Jierstikken Jierstikken Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach. Fryslân: iepen en eigen

Transcriptie

1 Omslag_Jaarstukken_2011.qxp:439x :06 Pagina 1 Jierstikken 2011 Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach Jierstikken 2011 Fryslân: iepen en eigen Fryslân: iepen en eigen Jierstikken 2011 Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach Fryslân: iepen en eigen

2

3 JAARSTUKKEN 2011 JAARVERSLAG, JAARREKENING EN BURGERJAARVERSLAG Statenvergadering van 23 mei 2012 Gedeputeerde Staten van Fryslân 3 april

4 Colofon Provincie Fryslân Voor inlichtingen: Provincie Fryslân Bezoekadres: Tweebaksmarkt 52 Postadres: Postbus HM Leeuwarden Telefoon: (afdeling Financiën en Planning en Control) Fax: Website: provincie: Afdeling Vormgeving en druk: Provincie Fryslân Provincie Fryslân, april

5 Inhoudsopgave Pagina Deel I Jaarverslag Foaropwurd 6 1 Inleiding 7 Provinciebestuur en provinciale organisatie 9 2 Jaarrekening in een oogopslag Jaarrekeningresultaat Kerngegevens Verloop van de lasten en baten verdeeld naar kostensoorten Exploitatie per programma 22 3 Programmaverantwoording Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Lanlik gebiet Programma 6 - Economie, recreatie en toerisme Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragrafen Paragraaf 1 - Provinciale heffingen Paragraaf 2 - Weerstandsvermogen Paragraaf 3 - Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf 4 - Financiering Paragraaf 5 - Verbonden partijen Paragraaf 6 - Grondbeleid Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering Paragraaf 8 - Handhaving Paragraaf 9 - Nuon-middelen Bijlagen Ontwikkeling van baten, lasten en vrij aanwendbare reserve Overzicht Investeringen Verslag subsidies zonder wettelijk voorschrift Begrotingshistorie Begrippenlijst 268 3

6 Pagina Deel II Jaarrekening Inleiding Balans 2.1 Balans Programmarekening over begrotingsjaar Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans Gebeurtenis na balansdatum Toelichting op programmarekening Analyse rekeningresultaat Samenvatting begrotingsonrechtmatigheid Wet Openbaarheid Topinkomens Tijdelijke Budgetten Accountantscontrole Bijlagen 1 Overzicht aanwending onvoorzien Gerealiseerde algemene dekkingsmiddelen Overzicht structurele en tijdelijke baten en lasten Overzicht gewaarborgde geldleningen Overzicht personeelssterkte en -lasten Overzicht Sisa specifieke uitkeringen 301 Deel III Burgerjaarverslag Inleiding 310 I Provinciale Staten 311 II De kwaliteit van de dienstverlening 312 III De kwaliteit van burgerparticipatie 320 IV Afhandeling van klachten, bezwaar en beroep 326 V Conclusies 328 4

7 Deel I Jaarverslag

8 Foaropwurd 2011 wie in bysûnder jier foar de provinsje. In jier fan feroarings. De lêste bestjoersperioade rûn ôf, nei de ferkiezings waarden de nije Provinsjale Steaten ynsteld en waard in nij kolleezje formearre. It nije koälysje-akkoart Nieuwe energie voor Fryslân waard opsteld en dêrnei útwurke yn it útfieringsprogramma Koersvast met nieuw realisme. Dy beliedsramten jilde foar in rûzerige perioade. De gefolgen fan de resesje fan 2009 binne ommers noch net achter de rêch. Wy sitte al wer yn in nije resesje, dy t syn wjerslach hat op it bedriuwslibben, de wenningmerk en de oerheidsfinânsjes. Nei de besunigingsmaatregels fan it âlde kabinet, dy t likemin oan de provinsjes foarbygien binne, komme de nije besunigings fan it Ryk der al wer oan. Dy besunigings sille ek harren wjerslach op de taken fan de provinsje hawwe. Dat wie de kontekst foar it jier 2011 dêr t wy ferslach oer dogge. De jierstikken 2011 litte lykwols sjen dat it provinsjale belied sa t wy dat mei ús allen yn de lêste bestjoersperioade ynset hawwe, de krisis treast wie. De measte doelen foar de lêste koälysje-akkoart binne helle. Dat jildt ek foar de doelen foar Boppedat hat de provinsje Fryslân in sûne finansjele posysje. By de útfiering fan it belied is yn 2011 in deeglike basis lein foar it ferfolch fan de rinnende koälysjeperioade. De oanpak, ôfstimd op de útfiering, jout ús, ek foar de kommende jierren, it betrouwen dat Fryslân net fan syn eigen, sterke koers ôf hoecht te wiken. Sadwaande kinne wy realistyske doelen stelle dy t passe by ús ambysje om Fryslân nije enerzjy te jaan. Kolleezje fan Deputearre Steaten 6

9 1. Inleiding Het jaarverslag 2011, de jaarrekening 2011 en het burgerjaarverslag 2011 worden u, overeenkomstig de artikelen 175, 201 en 202 van de Provinciewet, aangeboden door Gedeputeerde Staten. Het jaarverslag 2011 (Deel 1), de jaarrekening 2011 (deel II) en het burgerjaarverslag (deel III) zijn samengevoegd in één boekwerk met de titel Jaarstukken Op grond van artikel 175 Provinciewet rust de zorgplicht voor het jaarlijks uit te brengen burgerjaarverslag op de Commissaris van de Koningin (CdK). De jaarrekening 2011 Fonds Nazorg Stortplaatsen Fryslân is in een afzonderlijk boekwerk opgenomen. De jaarstukken 2011 zijn het laatste verantwoordingsdocument over het begrotingsjaar 2011 en zijn daarmee het sluitstuk van de bestuurlijke planning- en controlcyclus Uitgangspunt vormen de door uw Staten vastgestelde begroting 2011 en de wijzigingen hierop. In de bestuursrapportages 2011 hebben wij u gerapporteerd over de uitvoering van de Begroting De accountantsverklaring heeft alleen betrekking op de jaarrekening en is daarom bij dit onderdeel (deel II) opgenomen. Op grond van artikel 204 van de Provinciewet moeten de door uw Staten vastgestelde Jaarstukken vóór 15 juli naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gezonden worden. Met de vaststelling van de Jaarstukken in uw vergadering van 23 mei 2012 kan hier ruimschoots aan worden voldaan. Deel I Jaarverslag 2011 is de spiegel van de beleidsbegroting 2011 en begint in hoofdstuk 2 met de jaarrekening in één oogopslag. Hoofdstuk 3 bestaat uit de programmaverantwoording. Hoofdstuk 4 bevat de paragrafen. In hoofdstuk 5 wordt het onderdeel jaarverslag afgesloten met een aantal bijlagen, waarin ondermeer een overzicht van investeringen en een overzicht van subsidies zijn opgenomen. 7

10 8

11 Provinciebestuur en provinciale organisatie Samenstelling Gedeputeerde Staten J.A. Jorritsma Commissaris van de Koningin Portefeuille Algemene coördinatie en interne betrekkingen Internationale contacten/europa Openbare orde en veiligheid Communicatie en promotie Relatiebeheer Fan Fryslân Coördinatie samenwerkingsagenda s Gedeputeerde S.A.E. Poepjes Gedeputeerde (CDA) Portefeuille Verkeer en Vervoer Provinciale Waterstaat Milieubeleid, vergunningen/handhaving (Millenniumdoelstellingen) Mijnwet Europa en internationale contacten Digitale Agenda Gebiedsgedeputeerde Zuidoost Fryslân Dagelijks bestuur SNN 9

12 Gedeputeerde J.H.J. Konst Gedeputeerde (PvdA) Portefeuille Ruimtelijke ontwikkeling, wonen en kwaliteit woonomgeving Krimp Economie, inclusief duurzame energie Watertechnologie Dagelijks bestuur SNN Gebiedsgedeputeerde Noordwest Fryslân Gedeputeerde J.G. Kramer Gedeputeerde (FNP) Portefeuille Landelijk gebied Plattelandsbeleid Openbaar Vervoer Personeel en organisatie Concernondersteuning, bedrijfsvoering Gebiedsgedeputeerde Noordoost Fryslân Regie totstandkoming Regionale Uitvoeringsdienst Gedeputeerde C. Schokker - Strampel Gedeputeerde (CDA) Portefeuille Transitie Sociaal Beleid, Zorg Water (inclusief Project Afsluitdijk met alle bijbehorende subprojecten) Waddenzee Bouwurk Jeugdzorg en Sport Bestuurlijke zaken, inclusief financieel toezicht gemeenten Gebiedsgedeputeerde Waddeneilanden IPO-bestuur 10

13 Gedeputeerde mr. drs. J.A. de Vries Gedeputeerde (PvdA) Portefeuille Financiën Taal, cultuur en onderwijs Monumentenzorg, cultuurhistorie en archeologie Recreatie en Toerisme, Friese Meren Gebiedsgedeputeerde Zuidwest Fryslân Algemeen directeur / secretaris drs. A.J. van den Berg Algemeen directeur / secretaris Algemeen directeur provinciale organisatie Secretaris College van Gedeputeerde Staten 11

14 Samenstelling Provinciale Staten (maart 2011) Partij Aantal zetels Partij van de Arbeid (PvdA) 11 Christen Democratisch Appèl (CDA) 8 Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 6 Fryske Nasjonale Partij (FNP) 4 Partij voor de Vrijheid (PVV) 3 Socialistische Partij (SP) 3 ChristenUnie 3 GrienLinks 2 D66 2 Friese Koers 1 1 Totaal 43 1 In oktober 2011 is Friese Koers afgesplitst van de PVV-fractie 12

15 Provinciale organisatie 13

16 14

17 Jaarrekening in een oogopslag 2.1 Jaarrekeningresultaat 2011 Het jaarrekeningresultaat (onder voorbehoud van accountantscontrole) bedraagt 11,1 miljoen (positief). In de tweede bestuursrapportage 2011 werd een negatief saldo van 4,3 mln. voorspeld. Het verschil van 15,4 miljoen kan op hoofdlijnen als volgt worden herleid: (bedragen X 1 mln.) Begrotingssaldo na 2e berap (negatief) -4,3 A. Structurele budgetten (per saldo overbesteding/ nadelig, ten laste van -2,6 rekeningresultaat) B. Tijdelijke budgetten (per saldo onderbesteding / voordelig, ten gunste van 2,7 rekeningresultaat) C. Overlopende passiva (per saldo onderbesteding / voordelig, ten gunste van 14,4 rekeningresultaat) D. Aan de exploitatie / programma s toegerekende bedrijfsvoeringskosten (per saldo 0,9 onderbesteding / voordelig ten gunste van rekeningresultaat) Totaal mutaties 14,5 Rekeningresultaat 2011 (positief) 11,1 E. Terugvragen vrijvallende ISV-middelen via afzonderlijk statenvoorstel Aanvalsplan herstructurering Friese woningvoorraad -14 Resultaat 2011 (negatief) - 2,9 Hieronder wordt ingegaan op de belangrijkste verschillen. Ad. A Structurele budgetten Programma 1 Bij de middelen voor fractieondersteuning en de directe ondersteuning van PS (studiekosten, reprokosten, etc.) heeft zich een voordeel van 0,4 miljoen voorgedaan. De lagere reprokosten houden verband met de invoering van het papierarm werken. Programma 2 De afschrijvingslasten zijn 0,3 miljoen lager uitgevallen doordat investeringen lager zijn uitgevallen en omdat geen gebruik gemaakt hoefde te worden van de geraamde stelpost voor kleine- en reguliere projecten. De lasten voor de gladheidsbestrijding zijn 0,4 miljoen hoger dan geraamd als gevolg van de strenge winter van De personeelskosten m.b.t. het grootscheepsvaarwater vallen 1 miljoen lager uit. Deze kosten hadden achteraf geraamd moeten worden bij de algemene bedrijfsvoering. Nu op rekeningsbasis deze kosten wel bij de algemene bedrijfsvoering zijn verantwoord doet zich nu in dit programma een voordeel voor. Voor het totaal van de jaarrekening is deze verschuiving budgettair neutraal. 15

18 Programma 4 De legesinkomsten uit WABO-vergunningen vallen 0,4 miljoen lager uit dan geraamd. Dit betreft vooral aanvragen voor vergunningen met een bouwdeel. Tegenover deze lagere baten staan lagere uitgaven voor de WABO ad 0,1 miljoen. Programma 6 Het budget agenda economie is met 0,2 miljoen overschreden. Dit houdt verband met het gegeven dat meer lasten voortvloeiend uit aangegane meerjarenverplichtingen in het jaar 2011 als last zijn verantwoord dan in de begroting geraamd. Op basis van een beoordeling van de achterliggende meerjarenverplichtingen zijn de lasten eerder genomen. Zie hieronder bij ad B. Programma 10 De financieringslasten zijn 0,4 miljoen lager uitgevallen. Het rentepercentage was in 2011 lager dan verwacht en er hoefde minder geleend te worden. De afboeking van oninbare vorderingen bedraagt 0,2 miljoen (nadeel). De aan de exploitatie toegerekende bouwrente valt 3,6 miljoen lager uit dan geraamd als gevolg van lagere bestedingen voor infrastructurele projecten zoals de Centrale As en de N381. De opbrengst uit de opcenten op de motorrijtuigenbelasting valt 0,2 miljoen lager uit dan geraamd. Dit houdt verband met een geringere groei van het wagenpark en meer zuinige auto s dan waarmee rekening was gehouden. In de begroting was in de vorm van een stelpost al rekening gehouden met een onderbesteding op goederen en diensten van 0,1 miljoen. Op rekeningsbasis doet zich daardoor nu in dit programma een nadeel voor ter hoogte van dit bedrag. Het restant betreft kleine onder- en overbestedingen op alle programma s wat per saldo resulteert in een onderbesteding van circa 0,3 miljoen. Samenvattend 1. Lagere lasten ondersteuning fracties en directe ondersteuning PS 0,4 2. Lagere afschrijvingskosten 0,3 2. Hogere kosten gladheidsbestrijding - 0,4 2. Lagere kosten grootscheepsvaarwater 1 4. Lagere lasten en lagere legesinkomsten Wabo - 0,3 6. Hogere lasten agenda economie - 0,2 10. Lagere financieringslasten 0,4 10.Afboeking oninbare vorderingen - 0,2 10. Lagere aan exploitatie toegerekende bouwrente - 3,6 10. Lagere opbrengst opcenten motorrijtuigenbelasting - 0,2 10. Vrijval stelpost onderbesteding goederen en diensten - 0,1 Diverse kleine onder- en overbestedingen 0,3 Totaal (per saldo overbesteding, nadelig ten laste van rekeningresultaat.) - 2,6 Ad. B. Tijdelijke budgetten De vrijval van middelen ten gunste van het jaarrekeningresultaat bij de tijdelijke budgetten van 2,7 miljoen heeft vooral betrekking op budgetten die afliepen in Het eerder nemen van lasten Ten opzichte van de jaarrekening 2010 is de vrijval van budgetten ten gunste van het rekeningresultaat aanmerkelijk lager dan in de jaarrekening Dit is enerzijds het gevolg van de aanpassing van het geraamde bestedingsritme bij de tweede bestuursrapportage en anderzijds met een gewijzigde verantwoording van lasten die voortvloeien uit juridisch afdwingbare verplichtingen. In overleg met de accountant/auditcommissie worden met ingang van 2011 lasten die voortvloeien uit aangegane verplichtingen eerder genomen, c.q. verantwoord. Uitgangspunt is het voor decentrale overheden geldende stelsel van baten en lasten waarbij niet het betaalmoment, maar het moment van prestatielevering bepalend is voor het jaar waarin de uit de verplichtingen voortvloeiende lasten worden verantwoord. Vanwege deze aanpassing zijn meer lasten ten laste van tijdelijke budgetten verantwoord dan in voorgaande jaren. Ad. C. Overlopende passiva / doeluitkeringen van Rijk Hier is per saldo sprake van een onderbesteding van 14 miljoen. Bijdragen van derden voor specifieke doelen (bijvoorbeeld doeluitkeringen van het Rijk) moeten als zogenoemde overlopende passiva op de balans verantwoord worden als er sprake is van een terugbetalingsverplichting in het geval van niet volledige besteding. De jaarlijkse baten en lasten die betrekking hebben op deze doeluitkeringen worden via de balans in de exploitatie (in de programma s) verantwoord. In het najaar bleek dat voor een aantal doeluitkeringen van het Rijk de terugbetalingsplicht is vervallen. Daarmee moesten deze middelen aangemerkt 16

19 worden als tijdelijke budgetten waarvoor geldt dat de niet bestede gelden vrijvallen, d.w.z. ten gunste komen van het jaarrekeningresultaat. Het betrof met name de doeluitkeringen in programma 9: ISV-I, ISV-II en Stads- en dorpsvernieuwing. In totaal gaat het om een vrijval van 14 miljoen. Een afzonderlijk voorstel (Aanvalsplan herstructurering Friese woningvoorraad) wordt aan uw Staten voorgelegd om dit bedrag weer in te zetten voor het vervolg van ISV in de periode Het voorstel tot begrotingswijziging dat hieruit voortvloeit wordt tegelijk met deze jaarstukken ter vaststelling aan uw Staten voorgelegd. Ad. D. Bedrijfsvoeringskosten Per saldo doet zich bij de bedrijfsvoeringkosten een voordeel voor van 0,9 miljoen. Dit voordeel bestaat uit 0,4 miljoen aan hogere baten en 0,5 miljoen aan lagere lasten. De hogere baten zijn het saldo van een hogere dekking van personeelslasten door projecten ( 0,7 miljoen), de in de begroting opgenomen stelpost onderbesteding apparaatskosten ( 0,4 miljoen) en een incidentele meevaller in verband met verkoop van meubilair ( 0,1 miljoen). Bij de begrote lasten is rekening gehouden met de te realiseren bezuiniging in 2011 en met de nominale prijsstijging in verband met CAO-afspraken Bij de realisatie is de meevaller van 2,3 miljoen als lagere vorming van de reserve (ver)nieuwbouw provinciehuis meegenomen. Daarnaast zijn er in 2011 enkele overbestedingen geweest in verband met de eerdere verhuizing waaronder extra automatiseringskosten en kosten gerelateerd aan de huisvesting. In 2011 is bij een van de steunpunten asbest verwijderd wat extra kosten van met zich mee heeft gebracht. Ad E. Resultaatbestemming en voorstel ISV Aan Provinciale Staten wordt via het begeleidende statenvoorstel voorgesteld het jaarrekeningresultaat van 11,1 miljoen toe te voegen aan de vrij aanwendbare reserve (VAR). Zoals hierboven aangegeven wordt in een afzonderlijk statenvoorstel aan uw Staten voorgesteld de vrijvallende middelen ad 14 miljoen met betrekking tot de ISV aan te wenden voor de ISV-periode (Aanvalsplan herstructurering Friese woningvoorraad). Dit bedrag komt dan ten laste van het begrotingssaldo Als we rekening houden met deze vrijval, c.q. het weer inzetten van dit bedrag is er uiteindelijk in 2011 sprake van een negatief resultaat van 2,9 miljoen (= 11,1 14). Dit bedrag is in lijn met het begrotingssaldo in de 2e bestuursrapportage

20 2.2 Kerngegevens Per 31 december 2011 x 1 mln. Exploitatieomzet (totaal lasten) 669,9 Boekwaarde investeringen 781,5 Algemene reserve 60,5 Overige reserves en voorzieningen 350,9 Geldleningen o/g 0,1 Geldleningen u/g 58,9 Provinciale opcenten 83,0 Bedragen x 1 mln Rekening Rekening Rekening Rekening Rekening Rekening Exploitatie Lasten 380,5 484,3 525,0 570,8 554,9 669,9 Baten 386,6 489,6 525,7 585,2 577,4 681,1 Rekeningresultaat 6,1 5,3 0,7 14,4 22,5 11,1 Balanstotaal 282,6 299,6 368,0 493,9 534,9 781,5 Exploitatie 800,0 700,0 Euro (x 1 mln) 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0, Lasten Baten 18

21 2.3 Verloop van de lasten en baten verdeeld naar soorten Lasten per kostensoort Bedragen x 1 mln Rekening Rekening Begroting Verschil Begr. Vs Rek. Overdrachten * 251,3 378,2 373,7 4,5 Goederen en diensten 51,1 74,0 49,5 24,4 Afschrijvingslasten 3,8 4,9 4,9 0,0 Rentelasten 6,0 6,7 6,9-0,2 Vorming van reserves 153,4 118,2 111,5 6,7 Overige lasten ** 9,1 15,0 18,9-3,9 Aan exploitatie toegerekende bedijfsvoeringskosten ***** 65,7 65,4 66,3-0,9 Stortingen in voorzieningen/overlopende passiva *** 14,4 7,6 7,9-0,2 Totaal 554,9 669,9 639,5 30,4 x 1 mln 400,0 378,2 Lasten per soort 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 74,0 118,2 65,4 50,0-4,9 6,7 15,0 7,6 19

22 Baten per batensoort Bedragen x 1 mln Rekening Rekening Begroting Verschil Begr. Vs Rek. Algemene uitkering Provinciefonds 132,6 138,2 138,2 0,0 Opcenten motorrijtuigenbelasting 56,6 57,4 57,7-0,2 Baten uit dividenden 35,9 45,5 45,4 0,1 Rentebaten 14,6 15,0 18,6-3,6 Overdrachten * 3,9 5,5-28,3 33,9 Goederen en diensten 5,3 4,6 3,7 0,8 Beschikking over de reserve 170,8 138,1 138,0 0,1 Overige baten ** 1,4 4,9 8,1 3,2- Onttrekkingen aan voorzieningen/overlopende passiva *** 156,3 304,8 253,7 51,2 Toegevoegd aan OP -33,0 0,0 Totaal 577,4 681,1 635,0 79,1 * Overdrachten betreffen bijvoorbeeld subsidies aan of van andere overheden. ** Tot de overige baten en lasten behoren o.a. administratieve boekingen, belastingen en leges. *** Overlopende passiva betreffen bijdragen van andere overheden voor specifieke doelen. Voor deze bijdragen geldt een zogenoemde terugbetalingsverplichting in het geval van niet-besteding. De nog te ontvangen of terug te betalen bedragen worden verantwoord op de balans (jaarrekening). De besteding en de daar tegenoverstaande dekking worden in de exploitatie (programma s) ten laste van deze balansposten verantwoord. Deze systematiek is verplicht op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en gemeenten (BBV). **** Het totaal van de aan de exploitatie en investeringen toegerekende bedrijfsvoeringskosten bedroeg in ,4 mln. Hiervan is 6,7 mln. toegerekend aan de investeringen, 5 mln. aan voorzieningen en 0,2 mln. aan derden. Het resterende bedrag van 65,4 mln is toegerekend aan de exploitatie (beleidsprogramma's). Zie de paragraaf Bedrijfsvoering voor de samenstelling en toerekening van de bedrijfsvoeringskosten. 20

23 x 1 mln Baten per soort 350,0 300,0 304,8 250,0 200,0 150,0 138,2 138,1 100,0 50,0 0,0 57,4 45,5 15,0 5,5 4,6 4,9-50,0-33,0 2.4 Exploitatie per programma 21

24 2.4 Exploitatie per programma Programma x 1 mln. Baten Lasten Onttr.res. Toev.res. 1. Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Lanlik gebiet Economie, recreatie en toerisme Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Totaal Exploitatie per programma x 1 mln Baten Lasten Onttr.res. Toev.res. 22

25 3. Programmaverantwoording De programmaverantwoording 2011 bestaat uit de rapportage over de realisatie van de programma s en het overzicht van de algemene dekkingsmiddelen. In dit hoofdstuk zijn de prestaties over 2011 opgenomen (rapportages over doelen en resultaten). De programmaverantwoording biedt per programma en per beleidsveld inzicht in: De mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd De mate waarin de gewenste resultaten zijn gerealiseerd De gerealiseerde baten en lasten op totaal-programmaniveau en per beleids Het beleidsprogramma is als volgt opgebouwd: Onderdeel A. Algemeen / overall programma Het beleidsprogramma begint met een herhaling van de overall (meerjarige) programmadoelen uit de Begroting Deze doelen uit de begroting hebben veelal een meerjarig karakter. In de beleidsprogramma s wordt aangegeven in hoeverre de realisatie op schema ligt. De doelenrealisatie wordt d.m.v. de stoplichtkleuren in een samenvattende overzichtstabel weergegeven. Deze tabel is een samenvatting van de doelrealisatietabellen van de afzonderlijke beleidsvelden onder B. Zie hieronder. De doelenrealisatie onder A laat in één oogopslag de overall- realisatie van het beleidsprogramma zien. Onder de tabel worden op hoofdlijnen bestuurlijk relevante ontwikkelingen, high lights en dergelijke vermeld. Onderdeel B. Beleidsvelden De beleidsvelden zijn opgebouwd naar de bekende 3 W-vragen. 1e W-vraag: wat wilden we bereiken? Elke beleidsveld begint met het beleidsdoel uit de begroting (1e W-vraag: Wat wilden we bereiken?). Ook dit doel heeft veelal een meerjarig karakter. De doelrealisatie wordt vervolgens d.m.v. de stoplichtkleuren in een samenvattende overzichtstabel weergegeven. In het bijzonder de kleuren geel en rood worden van een toelichting voorzien. 2e W-vraag : hebben we de gewenste resultaten bereikt? / hebben we gedaan wat we wilden doen? Het antwoord op de 2e W-vraag wordt eveneens via kleurentabel weergegeven. Deze vraag heeft specifiek betrekking op het begrotingsjaar In de tabel zijn de gewenste resultaten/ activiteiten uit de begroting 2011 opgenomen. In het bijzonder de kleuren geel en rood worden van een toelichting voorzien. Om tot de juiste kleurmarkering te komen, is een aantal vragen beantwoord. Zie onderstaande tabel: 1 e W-vraag : liggen we op schema met de doelenrealisatie? 2 e W-vraag : hebben we de gewenste resultaten gerealiseerd? / Hebben we gedaan wat we wilden doen? 3 e W-vraag : wat heeft het gekost? (realisatie conform budget / onder-/overschrijding?) Beleid Tijd Geen afwijking. Naar verwachting wordt het doel gerealiseerd. Geen afwijking, de verwachting is dat het doel binnen de afgesproken tijd is/ wordt gerealiseerd. Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is gehaald. Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald. T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan10% en kleiner dan en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan ). Beleid Tijd Mogelijke verwachte, maar nog geen zekere afwijking in de inhoudelijke doelrealisatie, waardoor het doel waarschijnlijk niet wordt gehaald Mogelijke verwachte, maar nog geen zekere afwijking in doelrealisatie binnen de tijd, waardoor het doel waarschijnlijk later wordt gehaald. Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald. Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald. T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderbesteding groter dan 10% en groter dan ). 23

26 1 e W-vraag : liggen we op schema met de doelenrealisatie? 2 e W-vraag : hebben we de gewenste resultaten gerealiseerd? / Hebben we gedaan wat we wilden doen? 3 e W-vraag : wat heeft het gekost? (realisatie conform budget / onder-/overschrijding?) Beleid Tijd Het doel wordt (zo goed als) zeker niet bereikt. Doelrealisatie binnen de gestelde termijn wordt (zo goed als) zeker niet gerealiseerd.. Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is inhoudelijk niet gehaald. Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald. T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overbesteding groter dan 10% en groter dan ). 3e W-vraag : wat heeft het gekost? In deze tabel worden de gerealiseerde baten en lasten geconfronteerd met de geraamde baten en lasten uit de begroting (na wijziging). De grotere verschillen worden van een toelichting voorzien. In de tabel zijn zogenoemde overlopende passiva opgenomen. Dit betreffen bijdragen van andere overheden voor specifieke doelen. Voor deze bijdragen geldt een zogenoemde terugbetalingsverplichting in het geval van nietbesteding. De nog te ontvangen of terug te betalen bedragen worden verantwoord op de balans (jaarrekening). De besteding en de daar tegenoverstaande dekking worden in de exploitatie (programma s) ten laste van deze balansposten verantwoord. Tegenover de last staat doorgaans een bate met dezelfde hoogte. Het verantwoorden via de overlopende passiva is verplicht op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en gemeenten (BBV). De werkelijke stand van de betreffende overlopende passiva is terug te vinden in de balans en de toelichting hierop (deel II Jaarrekening In de tabel worden ook de aan de exploitatie (programma s) toegerekende bedrijfsvoeringskosten verantwoord. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt de samenstelling en de toerekening van het totaal van de bedrijfsvoeringskosten gepresenteerd. De toerekening is gebaseerd op de inzet van personeel aan programma s, investeringen en dergelijke. In de tabel is een rij mutatie reserves opgenomen. Dit betreft het saldo van onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves ten gunste, resp. ten laste van de exploitatie (programma s). Deze mutaties zijn gebaseerd op eerder vastgesteld beleid, c.q. de financiële spelregels (Nota Uitvoering Begroting 2010). Stortingen in reserves (lasten) betreffen bijv. restantbedragen van tijdelijke budgetten die mee mogen naar het volgende jaar. Onttrekkingen aan reserves (bate) betreffen bijv. de dekking in verband met hogere dan geraamde kosten m.b.t. een tijdelijk budget. De dekking (bate) wordt als het ware naar voren gehaald. 24

27 3.1 Programma 1. Bestuur en veiligheid Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma en C. Schokker-Strampel A. Programmarealisatie Wat wilden we bereiken? (beleidsdoelen Begroting 2011) Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en voor een zo groot mogelijk draagvlak onder de inwoners van Fryslân. De doelstellingen van dit programma zijn velerlei. Dit programma bevat onder andere het beleid en de middelen met betrekking tot het functioneren van de bestuursorganen: Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin. Het jaar 2011 zal vooral in het teken staan van een herijking van de bestuurlijke positie van de provincies. Beslissende factoren daarbij zijn de uitkomsten van de commissie Kalden, de positiekeuze van de provincies in IPOverband en de inhoud van het regeerakkoord. Fryslân zal binnen de gegeven mogelijkheden zijn eigen positie kiezen om samen met de Friese gemeenten een bestuurskrachtige en ambitieuze regio te vormen. Dit alles zal leiden tot een heroriëntatie op ons takenpakket en op de wijze waarop wij samenwerken, het Koöperaasjemodel. Het nieuwe profiel van de provincie Fryslân kan alleen worden gerealiseerd indien ook de Friese gemeenten voldoende bestuurskrachtig zijn. Op basis van de in 2010 opnieuw gedefinieerde regierol van de provincie zal in de komende jaren de bestuurskrachtdiscussie worden afgerond. Het doel is in 2014 de discussie over de versterking van de bestuurskracht van de gemeenten af te sluiten. De financiële positie van de Friese gemeenten staat door de financiële crisis en de daarmee samenhangende Rijksbezuinigingen sterk onder druk. Vanuit onze toezichtrol volgen wij deze ontwikkelingen nauwlettend en entameren waar nodig bestuurlijk overleg om te voorkomen dat gemeenten in een artikel 12-situatie terechtkomen. Het beleid zoals neergelegd in de notitie Internationale Contacten (vastgesteld in 2008) zal worden voortgezet. De contacten met Noord-West Duitsland, de Neue Hanze Interregio, worden geïntensiveerd met het oog op het toekomstige cohesiebeleid van de Europese Unie. Het gezamenlijk optrekken lijkt de kans op behoud van Europese Fondsen aanzienlijk te vergroten. Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelenrealisatie 2011) Beleidsvelden? Liggen we op schema met de doelenrealisatie? Hebben we de gewenste resultaten gerealiseerd? / Hebben we gedaan wat we wilden doen? Wat heeft het gekost? (realisatie conform budget / onder- /overschrijding?) 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 1.2 Gedeputeerde Staten 1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin (CdK) in zijn rol als rijksorgaan 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1.6 Juridische Zaken/rechtsbescherming Toelichting / relevante ontwikkelingen die zich in 2011 hebben voorgedaan / high lights De bestuurlijke organisatie van de verschillende overheden in Nederland stond 2011 grotendeels in het teken van het opstellen van t een bestuursakkoord tussen Rijk, provincies, gemeenten en de Unie van Waterschappen. Hiermee wordt recht gedaan aan het regeerakkoord, dat uitgaat van een compacte en slagvaardige overheid in de toekomst, met een heldere onderlinge taakverdeling. 25