A9 RSP REP Wetsus fase 1 III. B6 cofinancieringsbudget EFRO-EZ/Waddenfonds/Interreg III. B7 Asbest en zonnepanelen decentralisatie uitkering III. B8 duurzame energie III. B9 Friese meren III. C10 stimulering werkgelegenheid jongeren 7. Sociaal beleid en zorg I.6 transitie sociaal beleid III. B10 sociaal beleid III. B11 transitie jeugdzorg 8. Cultuur, Taal en Onderwijs I.7 prijzen literatuur/wetenschap I.8 bibliotheekservice Fryslân III. B12 beleidsnota Grinzen Oer III. B13 Centraal depot Fryslân III. B14 taal yn Fryslân 4 95

96 Beleidsprogramma Onderdeel III. B15 huisvesting Fryske akademy III. B16 Mediafonds III. B17 NPLD garantiebijdrage 9. Ruimte en Wonen III. B18 uitvoeringskosten funderingsherstel 10. Algemene dekkingsmiddelen I.9 egalisatiereserve rendement vermogen I.10 reserve frictiekosten I.11 Stofkam II.2 taakstelling programma verkeer en vervoer IVI.1 reserve informatiseringsplan IVI.2 reserve persoonlijk ontwikkelbudget 6.2 Begrotingswijzigingen GS Conform de financiële verordening kan het college een aantal wijzigingen in de begroting doorvoeren. Hieronder worden deze wijziging toegelicht waarbij onderscheid is gemaakt in wijzigingen met gevolgen voor het begrotingssaldo en wijzigingen die geen invloed hierop hebben. Wijzigingen met gevolgen voor begrotingssaldo Exploitatie Progr. Omschrijving Baten 10 Algemene dekkingsmiddelen OP NUON opheffing Totaal baten Lasten 10 Algemene dekkingsmiddelen IBOI vergoeding RSP gelden 10 Algemene dekkingsmiddelen bedrijfsvoeringskosten Begrotingsaldo Totaal lasten

97 Wijzigingen zonder gevolgen voor begrotingssaldo Exploitatie Progr. Omschrijving Baten Bijdrage derden Verkeer en vervoer Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Kultuer, taal en underwiis Algemene dekkingsmiddelen Provinciefonds Waddenfonds uitkering Algemene dekkingsmiddelen Lasten Bijdrage derden Verkeer en vervoer Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Kultuer, taal en underwiis Algemene dekkingsmiddelen Nominaal Kultuer, taal en underwiis Algemene dekkingsmiddelen Voorwaardelijk budget provinciefonds Milieu Algemene dekkingsmiddelen Provinciefonds Waddenfonds uitkering Economie, toerisme en recreatie 10 Algemene dekkingsmiddelen Gevolgen aanpassing WOZ waarde Provinciehuis belastingen Provinciehuis afschrijvingen Totaal baten Totaal lasten

98 6.3 Ontwikkeling financieel kader In dit onderdeel worden de volgende onderwerpen behandeld: Ontwikkeling begrotingsaldo van begroting 2014 naar 2 e berap Ontwikkeling baten en lasten en VAR Treasury: financiering en beleggingen NUON-vermogen Reserve NUON REP middelen Stand van zaken bezuinigingstaakstellingen Ontwikkeling begrotingssaldo van begroting 2014 naar 2 e berap 2013 Het financieel kader wordt periodiek geactualiseerd. Dit gebeurt naar aanleiding van externe wijzigingen (zoals mutaties in het provinciefonds) of door besluiten van Provinciale en Gedeputeerde Staten. Vaak stellen Provinciale Staten deze wijzigingen vast bij de behandeling van een Begroting, de Jaarstukken, of een Bestuursrapportage. Daarnaast heeft het college het mandaat om een aantal wijzigingen zelf in de Begroting te verwerken. Het betreft hier bijvoorbeeld mutaties in het provinciefonds, opcenten, rendement vermogensbeheer of dividenduitkering. Hieronder wordt de ontwikkeling van het Financieel Kader vanaf de Begroting 2014 tot aan de 2 e berap 2013 stapsgewijs toegelicht. Bij de begroting 2014 is de stand van het begrotingssaldo voor het laatst gepresenteerd. Naast de wijzigingen van zowel Provinciale als Gedeputeerde Staten die bij de 2 e berap zijn gevoegd, is alleen het wijzigingsvoorstel Van Harinxmakanaal van invloed op het financieel kader. Deze laatste wijziging is meegenomen in de ontwikkeling van begrotingssaldo en VAR maar niet in de overige cijfers die in deze berap worden gepresenteerd. In de hieronder opgenomen tabel wordt de ontwikkeling van het begrotingssaldo cijfermatig weergegeven. 98

99 6.3.2 Ontwikkeling baten en lasten en VAR Onderstaand de ontwikkeling baten en lasten en mutaties bestemmingsreserves en VAR. Het daarna ontstane begrotingssaldo wordt confom de afspraken rondom de inzet van de reserve NUON gesplitst in een saldo voor programma 10 en een saldo voor programma 11 Wurkje foar Fryslân. In deze cijfers is het wijzigingsvoorstel Van Harinxmakanaal al opgenomen. Hieronder is de ontwikkeling van de VAR opgenomen. Ten opzichte van de presentatie van de VAR bij de begroting 2014 is hierin rekening gehouden met het gewijzigde begrotingsaldo programma 10. Daarnaast is ook in deze cijfers het wijzigingsvoorstel Van Harinxmakanaal opgenomen. Bij de begroting 2014 gingen wij nog uit van een uitname van de VAR voor het Van Harinxmakanaal van 94,5 miljoen zijnde de afkoopsom van 95 miljoen minus 0,5 miljoen voor groot onderhoud in Omdat in de jaren 2012/2013 daarnaast 2,1 miljoen al beschikbaar was gesteld voor beheer en onderhoud en in 2013 nogmaals een bedrag van 0,5 miljoen voor groot onderhoud, bedraagt de daadwerkelijke storting in de reserve Van Harinxmakanaal vanuit de VAR uiteindelijk 89,8 miljoen. Als laatste is het resultaat van de stofkam 2013 van 4,8 miljoen aan de VAR toegevoegd. Bij de 1 e berap 2013 was al 0,44 miljoen aan het begrotingsaldo toegevoegd. 99

100 Het kadernotavoorstel 2014 Kulturele Haadstêd legt in 2018 nog voor 6,2 miljoen beslag op de VAR. Het belangrijkste verschil van de in te zetten VAR zoals vermeld in de begroting 2014 (jaar 2017) zijn de wijzigingen zoals nu opgenomen in de 2 e berap ( 7,2 miljoen) en de toevoeging van de stofkam ( 4,8). Het wijzigingsvoorstel van PS in september jl. over het Van Harinxmakanaal is nu verwerkt in de VAR (rente toerekening en het uit de begroting halen van het reguliere onderhoud, en dit onderhoud via een bestemmingsreserve laten lopen (per saldo - 1,7 miljoen). 100