F ry s l â n : i e p e n e n e i g e n Begroting 2010

Transcriptie

1 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Begroting 2010

2 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n

3 g e d e p u t e e r d e s tat e n va n F ry s l â n 7 s e p t e m b e r 009

4 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Colofon Provincie Fryslân Bezoekadres: Snekertrekweg 1, Leeuwarden Postadres: Postbus HM Leeuwarden i: e: provincie: provincie@fryslan.nl t: f: Afdeling Financiën, planning & control e: fpc@fryslan.nl t:

5 inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina Foaropwurd inleiding samenvatting beleidsbegroting programmaplan Introductie op het programmaplan Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, recreatie en toerisme Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) paragrafen Introductie op de paragrafen Paragraaf 1 - Provinciale heffingen Paragraaf 2 - Weerstandsvermogen Paragraaf 3 - Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf 4 - Financiering Paragraaf 5 - Verbonden partijen Paragraaf 6 - Grondbeleid Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering Paragraaf 8 - Inhuur externe adviseurs Paragraaf 9 - Handhaving Paragraaf 10 - Reserve Falcon Paragraaf 11 - Programmamanagement Inhoudsopgave 5

6 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Financiële begroting Financiële begroting Introductie op de financiële begroting Ontwikkeling van baten, lasten en vrij aanwendbare reserve Overzicht van baten en lasten Uiteenzetting financiële positie Bijlagen Opgeleverde en onderhanden investeringen Overzicht structurele en tijdelijke budgetten Overzicht tijdelijke en structurele budgetten, conform definitie BZK Verloop van de vaste activa Verloop van de reserves, voorzieningen en overlopende passiva Raming van het EMU-saldo Aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Gronden waarop de ramingen in deze begroting zijn gebaseerd Inhoudsopgave

7 Foaropwurd Achte Leden fan Provinsjale Steaten, En wêr leit der in begrutting klear! Dit kear giet it om de Begrutting 2010, wer at wy útfiering jouwe oan de plannen út ús Koalysjeakkoart om Fryslân moaier, skjinner en better te meitsjen. It giet dus net om nij belied, mar om de útfiering fan de plannen dêr t wy it as Deputearre Steaten en Provinsjale Steaten earder al iens oer wurden binne. It is de tredde begrutting yn dit Steatetiidrek. Wy binne op stoom. Tal fan grutte projekten komme yn de faze fan útfiering, wylst der oer in wichtich konvenant as it RSP in akkoart leit mei it Ryk. Ek de ferkeap fan ús oandielen Nuon is rûn en de tiid komt der oan dat wy it rendemint goed beoardielje kinne. Fansels is in begrutting net it plak om werom te sjen nei it ferline, mar ik woe it hjir doch even neame. By de Kadernota 2010 haw wy oanjûn dat takom jier in dynamysk jier wurde sil. Lykwols steane wy no ek midden yn in feroarjende omjouwing. Ik tink oan de hichte fan it provinsjefûns, dat faai stiet. Ik tink ek oan de diskusje oer ús kearntaken, dy t wy op dit stuit fiere om oan it ein fan dit jier mei ús allen in goed beslút nimme te kinnen. By de finansjele en ekonomyske krisis ha wy as middenbestjoer in kâns om in betroubere partner yn projekten te wêzen en kinne wy mei ús stimulearrings-beliedsinstrumenten de ekonomy oanfiterje. Wy wolle as kolleezje fan Deputearre Steaten mei dizze begrutting in lykwicht fine tusken it útfieren fan ús kearntaken oan de iene kant en in sûn finansjeel perspektyf oan de oare kant. Yn it jier 2010 sille wy sawol oer de hichte fan it provinsjefûns as oer it ferdielmodel tusken de provinsjes ta in nije oerienkomst komme moatte mei it ryksregear. Foar de jierren nei 2010 hinget der in soad ôf fan it resultaat hjirfan. Wy stribje derby nei in provinsje mei in grutte autonomy. Foaral foar in provinsje as Fryslân is der mei ús eigen taal, kultuer en unike lânskip alle reden ta. It is yn dit ljocht dat wy, nei it debat oer de kadernota, de Steaten dizze begrutting oanbiede. Wy sjogge noch genôch mooglikheden om de provinsje better sichtber en werkenber te meitsjen; kânsen om as provinsje yn de takomst mooglik wat minder taken út te fieren, mar dan wol better. In skerpe fokus, in doel dêr t wy mei ús allen oan wurkje, dat jout tal fan mooglikheden foar de takomst. Lykas sein, it binne wat minder wisse tiden. Spitich, mar foar bestjoerders ek wol moai. Polityk sjoen giet it wer earne oer. Provinsjale Steaten hawwe it oer de takomst, oer ús kearntaken, oer ús bestean, oer it plak foar al ús ynwenners ûnder de sinne yn Fryslân. Út namme fan it Kolleezje fan Deputearre Steaten, Sjoerd Galema Deputearre Finânsjes Foaropwurd 7

8 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n inleiding van Kadernota 010 naar begroting 010 Deze Begroting is een nadere uitwerking van de Kadernota 2010 zoals behandeld in uw vergadering van 24 juni jl. In deze begroting is het via het Coalitieakkoord in gang gezette beleid verwerkt, inclusief de uitwerking hiervan in de Kadernota Met de koersversterkende ambities uit het Coalitieakkoord is in de periode een bedrag gemoeid van 200 miljoen. Dit bedrag is min of meer evenredig verdeeld over de thema s van het Coalitieakkoord: Minsken, Wurk en Omjouwing. Jaarlijks gaat het om een bedrag van 50 miljoen. Dit bedrag is o.a. bestemd voor (in willekeurige volgorde): het (versneld) uitvoeren van wegenprojecten in het kader van het MeerjarenProgramma Investeringsprojecten (MPI); het uitvoeren van het Regionaal Specifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP), o.a het uitvoeren van het programma Duurzame energie en het Friese merenproject; het stimuleren en faciliteren van de toepassing van duurzame ontwikkeling op basis van het cradle-to-cradleconcept ; het uitvoeren van het Provinciaal MeerJareninvesteringsPlan Landelijke Projecten (PMJP), o.a. de verbetering van de leefbaarheid op het platteland, de verbetering van de fysieke leefomgeving, de stimulering van de plattelandseconomie en het versterken van het toeristisch voorzieningenniveau; het verder uitvoeren van het Cultuurprogramma ; het beperken van de instroom in de jeugdzorg en het invoeren van Centra voor Jeugd en Gezin; het verhogen van de kwaliteit van het basisonderwijs door het uitvoeren van de nota Boppeslach ; het verder uitvoeren van de Uitvoeringsagenda Streekplan; het treffen van voorbereidingen met het oog op de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo); het opstellen en uitvoeren van de beheerplannen in het kader van Natura uitkomsten behandeling Kadernota 010 In deze Begroting wordt aandacht besteed aan de uitkomsten van het debat dat u op 24 juni 2009 heeft gevoerd over de Kadernota Dit betreft de volgende punten: het niet verhogen van de opcenten voor de uitvoering van het Regionaal Specifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP). Dit brengt een herprioritering binnen het programma 2 Verkeer en vervoer met zich mee. Het is niet meer gelukt deze herprioritering binnen deze begroting uit te werken. Over de herprioritering voor 2010 zullen wij nog dit jaar een voorstel aan uw Staten voorleggen. Bovendien wordt de herprioritering betrokken bij de Kadernota 2011; het realiseren van de reëel gewekte verwachtingen over het Provinciaal MeerJareninvesteringsPlan Landelijke Projecten (PMJP); subsidieregeling voor jonge boeren; het krimpdossier; voor een in te stellen paalrotfonds geen beroep doen op het Falcon-fonds. In de tweede Bestuursrapportage 2009 zullen wij aangeven in hoeverre hiervoor binnen de Begroting 2009 middelen vrijgemaakt kunnen worden; 8 Inleiding

9 voor de cofinanciering voor de herstructurering van bedrijventerreinen een bedrag van opnemen in de Begroting Voor de jaren daarna zullen wij in de Kadernota 2011 een voorstel opnemen; Opcenten: wij achten het gerechtvaardigd de afspraken over opcenten zoals opgenomen in de begroting 2009 te handhaven. Dit komt neer op een voortzetting van de indexering en een verhoging met vier punten in 2012 voor de dekking van de kapitaallasten die voortvloeien uit de investeringen ten behoeve van de Centrale As. Voor de dekking van de kapitaallasten van de infrastructuurprojecten in het kader van RSP vindt geen verhoging van de opcenten plaats; Falconcriteria: wij onderschrijven de Falconcriteria zoals bepaald op 19 maart De voorstellen zoals opgenomen in deze begroting voldoen aan deze criteria; Duurzame bedrijfsvoering: momenteel wordt een nieuwe nota Bedrijfsvoering voorbereid. In de Kadernota 2011 zal de verdere uitwerking plaatsvinden; Versnellingsagenda/werkgelegenheidsbevorderende maatregelen; wij hebben bij het Rijk aangedrongen om investeringen in de verkeersinfrastructuur naar voren te halen. Daarnaast gaan wij na in hoeverre investeringen zoals opgenomen in de Kadernota 2010 naar voren gehaald kunnen worden. Deze punten worden nader toegelicht in de betreffende programma s. moties, amendementen en toezeggingen De hierboven genoemde punten vloeien o.a. voort uit amendementen, moties en toezeggingen met betrekking tot de Kadernota Naast bovengenoemde punten is bij de aanbiedingsbrief bij deze begroting een overzicht opgenomen waarbij per programma/paragraaf de stand van zaken met betrekking tot de moties, amendementen en toezeggingen, voor zover betrekking hebbend op de begroting 2010, wordt weergegeven. In de toekomst zullen wij de rapportage over de stand van zaken met betrekking tot amendementen, moties en toezeggingen integreren in de bestuursrapportages. actuele ontwikkelingen die van invloed zullen zijn op deze begroting, c.q. wijzigingen van deze begroting met zich mee zullen brengen. toekomstige taken De begroting en de bijbehorende meerjarenramingen zijn sluitend, in de zin dat er in de komende vier jaar dekking is voor de geraamde lasten. Deze begroting geeft echter nog niet een volledig beeld van alle majeure ontwikkelingen die in de komende jaren verwacht worden. Zo is in deze begroting nog niet ingegaan op de mogelijke ontwikkelingen op het gebied van de bestuurlijke verhoudingen: commissie Lodders (2007) en in het verlengde hiervan het Bestuursakkoord Rijk-Provincies , incl. decentralisatieagenda. In het verlengde hiervan bezinnen wij ons op de kerntaken van de provincie. Zoals aangegeven in het plan van aanpak Toekomstige Taken gaat het daarbij in eerste instantie om de principiële vraag welke taken des provincies horen te zijn. Onzekerheden met betrekking tot inkomsten In deze takendiscussie houden wij ook rekening met de ophanden zijnde bezui nigingen door het Rijk. Deze bezuinigingen resulteren in lagere inkomsten voor de provincies en zullen naar verwachting vanaf 2011 ook aanzienlijke ge volgen hebben voor onze provinciebegroting. Zoals bekend heeft het Rijk op grote schaal overheidsbestedingen gedaan om de financiële sector overeind te houden en om de eco nomie te stimuleren. Naar verwachting zal de economie in 2010 weer een opgaande lijn vertonen. Op dat moment zal het Rijk de eigen financiën (begrotingstekort, staatsschuld) weer op orde willen brengen. Dit zal ook bezuinigingen voor de Inleiding 9

10 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Provincie met zich meebrengen. Deze bezuinigingen zullen o.a. betrekking hebben op het provinciefonds, de belangrijkste inkomstenbron van de Provincie. Op basis van een advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) acht het kabinet het verantwoord om het provinciefonds met ingang van 2011 structureel met 300 miljoen te verlagen. Over de verdeling van dit bedrag over de provincies wordt naar verwachting pas aan het eind van dit jaar meer bekend. Naast de lagere uitkering uit het Provinciefonds zijn er ook onzekerheden met betrekking tot andere inkomsten. Dit betreft bijvoorbeeld (lagere) bijdragen van het Rijk voor (infrastructurele) projecten, lagere bijdragen van gemeenten voor de uitvoering van projecten, de opbrengsten uit de opcenten van de motorrijtuigenbelasting en de inkomsten uit het vermogen van de Provincie. bezuinigingen Om de financiën van de Provincie Fryslân beheersbaar te houden zijn bezuinigingen vanaf 2011 onvermijdelijk. Over de beheersing van de financiën van de Provincie willen wij met uw Staten afspraken maken. Hiervoor worden momenteel voorstellen ontwikkeld. Daarbij wordt een drietal scenario s, inclusief financiële consequenties, uitgewerkt. Deze consequenties kunnen zowel betrekking hebben op het bestaande beleid als op de koersversterkende ambities uit het Coalitieakkoord en de Kadernota/Begroting Bedoelde voorstellen en scenario s worden behandeld in uw vergadering van 16 december a.s. Ook is in deze begroting nog geen uitwerking opgenomen van de mogelijke gevolgen van het niet verhogen van de provinciale opcenten voor infrastructuurprojecten in het kader van het Regio Specifieke Pakket. Dit brengt een herprioritering binnen het programma Verkeer en vervoer met zich mee. Zoals aangegeven is het niet meer gelukt deze herprioritering binnen deze begroting uit te werken. Over deze herprioritering zullen wij nog dit jaar een voorstel aan uw Staten voorleggen. Daarnaast is in deze begroting nog geen inschatting gemaakt van de gevolgen van de takendiscussie voor de provinciale organisatie. Gelijktijdig met de takendiscussie in de Provinciale Staten zullen er in het najaar van 2009 stappen gezet worden om de ontwikkeling van de organisatie hierop aan te laten sluiten. Vanzelfsprekend zullen wij met uw Staten in overleg gaan over de hiervoor genoemde onderwerpen en de hiervoor noodzakelijke wijzigingen van deze begroting. van begroting 010 naar Kadernota 011: integrale afweging door provinciale staten Met de takendiscussie, de lagere inkomsten, de herprioritering binnen het programma Verkeer en vervoer en de bezuinigingen kon in deze begroting dus nog geen rekening worden gehouden. Deze ontwikkelingen zullen vooral vanaf het begrotingsjaar 2011 hun beleidsinhoudelijke en financiële vertaling moeten krijgen. Daarbij is het van belang dat uw Staten in de gelegenheid worden gesteld een integrale afweging te maken tussen beleid en middelen. De Kadernota 2011 is hiervoor het geëigende bestuursdocument. Deze nota heeft als functie uw Staten behulpzaam te zijn bij het stellen van beleidsinhoudelijke en financiële kaders voor de begroting 2011 en bijbehorende meerjarenramingen. Bij de totstandkoming van deze kaders, met daarin o.a. een financieel meerjarenbeeld, worden uw Staten nadrukkelijk betrokken. Binnen de door uw Staten te stellen kaders zullen wij de begroting 2011 en bijbehorende meerjarenramingen opstellen. De Kadernota 2011 zal mede in het teken staan van de verkiezingen voor de Provinciale Staten (2 maart 2011). Na de verkiezingen zullen de nieuwe Staten een nieuw coalitieakkoord opstellen. verdere ontwikkeling planning- en Controlcyclus (p&c-cyclus) p&c-documenten In uw vergadering van 18 maart jl. zijn de notities Ontwikkeling van de bestuurlijke planning en control en Begrotingsregels, Als geld telt behandeld. In deze notities wordt aangegeven hoe we samen met uw Staten 10 Inleiding

11 beter invulling willen geven aan de P&C-cyclus en de bestuursdocumenten in deze cyclus. Uitgangspunten zijn transparante P&C-documenten en heldere financiële spelregels. Naar aanleiding van de met u gevoerde discussie worden de beleidsprogramma s uitgewerkt aan de hand van de drie zogenoemde W-vragen: wat willen we bereiken? wat gaan we daarvoor doen? wat mag het kosten? In de begroting 2010 zijn vier beleidsprogramma s geheel en één beleidsprogramma deels uitgewerkt op basis van deze W-vragen. De overige vijf programma s worden nog op basis van de oude structuur gepresenteerd. Met ingang van de begroting 2011 zal de nieuwe opzet voor alle programma s worden toegepast. De planning- en controldocumenten van onze provincie zullen ook de ko mende jaren in ontwikkeling blijven. Daarbij kunt u denken aan het concretiseren, c.q. het SMART-formuleren van de programmadoelstellingen en de samenhang tussen doelen en (financiële) middelen. Dit traject willen wij graag samen met u oppakken. Wij komen hier nog bij u op terug. begrotingsregels De hoofdlijnen van Begrotingsregels zijn toegepast in deze Begroting 2010: vereenvoudiging van de toerekening van rentekosten en bedrijfsvoeringskosten aan projecten en thema s/beleidsvelden, lineair afschrijven van activa, het maken van onderscheid tussen tijdelijke en structurele budgetten, etc. Bovendien zijn de meerjarenramingen bij deze begroting op basis van de beschikbare gegevens zo goed mogelijk geactualiseerd. In het bijzonder de geraamde lasten en dekkingsmiddelen met betrekking tot majeure projecten/programma s, zijn toegewezen aan de jaren waar deze betrekking op hebben. Op deze manier wordt een beter beeld geschetst van het meerjarige financiële kader. Dit kader wordt jaarlijks via de Kadernota geactualiseerd. De hoofdlijnen van Begrotingsregels zullen nader worden uitgewerkt, c.q. toegelicht in de nota Uitvoering begroting. Deze nota zal o.a. kaders bevatten voor budget- en risicobeheersing en het aangaan van (meerjarige) verplichtingen. Momenteel wordt de financiële verordening geactualiseerd. Wij zijn voornemens deze verordening een kapstokfunctie te geven waarin op hoofdlijnen de afspraken met uw Staten over de invulling van de bestuurlijke P&C-cyclus worden vastgelegd. Als nadere uitwerking van deze verordening worden vervolgens afzonderlijke (kaderstellende) nota s aan uw Staten voorgelegd. Dit betreft naast de nota Uitvoering begroting, de nota Afschrijvingsbeleid, de Legesverordening en de nota Reserves en voorzieningen. De financiële verordening en de afzonderlijke nota s worden behandeld in uw vergadering van december Ontwikkeling van baten en lasten Enkele belangrijke ontwikkelingen in de baten en lasten lichten wij hierna toe. Een uitgebreide toelichting op de ontwikkeling van de baten en lasten is in hoofdstuk 3 opgenomen. provinciefonds In de junicirculaire 2009 van het provinciefonds zijn de afspraken verwerkt die het Rijk, de gemeenten, de provincies en de waterschappen in april 2009, naar aanleiding van het bestuurlijke overleg financiële verhoudingen van 1 april 2009, hebben gemaakt. Deze afspraken betreffen de gevolgen van de huidige economische situatie en het Aanvullend Bestuursakkoord (het door de coalitiepartijen gesloten akkoord van april 2009) voor de financiële verhouding. Zoals wij hiervoor al aangaven acht het Kabinet het verantwoord om op basis van een advies van de Raad voor de Financiële Verhoudingen het provinciefonds met ingang van 2011 structureel met 300 miljoen te verlagen. Over de verdeling van dit bedrag over de provincies zal naar verwachting aan het einde van dit jaar meer bekend worden. Het exacte aandeel van de provincie Fryslân in deze bezuiniging kan dan ook nog niet worden berekend. Inleiding 11

12 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n We hebben er daarom voor gekozen in deze begroting nog geen rekening te houden met de lagere uitkering uit het provinciefonds. De algemene uitkering uit het provinciefonds bedraagt in 2010 naar verwachting ruim 106 miljoen. Ook voor de jaren daarna ramen wij vooralsnog dit bedrag. Opcenten De opcenten op de motorrijtuigenbelasting worden als algemeen dekkingsmiddel in de begroting ingezet. In 2010 ramen wij de opcenten voor een bedrag van ruim 54 miljoen. De raming in deze begroting is lager dan in de kadernota. Voor de dekking van de RSP infraprojecten was in de kadernota het voorstel opgenomen om de opcenten met in totaal 10 punten te verhogen in de periode U hebt hierover aangegeven, dat dekking van de RSP infraprojecten in eerste instantie gevonden moet worden door een herprioritering binnen programma 2 Verkeer en vervoer. Een nadere toelichting op de herprioritering is bij programma 2 opgenomen. U hebt aangegeven, dat de opcenten in Fryslân niet boven het landelijke gemiddelde mogen uitstijgen. Het landelijke gemiddelde ligt in 2009 op 77,6 punten. Voor 2010 is dit nog niet bekend. aandelen nuon De verkoop van de aandelen NUON aan Vattenfall heeft inmiddels zijn beslag bekregen. Op 1 juli 2009 heeft de BV Houdstermaatschappij Falcon ruim 560 miljoen ontvangen voor de verkoop van 49% van de aandelen. De levering van overige aandelen indt plaats in 3 tranches: 15% wordt geleverd in 2011 en nog eens 15% in 2013, de laatste 21% in Voor het deel dat formeel nog niet is geleverd wordt een kapitaalvergoeding ontvangen van 2%. Het beheer van het vermogen is tijdelijk ondergebracht bij 2 vermogensbeheerders. BNG Capital Management en Robeco beheren ieder 250 miljoen. De tijdelijkheid zit hem in het feit dat het vermogensbeheer formeel Europees moet worden aanbesteed. Om vanaf het moment dat de gelden worden ontvangen een goed rendement te kunnen realiseren, is gekozen voor een tijdelijke constructie. Wij gaan in deze begroting uit van een gemiddeld rendement op dit vermogen van 3,5%. Het rendement op het vermogen vormt samen met de dividenduitkering van het netwerkbedrijf van NUON (Alliander) en de kapitaalvergoeding een belangrijke component van de baten in deze begroting, waarmee de begrotingsruimte van 50 miljoen per jaar in de periode wordt gerealiseerd. salarissen De salarissen maken deel uit van de bedrijfsvoeringkosten. De ontwikkeling van de salarissen wordt beïnvloed door CAO-ontwikkelingen enerzijds en het toekennen van reguliere periodieke verhogingen e.d. anderzijds. De salariskosten bedragen in 2010 ruim 57 miljoen. In 2013 zullen de salarissen ongeveer 62 miljoen bedragen. Hierbij is rekening gehouden met de volgende inschatting van CAO verhogingen: ,5% en ,75%. Als gevolg van de economische crisis zullen de pensioenpremies naar verwachting met 1% stijgen voor 2009 en met 2% voor 2010 en verder. Dit betekent een extra last van in 2009 en vanaf 2010 en verder. subsidies, goederen en diensten Aangezien wij vooralsnog geen prijsinflatie zullen ontvangen in het provinciefonds voor de jaren 2009 en 2010, zullen de structurele subsidies en de budgetten voor goederen en diensten hiermee in 2010 niet verhoogd worden. 1 Inleiding

13 bijdrage rijksagenda In de jaren 2010 en 2011 moeten wij nog 15,5 miljoen per jaar bijdragen in de Rijksagenda. Voor het jaar 2010 kunnen wij deze bijdrage nog voor de helft ten laste van het investeringsproject A7 brengen. Hierdoor kan dit gedeelte van de rijksbijdrage in latere jaren geactiveerd worden. De overige helft en de bijdrage van 2011 wordt volledig ten laste van de begrotingsruimte van dat jaar gebracht. samenvatting Hoofdstuk is de financiële begroting Het overzicht van lasten en baten in hoofdstuk 3.3 is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen u ons met het vaststellen van de Begroting 2010 autoriseert. In hoofdstuk 3.3 zijn twee overzichten opgenomen: het eerste overzicht betreft de exploitatie, het tweede overzicht betreft de nieuwe investeringen. Een samenvatting van het exploitatieoverzicht hebben wij in onderstaande tabel opgenomen. De thema s van het Coalitieakkoord zijn wederom uitgangspunt. Naast de lasten en baten hebben we per beleidsprogramma (hoofdstuk 1) ook het nieuwe beleid in beeld gebracht. lasten, baten en nieuw beleid jaarschijf 010 thema beleidsprogramma lasten baten bedragen x Minsken Programma 7 Sociaal beleid en zorg Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Omjouwing Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Wetter Programma 4 Milieu Programma 5 Landelijk gebied Programma 9 Ruimte en wonen Wurk Programma 6 Economie, recreatie en toerisme De wize wêrop Programma 1 Bestuur en veiligheid Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Mutaties reserves totaal Samenvatting 1

14 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Baten per programma 2010 Lasten per programma % 0% 12% 0% 0% 8% 1% 4% 2% 10% 12% 2% 24% 8% 1% 47% 0% 0% 14% 13% 15% 3% Programma 1 Bestuur en veiligheid Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Wetter Programma 4 Milieu Programma 5 Landelijk gebied Programma 6 Economie, recreatie en toerisme Programma 7 Sociaal beleid en zorg Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Mutatie reserves Programma 1 Bestuur en veiligheid Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Wetter Programma 4 Milieu Programma 5 Landelijk gebied Programma 6 Economie, recreatie en toerisme Programma 7 Sociaal beleid en zorg Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Mutatie reserves leeswijzer In hoofdstuk 1 is het programmaplan opgenomen. De negen beleidsprogramma s en het overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien treft u hier aan. In elk beleidsprogramma wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven van onze beleidsvoornemens en hun financiële gevolgen. Hoofdstuk 2 bevat de verschillende (deels verplichte) paragrafen. De elf paragrafen lichten de beleidslijnen toe van beheersmatige aspecten met grote financiële invloed, met grote politieke betekenis of van aanzienlijk belang voor de realisatie van beleidsprogramma s. Het programmaplan en de paragrafen vormen tesamen de beleidsbegroting. Hoofdstuk 3 bevat de financiële begroting. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten en een uiteenzetting van de financiële positie met de daarbij behorende toelichtingen. Een uitgebreide leeswijzer voor dit hoofdstuk is in hoofdstuk 3.1 opgenomen. Onderdeel van de financiële begroting is een aantal bijlagen. Daarin zijn onder andere overzichten opgenomen die zijn voorgeschreven door het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). 1 Samenvatting

15 Beleidsbegroting Beleidsbegroting 15

16 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n 1 programmaplan introductie op het programmaplan In het Programmaplan zijn de negen beleidsprogramma s en het Overzicht Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien opgenomen. In elk beleidsprogramma wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven van onze beleidsvoornemens en hun financiële gevolgen. De indeling van de beleidsprogramma s is gelijk aan die van de Begroting In het voorjaar van 2009 is met u gediscussieerd over veranderingen in de opzet van de beleidsprogramma s. In het kort de veranderingen hier op een rij: - veranderingen die gelden voor alle beleidsprogramma s; - veranderingen die gelden voor de beleidsprogramma s die de nieuwe opzet krijgen (programma 2, 3, 4, 7 en deels 8). veranderingen voor alle beleidsprogramma s We benoemen hierbij een tweetal aandachtspunten: 1. Beantwoording van de 3-W vragen; 2. SMART formuleren. Met deze aandachtspunten wordt tegemoet gekomen aan uw wens om meer beleidsmatige transparantie te krijgen in de uitvoering van het reguliere en eerder vastgestelde beleid. veranderingen voor de beleidsprogramma s,,, 7 en deels 8. Insteek van de Begroting 2010 is om een viertal beleidsprogramma s (programma 2 Verkeer en vervoer, programma 3 Wetter programma 4 Milieu en programma 7 Sociaal beleid en zorg ) en het onderdeel Cultuur van programma 8 volledig uit te werken volgens de nieuwe structuur. De overige 5 programma s (programma 1, 5, 6, 9, 10 en deels programma 8) worden nog in de oude structuur gepresenteerd in de Begroting Op basis van de belangrijkste opmerkingen en verbeterpunten uit de discussie die met u is gevoerd, zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd aan de hand waarvan de programma s 2, 3, 4, 7 en het onderdeel Cultuur van programma 8 zijn ingericht: 1. Bij de formulering en indeling van beleidsvelden wordt de indeling van de betreffende beleidsnota gevolgd. Indien er meerdere beleidsnota s bestaan binnen een programma wordt per beleidsnota een beleidsveld benoemd; 2. Per beleidsprogramma wordt gestart met een opsomming van nota s welke door GS dan wel PS zijn vastgesteld (voor de periode ). Tevens wordt per nota aangegeven wat de datum van vaststelling is en wat de looptijd van de vastgestelde nota is; 3. Bij de 2e W-vraag Wat gaan we daarvoor doen? wordt een tabel met prestatie-indicatoren opgenomen met daarin aangegeven de nulmeting (stand 2009) en de streefwaarden voor de jaren ; 4. Per beleidsveld wordt vermeld of het een wettelijke taak betreft dan wel een autonome taak. Daarnaast wordt het volgende per beleidsveld opgenomen: 16 Programmaplan

17 a. Welke wetgeving van toepassing is; b. Indien een beleidsveld een combinatie betreft van een wettelijke en autonome taak wordt een inschatting (in een percentage uitgedrukt) gegeven voor het jaar 2010 van deze verhouding, onderbouwd met een toelichting van het percentage. 5. In het kader van programmamanagement wordt een aparte paragraaf opgenomen met een opsomming van programma s inclusief beschikbaar gestelde middelen. De inhoudelijke toelichting op deze programma s wordt opgenomen bij het betreffende beleidsprogramma. Voor u ligt het resultaat van de verbeteringen van zowel de programma s volgens de oude structuur als voor de beleidsprogramma s uitgewerkt volgens de nieuwe structuur. Gesteld kan worden dat het resultaat van de verbeteringen van zowel de oude als van de nieuw opgezette beleidsprogramma s positief genoemd mag worden. Dat laat onverlet dat we in het komende jaar nog een verdere verbeterslag moeten maken met name op het terrein van bv. SMART- formuleren en het gebruik van prestatie-indicatoren. De indeling van de tabel met de exploitatiecijfers is afgestemd op de tabel zoals deze bij de Bestuursrapportages 2009 wordt gehanteerd. Op programmaniveau is een totaaltabel opgenomen van de lasten en baten met de aansluiting van Begroting 2009 naar Begroting Per beleidsveld of thema is een uitgebreidere tabel met de 3e W-vraag Wat mag het kosten opgenomen. Behalve de exploitatie-uitgaven zijn van de nieuwe beleidsvoorstellen, voor zover van toepassing, ook de investeringen opgenomen. Ook is er een totaaltabel opgenomen met de lopende investeringen en met de voorzieningen/overlopende passiva. Door afrondingsverschillen kunnen tellingen in de betreffende tabellen niet geheel correct zijn. Om een beeld te krijgen over de toedeling van de beleidsprogramma s naar de drie thema s die in het Coalitieakkoord opgenomen zijn, is onderstaande tabel opgenomen. thema beleidsprogramma Minsken 7 Sociaal beleid en zorg 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Omjouwing 2 Verkeer en vervoer 3 Wetter 4 Milieu 5 Landelijk gebied 9 Ruimte en wonen Wurk 6 Economie, recreatie en toerisme De wize wêrop Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Bedrijfsvoeringsparagraaf (7) Programmaplan 17

18 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Bestuur en veiligheid

19 1.1 programma 1 bestuur en veiligheid Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma, S.H. Galema Wat willen we bereiken Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en voor een zo groot mogelijk draagvlak onder de inwoners van Fryslân. De doelstellingen van dit programma zijn velerlei. Binnen dit programma worden de thema s verantwoord die betrekking hebben op het functioneren van het provinciaal bestuur. Het gaat dan om de middelen met betrekking tot Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin. Daarnaast is het beleidsthema Openbare orde en veiligheid onderdeel van dit programma. Binnen het thema Bestuurlijke Zaken wordt naast het provinciale beleid met betrekking tot de bestuurlijke organisatie van de provincie ook een aantal meer going concern aangelegenheden vermeld zoals algemene juridische zaken, Europa en interprovinciale samenwerking. Deze laatste zaken laten zich maar zeer beperkt vertalen in concrete en materieel meetbare doelstellingen. Sinds de vaststelling van de Begroting 2009 heeft zich op bestuurlijk terrein een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. De Zuidwesthoek gemeenten hebben besloten tot het voorbereiden van een herindeling per 1 januari De Friese Waddeneilanden hebben na jarenlange discussie gekozen voor een dynamische en inhoudsvolle samenwerking die door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is opgenomen in haar programma Krachtig Bestuur in de vorm van een driepartijen convenant tussen eilanden, provincie en Rijk. Ook elders in de provincie zijn gemeenten volop in gesprek met elkaar over versterking van hun bestuurskracht. Wij zullen deze gesprekken volgen en waar nodig stimuleren. De financiële positie van de Friese gemeenten zal de komende jaren door de financiële crisis en de daarmee samenhangende Rijksbezuinigingen onder druk komen te staan. Vanuit onze toezichtsrol zullen wij de ontwikkelingen nauwlettend volgen. In overleg met Provinciale Staten en in een interactieve relatie met de gemeenten zijn wij een takendiscussie gestart. Niet alleen de Commissie Lodders en het Bestuursakkoord IPO - Rijk zijn hiervoor de aanleiding, inmiddels is hiervoor ook een concrete financiële aanleiding door de voorgenomen kortingen op het Provinciefonds. De komende jaren zal deze discussie worden omgezet in concrete besluitvorming en implementatie. Nu de Wet Veiligheidsregio s door de Tweede Kamer is aangenomen, zal de positie van de Commissaris van de Koningin (CvdK) bij de coördinatie van rampen en crisissituaties aanzienlijk veranderen: van coördinator bij bovengemeentelijke incidenten tot toezichthouder en vertegenwoordiger van de Minister. Dit zal de komende jaren een oriëntatie op deze nieuwe taak vergen. Met de financiële consequenties van deze taakverandering is in de afgelopen jaren door vermindering in de formatie reeds rekening gehouden. Omdat het tijdstip van inwerkingtreding van de wet nog niet bekend is, gaan we er vanuit dat in het jaar 2010 de verantwoordelijkheden nog bij de CvdK zullen blijven. Bestuur en veiligheid 19

20 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x lasten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08-8e BW 2008: 2e Berap PS 12/11/09-1e BW PS 24/06/09-4e BW 2009 : 1e Berap PS 24/06/09 6e BW PS Nieuwe beleidsvoorstellen begroting PS Thema communicatie naar bedrijfsvoering GS 1e berap: Kasritme overgang GS 1e berap: bijdrage derden GS Verdeling nominaal GS Actualisatie investeringen GS Verdeling bedrijfsvoeringsmiddelen Begrotingswijzigingen totaal totale lasten baten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08-8e BW 2008: 2e Berap GS 1e berap: bijdrage derden Begrotingswijzigingen totaal totale baten saldo na wijzigingen Thema 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie Wat willen we bereiken Het in het kader van duaal bestuur effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten, zowel het individuele Statenlid als het bestuursorgaan als geheel. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Inhoudelijke en procesmatige advisering. Logistieke organisatie en verslaggeving van alle vergaderingen van Provinciale Staten, Presidium, Statencom missies, Statenwerkgroepen, Auditcommissie enz. Begeleiding van de procedures aangaande de benoeming en ontslag van de Statenleden. 0 Programma 1

21 Het afhandelen van ingekomen stukken. Ondersteunen van de vertegenwoordigers in de Nieuwe Hanze Interregio (NHI), Algemene vergadering Inter provinciaal Overleg (IPO), Programmaraad Noordelijke Rekenkamer en het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN). Het onderhouden van contacten met de verschillende afdelingen binnen de provinciale organisatie en frac tiemedewerkers. Het onderhouden van externe contacten. Coördinatie aangaande de verantwoording van de fractiebudgetten. Communicatie voor en over Provinciale Staten. Het volledige overzicht is opgenomen in het werkplan van de Statengriffie (vastgesteld in de Statenvergadering van 18 maart 2009). Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten Bestuur en veiligheid 1

22 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Thema 1.2 Gedeputeerde Staten Wat willen we bereiken Het effectief en efficiënt laten functioneren van het college van Gedeputeerde Staten, zowel het individuele lid van Gedeputeerde Staten als het collectief. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Gerichte secretariële en inhoudelijke ondersteuning van het College van Gedeputeerde Staten. De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk en de feitelijke ondersteuning van het college vindt op duurzame wijze plaats. Het college wordt individueel ondersteund door een bestuursadviseur. Door een integrale toets wordt de kwaliteit van de besluitvorming geborgd. Wij dragen samen met daarvoor relevante partijen zorg voor een gepaste vertegenwoordiging van de provincie bij voorkomende gelegenheden (representatie). Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten 15 lasten - baten Programma 1

23 Thema 1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin in zijn rol als rijksorgaan Wat willen we bereiken Het bijdragen aan en het bevorderen van een goed functionerend openbaar bestuur door het ondersteunen van de Commissaris van de Koningin (CvdK) met name in zijn functie als rijksorgaan. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 De CvdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan. De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk en de feitelijke ondersteuning van de CvdK vindt op duurzame wijze plaats. Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten Bestuur en veiligheid

24 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Thema 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten Wat willen we bereiken Het bevorderen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Op basis van het landelijke beleidskader volgen wij actief de financiële ontwikkelingen in de Friese gemeenten en voeren waar nodig daar omtrent overleg met hen. Waar daartoe aanleiding bestaat, zullen wij onze toezichtsinstrumenten (repressief toezicht) hanteren. Wij volgen en ondersteunen gemeenten actief bij hun processen die gericht zijn op de versterking van de bestuurskracht. Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten Programma 1

25 Thema 1.5 Bestuurlijke Zaken Wat willen we bereiken Bevorderen van de kwaliteit van het bestuur. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Wij behartigen de belangen van Fryslân integraal en interprovinciaal op toereikende wijze. We werken samen met internationale partners om maximaal Europese fondsen te benutten voor het realiseren van doelen van de provincie. Met de gemeenten en andere provinciale partners dragen wij zorg voor de implementatie van de uitkomsten van de provinciale takendiscussie. Wij dragen zorg voor een toereikende organisatie van de rechtsbescherming voor de Friese burgers tegen besluiten van het provinciaal bestuur en voor een goede juridische kwaliteit van de provinciale producten. Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten In bovenstaande tabel zijn de volgende Kadernotavoorstellen opgenomen: Nr Voorstellen Bedragen x S/T Totaal 2 Organisatie IPO-Jaarconferentie 2012 T totalen Bestuur en veiligheid 5

26 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Thema 1.6 Openbare orde en veiligheid Wat willen we bereiken Het bijdragen aan en het bevorderen van een veilige Friese samenleving. Wat gaan we daarvoor doen in 2010 Wij zorgen ervoor dat Fryslân is voorbereid op het bestuurlijk coördineren van de bestrijding van crises. Wij werken nauw samen met andere partners op het gebied van hulpverlening en crisisbestrijding. Wij zien erop toe dat de Friese gemeenten een als voldoende beoordeeld rampen- en rampenbestrijdings plan hebben. Wij bereiden de overdracht van de provinciale taken onder de Wet Veiligheidsregio s actief voor. Wat mag het kosten Exploitatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting bedragen x lasten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva Bedrijfsvoeringskosten totaal lasten baten - Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves/Voorzieningen/ Overlopende Passiva totaal baten lasten - baten Programma 1

27 Verkeer en vervoer Verkeer en vervoer 7

28 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Verkeer en vervoer

29 1. programma verkeer en vervoer Portefeuillehouder: P. Adema Wat willen we bereiken In het Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan 2006 (PVVP) is als hoofddoel geformuleerd: het realiseren van een duurzaam verkeer- en vervoersysteem in Fryslân, -dat voldoet aan de verplaatsingsbehoefte van inwoners en bezoekers van Fryslân, -dat voldoet aan de behoefte om goederen te transporteren, -dat bijdraagt aan de versterking van de economie, -dat veilig is, -en dat de schade aan natuur, landschap en milieu weet te beperken. In het Coalitie-akkoord hebben wij het PVVP als uitgangspunt genomen. Jaarlijks concretiseren wij onze inzet in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer. Duurzaamheid is een essentieel uitgangspunt voor het verkeer- en vervoersysteem. Ook toekomstige generaties zullen uit de voeten moeten kunnen met de keuzes die wij nu maken. Duurzaamheid in het verkeer- en vervoersysteem komt naar voren in de vorm van het stimuleren van milieuvriendelijke vervoerwijzen, het op een veilige manier aan het verkeer kunnen deelnemen, een overschakeling op duurzame brandstoffen en het beperken van de schade aan de omgeving. Wij realiseren ons hoofddoel door in te zetten op het verbeteren van de infrastructuur in Fryslân, door het beheren en onderhouden van onze eigen infrastructuur, door het zorgen voor goed openbaar vervoer en het verder verbeteren hiervan, en door de voorwaarden te scheppen voor veilig en bewust verkeersgedrag. Samenwerking met Rijk, gemeenten en andere maatschappelijke partijen is daarbij essentieel. Een belangrijke impuls vormen de afspraken inzake het Regiospecifiek Pakket (RSP), waaraan wij de komende jaren uitvoering zullen geven. Bij de behandeling van de Kadernota 2010 heeft u aangegeven dat binnen programma 2 Verkeer en vervoer gezocht zal moeten worden naar mogelijkheden voor dekking van het RSP. Hiertoe hebben wij de afgelopen maanden programma 2 geheel doorgelicht. Wij constateren dat er binnen de huidige budgetten van programma 2 geen ruimte is voor de structurele dekking van het RSP. Voor de jaarschijf 2010 zullen wij u nog vóór aanvang van het begrotingsjaar een voorstel inzake concrete invulling voorleggen. In de Kadernota 2011 zullen wij u vervolgens een totaalplaatje met alternatieven binnen programma 2 voorleggen. Hierbij denken wij aan herprioritering van alle investeringsprojecten (inclusief RSP) en wijziging van de scope van majeure projecten. Bij de te presenteren alternatieven worden ook de consequenties en risico s aangegeven. Kaderstellende nota s, wetten, regelingen Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan (PVVP 2006); vastgesteld door PS op 15 maart 2006 (inclusief de daarin geïncorporeerde beleidsnota s zoals Fryske Diken yn it Grien); Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2010; vastgesteld door GS in september 2009; Vaarwegenverordening Friesland, 27 juni 1991 Provinciaal Blad 1991/41; Wegenverordening provincie Fryslân, 5 juli 2000; Nota Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur, vastgesteld op 1 februari 2006 (gedifferentieerd scenario) en de inhoudelijke wijziging bij de begroting 2008 pagina 38 (onderhoudsbeleidskaders volgens scenario 1). Verkeer en vervoer 9

30 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Lasten en baten Van Begroting 2009 naar Begroting 2010 bedragen x lasten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 12/11/08-7e BW PS 17/12/08-8e BW 2008: 2e Berap PS 12/11/08-1e BW PS 24/06/09-4e BW 2009: 1e berap PS 24/06/09 6e BW PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting GS 1e berap 2009: Kasritme overgang GS mandaat kasritmeverschuiving GS Verdeling nominaal begroting GS Actualisatie investeringen GS Toerekening bedrijfsvoeringskosten Begrotingswijzigingen totaal totale lasten baten Begrotingswijzigingen (BW): - PS 17/12/08-8e BW: 2e Berap PS 24/06/09-4e BW 2009: 1e berap PS Nieuwe beleidsvoornemens begroting GS Verdeling nominaal begroting Begrotingswijzigingen totaal totale baten saldo na wijzigingen Beleidsveld 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke Samenwerking Wat willen we bereiken We werken vanuit een externe oriëntatie om adequaat relevante ontwikkelingen te volgen. Op basis hiervan zorgen we voor actuele beleidskaders en een inzichtelijke planning van onze inspanningen. We werken proactief samen met andere overheden en private partijen Procentuele verdeling wettelijke en autonome taken beleidsveld Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking Wettelijk / autonoom 50% wettelijk * / 50% autonoom * Naar schatting 50% van de inzet is nodig om te voldoen aan de minimale eisen die voortvloeien uit de relevante wetgeving: Planwet Verkeer en Vervoer, Wet BDU. 0 Programma 2