Oan Provinsjale Steaten

Transcriptie

1 Oan Provinsjale Steaten Gearkomste : Wurklistnûmer : Beliedsprogramma : n.v.t. Ôfdieling : Financien Planning en Control Behanneljend amtner : M.C.M. Lubach - van der Elst Tastel : 5596 Registraasjenûmer : Primêr nûmer : Ûnderwerp : 1e bestuursrapportage Taheakke : 1e bestuursrapportage 2014 PS begrotingswijziging 1e bestuursrapportage 2014 Afgedane aanbevelingen Oanlieding / Beliedsramt : In de financiële verordening is vastgelegd dat wij Provinciale Staten tweemaal per jaar informeren over de voortgang van de uitvoering van de begroting Koarte gearfetting : Bijgaand treft u de 1e bestuursrapportage aan. Deze rapportage gaat in op de ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan na vaststelling van de begroting, zowel beleidsmatig als financieel. Taljochting : Het is de op een na laatste bestuursrapportage van ons college, waarin we verantwoording afleggen over de eerste drie maanden van Het is een druk jaar, dat voor een groot deel in het teken staat van de uitvoering van besluiten die we eerder maakten. Een jaar van bouwen, voortgang en hard werken. Niet alleen zijn we zelf stevig aan de slag, maar werken we ook samen met gemeenten en maatschappelijke organisaties aan werk voor Fryslân. Met gemeenten hebben we projecten aangewezen die voor hen prioriteit hebben en waarvoor zij geld beschikbaar hebben. Uit bestaande middelen (tijdelijke budgetten) hebben wij 50% cofinanciering bij deze projecten gelegd. In totaal hebben we bijna 25 miljoen uit de bestaande begroting hergeprioriteerd en ingezet voor deze gemeentelijke quick-wins. 1

2 Hiermee introduceren we een nieuwe manier van werken met de tijdelijke budgetten waarmee we het stuur nog strakker in handen nemen. We hebben de afgelopen jaren gezien dat we grote bedragen bij de beraps door hebben geschoven naar volgende jaren. Deze bedragen kwamen niet volgens planning tot besteding, veelal doordat projecten vertraging opliepen of doordat derden nog niet in staat waren de benodigde cofinanciering op tafel te leggen. De sturing vindt plaats door steeds te bekijken waar ruimte in de tijdelijke budgetten zit of verwacht wordt en de inzet van de middelen steeds te heroverwegen. Uitgangspunt hierbij blijft uiteraard dat de doelen die uw Staten aan de middelen hebben verbonden gehaald worden. Indien onze keuzes gevolgen hebben voor doelen en/of resultaten leggen we de afweging die daarbij hoort aan uw Staten voor. In de paragraaf Grote projecten is een eerste aanzet gegeven om de door u gevraagde bestuurlijke aandachtspunten bij de projecten te benoemen. In de tweede bestuursrapportage zal deze verder uitgewerkt worden. Ons college heeft ook kritisch gekeken naar de kleuren die in de bestuursrapportage opgenomen zijn; het zogenaamde stoplichtenmodel. Hiermee hebben we weer een slag gemaakt ten opzichte van eerdere beraps om uw Staten zoveel mogelijk inzicht te geven in de voortgang van de uitvoering van ons beleid. Ljouwert, Deputearre Steaten fan Fryslân, J.A. Jorritsma, foarsitter drs. A.J. van den Berg, sekretaris 2

3

4 BESLÚT NR. : PROVINSJALE STEATEN fan FRYSLÂN Nei it lêzen fan it útstel fan Deputearre Steaten fan Fryslân fan, nr Oerwagende dat : conform de financiële verordening van de provincie Fryslân de eerste bestuursrapportage aan Provinciale Staten ter kennisgeving wordt voorgelegd: Provinciale Staten bevoegd zijn de PSbegrotingswijziging vast te stellen. Beslute : de eerste bestuursrapportage 2014 voor kennisgeving aannemen; de PS-begrotingswijziging eerste bestuursrapportage vast te stellen; in te stemmen met de afgedane aanbevelingen. Sa feststeld troch Provinsjale Steaten Fan Fryslan yn harren iepenbiere gearkomstefan,, foarsitter, griffier 3

5 O A N B I E D I N G S F O R M U L I E R Ornearre foar it presidium foar Provinsjale Steaten troch tuskenkomst fan de Steategriffier. Ferstjoerd d.d.: Underwerp: Portefúljehâlder: Behanneljend amtner: Ôfdieling: 1e bestuursrapportage J.A. de Vries M.C.M. Lubach - van der Elst Financien Planning en Control D.S. hawwe besletten: Datum D.S.-beslút: Utstel / Reden fan oanbieden: X oardering / regeling fêststelle beslútfoarming troch Provinsjale Steaten om te rieplachtsjen, foar it útfieren fan kêsten 158 en 167, Provinsjewet ramtstelling it hifkjen fan de miening fan Provinsjale Steaten hat te krijen mei de fertsjintwurdigjende rol fan Provinsjale Steaten om mei yn te stimmen Bysûndere punten fan omtinken (bygelyks fatale termyn) Ut namme fan it Kolleezje fan Deputearre Steaten, drs. A.J. van den Berg, sekretaris 1

6

7 Eerste bestuursrapportage uitvoering begroting 2014 (januari t/m maart 2014) 25 juni 2014 Provinciale Staten 1

8 2

9 Inhoudsopgave 1 Inleiding Belangrijkste ontwikkelingen in de 1 e Berap Leeswijzer 7 2 Samenvatting 9 3 Verwachte uitvoering Beleidsbegroting Beleidsprogramma 1 Bestuur en veiligheid Beleidsprogramma 2 Verkeer en vervoer Beliedsprogramma 3 Wetter Beleidsprogramma 4 Milieu Beliedsprogramma 5 Lanlik Gebiet Beleidsprogramma 6 Economie, toerisme en recreatie Beleidsprogramma 7 Sociaal beleid en zorg Beliedsprogramma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Beleidsprogramma 9 Ruimte en wonen Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Beleidsprogramma 11 Nuon-middelen 55 4 Bedrijfsvoering 59 Grote projecten 69 5 Financiën Tijdelijke budgetten Voorstel begrotingswijzigingen PS Rapportage wijzigingen onder mandaat GS Ontwikkeling financieel kader Ontwikkeling treasury 103 Bijlage I Overzicht onderhanden investeringen 105 Bijlage II Aansluiting tussen de jaarstukken 2013 en de 1 e bestuursrapportage Bijlage III Begrotingswijzigingen PS 121 Overige bijlagen Afgehandelde aanbevelingen 170 Moties en toezeggingen 3

10 4

11 1 Inleiding Voor u ligt de eerste bestuursrapportage over het jaar In deze rapportage schetsen we de ontwikkelingen en voortgang van het beleid na het vaststellen van de begroting Het is de op een na laatste bestuursrapportage van ons college, waarin we verantwoording afleggen over de eerste drie maanden van Aan het eind van het jaar kijken we terug op de uitvoering van de begroting Het is een druk jaar, dat voor een groot deel in het teken staat van de uitvoering van besluiten die we eerder maakten. Een jaar van bouwen, voortgang en hard werken. Niet alleen zijn we zelf stevig aan de slag, maar werken we ook samen met gemeenten en maatschappelijke organisaties aan werk voor Fryslân. Met gemeenten hebben we projecten aangewezen die voor hen prioriteit hebben en waarvoor zij geld beschikbaar hebben. Uit bestaande middelen (tijdelijke budgetten) hebben wij 50% cofinanciering bij deze projecten gelegd. In totaal hebben we bijna 25 miljoen uit de bestaande begroting hergeprioriteerd en ingezet voor deze gemeentelijke quick-wins. We introduceren een nieuwe manier van werken met de tijdelijke budgetten. Het is ook een manier waarop we het stuur nog strakker in handen hebben. In de afgelopen jaren hebben we grote bedragen bij de bestuursrapportages doorgeschoven naar volgende jaren. Die bedragen kwamen niet volgens planning tot besteding, vaak omdat projecten vertraging opliepen of doordat de cofinanciering van derden niet rond was. Nu kijken we steeds waar in de tijdelijke budgetten ruimte is of verwacht wordt; zo kunnen we de inzet van de middelen heroverwegen. Hierdoor kunnen we strakker sturen en projecten die klaarliggen maar geen financiering hebben, sneller tot uitvoering brengen. In het hoofdstuk Financiën informeren wij u over de tijdelijke budgetten. Het uitgangspunt blijft natuurlijk dat de doelen die uw Staten aan de doelen verbinden, gehaald worden. Als onze keuzes gevolgen hebben voor doelen en/of resultaten, leggen we onze afweging aan uw Staten voor. Wurkje foar Fryslân is volop in uitvoering. De eerste succesen worden geboekt. We noemen bijvoorbeeld de subsidieregelingen Toerisme Natuurlijk Fryslân, STINAF en de regeling Talint foar Fryslân waarvoor een overweldigende belangstelling bestond. Ook het aanvalsplan Woningmarkt komt tot uitvoering waardoor we met onze middelen een impuls geven aan de woningmarkt in onze provincie. Over de inzet van de Nuon-middelen en de voortgang van Wurkje foar Fryslân wordt u in programma 11 geinformeerd. De beleidsmatige toelichting over de middelen die via Wurkje foar Fryslân beschikbaar zijn gesteld vindt u zoveel mogelijk in de betreffende beleidsprogramma s. De balansverkorting is verwerkt in deze bestuursrapportage. Waar wij werken aan werk, is de jeugd een belangrijk aandachtspunt. Diverse projecten als de Centrale As werken daarom samen met scholen, om jeugd ervaring op te laten doen. We zetten fors in op de jonge talenten van Fryslân. We realiseren stageplaatsen en plaatsen trainees in zowel onze eigen organisatie als bij bedrijven en instellingen. We leggen een aantal begrotings- en kasritmewijzigingen voor. Onder andere voor het baggerdepot Trijehûs. Dat wordt later uitgevoerd in verband met wet- en regelgeving en de oevers- en kadenprojecten die we samen met het Wetterskip oppakken. Binnen de programma s vindt u een aantal verschuivingen voorgelegd. Daarnaast verzoeken wij u een aantal budgetten in programma 10 vrij te geven en leggen wij u een aantal wijzigingen voor die betrekking hebben op cofinanciering (EZ/EFRO, Interreg, Waddenfonfs). Onder de begrotingswijzigingen is een wijziging opgenomen voor Natuur. Het ministerie stelt in de komende jaren middelen aan de provincie beschikbaar voor 2014 en Om geen stilstand in de aankopen en het inrichten van de gronden te krijgen, stellen we voor om deze middelen tijdelijk uit de VAR te halen en daar in 2016 en 2017 weer aan toe te voegen. De middelen voor programmatische aanpak stikstof worden doorgeschoven naar Reden is, dat de beheerplannen later door het Rijk worden vastgesteld. De middelen die voor de uitvoering van de nota dsbeleid bestemd zijn, worden in het juiste kasritme geplaatst. Voor deze bestuursrapportage hebben we gekeken naar een lezersvriendelijker benadering. In de paragraaf Grote projecten is een eerste aanzet gegeven om de door u gevraagde bestuurlijke 5

12 aandachtspunten bij de projecten te benoemen. In de tweede bestuursrapportage zal deze verder uitgewerkt worden. Ons college heeft ook kritisch gekeken naar de kleuren die in de bestuursrapportage opgenomen zijn; het zogenaamde stoplichtenmodel. Hiermee hebben we weer een slag gemaakt ten opzichte van eerdere beraps om uw Staten zoveel mogelijk inzicht te geven in de voortgang van de uitvoering van ons beleid. 6

13 1.1 Ontwikkeling van de berap. De planning- en control- producten worden doorlopend verbeterd. De begroting 2014 is nog meer geconcretiseerd, waardoor de bestuursrapportage ook concreter is geworden. Er is, zoals in voorgaande jaren, gewerkt met kleuren. Op de groene vakjes (beleid/tijd/geld), is geen toelichting gegeven. Dit geldt echter niet voor de majeure projecten en de Grote Projecten. Hier is een korte toelichting opgenomen. In de digitale versie bij programma 7 en 8 vindt u wel een toelichting op de groene vakjes. Dit is informatie over de stand van zaken per 1 april, is alleen digitaal benaderbaar en vormt geen onderdeel van de bestuursrapportage. In deze berap wordt u, volgens afspraak, ook geïnformeerd over het grondbeleid en de aanbevelingen van de accountant, Noordelijke rekenkamer en Concerncontrol in de paragraaf bedrijfsvoering. 1.2 Leeswijzer Na de inleiding volgt in hoofdstuk 2 de samenvatting. In hoofdstuk 3 leggen wij per beleidsprogramma de nadruk op de beleidsinhoudelijke en financiële afwijkingen die aan het einde van het jaar verwacht worden ten opzichte van de begroting Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het stoplichtenmodel. De betekenis van de kleuren is als volgt: Beleid Verwacht je dat eind 2013 de beleidsuitvoering verlopen is volgens de inhoudelijke afspraken in het onderliggende document waarin het beleid is vastgesteld (beleidsnota, etc.)? Ja, dit gaat zeker lukken Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken Tijd Verwacht je dat eind 2013 het gewenste resultaat is gerealiseerd? Of, als de einddatum voor de realisatie verder in de tijd ligt: Verwacht je dat je eind 2012 op schema ligt om het gewenste resultaat te realiseren binnen de afgesproken termijn? Geld Op beleidsveldniveau: verwacht je dat geld een belemmerende factor is voor het behalen van het gewenste resultaten? Of verwacht je dat het beschikbare budget toereikend is om in 2013 de gewenste resultaten van dit beleidsveld te realiseren? Ja, dit gaat zeker lukken Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt geen onder- of overbesteding verwacht. Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt een onderbesteding verwacht. Geld vormt wel een belemmerende factor en/of er wordt een overbesteding verwacht. Bij de investeringen en grote projecten geldt voor het onderdeel geld het volgende: geel is kans op overschrijding; rood is een overschrijding. 7

14 8

15 2 Samenvatting Per beleidsprogramma wordt in deze bestuursrapportage een toelichting gegeven op zowel de verwachte beleidsmatige als de verwachte financiële afwijkingen aan het einde van 2014 ten opzichte van de begroting Onderstaande tabel toont per beleidsprogramma de totale begroting, de voorgestelde begrotingswijzigingen, de totale bestedingen tot 1 april en de vastgelegde verplichtingen die in 2014 tot betaling leiden. Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begrotingswijziging per Baten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Programma 11 Inzet Nuon-reserves Totaal Baten Lasten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Programma 11 Inzet Nuon-reserves Totaal Lasten Baten - Lasten Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2014 Beschikking over reserves (baten) Vorming van reserves (lasten) Begrotingssaldo

16 Bedrijfsvoering Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begrotingswijziging per Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Bedragen x 1.000,- Totaal baten Totaal lasten Baten - Lasten Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2014 Begrotingssaldo na wijziging Bedragen (x 1.000) Begrotingssaldo PS wijziging 1 e berap Begrotingssaldo na wijziging

17 3.1 BELEIDSPROGRAMMA 1 BESTUUR Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma en C. Schokker-Strampel I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Provinciale Staten en Statengriffie 1. Een helder en toegankelijk besluitvormingsproces van Provinciale Staten 2. Professionele ondersteuning van Provinciale Staten en individuele Statenleden door de griffie (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Prognose 2014 Vergaderstukken PS en Tijdige aanlevering conform het Reglement van Orde commissies Besluiten/ingekomen Tijdige afhandeling (binnen 10 dagen na besluitvorming) stukken PS De vergadering uitgesplitst naar agendapunten en sprekers op de provinciale website Maximaal drie werkdagen na de vergadering Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 1.2 Gedeputeerde Staten 1. Het college van gedeputeerde staten effectief en efficiënt laten functioneren (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Prognose 2014 Afspraken Gedeputeerde Staten/Provinciale Staten - Beantwoording Statenvragen op tijd - Nakomen uitvoeren moties - Nakomen toezeggingen - Tijdige aanbieding stukken bij PS 90% 95% 90% 95% Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin (CdK) in zijn rol als rijksorgaan 1. De CdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Prognose 2014 Werkbezoeken aan de Friese gemeenten Aantal werkbezoeken 8 12 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1. Versterking gemeentelijke bestuurskracht 2. Financieel gezonde gemeenten 3. Vereenvoudiging van het wettelijke interbestuurlijke toezicht (IBT) 11

18 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1. Uitvoeren uitvoeringsprogramma Bestuursafspraken Ontwikkelen en uitvoeren samenwerkingsagenda s 3. Ontwikkelen en uitvoeren streekagenda s (zie tevens programma 5) 4. Voortzetten internationale samenwerking 5. Het SNN is efficiënter en slanker geworden 6. Intensivering Noordelijke lobby in Den Haag en Brussel Toelichting 4. Bij de behandeling van de jaarstukken 2012 is toegezegd dat in de bestuursrapportages informatie zal worden opgenomen over de contacten met Noordwest Duitsland. Onderstaand de huidige stand van zaken. Het contact met Noord Duitsland ontwikkelt zich positief. De regeringswisseling in Niedersachsen heeft geleid tot meer aandacht voor het grensgebied en een nauwere samenwerking op regionaaleconomisch terrein. Ook de contacten met Mecklenburg-Vorpommern en de steden zijn geïntensiveerd. De relatief gunstige economische situatie in Duitsland biedt voor Noord Nederland kansen die met behulp van het INTERREG A instrument kunnen worden opgepakt. Om het samengroeien van het noordelijk grensgebied (Noord-Nederland en het Weser-Ems gebied) de gewenste impuls te geven is een extra bestuurlijke inspanning vereist. Dit geldt voor de versterking van economische netwerken en de bevordering van de culturele samenhang. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Juridische Zaken/rechtsbescherming 1. Toereikende rechtsbescherming Friese burgers 2. Goede borging van de juridische kwaliteit van de provinciale producten (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Prognose 2014 Afhandeling bezwaarschriften Tijdige afhandeling 95% Toelichting De afgelopen jaren is er sprake van een afname van het percentage bezwaarschriften dat binnen de wettelijke termijn wordt afgehandeld. De focus is er op gericht om bezwaar- en beroepschriften buiten de formele procedure af te doen door mediation. Hierbij is in 2012/2013 niet optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de procedure stil te leggen. In 2014 zal hier meer op gestuurd worden. Het is echter onzeker of hiermee in 2014 de doelwaarde van 95% al wordt gehaald. In 2012 en 2013 bedroegen de percentages namelijk respectievelijk 84% en 81%. III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten

19 3.2 BELEIDSPROGRAMMA 2 VERKEER EN VERVOER Portefeuillehouders: J. Kramer en S.A.E. Poepjes I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking 1. Opstellen Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Herijken onderhoudsbeleidskaders provinciale infrastructuur 3. Voorbereiden op een overgang van de BDU naar het Provinciefonds 4. Samenwerking met de gemeente Leeuwarden op basis van de Overeenkomst Programma Bereikbaarheid Leeuwarden 5. Afspraken met het rijk over de Gebiedsagenda Noord-Nederland (BO MIRT) 6. Invoering Waterwet; afspraken over vaarwegbeheer 7. Monitoren ontwikkeling verkeer en vervoer Toelichting Overeenkomst programma bereikbaarheid Leeuwarden De Overeenkomst Programma Bereikbaaheid Leeuwarden van 1 maart 2010 omvat een pakket maatregelen waarvoor de provincie bijdragen verstrekt aan de gemeente Leeuwarden. Deze bijdragen worden deels uit algemene middelen gedekt, en deels uit de reserve BDU. Het gaat met name om bijdragen voor projecten inzake de stadsring en inzake fiets- en openbaar vervoervoorzieningen.vanwege de gewijzigde planning van de betreffende projecten is in overleg met de gemeente Leeuwarden een gewijzigd kasritme opgesteld voor de provinciale bijdragen; dit wordt in een begrotingswijziging vastgelegd. In bestuurlijk overleg met Leeuwarden wordt vervolgens onderzocht of het volledige afgesproken bedrag gereserveerd moet blijven, of dat dit op basis van nieuwe verwachtingen ten aanzien van projectkosten kan worden verlaagd Verkeersgegevens Ons telsysteem voor autoverkeer vraagt om verbetering. De beschikbare apparatuur is verouderd en storingsgevoelig. Over de oplossing moet nog worden besloten. Alternatieven zijn investeringen in betere apparatuur of uitbesteding van werkzaamheden. In beide gevallen past dit niet in het nu beschikbare budget. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Uitvoeringsprogramma Beschikbaarheid Uitvoeringsprogramma 2015 Gereed BDU Bestedingsplan 2015 Gereed Prognose 2014 Toelichting Het BDU-bestedingsplan 2014 wordt in het voorjaar van 2014 definitief vastgesteld. Waarschijnlijk zal de BDU per 1 januari 2015 in het provinciefonds worden opgenomen. Het is daarom niet zeker of een BDU bestedingsplan 2015 vastgesteld zal moeten worden. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Verbetering infrastructuur 1. De in gang gezette kleinschalige maatregelen worden uitgevoerd overeenkomstig de planning in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer De kleinschalige maatregelen die nieuw zijn opgenomen in de begroting 2014 worden voorbereid, zodat de uitvoering uiterlijk in 2015 kan starten. 3. Een voorstel inzake de verkeersproblematiek op de Traverse Lemmer wordt aan PS voorgelegd. 4. De grote projecten zijn in voorbereiding of uitvoering conform de toelichting in de paragraaf grote projecten Stoplichten staan bij

20 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld 5. Het vinden van dekking voor het oplossen van de problematiek bedrijventerrein Hallum tot een bedrag van 2 miljoen uit de investeringskredieten die betrokken zijn bij de balansverkorting Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Binnenvaarthaven Drachten Bereikbaarheid gebiedsontwikkeling Heerenveen De gele kleur heeft betrekking op het terugvragen van niet bestede budgetten 2013 voor projecten Wurkje foar Fryslân uit reserve NUON Zie voor nadere toelichting de paragraaf Grote projecten 1. Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2. N31 Traverse Harlingen 3. Verruiming Prinses Margrietkanaal 4. N381 Drachten-Drentse grens 5. De Centrale As 6. RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 7. KnooppuntJoure, aquaductskarster Rien 8. RSP Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden Zwolle - Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal - Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen - Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega - Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden Groningen c. Station Werpsterhoek beleid tijd geld (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Majeure infrastructurele projecten Uitvoering conform planning zoals opgenomen in het uitvoeringsprogramma Ten minste 90% Prognose 2014 Kleine en reguliere projecten uit het PVVP Uitvoering conform planning zoals opgenomen in het uitvoeringsprogramma Ten minste 90% Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Instandhouding provinciale infrastructuur 1. Onderhoud van de provinciale infrastructuur 2. Optimale bereikbaarheid voor weg- en vaarwegverkeer door brug-en sluisbediening 3. Bewerken en verwerken van baggerspecie om hergerbruik mogelijk te maken 4. Onderzoek naar de toekomstige capaciteitsbehoefte aan baggerdepots 5. Beoordeling verzoeken om ontheffingen en vergunningen o.g.v (vaar) wegenverordening 6. Nakomen afspraken (werk voor derden) met het rijk en gemeenten 14

21 Ontwikkelingen: Van Harinxmakanaal In 2013 hebben de Staten het college gemandateerd voor het opstellen en uitvoeren van een 5-jaren uitvoeringsprogramma voor het Van Harinxmakanaal en dit jaarlijks te actualiseren. Ten opzichte van het in 2013 vastgestelde uitvoeringsprogramma is er in de prioritering van het programma groot onderhoud enkele wijzigingen doorgevoerd. De brug Dronrijp verkeert in een dusdanige staat dat inmiddels een lastbeperking voor de brug van kracht is. De aanpak van deze brug is dan ook een jaar (was 2015) naar voren gehaald. De aanpak van het achterstallig onderhoud op de TH-sluis is derhalve een jaar naar achteren (was 2015) geschoven. Deze wijziging heeft een gering effect op de rendementsopbrengsten van de ingerichte voorziening. Voorts is de aanpak van het achterstallig oeveronderhoud van de jaren 2014 en 2015 samengevoegd. De voorbereiding van deze onderhoudswerken vinden plaats in 2014 en uitvoering is in Door deze werkwijze zal het merendeel van de kosten in 2015 worden gemaakt, waardoor een zeer gering financieel voordeel voor de voorziening ontstaat. Genoemde wijzigingen zullen in het nieuwe uitvoeringsprogramma worden verwerkt. Ten aanzien van de verschuivingen is een begrotingswijziging bijgevoegd. Toelichting Onderhoud Tengevolge van de drie stormen die in het laatste kwartaal van 2013 hebben plaatsgevonden is er nogal wat schade ontstaan aan bomen en beplanting. De directe schade, ontwortelde bomen e.d. worden gedurende het gehele jaar nog opgeruimd. Daarnaast moet er flink extra worden aangeplant. De extra kosten zijn niet voorzien binnen de huidige onderhoudsbudgetten. Naar schatting van de boominspecteurs kunnen de kosten oplopen tot ,-. Vooralsnog worden de kosten binnen programma 2 opgevangen. Bij de 2 e berap worden indien nodig de consequenties hiervan van in beeld gebracht Afstandsbediening bruggen Najaar 2013 zijn PS geïnformeerd over de verdere uitwerking van het programma Afstandsbediening en de bijbehorende taakstelling. In drie stappen zal het programma worden gerealiseerd waarbij de 1 e stap inmiddels gestart is met de aanpak van een zevental bruggen. Momenteel wordt voor de 2 e stap (waaronder vijf provinciale bruggen) uitgezocht welke optie van bediening op die locatie de voorkeur zou moeten hebben. Daarbij wordt met verschillende gemeenten gesproken om te bezien wat er aan gemeentelijke bruggen kan aanhaken. De planning is deze laatste initiatieven nog dit jaar als stap 2 van de uitwerking aan PS voor te leggen. De bezuinigingstaakstelling (voor ,4 mln en in 2015 en verder 0,5 mln) is haalbaar doch moet voor de jaren 2014 t/m 2016 op incidentele basis binnen de bedrijfsvoering van programma 2 worden opgelost. Daarna is met de realisatie van de afstandsbediening een structurele besparing mogelijk om aan de taakstelling te voldoen Baggerdepots (inclusief Trijehûs) De exploitatie van de depots is zoals gemeld in de eerdere bestuurlijke documenten neemt af. Dit door verminderde aanvoer en afvoer van respectievelijk slib en verwerkt slib. Door diverse wet- en regelgeving (m.n. natuur) en langer benodigde voorbereiding blijkt de uitvoering van de maatregelen op depot Trijehûs pas in januari 2015 kunnen starten. De planning is er nu op gericht om de oplevering in januari 2016 te laten plaatsvinden. De nieuwe planning heeft consequenties voor het kasritme. De financiële middelen van 2014 ten bedrage van 2,4 mln worden grotendeels doorgeschoven naar 2015 en Hiervoor is een begrotingswijziging toegevoegd. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Onderhoud van (vaar)wegen, Niveau conform vastgestelde 90% oevers en kunstwerken Renovatie kunstwerken beleidskaders Gereedkomen op basis van meerjarenplan Kunstwerken zoals opgenomen in het uitvoeringsprogramma Tijdige afhandeling van aanvragen Termijn Algemene Wet Bestuursrecht 100% 90% Prognose

22 ontheffingen wegen- en vaarwegenverordening Bediening bruggen en sluizen Conform vastgestelde bedieningsregime 100% Beschikbaar maken van Beschikbaarheid 90% baggerspecie voor hergebruik Gladheidbestrijding en ijsbreken Conform afspraken gladheidsbestrijding en ijsbreken 100% Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 2.4 Openbaar Vervoer 1. Onderzoek naar de toekomstige hoofdstructuur van het openbaar vervoer 2. De dienstregeling op Leeuwarden-Zwolle wordt in 2014 uitgebreid met een derde trein van Leeuwarden naar Meppel. 3. Nieuwe provinciale abri s worden geplaatst 4. De fietsvoorzieningen bij OV-knooppunten worden verbeterd Toelichting Verwachting is dat aanbesteding van de provinciale abri s incl. fietsenstallingen in 2014 is afgerond. Momenteel wordt een inventarisatie gehouden om te bekijken of dezelfde voorziening noodzakelijk is dan de huidige. Hiervoor worden de in- en uitstapgegevens van de OV chip kaart gebruikt. Dit kan dus zowel een opwaardering als afwaardering betekenen van de abri. Eerste plaatsing wordt niet eerder verwacht dan eind 2014 met een doorloop naar (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Kernen met openbaar vervoer Aandeel van de kernen met openbaar 100% vervoer (volgens definities PVVP) Uitbreiding treinvervoer In 2014 besluitvorming vierde trein in 2014 Leeuwarden-Zwolle 2015 Vervanging provinciale haltes Alle provinciale abri s en fietsenstallingen 100% bij haltes vernieuwd Zie de toelichting hierboven bij de tabel gewenste resultaten. Prognose 2014 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding 1. Uitvoeren permanente verkeerseducatie middels het ROF-werkplan Maken van handhavingsafspraken met Politie Noord-Nederland en het OM 3. Uitvoeren mobiliteitsmanagement conform afspraken in Leeuwarden Vrij Baan (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Aandacht voor jongeren Aantal scholen met het Ten minste 140 verkeersveiligheidslabel Aandacht voor jonge automobilisten Aantal deelnemers Trials 400 Aandacht voor jonge automobilisten Aantal deelnemers Alcoholvrij op weg 80 en alcohol Aandacht voor jonge Aantal evenementen Responsible Young 18 automobilisten, alcohol en drugs Drivers Ouderen Aantal deelnemers rijvaardigheidsdag 400 senioren Voorlichting/campagnevoering Aantal wisselingen van uitingen op 6 mottoborden Prognose 2014 II Investeringen Toelichting majeure projecten N384 Rondweg Franeker: werk is afgerond, eindafrekening zal in 1 e helft 2014 plaatsvinden, conform planning en budget. 16

23 N928 Rondweg Woudsend fase 2: is opgeleverd conform planning en conform budget. N359 Rondweg (traverse) Lemmer: hier is een tijdsoverschrijding als gevolg van uitloop van het variantenonderzoek. Besluitvorming door PS vindt plaats in de 2 e helft van Toelichting rijksprojecten Drempelverwijdering vaargeul Boontjes: Er is 5 jaar nazorgplicht. De kosten hiervan worden verrekend met het Rijk. Rotondes Rijkswaterstaat: conform planning en budget. Toelichting MPI-projecten Er zijn momenteel 14 MPI-projecten in uitvoering: Afwijkingen op de planning en/of budget hebben de volgende projecten: N358 Uterwei: hier is een mogelijke tijdsoverschrijding doordat grondaankoop langer duurt dan oorspronkelijk gedacht. N358 Skieding: tijdsoverschrijding doordat een uitgebreidere MER opgesteld moet worden. Mogelijk ook overschrijding van budget. N357 Stiens-Holwerd: mogelijk tijdsoverschrijding en overschrijding budget. N910 Stroobosserweg fietspad fase 2b: tijdsoverschrijding i.v.m. grondaankoop. Project wordt nu uitgevoerd i.c.m. Centrale As. III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Voorzieningen Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves Voorzieningen Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijziging: III.1 Balansverkorting III.2 Investeringsagenda Drachten Heerenveen III.3 Bereikbaarheid Leeuwarden: westelijke invalsweg IV.A1 Bereikbaarheid Leeuwarden IV.C1 Baggerdepots IV.R1 Reserve Van Harinxmakanaal 17

24 18

25 3.3 BELIEDSPROGRAMMA 3 WETTER Portefúljehâlder: mefrou C. Schokker-Strampel I Stân fan saken winske resultaten Ûntwerp-4e Wetterhúshâldingsplan Yn de maitiid fan 2014 komme wy, sa t wy oankundige ha yn ús brief fan 6 maart 2014, mei de Startnotitie 4e Waterhuishoudingsplan. Dêr sille wy de folseine plenning ek yn opnimme. De ûntwerp- Beslútnota foar de oanpassing fan de doelen en maatregels fan de Europeeske Ramtrjochtline komt yn oktober 2014 yn Provinsjale Steaten. Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd Wetterfeiligens 1. Wy sjogge derop ta dat Wetterskip Fryslân it programma foar de dykfersterkings neffens de plenning útfiert. Oant en mei 2014 giet it om njoggen plannen. Wy besjogge dy plannen en jouwe dêrby benammen omtinken oan hoe t de LNKwearden (lânskip, natuer en kultuerhistoarje) meinaam binne en oft de behearders ynnovative en yntegrale alternativen yn berie nommen hawwe. Fierder wurde yn 2014 de trasees fan de kearings op Flylân en Skylge útwurke. 2. Foar de feiligens fan de primêre wetterkearings stelt it ryk it belied fêst. Wy folgje de ûntjouwing en bringe de Fryske belangen yn by it opstellen fan it lanlike belied. 3. Deltaprogramma: Foar de provinsje Fryslân binne de strategyen en programma s dy t útwurke wurde foar de Iselmar, de Waadsee, swiet wetter en de sânige kust fan belang. Wy partisipearje aktyf yn dy (diel)programma s en tinke by de beslútfoarming goed om de Fryske belangen. Yn 2014 besjogge wy ek wat de Deltabeslissingen betsjutte foar ús eigen wetterbelied. 4. Foar de boezemkaaien fiert Wetterskip Fryslân it Reparaasjeprogramma Wâlen en Kaaien út. Foar de yntegrale oanpak fan de kaaien is yn ,0 beskikber. Fan de oare regionale kearings hanthavenet de behearder de besteande tastân. Taljochting 4. It Wetterskip Fryslân is drok dwaande mei it útfieren fan ferskate yntegrale projekten, mar sa t no liket sil it ôfrekkenjen en útbeteljen foar in grut part yn 2015 barre. Dêrom wurdt fan it tydlike budzjet foar de yntegrale oanpak fan de wâlen en kaaien ( ) in bedrach fan trochskood nei 2015 en Fierder giet foar de útfiering fan it 3e Wetterhúshâldingsplan fan beliedsfljild 3.1 (Wetterfeiligens) nei beliedsfljid 3.3 (Skjin wetter). Dat jild sil brûkt wurde foar programma s mei maatregels foar de grûnwetterbeskerming. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Doelwearden 2014 Primêre wetterkearings Tal útfierde fersterkingsplannen 9 Boezemkaaien Tal kilometers 44 Bestriding wetterkninen Tal fangsten yn e oere 0,25 Prognoaze 2014 Taljochting ---- Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 3.2 Genôch wetter 1. Wy kontrolearje de fuortgong fan de opstelling fan de wettergebietsplannen troch it wetterskip foar it fêstlizzen fan it ferlange peilbehear en it realisearjen fan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. 2. Wy meitsje de langetermynfisy foar it feangreidegebiet ôf en komme yn 2014 mei in útstel dêroer nei de Steaten. 3. Wy beoardielje de fuortgong yn de tarieding en it ta stân kommen fan maatregels dy t nedich binne om it fêsthâlden, bergjen en ôffieren fan wetter goed regelje te kinnen (= ynrjochting fan it wettersysteem troch it wetterskip). Wy besjogge yn 19

26 Winske resultaten Belied Tiid Jild 2014 yn e mande mei Wetterskip Fryslân en Grinslân hoe t it pakket fan maatregels krekt stal jûn wurde moat, no t bliken dien hat dat it grutte gemaal by Lauwerseach der yn 2015 net komt. 4. Troch de ryksbesunigings op natuer stiet it fêst dat wy de oarspronklike doelen fan de bestriding fan de ferdroeging net helje. Wy geane der no fanút alle jierren foar 250 ha maatregels nimme te kinnen. Miskien kinne wy troch tûke kombinaasjes wat mear dwaan. Yn 2014 sille wy by de opstelling fan it ûntwerp- Wetterhúshâldingsplan de konsekwinsjes foar ús belied fierder yn byld bringe. 5. De útfiering fan de Beliedsnotysje en it Stimulearringsprogramma Waarmte- en Kjeldopslach (WKO-systemen) yn Fryslân, dêr t wy yn 2012 mei úteinset binne, meitsje wy begjin 2014 ôf. 6. It sâlter wurden fan benammen it noardlik klaaigebiet freget algeduerigen omtinken. Nei in perioade fan stúdzje fiere LTO en de wetterskippen, mei de ynset fan in provinsjale bydrage, no praktykproeven út om te sjen hokker maatregels it bêste wurkje om it sâlter wurden fan de grûn tsjin te gean (projekt Spaarwater ). 7. Wy beoardielje de grûnwetterwinning foar de drinkwetterfoarsjenning. Op de Waadeilannen fiere wy, yn e mande mei wetterbedriuw Vitens en de gemeenten, in projekt foar drinkwetterbesparring út, soks as ûnderdiel fan it Bestjoersakkoart Wetterstring Taljochting 1. Wettergebietsplannen De provinsje hat wilens ynstimd mei seis fan de foarnommen 20 Wettergebietsplannen. Fierder is it wetterskip dwaande mei nochris seis Wettergebietsplannen, binne der seis yn útfiering en mei twa moat noch úteinset wurde. Yn 2014 sille foar ha wettergebietsplannen opsteld wurde. Dat bestjut dat ein 2014 fan de ha mei-inoar ha klear wêze sil en dat it wetterskip dan mei nochris ha dwaande is; yn de jierren dêrnei stiet der noch ha op de wurklist. It meitsjen fan de wettergebietsplannen troch it wetterskip rint achter op de plenning en dêrmei ek it fêststellen fan it winske peilbehear en de hifking oan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. It opstellen fan dy plannen freget in protte tiid en oerlis mei de streek om t der ferskate subtema s ôfstimd wurde moatte: duorsum peilbehear, omgean mei ekstreme delslach, de útwurking fan de Ramtrjochtline Wetter foar de polders (dielwettersystemen) en de bestriding fan de ferdroeging yn natuergebieten. Dat makket it proses dreech. It doel om alles klear te hawwen yn 2015, sil Wetterskip Fryslân sa t it no liket net helje. 3. It ynrjochtsjen fan it wettersysteem Op grûn fan de Businesscase Gemaal Lauwerseach is dúdlik wurden dat it gemaal Lauwerseach net yn 2015 ta stân brocht wurde kin. De Steaten hawwe der op 27 novimber 2013 mei ynstimd dat der, neist in grut gemaal by Lauwerseach, ek sjoen wurde mei nei alternativen. Yn e mande mei Grinslân en de wetterskippen binne wy dêrmei dwaande. It realisearjen fan berging yn de polders (dielsystemen) troch it wetterskip bliuwt achter by de plenning, benammen troch it net-ferplichte karakter by grûnoankeapen. Wy freegje it wetterskip mei klam om dêr by it útfieren fan de Wettergebiedsplannen omtinken oan te jaan en op basis fan frijwilligens fan de boeren de mooglikheden benammen yn de lege gebieten te benuttigjen. 4. Ferdroeging Troch de besunigings op natuer kinne de oarspronklike doelen foar it bestriden fan de ferdroeging net helle wurde. Troch it Natuerpakt is der wer finansjele romte kaam, benammen foar it bestriden fan de ferdroeging yn de Natura 2000-gebieten (sawat 250 ha it jier). Foar de oare provinsjale (TOP-list) gebieten binne net genôch finansjele middels beskikber. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Doelwearden 2014 Regionaal wettersysteem Útfiering fan maatregels yn ha s 150 ha Ferlange peilbehear Ha s yn it trajekt ferlange peilbehear ha Ferdroeging Ha s dêr t maatregels foar naam wurde 250 ha Prognoaze 2014 Taljochting Ferlange peilbehear: Sa t no liket wurde yn 2014 foar ha Wettergebietsplannen makke. 20

27 Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 3.3 Skjin wetter 1. Wy sjogge derop ta dat de maatregels yn de ferskillende wetterlichems en it wetterbehear útfierd wurde neffens de ôfspraken yn de Beslútnota 2008 (ta útfiering fan de Europeeske Ramtrjochtline Wetter). Sa beoardielje wy oft it ta stân bringen fan de wetterkwaliteitsdoelen op koers leit. Yn 2014 riede wy, yn oerlis mei Grinslân, Drinte, Rykswettersteat en de wetterskippen yn Noard- Nederlân, de oanpassing fan de doelen en de maatregels ta foar de perioade Dat lizze wy yn 2014 fêst yn it ûntwerp-wetterhúshâldingsplan. 2. Om dúdlikens te krijen oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko s op fersmoarging fan it grûnwetter, binne gebietsdossiers opsteld foar de grûnwetterbeskermingsgebieten. Op basis dêrfan stelle wy yn e mande mei gemeenten, Vitens en it wetterskip programma s op foar de te nimmen maatregels. 3. By de besteande 48 swimwetterplakken yn oerflaktewetter sjogge wy derop ta dat de oanwiisde swimwetterplakken oan de stelde easken foldogge, wetterskippen, gemeenten en oare behearders de needsaaklike maatregels útfiere en goede en aktuele ynformaasje oer de tastân fan it swimwetter beskikber is. 4. Wy beoardielje gemeentlike riolearringsplannen op grûn fan it Wetterhúshâldingsplan. 5. Yn it Bestjoersakkoart Wetterstring hawwe gemeenten, wetterskippen, provinsje en Vitens ôfspraken makke oer it útfieren fan taken en projekten. 6. Troch mei te dwaan oan it projekt Schoon water voor Mozambique drage wy by oan milenniumdoelstelling 7 fan de Feriene Naasjes. It projekt is yn 2013, sûnder ekstra kosten foar provinsje en regionale partners, ferlinge oant en mei 31 desimber Taljochting 2. Foar de útfiering fan it 3e Wetterhúshâldingsplan giet yn programma fan beliedsfljild 3.1. (Wetterfeiligens) nei beliedsfljid 3.3 (Skjin wetter). Dat jild sil brûkt wurde foar de kosten fan it opstellen fan de programma s mei maatregels foar it útfieren fan de yn 2012 en 2013 opstelde gebietsdossiers foar de grûnwetterbeskerming. Yn de begrutting 2013 wie dêr gjin budzjet foar opnaam yn 3.3 (Skjin wetter). (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Doelwearden 2014 Kwaliteit oerflaktewetter Tal fiskpassaazjes en km 10/75 km natuerfreonlike wâlen Swimwetterlokaasjes Persintaazje opstelde 100% swimwetterprofilen en oanbrochte buorden Wetterstring Tal út te fieren projekten út it Frysk 5 oant 9 Bestjoersakkoart Wetterstring Prognoaze 2014 Taljochting

28 III Ynset beskikbere middels Eksploitaasje Bedraggen x Begrutting 2014 mei de fêststelde wizigings Fan it finansjeel systeem út Útstel Realisaasje Begrut- op tings- wiziging Fêstleine ferplichtings 2014 op 1-4 Prognoaze noch út te jaan Prognoazes Prognoaze saldo Jierstikken 2014 Baten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Oerrinnende Passiva Baten mei-inoar Lesten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsjennings Oerrinnende Passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten - Lesten Taljochting By de tydlike beliedsprogrammabudzjetten giet it om de folgjende ferskowings: foar de útfiering fan it 3e Wetterhúshâldingsplan giet fan beliedsfljild 3.1 (Wetterfeiligens) nei beliedsfljid 3.3 (Skjin wetter yn programma 3). Dat jild sil brûkt wurde foar de kosten fan it opstellen fan de programma s mei maatregels foar it útfieren fan de yn 2012 en 2013 opstelde gebietsdossiers foar de grûnwetter-beskerming (begruttingswiziging fan Deputereare Steaten). Fan it tydlike budzjet foar de yntegrale oanpak fan de wâlen en kaaien ( ) wurdt in bedrach fan trochskood nei 2015 en It Wetterskip Fryslân is drok dwaande mei it útfieren fan ferskate yntegrale projekten, mar sa t no liket sil it ôfrekkenjen en útbeteljen foar in grut part yn 2015 en 2016 barre (begruttingswiziging fan Provinsjale Steaten). Útstel begruttingswiziging: IV.C2 Oevers en kadenproject 22

29 3.4 BELEIDSPROGRAMMA 4 MILIEU Portefeuillehouder: S.A.E. Poepjes I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.1- Basiskwaliteit & bewustwording Spoor 1 1. In 2014 verschijnt de monitoringsrapportage over de uitvoering van het Mijeuprogramma Eind 2014 vindt een eindmeting met m.b.t. de realisatie van de wettelijke en bestuurlijke doelen van het FMP plaats. 3. We voeren projecten uit (met een accent op jongeren) om de ecologische voetafdruk te verkleinen. Toelichting 3. In de bijstelling van het Frysk Milieuprogramma is besloten om bij activiteiten die gericht zijn op het vergroten van duurzaamheidsbewustzijn het accent te leggen bij jongeren. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Prognose 2014 Basiskwaliteit. Monitoring Miljeuprogramma. Rapportage over % Doelenmonitor. Eindmeting 100% Gedragsverandering. Ecologische voetafdruk. Substantiële inzet en afname voetafdruk t.o.v in 2010 Toelichting De monitoringsrapportage over 2013 is inmiddels vastgesteld en aan provinciale staten aangeboden. De eindmeting zal in de eerste helft van 2015 verschijnen. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.2 Eco-effectiviteit Spoor 2 1. In 2014 ondersteunen we bedrijven en instellingen bij het opzetten en uitvoeren van processen gericht op verantwoord grondstoffengebruik (Friese Grondstoffenagenda). Spoor 3 2. We geven uitvoering aan het Plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie 2012 en streven het behalen van de titel Fairtrade Provincie na. 3. We ondersteunen maatschappelijke initiatieven die leiden tot een duurzame samenleving, onder andere door lerende netwerken van bedrijven/instellingen te faciliteren. Toelichting 2. De uitvoering van het plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie 2012 heeft vertraging opgelopen. Het behalen van de titel Fairtrade Provincie in 2015 (onderdeel van dit plan van aanpak) vereist dat een substantieel deel van de Friese gemeenten de (gemeentelijke) Fairtrade titel behaalt. Realisatie hiervan verloopt langzaam en is afhankelijk van beleidskeuzes en inzet van gemeentelijke overheden. De provincie faciliteert lokale werkgroepen en stimuleert gemeenten om een actief beleid te voeren ten aanzien van Fairtrade. Om de realisatie vlotter te laten verlopen zijn aanvullende afspraken gemaakt. 23

30 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Samen met marktpartijen sluiten van grondstoffenkringlopen via ketenoverleg. In 2015 is Fryslân een Fairtrade Provincie Een uitwisseling van kennis en ervaringen ten aanzien van duurzaam ondernemen door lerende netwerken van bedrijven en instellingen. Dit door ondersteuning van bestaande lerende netwerken en initiatieven voor nieuwe netwerken. Cumulatief aantal opgeleverde haalbare business cases. 75% van de Friese gemeenten is actief bezig met Fairtrade, 45% heeft gemeentelijke titel Fairtrade Titel behaald. Het aantal actieve duurzaamheidsnetwerken dat is ondersteund. Het aantal kansen voor nieuwe duurzaamheids-netwerken dat benut is. 2 business cases in uitvoering 50% actief 25% Fairtrade aantal ondersteunde netwerken aantal benutte kansen Prognose business cases in uitvoering 50% actief 15% Fairtrade aantal ondersteunde netwerken aantal benutte kansen Toelichting Ten opzichte van de begroting 2014 zijn de prestatie-indicatoren aangepast op basis van het in oktober 2013 door PS vastgestelde Aangepast Frysk Miljeuprogramma Fairtrade: De uitvoering van het plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie 2012 heeft vertraging opgelopen. Het behalen van de titel Fairtrade Provincie in 2015 (onderdeel van dit plan van aanpak) vereist dat een substantieel deel van de Friese gemeenten de (gemeentelijke) Fairtrade titel behaalt. Realisatie hiervan verloopt langzaam en is afhankelijk van beleidskeuzes en inzet van gemeentelijke overheden. De provincie faciliteert lokale werkgroepen en stimuleert gemeenten om een actief beleid te voeren ten aanzien van Fairtrade. Om de realisatie vlotter te laten verlopen zijn aanvullende afspraken gemaakt. Er zijn circa 8 actieve duurzaamheidsnetwerken ondersteund. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.3 Duurzaam bodembeheer Spoor 1 1. We geven uitvoering aan het plan van aanpak voor de aanpak van spoedlocaties bodemverontreiniging (2012). 2. De provincie bewaakt de kwaliteit van saneringen die in opdracht van derden worden uitgevoerd op basis van het wettelijk kader. Toelichting In geval van het toezicht op passieve nazorglocaties is er sprake van een achterstand uit het verleden en een tekort aan financiele middelen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Beoordelen sanerings- en nazorgplannen Worden besluiten op tijd afgegeven 2012 (eerste kwartaal: 100%) 100% 100% 100% 100% 100% Toezicht en handhaving Aanpak spoedlocaties Uitvoeren Handhaving uitvoeringsprogramma (HUP), onderdeel bodem Plan de Campagne/projectenplan HUP % 100% 100% 100% % 18 juli % 100% 100% 100% 24

31 Toelichting Toezicht en handhaving: prognose voor het uitvoeren van systematisch toezicht op reguliere saneringen is 100%. Prognose voor het toezicht op passieve nazorglocaties is 70%. Hierbij is sprake van een achterstand uit het verleden en een tekort aan financiele middelen. Aanpak spoedlocaties: Uitvoering ligt op schema. In juni 2014 zal apart de voortgang worden gerapporteerd d.m.v. de halfjaarlijkse voortgangsrapportage. Voormalige stortplaats de Saiter/Ald Dwinger (Warten): De voormalig stortplaats de Saiter/Ald Dwinger (Warten) is naar aanleiding van een eerste risico inventarisatie en op basis van eerdere onderzoeksgegevens opgenomen in de lijst met de aanpak van spoedlocaties. Eind 2013 is een actualisatie onderzoek gedaan naar de specifieke ecologische en/of verspreidingsrisico s als gevolg van het voormalige stort. Uit de eerste uitkomsten van dit onderzoek blijkt dat de grond- en waterbodem matig verontreinigd is en dat de verspreidingsrisico s en ecologisch risico s meevallen. Echter in de stortplaats ( eigenaar provincie en het Fryske Gea ) zelf zijn uiteraard verontreinigingen aangetroffen. Zoals eerder al is aangegeven is er ook nauwelijks sprake van een bovenafdichting van de stort. Dit was aanleiding om de eerste beveiligingsmaatregelen te treffen in de vorm van verbodsborden en hekken. Nagegaan moet worden of de stort in kader van de Wet bodembescherming (WBB) of een ander scenario kan worden opgepakt. Op basis van de resultaten van het actualisatieonderzoek wordt binnenkort gezamenlijk opdracht voor nader onderzoek en een scenario onderzoek geven voor de afwerking. Deze onderzoeken zijn ook nodig om duidelijkheid te geven of de aanpak mogelijk is op basis van de WBB. Ook moet dit onderzoek aangeven wat de te beheers/saneringsmaatregelen moeten worden getroffen op basis van het te kiezen afwerkingsscenario.. Afhankelijk van de het gekozen afwerkings/beheersscenario s kan dit substantiële kosten met zich mee zullen brengen. Bij de kadernota zijn deze kosten nader in beeld gebracht. N.B. Omdat gemeente Leeuwarden op basis van de WBB bevoegd gezag is en de locatie per 1 januari gelegen is in de gemeente Leeuwarden moet deze locatie formeel worden opgenomen in de lijst van de gemeente Leeuwarden als potentieel spoedlocatie. De provincie heeft hier, naast de eerder aangegeven problematiek, met de gemeente Leeuwarden overleg over. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.4 Leefomgevingsbeleid Spoor 1 1. In samenwerking met de Friese Milieu Federatie (FMF) en op basis van het programma Duurzaam Door voeren we projecten uit gericht op de leefomgeving en duurzame samenleving 2. We voeren het Actieplan Geluid uit. 3. Programmamanagement uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Spoor 2 4. Afvalreductie via het spoor van duurzaam grondstoffenbeheer. Toelichting 4. In het aangepaste FMP is aangegeven dat we de koers verleggen om tot afvalreductie te komen. Samen met verschillende doelgroepen werken we via duurzaam grondstoffenbeheer (de zogenoemde Friese Grondstoffenagenda) aan de reductie van de hoeveelheid afval. Zie ook 4.2 voor prestatie indicatoren. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Duurzaam ondernemen, consumeren en lerende netwerken Wet geluidhinder Wet milieubeheer: Externe veiligheid Programma Duurzaam Door 2014 Onderzoek geluid beperkende maatregelen bij 25 woningen Evaluatie programma Externe veiligheid Programma Duurzaam Door 2014 Rapportage over mogelijke maatregelen Prognose % 100% Evaluatierapport 100% 25

32 Toelichting De evaluatie van het uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid wordt eind 2014 uitgevoerd. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Regie & Strategie toezicht en handhaving Spoor 1 1. In 2014 wordt een verbeterplan opgesteld, om op 1 januari 2015 te voldoen aan de kwaliteitscriteria vergunningverlening, toezicht en handhaving. 2. Jaarlijks stellen we een dienstverleningsovereenkomst FryskeUtfieringstsjinstMijleu en Omjouwing (FUMO) op. 3. Samen met onze handhavingspartners stellen we voor het volgend jaar een programma op, waarin de gezamenlijke activiteiten zijn aangegeven Toelichting Om te voldoen aan de landelijk vastgestelde kwaliteitseisen voor vergunningverlening, toezicht en handhaving, op basis van de wet algemene bepalingen omgevingsrecht, dient een verbeterplan te worden opgesteld. Hierin dient aangegeven te worden welke maatregelen nodig zijn om te voldoen, inclusief de financiële consequenties. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde 2014 Prognose 2014 Kwaliteit toezicht en handhaving Percentage van de Friese 100% 80% handhavingsorganisaties dat voldoet aan de wettelijke kwaliteitscriteria Voldoen aan kwaliteitscriteria verbeterplan Plan 100% In de begroting 2014 is als prestatie indicator opgenomen dat op 1 januari 2015 alle bevoegde gezagen moeten voldoen aan de kwaliteitscriteria VTH (die naar verwachting dan ook wettelijk zijn vastgelegd). De provincie treedt daarbij op als regisseur voor de andere bevoegde gezagen en stimuleert bevoegde gezagen in het opstellen van verbeterplannen. Naar verwachting zullen per 1 januari 2015 niet alle bevoegde gezagen voldoen aan de kwaliteitscriteria VTH. Diverse gemeenten hebben dat al aangegeven. Met het van kracht worden van de Wet Revitalisering Generiek Toezicht houdt de provincie, in het kader van het interbestuurlijk toezicht, toezicht op de uitvoering van medebewindstaken door gemeenten. Hier valt ook het toezicht op de uitvoering van de Wabo onder. Het ligt dan ook meer voor de hand dat deze prestatie-indicator overgeheveld wordt naar het beleidsveld waar IBT onder valt, te weten beleidsveld 1.4 (Bestuurskwaliteit en Toezicht). 26

33 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving 1. Via een dienstverkeningsovereenkomst maken we afspraken met de FUMO over de opgedragen basis- en plustaken 2. Wij stellen een uitvoeringsprogramma op met betrekking tot de vergunningverlening, toezicht en handhaving, waarin aangegeven is hoe de uitvoeringspraktijk op de verschillende (deel)terreinen is gepland 3. Voor de noordelijke samenwerking op het gebied van het Besluit Risico Zware ongevallen (BRZO), wordt in nauw overleg met de betrokken provincies een uitvoeringsplan opgesteld. 4. Indien zich wijzigingen voordoen in wet- en regelgeving, passen we vergunningen waar nodig hierop aan. 5. Ons toezicht is afgestemd op de risico s die zich bij een bedrijf voordoen en op het naleefgedrag van dit bedrijf. 6. In 2014 gaan wij verder met het optimaliseren van de organisatie tussen de provincie en de FUMO. 7. Er is eenmeerjareninspanning nodig om de informatievoorziening voor de landelijke keten te realiseren, zowel tussen Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s) als tussen FUMO en de opdrachtgevers. Toelichting De eenmalige kosten van de overgang (transitie en implementatie) konden uit de daarvoor beschikbaar gestelde budgetten worden voldaan. Op de bijdrage aan de FUMO voor 2014 ramen wij op dit moment een tekort van Dit wordt in hoofdzaak veroorzaakt door autonome kostenstijgingen, geraamde aanloopverliezen en doordat het uithuisplaatsen van de afdeling Omgevingsvergunningen en Toezicht tot dubbele huisvestingslasten leidt. Wij doen nu een voorstel deze middelen vrij te geven. In de septembervergadering van PS ( aanvankelijke planning juni) geven wij een totaaloverzicht. Wij beschikken dan ook over de begroting 2015 en de meerjarenraming. Er is besloten een luchtkwaliteitsonderzoek in Harlingen te houden. De onderzoeksopzet met in ieder geval aandacht voor het financiële aspect, wordt met een begeleidend schrijven voorgelegd aan Provinciale Staten. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Afgeven vergunningen, ontheffingen, enz. Tijdigheid 2011: 90-95% 90-95% 95% 95% 95% 90-95% Actualiteit Juridisch houdbare vergunningen Ouderdom vergunning 5 jaar, tenzij doorgelicht Percentage 2011: 100% Niet uitgevoerd 100% 100% 100% 100% 100% 95% 95% 95% 95% 95% 27

34 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Toezicht en handhaving Overtredingen worden opgepakt en waar de eerste aanschrijving niet het gewenste effect heeft, wordt handhavend Niet uitgevoerd >90% >90% >90% >90% > 90% Afhandeling klachten opgetreden Direct optreden bij ernstige risicovolle overtredingen Klachten worden in behandeling genomen en tijdig afgehandeld Niet uitgevoerd Niet uitgevoerd 100% 100% 100% 100% 100% >95% >95% >95% >95% >95% III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Toelichting Bij de structurele budgetten is de bijdrage aan de FUMO nog niet verwerkt in de begroting Voorstel begrotingswijziging: I.1 Provinciale bijdrage uitvoering FUMO taken Nieuw voorstel ten laste van begrotingsaldo : Provinciale bijdrage uitvoering FUMO taken De FUMO is in 2014 opgestart. De exploitatiekosten voor 2014 kunnen niet volledig gedekt worden uit bij de provincie voor de uitvoering van de Vergunningverlening Toezicht Handhaving taken beschikbare middelen. Voorgesteld wordt in beschikbaar te stellen ten laste van het begrotingsaldo. 28

35 3.5 BELIEDSPROGRAMMA 5 LANLIK GEBIET Portefúljehâlders: J.G. Kramer en S.A.E. Poepjes foar de Mynbouwet I Stân fan saken ferlange resultaten Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.1 Belied natuer Belied natuer 1. Der wurdt oan nij natuerbelied wurke. Dêr wurde de werhifking en de besunigings op de útfiering fan it natuerbelied, de wiziging fan it greidefûgelbelied dêryn begrepen, yn meinommen. 2. De ekologyske advisearring op it mêd fan natuerûntwikkeling, romtlike ûntwikkeling, yntegrale gebietsûntwikkeling en ynfrastrukturele projekten sil fuortset wurde. Natura2000-behearplannen/Nasjonale Parken 3. De Natura2000-behearplannen foar de seis gebieten dêr t de provinsje Fryslân de inisjatyfnimmer fan is, wurde yn 2014 ôfsletten en fêststeld. 4. De behearplannen foar de tsien Natura2000-gebieten dêr t it ministearje fan EZ op it stuit de inisjatyfnimmer fan is by it opstellen dêrfan, sil de provinsje, mei oare partijen, yn 2014 fêststelle en mei ynstimme. 5. Fergunningferliening yn ferbân mei de njoggen Fryske Natura2000-gebieten mei in stikstofprobleem sil begjin 2014 troch de provinsje ûnder de Programmatyske Oanpak Stikstof útfierd wurde. Dat jildt ek foar de Drintsk-Fryske gebieten Fochteloërfean en it Drintsk-Fryske Wâld. 6. De uitvoering van alle 15 Friese Natura2000-gebieden zal in 2014 beginnen. Maatregels dy t yn trije grutte wetters (Iselmar, Noardseekustsône en Waadsee) nommen wurde, wurde troch RWS útfierd. De útfiering fan de behearplannen dy t oer de provinsjegrins hinne geane, te witten it Drintsk-Fryske Wâld, it Fochteloërfean en de Lauwersmar wurde troch Drinte, resp. Grinslân op e noed nommen. Griene wetten 7. Fergunnings, ûntheffings en de advizen foar de Nb-wet, de FFW, de Boskwet wurde binnen de wetlike terminen, sûnder foarmflaters en mei in doelgroep dy t goe genôch ynformearre is, behannele. Troch goed foaroerlis oer inisjativen wurdt it goede inisjatyf op it goede plak nommen en wurdt kwaliteit tafoege. 8. Yn 2010 binne alle ûntheffings foar de FFW wer foar 5 jier takend. Yn 2014 wurde de juridyske prosedueres ôfhannele. Yn 2014 wurde dêrnjonken allinne spesjale ûntheffings takend. 9. Der wurdt meiwurke oan it ta stân bringen fan de PAS. Dy sil yn 2014 yngean. 10. Yn 2014 wurde de measte behearplannen Natura2000 fêststeld. Dat sil trochwurkje nei de omfang fan de fergunningferliening. Wis is dat soks yn earste ynstânsje liede sil ta in útsjitter yn de fergunningoanfragen fan bedriuwen en oare aktiviteiten. 11. Op grûn fan de hifking (2010) wurdt gjin enerzjy mear stutsen yn de JKK-oardering. 12. Foar it waadrinnen sil in nije oardering opsteld wurde en aon jimme Steaten foarlein. 13. De útfiering fan de Mynbouwet wurdt fuortset troch it ministearje fan EL&I fan advizen te foarsjen. Wy sille meiwurkje oan it formalisearjen fan sâltwinning ûnder de Waadsee. 14. Oan it ta stân kommen fan in nije Natuerwet (it gearfoegjen fan de Nb-wet, de FFW en de Boskwet) en de desintralisaasje fan taken, ûnder oare it Faunafûns, wurdt meiwurke. (Budzjet)subsydzje-ynstellings Natuer en Lânskipsbelied 15. Der komme gaadlike ôfspraken foar de útfiering fan natuer- en lânskipsbelied mei de budzjetsubsydzjeynstellings: It Fryske Gea, IVN, LBF, krekt as mei BoerenNatuur, BFVW, SANL en NFW. 16. Yn dat ramt fiere IFG, LBF en IVN ûnder oare de neikommende taken út: it behear fan natuergebieten, de ynformaasjefoarsjenning, foarljochting en edukaasje en it útfieren fan projekten en/of it begelieden fan oaren by de tarieding en útfiering fan lânskipsprojekten. 17. Foar BoerenNatuur en BFFW giet it om aktiviteiten op it mêd fan greidefûgelbelied en agrarysk natuerbehear en by SANL en NFW om agrarysk natuer- en lânskipsbehear. Taljochting 1. It nije belied foar greidefûgels is klear en sil foar de simmer, soks neffens de plenningslist fan PS, oan PS foarlein wurde om dat fêst te stellen. Troch it útinoar fallen fan it nasjonale guozze-akkoart yn desimber 2013 wurdt no oan in nij provinsjaal guozze-akkoart wurke. 29

36 5. De behearplannen Natura2000 binne foar de simmer allegearre yn konsept klear. Troch de wei fan it Natuerpakt binne middels oan de provinsje beskikber steld. Út dat perspektyf wei kin mei de fêststellingsproseduere úteinset wurde. Fanwegen de ynhâldlike ôfstimming mei de PAS wurdt op it stuit foarsjoen dat de definitive fêststelling syn beslach krijt nei t de PAS op nasjonaal nivo fêststeld is. Dat stiet foar ein 2014 plend. 6. Yn it Útfieringsprogramma Natuer en Lanlik gebiet wurdt rekken holden mei de útfiering fan de Natura2000-behearplannen. Mei de útfiering wurdt úteinset nei t de behearplannen definityf fêststeld binne. De PAS-ophelpmaatregels binne in ûnderdiel fan de Behearplannen Natura. Fanwegen it ophâlden op nasjonaal nivo fan de PAS wurde de middels, dy t troch it Ryk steld binne,trochskood nei 2015 (sjoch begruttingswiziging). 10. It Ryk skoot it yngean fan de PAS nei ein 2014 op, soks om de PAS in better juridysk fûnemint te jaan. In part fan de behearplannen is, om fêststeld wurde te kinnen, ôfhinklik fan de PAS. Dy kinne, is de ferwachting, net yn 2014 fêststeld wurde. Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild Belied lânskip 1. It yn stân hâlden fan lânskiplike kearnkwaliteiten en draachflak lânskip. 2. It stypjen fan draachflak en it fuortsterkjen fan kearnkwaliteiten yn nasjonale lânskippen. 3. Romtlike ûntjouwings, mooglik mei behâld en fersterking fan lânskiplike kearnkwaliteiten. 4. Yn byld krije fan wat de kwaliteit fan de lânskipseleminten is. Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.3 Belied lânbou, uitvoering Landbouwagenda It belied foar de tige grutskalige melkfeehâlderij en de yntinsive greidbuorkerij is op en nij yn besjoen. 1.2 De provinsje hat belied foar it werombringen fan de ljochtútstjit fan lisboksstâlen en kassen formulearre. 1.3 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer de teelt fan genetysk modifisearre gewaaksen yn Fryslân. 1.4 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer klimaatbestindige lânbou en it kearen fan of it omgean mei it fersâltsjen troch de lânbou. 2.1 De tariedings dy t fanneden binne om yn 2014 úteinsette te kinnen mei in grutter en breder pakket fan maatskiplike tsjinsten, binne klear. 2.2 Alle Fryske gemeenten passe de wurkwize fan de Nije Pleats ta. Alle grutte bouplannen yn de agraryske sektor ferrinne neffens dy wurkwize. Der binne mei stipe fan de provinsje op syn minst fiif projekten útfierd dy t bydrage oan de ûntwikkeling en tapassing fan kennis en ynnovaasjes op it mêd fan lânbou en romtlike kwaliteit. 2.3 Twatredde fan de ferplichtings dy t yn it bestjoersakkoart ILG foar struktuerfersterking fan de lânbou fêstlein binne, is útfierd. Op grûn fan it nije lânboustruktuerûndersyk is ús strategy foar struktuerfersterking fan de lânbou by de tiid brocht. 2.4 Foar it glêstúnbouûntwikkelingsgebiet Waadglês binne alle tariedings troffen foar it fêstigjen fan bedriuwen. 3.1 Troch de hiele provinsje hinne binne lokale en regionale enerzjystringen opset en projekten útfierd dy t rjochte binne op de produksje fan duorsume enerzjy troch de lânbou. 3.2 Mei yngong fan 2013 is de Dairy Campus operasjoneel. 3.3 Mei finansjele stipe fan de provinsje binne op syn minst tsien projekten útfierd dy t rjochte binne op it duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen. 3.4 Op syn minst ienris yn it jier is der in kampanje om boargers, oerheden en bedriuwen yn Fryslân bewuster te meitsjen fan it belang fan duorsume lânbou én hoe t hja dêr sels oan bydrage kinne. Taljochting 1.4 Stúdzjes dy t de ôfrûne jierren útfierd binne, wize út dat troch in kombinaasje fan grûnsakjen, in opkommende seespegel en gruttere droechte yn de simmermoannen, de kâns op fersâltsjen fan it ûndjippe grûnwetter tanimt. 30

37 Dy befinings wurde by it tarieden fan it wetterhúshâldingsplan meinommen. Tasein wie dat in stânpunt op grûn fan de útfierde stúdzjes earder oan jim foarlein wurde soe. Mei t oare prioriteiten steld binne, koe dêr net oan foldien wurde. 2.1 De finansjele middels dy t foar de kommende jierren beskikber binne foar agrarysk natuer- en lânskipsbehear (POP3 en desintralisearre ryksmiddels) biede mar in bytsje oant gjin romte om njonken it besteande behear ek ekstra of nije foarmen fan behear te fergoedzjen. Om dy reden is fan it foarnimmen om ekstra of nije foarmen fan behear te ûntwikkeljen sa goed as neat telâne kommen. Allinne op it punt fan blauwe (wetter)tsjinsten binne guon inisjativen ûntstien, soks mei stipe fan Wetterskip Fryslân. 2.4 Fanwegen de oanhâldende ekonomyske krisis yn de glêstúnbou is grûnútjefte oant no ta útbleaun. Fan t simmer hawwe de Waadglêspartijen mei in partikuliere partij in yntinsje-oerienkomst sletten oer grûnútjefte yn de kommende jierren. Wy ynformearje de Steaten yn it twadde fearnsjier fan 2014 oer de fuortgong fan Waadglês. 3.1 Der binne konkrete plannen foar lokale biogasnetten, mar om t de inisjatyfnimmers de finansiering net slutend krije, is dêr noch net in begjin mei makke. Ferlange resultaten Belied Tiid Jild Beliedsfjild 5.4 Yntegrale plattelânsûntjouwing Beliedsnota Plattelân (BNP) 1. Yn 2014 geane wy fierder mei de útfiering fan de Beliedsaginda Plattelân (BNP). It jild dêrfoar sit yn 2013 noch yn it pmjp. Mei yngong fan 2014 is it jild net mear opnommen yn it pmjp, mar is in nij budzjet fan 3 mln. it jier. 2. Der wurde yn 2014 projekten ûntwikkele dy t liede ta fernijing fan de plattelânsûntjouwing. Spearpunten binne it omgean mei krimp, duorsumens, lytse wurkgelegenheid, streekprodukten. 3. Yn 2014 wurdt ek yn it ramt fan de yntegrale Beliedsaginda Befolkingsûntjouwing Fryslân ekstra ynset op de leefberens fan de doarpen. 4. Yn 2014 wurkje wy it Waarglês, de monitor leefber plattelân fierder út. Wy sykje noch nei yndikatoaren foar it mjitten fan de sosjale gearhing. Budzjetsubsydzje-ynstelling 5. Wy soargje foar adekwate ôfspraken oer de stipe fan de doarpsbelangen en oare groepen op it Fryske plattelân by it befoarderjen fan leefberens. 6. Doarpswurk wurdt subsidiearre foar it jaan fan sokke stipe. Ien fan de provinsjale spearpunten der t Doarpswurk oan wurket is duorsumens en doarpen. Streekaginda s 7. De Streekaginda s binne yn 4 gebieten fêststeld: it Waad, Noardwest, Súdeast en Súdwest. Yn it gebiet Noardeast is de Aginda Netwurk Noardeast fuortset en ûnderwilen hifke. Dêrnei sil yn de stjoergroep besletten wurde oft ANNO ta Streekaginda Noardeast ferbrede wurde sil. De jierplannen 2014 fan alle 5 gebieten binne ûnderwilen troch de oanbelangjende partijen fêststeld. Doel foar 2014 is de útfiering fan dy jierplannen. Taljochting: 1 en 2. Yn 2014 falle de middels plattelânsbelied troch it ôfrinnen fan it pmjp net mear ûnder it pmjp. Om dy reden wurdt no wurke oan in aparte útfieringsoardering foar plattelânsbelied ûnder de nije ASV. Earst as dy yn DS goedkard is, kinne projekten beskikt wurde. Dêrom is de prognoaze fan de yndikators foar 2014 wat nei ûnderen ta bysteld. Om t der foar de quick wins middels helle binne útit budzjet Nota plattelânbelied, is der foar it programma in nij kasritme makke (sjoch begruttingswiziging). 31

38 Ûnderwerp Yndikator Doelwearden 2014 Prognoaze 2014 Plattelânsbelied Doarpshuzen dy t ek duorsumens 6 6 meinimme yn fer- of nijbou Doarpsfisys dy t ek demografyske 6 4 ûntwikkelings meinimme In provinsjedekkend programma wurdt 1 1 opset foar de ûntwikkeling fan streekprodukten Oanduorjende ynset op fan ûnderen op-projekten Streekaginda Ofsluting pmjp Útfiering rinnende projekten PM Grutte projekten, dêrûnder gebietsûntwikkelings Frjentsjer- Harns en Sintrale As Sjoch paragraaf Grutte projekten Taljochting Foar in taljochting op Plattelânsbeleid ferwize wy jim nei de tabel Ferlange resultaten, punten 1 en 2. Ôfsluting pmjp Yn de ôfrûne jierren is it provinsjaal Mearjierreprogramma lanlik gebiet útfierd. Yn it programma wiene doelen en prestaasjes opnommen dy t yn de programmaperioade helle wurde moasten. Dy doelen hâlde ferbân mei: Lânbou Natuer Wetter Rekreaasje en Toerisme Lânskip Sosjaal-ekonomyske fitaliteit Meidat it pmjp ôfsletten is, is der in útrinperioade fan 2 jier. Dat betsjut dat de prestaasjes uterlik ein 2015 helle wêze moatte. Dat hâldt yn dat in part fan de projekten en aktiviteiten noch yn útfiering is. Der binne, al nei it ûnderwerp, ferskate manieren om de prestaasjes út it pmjp ta stân te bringen: 1. De prestaasjes op it mêd fan lânboustruktuer en natuerûntwikkeling wurde almeast ferwêzentlike troch de wei fan gebietsûntwikkelings- of lânynrjochtingsprojekten. Yn dy projekten wurde fanwegen it yntegrale karakter faak sydlings ek oare tema s meinommen. Der binne noch 18 projecten yn útfiering, 13 dêrfan wurde yn 2014 ôfsletten. 2. Foar de ûnderdielen kennis en ynnovaasje lânbou en duorsume lânbou (lânbou-aginda), lânskip, rekreaasje en toerisme en sosjaal-ekonomyske fitaliteit wurdt mei subsydzjeferliening wurke. Op 1 jannewaris 2014 wiene noch om-ende-by 500 projekten yn útfiering dêr t in subsydzje foar ôfjûn wie. Yn it earste fearnsjier binne dêr 50 projekten fan ôfsletten. Der sil in soad wurk ferset wurde moatte om rinnende projekten op e tiid ôf te sluten. 3. By projekten op it mêd fan wetterkwaliteit en wetterkwantiteit wurdt yn de measte gefallen wurke mei opdrachtferliening op grûn fan de gearwurkingsoerienkomst mei Wetterskip Fryslân. Dêr binne noch 6 projekten yn útfiering. It ryksjild dat dêr fia de ôfslutingsmiddels ILG foar beskikber steld is kin oant en mei 2015 yn projekten fêstlein wurde. 32

39 III Ynset beskikbere middels Eksploitaasje Bedraggen x Begrutting 2014 mei de fêststelde wizigings Op grûn fan it finansjeel systeem Útstel Realisaasje Begrut- op tings- wiziging Fêstleine ferplichtings 2014 op 1-4 Prognoaze noch út te jaan Prognoazes Prognoaze saldo Jierrstikken 2014 Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Oerrinnende passiva Baten mei-inoar Lesten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjenings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten - Lesten Útstel begruttingswiziging: I.2 Voorfinanciering aankoop natuurgronden II.1 Voorwaardelijk budget Program Lanlik Gebiet - Procesmiddelen IV.A2 PMJP Landelijk Gebied IV.B1 Gebiedsontwikkeling Centrale As IV.B2 Nota plattelandsbeleid IV.C3 Programmatische aanpak stikstof (PAS) IV.R2 Reserve natuurpact 1. Foarfinansiering program Lanlik gebiet Yn de septimbersirkulère 2013 hat it ministearje de strukturele middels foar in bedrach fan 305 miljoen foar natuer tasein. It hat dêrby oanjûn dat yn 2014 en miljoen takend wurdt en dat dy middels yn de jierren útkeard wurde sille. Yn ôfwachting fan de ferdieling oer de provinsjes is yn de desimbersirkulère 2013 allinne it bedrach foar 2014 nei provinsje takend. Om foar te kommen dat it oankeapjen en ynrjochtsjen fan grûnen stillein wurde moat yn ôfwachting fan de nei efteren skode middels troch it Ryk, wurdt útsteld om dy kosten foar in bedrach fan 10 miljoen út it begruttingssaldo foar te finansierjen. Yn de jierren 2016 en 2017 wurde dy middels wer oan it begruttingssaldo tafoege. Oer de jierren hinne ferrint dat budzjettêr neutraal. It gefolch dêrfan is dat de stân fan de VAR yn de jierren 2014 oant en mei 2015 mei 10 miljoen ferlege wurdt. Dêrtroch wurdt de romte om ôffallers mei op te heinen lytser. 2. Programma Lanlik gebiet prosesmiddels Yn de Ramtnota 2014 hawwe Provinsjale Steaten 4 x ,- beskikber steld foar de proseskosten fan it provinsjaal Mearjierreprogramma Dy middels binne yn begruttingshaadstik 10 opnommen. Dy middels binne fanneden om it Mearjierreprogramma en it Jierplan 2014 dêrmei anneks útfiere te kinnen. No t DS dy dokuminten fêststeld hat, kinne de middels nei begruttingshaadstik 5 oerhevele wurde. 3. Ferdieling ILG FYLG fanwegen jieroergong 33

40 Rapportaazje Balânspost Grûn-foar-Grûn Om t de provinsje as gefolch fan it Ûnderhannelingsakkoart Natuer de ferplichtings foar oankeap en ynrjochting EHS foarfinansierje moat, is ein 2012 by wize fan ynterne liening in balânspost grûn-foargrûn yn de begrutting opnommen. Dy liening bedraacht op syn meast 22,5 miljoen en moat yn tsien jier ôflost wurde. Ôfpraat is dat by de P&C-ynstruminten oer de útjeften en de ôflossing fan de liening ferslach útbrocht wurdt. De stân fan saken op is: Opnommen Ôflost Stân kredytromte (= 22,5 miljoen -/- ôfprate ôflossing) Stân op mutaasjes 2013: Stân op , ,00 Yn febrewaris is it nije programma Natuer en Lanlik gebiet fêststeld. Dêr is ek de ôflossing fan de liening yn opnommen. 34

41 3.6 BELEIDSPROGRAMMA 6 ECONOMIE, TOERISME EN RECREATIE Portefeuillehouders: de heer J.H.J. Konst, de heer J.A. Jorritsma, mevrouw S.A.E. Poepjes, mevrouw C. Schokker-Strampel en mevrouw J.A. de Vries I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 6.1. Bedrijvigheid 1. Speerpunt Watertechnologie 1.1. Wij zetten ons in voor een langjarige financiering van Wetsus-onderzoek tot 2020 uit REP, rijksmiddelen en Europese middelen Wij faciliteren de valorisatie van de excellente kennispositie naar meer bedrijvigheid en werkgelegenheid Door actieve projectverwerving en adviezen zorgen wij dat de aanwezige Europese, nationale en regionale budgetten goed worden benut Wij stimuleren en faciliteren de samenwerking in het watertechnologiecluster Wij spelen een actieve rol in de internationale profilering en branding van de Europese watertechnologiehub. 2. Speerpunt Agrofood 2.1. Wij stimuleren projecten die bijdragen aan een duurzame, innovatieve voedselketen Wij zetten in op de verdere ontwikkeling van de Dairy Campus, waarbij de hele agro-foodketen in beeld is Wij ondersteunen het onderwijsveld, kennisinstellingen en bedrijfsleven om een stevige, flexibele kennisinfrastructuur voor de agrofood op te zetten. (Dairy Chain Friesland) 3. Speerpunt Zorgeconomie 3.1. Wij willen voor het speerpunt zorgeconomie eerst het complete speelveld in kaart brengen inclusief de rol die wij kunnen spelen 3.2. We werken aan een vervolg op het netwerk Healthy Ageing Network North Netherlands (HANN2). 4. Onderwijs en Arbeidsmarkt 4.1. We geven mede gestalte aan de ontwikkeling van het Centrum Duurzaam waarbij we aansluiten op het project E-college dat gericht is op het duurzaam invoeren van nieuwe technieken in het mbo We vertalen de ambities zoals geformuleerd in de Techniekagenda Noord Nederland. (inspelen op de toekomstige tekorten in de technieksectoren) 4.3. We participeren in de stuurgroep van het project Technisch Beroepsonderwijs in Fryslân, om enerzijds de techniekroutes in het vmbo aantrekkelijker te maken en anderzijds om de instroom in techniekopleidingen te verhogen In samenwerking met UWV, gemeenten, onderwijsveld en bedrijfsleven spelen we in op de jeugdwerkloosheid. 5. Generiek 5.1. In 2014 start het nieuwe EFRO programma 5.2. Duidelijkheid over provinciale rol in het Ondernemersplein Fan Fryslân 5.3. Per 1 januari 2014 staat er een robuuste regiomarketingstructuur voor geheel Fryslân. Hierin zijn de activiteiten van Beleef Friesland, Tourist Info Fryslân en Fan Fryslân geïntegreerd. 6. Grote projecten > zie paragraaf grote projecten 7.Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân 7.1. Start-up projecten Breedband 7.2. Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland II (HANNN II) 7.3. Dairy Chain 7.4 Samenwerkingsagenda Smallingerland 7.5 Traineeships 7.6 Nieuw Thialf 35

42 Toelichting: 5.3. Regiomarketingstructuur De wervingsprocedure van de directeur voor de nieuwe brede regiomarketingorganisatie heeft vertraging opgelopen. Dit is de reden waarom de nieuwe regiomarketingorganisatie zich nog in de opbouwfase bevindt. Medio maart is de nieuwe directeur bekend gemaakt. De huidige stichting Beleef Friesland zal nog tot 1 oktober 2014 blijven bestaan t/m 7.6 De gele kleuren hebben te maken met begrotingswijzgingen in verband met kasritmewijzigingen en terugvragen niet bestede budgetten 2013 voor projecten Wurkje foar Fryslân uit reserve NUON. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Watertechnologie Agrofood Zorgeconomie Onderwijs en arbeidsmarkt Langjarige financiering Wetsus geregeld Aantal projecten Meer bedrijvigheid en werkgelegenheid Aantal projecten (ketenprojecten en crosssectorale projecten) Afbakening van onze rol op het gebied van de zorgeconomie. Projecten op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt geregeld 5 stijging 5 Keuzes gemaakt 7 Prognose 2014 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Toerisme en recreatie Uitvoeringsprogramma Gastvrij Fryslân De programmalijn Friese Wouden ontwikkelen wij verder in nauwe samenwerking met de Zuidoost-gemeenten en de stakeholders. De programmalijn Elfsteden gaan wij verder vormgeven op projectniveau en binnen de nieuwe regiomarketingstructuur. Wij gaan samen met de Friese gemeenten en het Friese toeristische bedrijfsleven de huidige routenetwerken wandelen, fietsen en varen robuuster maken. Wij gaan een programma opzetten om de witte plekken binnen de huidige routenetwerken te verwijderen. Wij zorgen voor een toeristische koepeldatabase. Wij brengen in 2014 een toerismeatlas uit en gaan zorgen voor een monitoringsysteem. Wij organiseren verschillende expertsessies om de sector recreatie en toerisme te helpen nieuwe en slimme verdienmodellen te ontwikkelen waar de gebruikers actief aan bijdragen. Uitvoering Toeristisch Programma Wadden Provincie en gemeenten gaan samen met andere stakeholders aan de slag met projecten uit het Toeristische Programma Friese Wadden. We werken ook aan waddenbrede projecten, samen met andere provincies en Werelderfgoed Waddenzee-partners. 2. Het Friese Merenproject Het Friese Merenproject staat beschreven in de paragraaf Grote projecten. Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Uitrol van vuilwaterafvoersystemen in havens ( quick win ) Met een provinciale bijdrage van 1 miljoen kunnen 10 tot 15 projecten samen met gemeenten en Wetterskip uitgevoerd worden Subsidieregeling Toerisme Natuurlijk Fryslân ( quick win ) Met de subsidieregelingtoerisme Natuurlijk Fryslân (STINAF II) wordt de sector recreatie en toerisme gestimuleerd om extra te investeren in de verduurzaming en kwaliteitsverbetering van de bedrijfsvoering. Daarmee wordt een impuls gegeven aan de werkgelegenheid in de sector. Stimuleringsprogramma Wifi Met het stimuleringsprogramma Wifi wordt de beschikbaarheid van Wifi in de publieke ruimte in toeristische gebieden geregeld. 36

43 Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Stagnerende projecten recreatie en toerisme Stinaf II Toelichting Uitvoeringsprogramma Gastvrij Fryslân Stand van zaken programmalijn Friese Wouden De programmalijn Friese Wouden gaat qua uitvoering de eerste fase in. Het gaat voor Zuidoost Fryslân om een routedekkend wandelnetwerk. Op 23 mei wordt een eerste openingshandeling in de gemeente Heerenveen. Voor het zomerreces wordt de provinciale beschikking afgegeven voor het gehele netwerk. Onderhandelingen zijn iets uitgelopen vanwege gemeentelijke cofinanciering en de organisatie v.w.b de uitvoering. Stand van zaken programmalijn Elfsteden Op grond van consultatie van de gemeenten is geconcludeerd dat uitvoering wenselijk is via concrete maatregelen (geen specifiek programma). Aansluiting wordt gezocht bij regiomarketingstructuur en uitvoering ambities KH Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân De gele kleuren hebben te maken met begrotingswijzgingen in verband met kasritmewijzigingen en terugvragen niet bestede budgetten 2013 voor projecten Wurkje foar Fryslân uit reserve NUON. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Prognose 2014 Gastvrij Fryslân Toename aantal bezoekers per jaar 5% 5% Gastvrij Fryslân Internationale toeristische topvoorstelling in Fryslân 1 1 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 6.3 Duurzame energie Vanuit de verschillende rollen van de provincie gaan we het uitvoeringsprogramma duurzame energie uitvoeren Er worden corporatiewoningen en particuliere woningen verbeterd met minimaal twee energielabels Met betrekking tot het zakelijk vastgoed voeren we het Koploperproject en het project Boppeslach uit en met betrekking tot het maatschappelijk vastgoed gaan we het project de Fryske Challenges uitvoeren Wij richten ons binnen duurzame mobiliteit verder op de toepassingsmogelijkheden van Liquified Natural Gas (LNG) in de scheepvaart en het zwaardere wegtransport De ontwikkeling van een gedragen sanerings- en participatiemodel na vaststelling van de structuurvisie voor windenergie Samen met corporaties en zorginstellingen een plan ontwikkelen voor zonnestroom voor corporatiewoningen Het faciliteren van lokale en kleinschalige initiatieven, in nauwe samenwerking met de Enerzjy Kooperaasje Fryslân (EKF), de Energiewerkplaats, de Friese Milieufederatie en Doarpswurk Wij dragen op basis van marktvragen bij aan de verdere vormgeving van businesscases rondom energiebesparing en energieproductie voor het FSFE In 2014 participeren er 150 agrariërs in studiegroepen ter bevordering van energiebesparing in hun bedrijfsvoering en maken tenminste 100 agrariërs hun bedrijf 20% energiezuiniger Het bevorderen van (duurzame) innovaties in het Friese MKB. Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Versnelde verbetering energieprestaties woningvoorraad 37

44 Toelichting Alle provincies hebben in 2012 in het IPO een convenant met het ministerie van I&M ondertekend om t.l.v. de decentrale doeluitkering - welke voor dit doel landelijk met 20 miljoen was opgehoogd - een subsidieregeling 'Asbest eraf - Zonnepanelen erop' op te stellen en uit te voeren. Deze regeling is in juli 2013 in werking getreden en eind 2013 is de voortgang conform de afspraken in het convenant geëvalueerd. Op grond van deze evaluatie zal de regeling na de zomer uitgebreid en verlengd worden. In de 2 e berap komen wij terug op de financiële consequenties van de aangepaste subsidieregeling. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Besparing energie Energiebesparing in PJ per jaar Verdere besparing van energie Hogere duurzame energieproductie Productie duurzame energie Duurzame energieproductie in PJ per jaar Werkgelegenheid Aantal arbeidsplaatsen Stijging aantal arbeidsplaatsen Prognose 2014 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves Voorzieningen Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijzigingen: I.3 Uitvoeringsplan ANNO I.4 Thialf I.5 Convenant A7/Westergozone I.6 Gastvrij Frylân, onderdeel recreatieve basis infrastructuur III.4 REP bijdrage Thialf IV.7 IJshal Leeuwarden IV.8 Duurzame energie IV.A3 Dairy Campus IV.A4 A7/Westergozone IV.A5 RSP REP Energy Valley IV.B3 Cofinanciering EZ/EFRO, Interreg, Waddenfonds en POP IV.B5 Friese Meren Project categorie B IV.B6 Toerisme beleid/topattractie 38

45 Nieuwe voorstellen ten laste van begrotingsaldo : Uitvoeringsplan ANNO ANNO is inmiddels volop in uitvoering. Een hele trits aan projecten zijn inmiddels opgestart. De cofinanciering van de ANNO projecten uit het ISV budget en gedeeltelijk uit het pmjp blijkt erg moeizaam. Voor het uitvoeringsplan ANNO resteert een dekkingstekort van 3,7 miljoen. Op basis van de verkenning van de bestaande mogelijkheden wordt voorgesteld om het tekort te dekken uit het begrotingsaldo. Gastvrij Fryslân, onderdeel recreatieve basisinfrastructuur Bij de programmering van Gastvrij Fryslân is sprake van een synchronisatie probleem tussen het Fylg en het Pmjp waardoor de middelen voor 2014 en 2015 niet beschikbaar zijn. Voor 2015 is een kadernotavoorstel ingediend en voor 2014 wordt voorgesteld om 1,2 miljoen ten laste van het begrotingsaldo beschikbaar te stellen. 39

46 40

47 3.7 BELEIDSPROGRAMMA 7 SOCIAAL BELEID EN ZORG Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 7.1 Sociaal Beleid 1. Er wordt uitvoering gegeven aan het Plan van Aanpak Transitie Sociaal beleid en zorg dat op 23 januari door PS is vastgesteld. a. Voorbereiding afbouw subsidierelaties maatschappelijke organisaties. b. Verlaging structurele subsidie Partoer. c. Subsidieregeling Sociale Kwaliteit t.b.v. sociale interventies. d. Invlechten in kerntakenbeleid en uitvoering via streekagenda s en samenwerkingsagenda s en programma demografische ontwikkelingen. 2. Jeugd & Gezin: GROEI als signaleringsinstrument implementeren voor ontwikkelingsachterstanden bij kinderen in 2013/ Maatschappelijke participatie: a. Drie (reïntegratie) projecten realiseren in 2013 /2014. b. Social Return (SR) onderzoek naar mogelijkheden in aanbestedingsregels en Uitvoering. c. Lopende projecten in het sociaal-fysieke en economische domein in de aandachtsgebieden (Oost en Weststellingwerf) voortzetten. 4. Wonen, welzijn en zorg: a. Pilot integrale aanpak Ruimtelijke Kwaliteit / Krimp + Sociale Kwaliteit. b. In het kader van pilot Kaljouw omtrent de beroepen- en opleidingen-structuur in de zorg, wordt een analyse gemaakt van de zorgvraag in c. Zorgeconomie: integraal uitvoeringsprogramma wordt opgesteld. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Jeugd en gezin Aantal (nieuwe) gemeenten waar de 4 signaleringsmethodiek in de voor- en vroegschoolse educatie Groei in uitvoering is. Maatschappelijke participatie Zorg, welzijn en wonen Aantal pilots beleid- en sturingsinfo. Aantal projecten met Social Return (SR). Aantal ondersteuningsactiviteiten aan gemeenten in kader van SR. Aantal projecten die gericht zijn op het voorkomen van overerving van armoede in de Stellingwerven. Aantal pilots personeel in de zorg. Aantal sociale interventies (projecten) Prognose 2014 Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 7.2 Jeugdzorg 1. Alle kinderen ontvangen tijdig en adequate hulp. 2. Een vereenvoudiging van het proces rond de toegang van de zorg, de zogenaamde indicatiestelling door uitvoering van onder meer experimenten. 3. Transitie Jeugdzorg naar Gemeenten. 4. Het blijven sturen op goede afstemming tussen de toegang tot de zorg en het Zorgaanbod. 41

48 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nulmeting Streefwaarden Prognose Voldoende aanbod aan provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg. Geen jongere wacht langer dan 9 weken op provinciaal gefinancierde jeugdzorg, tenzij BJZ vindt dat langer wachten 1 januari 2009: n.v.t. n.v.t. Geen wachtlijsten bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. verantwoord is. Het aantal meldingen (=jongeren) waarbij niet binnen vijf dagen is vastgesteld of die meldingen in onderzoek moeten worden genomen. 4e kwartaal 2008: n.v.t. n.v.t. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Sport 1. Ondersteunen en aanjagen breedtesport via expertisecentrum Sport Fryslân. 2. Stimuleren Friese sporten. a. Subsidiering Friese sportbonden. b. Verankering friese sporten in het onderwijs. c. Subsidiëren evenementen en clinics op het gebied van de friese sporten. d. Masterplan Fryske sporten.. 3. Talentontwikkeling. a. ondersteuning sporttalenten Topsport Noord. b. versterking kernsporten en talentontwikkeling via Topsport Noord. 4. Sportevenementen en sportgala. a. Subsidieren grootschalige sportevenementen. b. Ondersteunen Sportgala Fryslân. 5. Ondersteuning Centrum Topsport Onderwijs Heerenveen. (Prestatie)indicatoren Voor sport zijn de streefwaarden gegeven in de sportnota Dit betreft de streefwaarden in 2017/2018. Onderwerp Indicator / nulmeting Streefwaarden 2017/2018 Prognose 2014 Het aantal inwoners in Fryslân dat voldoet aan de Nationale Norm Gezond Bewegen (NNGB ) Voldoen aan de NNGB Het aantal inwoners in Fryslân dat inactief is Het aantal leden van de Fryske sporten jaar : 13% (2012)* jaar: 63% (2012)** : 75% (2012)** Aantal inactieven: 7% (2012)*** Ledenaantal - Kaatsen (2013) - Fierljeppen 285 (2014) - IFKS (skûtsjesilen) 865 (2013) - Damjen Frysk spul 290 (2014) Voldoen aan de landelijke norm: 50% 70% 70% Voldoen aan de landelijke norm: 5% Toename van 10% Kaatsen Fierljeppen 313 IFKS 951 Fr Damjen 315 Het aantal talentvolle sporters in Fryslân Aantal sporttalenten: 175 (2014) CTO status: 70 RTC status: 70 TC status: 35 Toename van 10% Sporttalenten: 925 CTO status: 77 RTC status: 77 TC status: 38 * percentage jaar uit GO jeugd 2012 ** schatting percentage berekend met cijfers Gezondheidsmonitor Fryslân 2012 *** Percentage van de gezondheidsmonitor

49 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijziging: I.7 Sportnota II.2 Voorwaardelijk budget Autonome bijdrage Jeugdzorg 2015 IV.B9 Transitie jeugdzorg 43

50 44

51 3.8 BELIEDSPROGRAMMA 8 KULTUER, TAAL EN ÛNDERWIIS Portefúljehâlders: J.A. de Vries I Stân fan saken winske resultaten Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 8.1 Kultuer 1. In steviger basis fan de Fryske kulturele basisynfrastruktuer. 2. In steviger produksjeklimaat yn Fryslân en de partisipaasje dêryn te befoarderjen. 3. Oare aktiviteiten dy t in bydrage leverje oan de mienskip en dy t wy mei in tydlike ympuls ta stân bringe wolle. 4. In leechdrompelich oanbod fan kultueruterings, kultueredukaasje en amateurkeunst yn Fryslân foar alle leeftiidsgroepen. 5. It úteinsetten fan de realisaasje fan in museumdepot. 6. In kultureel klimaat (werûnder festivals) dat him wat aard en kwaliteit oanbelanget merkber en posityf ûnderskiedt yn Europa en bydraacht oan de ambysje foar de kandidatuer fan Ljouwert as Kulturele Haadstêd. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearde Prognoaze Kulturele ûntwikkeling Tal ynstellings yn de basisynfrastruktuer Kulturele ûntwikkeling Ferskaat yn oanbod fan dissiplines Kulturele ûntwikkeling Tal projekten dat it Brûsfûns ta stân bringt Kultueredukaasje Tal skoallen, primêr 40% 50% 60% 75% ûnderwiis, dat aktyf ynset op kultueredukaasje Kultueredukaasje Tal skoallen, primêr ûnderwiis, dat yn trochrinnende learline op ien fan de fakmêden fan kultueredukaasje ta stân bringt Rûsd 0% 5% 7% 10% Winske resultaten Beleid Tijd Geld Beliedsmêd 8.2 Erfgoed 1. Behâld en ûntwikkeling kultuerhistoaryske wearden 2. Restauraasje en fernijend wergebrûk karakteristike gebouwen 3. Beskerming, ûndersyk en foarljochting fan argeologyske wearden (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Doelwearden Prognoaze 2014 Restauraasje, ûnderhâld en nije funksjes fan karakteristike gebouwen Leechkommende tsjerkegebouwen Terpen Tal restauraasjes en oare funksjes Oplossings foar leechkommende tsjerkegebouwen Tal terpen dat oankocht is of dêr t behearsoerienkomsten foar ôfsletten binne

52 Taljochting Troch de ynset fan ekstra middels fanút WFF kin it tal restauraasje en herbestimmingen ferhege wurde. By de evaluaasje en ferlinging fan de Nota Erfgoed is konstatearre dat foar it Terpeprojekt der konkrete resultaten berikt binne mar dat der mear tiid nedich is om it winske tal te beskermjen terpen te berikken. It projekt is ferlingd oant en mei Winske resultaten Beleid Tijd Geld Beliedsmêd 8.3 Taal, Media en Letteren Taal 1. De Kampanje Praat mar Frysk makket ek yn 2014 Friezen bewust fan de ekstra wearde fan meartaligens en fergruttet de sichtberens fan it Frysk yn it iepenbiere libben. 2. Úteinsette mei in nij taalsurvey (1993), om in better ynsjoch te krijen yn de taalsosjologyske situaasje yn ús provinsje. 3. Fanwegen it Europeesk Hânfêst foar regionale talen en talen foar minderheden befoarderet de provinsje de foarming fan gemeentlik taalbelied yn de fúzjegemeenten. 4. Yn it ramt fan de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk stimulearret de provinsje de sichtberens fan de Fryske taal yn de soarch, it bedriuwslibben en yn ICT-tapassings. 5. De trochgeande learline Frysk yn de VVE, it primêr ûnderwiis en it fuortset ûnderwiis wurdt fuortsterke en it materiaal oanbod dêrmei anneks wurdt ta stân brocht. 6. It Mercator Kennissintrum jout omtinken oan it taallearen op skoalle en de taaloerdracht thús, en draacht by oan it befoarderjen fan it Frysk yn in ynternasjonale, meartalige kontekst. 7. De provinsje Fryslân hat yn 2013 in goede gearwurking mei oare minderheidstaalregio s fia it Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD). 8. It Orgaan foar de Fryske taal advisearret, lykas fêstlein yn de Wet gebrûk Fryske taal, oer it ferlet en de winsken oangeande de Fryske taal en kultuer yn relaasje ta it Europeesk Hânfêst en it Ramtferdrach. 9. Yn 2014 wurdt de ûnderwiiswetjouwing nei oanlieding fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra wizige en krijt de provinsje mear foech op it mêd fan it fêststellen fan de kearndoelen Frysk en it takennen fan (parsjele) ûntheffing. 10. De provinsje sil yn 2014 it streektaalbelied ferbreedzje en de mooglikheden foar digitale learomjouwings yn de streektalen ferkenne. Media 11. Omrop Fryslân fersoarget mei oare mediapartners de ferslachjouwing op ferskate mediaplatfoarms fan de (ûntwikkeling fan) aktiviteiten yn it ramt fan Kulturele Haadstêd Yn 2014 wurdt it Fryske Mediafûns ek wer iepensteld foar bysûndere sjoernalistike projekten. 13. Ek yn it nije mediabestel is der sprake fan in selsstannige regiodekkende stjoerder mei in folsleine en alsidige Frysktalige programmearring, dy t op deistige basis beskikber is op ferskate platfoarms. 14. Omrop Fryslân, de regionale deiblêden, lokale omroppen en oare media wurkje mei elkoar gear yn in regionaal mediasintrum. Letteren 15. It ferskaat fan Frysktalige (literêre) tydskriften stypje en it oanbod en de kwaliteit fan de Fryske literatuer boargje. 16. Yn it ramt fan de befoardering fan de ferkeap fan Frysktalige boeken eksperimentearje útjouwers en skriuwers yn 2014 mei aksjes en aktiviteiten om (nije) lêzers te berikken. 17. Yn 2014 sil de Fryske literatuer yn it ramt fan it projekt Books from Fryslân promoate wurde op de Frankfurter Buchmesse. 46

53 (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Doelwearde Prognoaze Taalbelied Persintaazje ynwenners yn 2012 Doelwearden Fryslân dat Frysk 2020: aardich oant hiel goed: ferstiet praat lêst skriuwt 94 % 74 % 76 % 30 % Ferstean: 95% Prate: 75% Lêze: 75% Skriuwe: 35% 95 % 75 % 75 % 35 % Praat mar Frysk Praat mar Frysk Taaltaske Gemeenten en Frysk Tal besikers webstee Praat mar Frysk Tal leden communities sosjale media lykas Facebook, Twitter, Hyves Tal jonge âlden dat berikt wurdt mei it Taaltaske Tal nije (fúzje)gemeenten mei in taalbelied yn yn yn yn Winske resultaten Belied Tiid Jild Beliedsmêd 8.4 Underwiis en Wittenskippen 1. Ús bydrage oan de Kwaliteitsferbettering fan it primêr ûnderwiis yn it ramt fan it projekt Boppeslach fierder ôfbouwe en oerdrage oan e skoalbestjoeren. 2. It tal swakke en tige swakke skoallen yn Fryslân leit op it lanlik mêd. 3. De foardielen fan meartalich ûnderwiis ûnder de oandacht bringe by âlden en learkrêften. 4. De trochgeande learline fierder stal jaan. 5. In ûntheffingebelied formuleare wêryn t ek partsjele ûntheffing mooglik wêze sil. 6. Yn gearwurking mei de Afûk in digitale learomjouwing ûntwikkelje foar Studio F dy t ein 2015 ree wêze sil. 7. Beide Pabo s biede in folslein programma foar neiskoalling yn it ramt fan it foech Frysk. 8. Bliuwend ynvestearje yn de earste- en twaddegraads learare-oplieding Frysk fan de NHL. 9. Wy sille de ûntwikkeling fan de Fryske Akademy fierder stimulearje yn de rjochting fan in fleksibele, heechweardige kennisynstelling op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis. 10. Der wurdt in trajekt útsetten wêryn at besjoen wurdt hoe t in learlingfolchsysteem en in metoadeûnôfhinlike toets foar it Frysk yn it primêr ûnderwiis staljûn wurde kin en der wurdt in begjin makke mei it ûntwikkeljen fan toetsen. 11. Yn oerlis mei de skoalbestjoeren stribje wy op in wize dy t past by ús kearntaken nei in goed sprieden en tagonklik primêr ûnderwiis. Taljochting Trochgeande learline It pilotprojekt Meartalich Fuortset Ûnderwiis (MFU) dat trije lokaasjes foar fuortset ûnderwiis draait, is in súkses te neamen. It tal lokaasjes foar fuortset ûnderwiis mei in trijetalige stream bliuwt lykwols stykjen. Ekstra ynset rjochte op in taname fan it tal lokaasjes is dêrom fanneden. Der sil yn elts gefal ekstra aktiviteiten op it mêd fan promoosje plakfine. It is lykwols net te ferwachtsjen dat der yn 2015 tsien lokaasjes mei in meartalige stream wêze sille. 47

54 (Prestaasje)yndikators Doelwearden Prognoaze Ûnderwerp Yndikator Nulmjitting Ûnderwiiskundige kwaliteit Frysk yn de foarskoalske perioade Frysk yn it primêr ûnderwiis Frysk yn it fuortset ûnderwiis Tal swakke skoallen Tal tige swakke skoallen Tal twatalige pjutteboartersplak-ken Tal trijetalige basisskoallen Tal skoallen foar fuortset ûnderwiis mei in meartalige stream 70 yn yn 2008 < 15 < 4 < 15 <4 100 yn yn % 25 % (+/- 75) (+/- 100) 3 yn III Ynset beskikbere middels Exploitaasje Bedraggen x Begrutting 2014 mei de fêststelde wjzigings Fan it finansjeel systeem út Útstel Realisaasje Begrut- op tings- wiziging Fêstleine ferplichtings 2014 per 1-4 Prognoaze noch út te jaan Prognoazes Prognoaze saldo Jierrstikken 2014 Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydelike beliidsprogrammabudzjetten Foarsjennings Baten mei-inoar Lesten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Reserves Foarsjennings Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten - Lesten Útstel begruttingswiziging: I.8 Juridische afbouwverplichtingen II.3 Voorwaardelijk budget Mediacentrum IV.B10 Huisvesting Cultuurketen Drachten IV.B4 UCF 48

55 3.9 BELEIDSPROGRAMMA 9 RUIMTE EN WONEN Portefeuillehouder: J.H.J. Konst I Stand van zaken gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Planvorming, onderzoek en monitoring 1. Wij willen aandacht bij alle gemeenten, corporaties en ontwikkelaars voor ruimtelijke kwaliteit. 2. Er is een nieuwe structuurvisie voor windenergie in voorbereiding (Windstreek 2013) 3. Op provinciale schaal regisseren wij beleidsinhoudelijk de gevolgen van demografische veranderingen. 4. Wij coördineren samen met het rijk, de buurprovincies en de waddengemeenten het waddenbeleid en de waddengerelateerde programma s en projecten. 5. Wij ondersteunen gemeenten in regioverband bij het uitwerken van plannen om bestaande bedrijventerreinen te verbeteren. Wij doen dat door de aanpak van die terreinen financieel te ondersteunen. Daarnaast verkennen wij samen met de gemeenten ook andere mogelijkheden om de herstructurering te bekostigen. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 1. Wij blijven door informeel vooroverleg proactief adviseren aan gemeenten en initiatiefnemers over ruimtelijke plannen. 2. Wij blijven aandacht vragen voor ruimtelijke kwaliteit, door een provinciaal kwaliteitsteam in te zetten voor de advisering over gemeentelijke provinciale projecten. 3. Het nieuwe beleid voor de grootschalige melkveehouderij wordt juridisch vastgelegd in de Verordening Romte Fryslân. Een heroverweging van het beleid voor intensieve veehouderij vindt ook in 2013 plaats. 4. We ondersteunen de vergroting en verspreiding van kennis over de gevolgen van de demografische ontwikkelingen en faciliteren een planmatige regionale aanpak. 5. Wij voeren het provinciale plan Herstructurering Bedrijventerreinen uit. (zie ook de paragraaf grote projecten) 6. In 2013 werken we binnen de gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland aan de uitvoering van de structuurvisie. Toelichting Ruimtelijke kwaliteit De onderzoekskosten van het project Hallum worden uit dit budget voorgefinancierd. Indien deze middelen dit jaar niet elders binnen de begroting kunnen worden gedekt zal dit leiden tot een herprioritering van de projectenlijst ruimtelijke kwaliteit, waaronder uitvoeringsprojecten Grutsk op `e Romte. Herstructurering bedrijventerreinen Eind 2013 is één plan voor herstructurering van bedrijventerreinen ingediend. Voor 2014 is nog beschikbaar voor nieuwe projecten. Gemeenten zijn onder de huidige economische omstandigheden terughoudend in hun projectvoorstellen voor herstructurering, mede vanwege de eigen financiële positie. Eind 2013 is het subsidiepercentage van de herstructureringsregeling verhoogd van 25% naar 50%. De effecten hiervan zijn op dit moment nog niet aan te duiden. Uit contacten met gemeenten leiden wij af dat mogelijk nog dit jaar één herstructureringsplan verwacht kan worden, maar dat dit eerst in 2015 tot betalingen zal leiden. Gelet op bovenstaande en na aftrek van een Quick-win van ,die deels t.l.v. van 2014 en deels t.l.v 2015 wordt gebracht, wordt voorgesteld een bedrag (2014) en (2015) over te hevelen naar

56 In het verleden is op de begroting ook een onderscheid gemaakt tussen provinciale middelen en (ex-)toppermiddelen die door het rijk zijn gedecentraliseerd in het kader van het destijds afgesloten convenant bedrijventerreinen. Nu het convenant feitelijk niet meer bestaat, is het onderscheid op de verschillende begrotingsposten evenmin zinvol. Voorgesteld wordt om de verschillende begrotingsposten samen te voegen tot één post Herstructurering Bedrijventerreinen. In 2011 is voor het Plan Venekoten-Centrum te Oosterwolde toegezegd en gereserveerd, te weten: voor de herstructurering van het bedrijventerrein Venekoten-Noord en voor de verbetering van de Venekoterweg. Deze toezegging is destijds door uw Staten gedaan om samen met de gemeente Ooststellingwerf de noodzakelijke regionale bijdrage van 5 mln. te kunnen leveren tegenover een rijksbijdrage van 5 mln. Destijds werd aangenomen dat de provinciale middelen in 2014 nodig zouden zijn. Inmiddels is duidelijk geworden dat dit niet het geval zal zijn, maar dat de start van de uitvoering van beide projectonderdelen zeker niet eerder dan in 2015 plaats zal vinden. Om die reden stellen wij voor om de gereserveerde middelen voorlopig over te hevelen naar 2015, in afwachting van een aangepaste planning van de werkzaamheden samen met de gemeente Ooststellingwerf. Tevens stellen wij voor om de middelen voor de Venekoterweg over te hevelen van programma 9 naar programma 2, waarbij het project wordt toegevoegd aan het MPIprogramma van kleine en reguliere projecten. Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Wonen 1. We stimuleren dat gemeenten woonvisies in regionaal verband opstellen en actualiseren. 2. De Verordening ISVIII wordt uitgevoerd. De criteria duurzame energie en veranderende bevolkingsontwikkeling tellen zwaar mee. 3. Samen met betrokken partijen in de regio s werken we in 2013 het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad verder uit. 4. We blijven inzetten op het betaalbaar en het energiezuinig maken van woningendoor het woningenplan uit te voeren (onderdeel programma duurzame energie) 5. We subsidiëren Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). 6. We houden wettelijk toezicht op de huisvestingstaak van gemeenten om statushouders te huisvesten. 7. De pilots landelijk wonen, worden in 2013 afgerond (conform streekplan 2007). Er worden geen mogelijkheden geboden voor nieuwe projecten. 8. Wij ondersteunen het herstel van funderingen van woningen. Toelichting ISV III Het budget voor 2014 zal volledig worden beschikt. De verwachting is dat er een overschrijding van het budget zou kunnen plaatsvinden, gezien het potentiële aanbod aan projecten. Op dit moment is de overschrijding nog niet in een bedrag aan te geven. Bij de 2 e Berap is die duidelijkheid er wel. Mogelijk dat daarin wordt voorgesteld een bedrag uit 2015/2016 naar voren te halen. Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad In 2014 ligt de focus op het Aanvalsplan Woningmarkt (onder Wurkjen foar Fryslân). Later zal worden beoordeeld of het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad nog nodig is. Quick wins Er is besloten aan PS voor te stellen uit het ISV-budget te halen om projecten uit de Quick Winslijst te kunnen bedienen. Voorgesteld wordt deze middelen zover mogelijk achter uit het ISV-programma te halen, om ervoor te zorgen dat voorlopig nog doorgewerkt kan worden aan het beschikken van projecten uit de regiolijsten. De komende tijd zal moeten worden bepaald, binnen het ISV-programma, uit welke onderdelen de financiële voeding van de Quick Wins kan worden gehaald. 50

57 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Streefwaarden 2014 Wenjen Oerlis Fryslân Bestuurlijk overleg 3 maal per jaar BO Herstructurering Friese Regionaal programma Regionale woningvoorraad herstructureringsopgave woningvoorraad programma s voor Huisvesting statushouders Collectief Particulier Opdrachtgeverschap woningenplan Funderingsherstel Stimulering behalen gemeentelijke taakstelling Inzet subsidie voor CPO-projecten Woningen zijn opgeknapt en energiezuiniger Inzet subsidie voor funderingsherstel van woningen alle regio s Voorkomen in-deplaatstredingsproce dure Ondersteuning van 2 aanvragen per jaar 3000 woningen per jaar opknappen Ruimte voor circa 75 aanvragen per jaar Prognose 2014 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijzigingen: IV.B11 Herstructurering bedrijventerreinen IV.B12 Bedrijventerrein Venekoten 51

58 52

59 3.10 OVERZICHT 10 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN EN ONVOORZIEN Portefeuillehouder: J.A. de Vries III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo Jaarstukken 2014 Baten 10.1 Provinciefonds Opcenten motorrijtuigenbelasting Dividenden Financieringsrente BTW compensatiefonds Interne financiering Werken voor derden Onvoorzien Totaal Baten Lasten 10.4 Financieringsrente Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Werken voor derden Onvoorzien Totaal Lasten Baten - Lasten Voorstel begrotingswijzigingen: II.4 Voorwaardelijk budget Streekagenda III.5 Informatiseringsplan IV.R3 Reserve informatiseringsplan V.1 Reserve informatiseringsplan Provinciefonds Het provinciefonds is gebaseerd op de september en decembercirculaire 2013 Opcenten motorrijtuigenbelasting De realisatie is gebaseerd op de afdracht van de maand januari. Financieringsrente Er is in de eerste twee maanden 7,2 miljoen aan couponrente ontvangen. De ontvangen rendementen verlopen volgens de prognose. Overige algemene dekkingsmiddelen Onder deze post zijn de volgende voorwaardelijke budgetten opgenomen waarbij tevens de planning is opgenomen voor het vrijvragen van deze budgetten. 53

60 Budget Planning PS/GS Begroting 2014 (bedragen x 1.000) PS voorwaardelijk Voorbereidingskosten toeristisch waddenprogramma REP Wetsus (fase 1) Brede regiomarketing Weidevogellandschappen 700 Herstructurering woningvoorraad 700 GS voorwaardelijk DU agrarisch natuurbeheer 325 Totaal

61 3.11 PROGRAMMA 11 INZET NUON-MIDDELEN Portefeuillehouder: mevrouw J.A. de Vries Dit is, na de jaarrekening 2013, de 1 e bestuurlijke rapportage over de voortgang van de uitvoering van programma 11. Programma 11 gaat over de inzet van de NUON-reserve voor een duurzame verstekring van de Friese economie. Uw Staten hebben in 2013 bij de Kadernota 2014 besloten de NUON-reserve in te zetten voor het programma Wurkje foar Fryslân, Fûns Skjinne Fryske Energie en voor Breedband. De planning voor Wurkje foar Fryslân is op hoofdlijnen nader uitgewerkt in het Uitvoeringprogramma Wurkje foar Fryslân Dit uitvoeringsprogramma hebben uw Staten bij de behandeling van de begroting 2014 vastgesteld. In mei zijn uw Staten via de jaarrekening geïnformeerd over de stand van zaken voor Wurkje foar Fryslân. Gelet op het nog enigszins globale karakter van de planning in het Uitvoeringsprogramma hebben we ditmaal gekozen om uw Staten in programma 11 te informeren over de stand van zaken van de maatregelen aan de hand van de fase waarin de maatregelen zich in het beleidsproces bevinden. We maken daarbij, net als in het nieuwe Uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân 2014, onderscheid in de volgende fasen: - Beleidsvorming; - Aanvalsplan; - Voorbereiding uitvoering; - Uitvoering, In onderstaande tabellen is voor de quick-wins, de projecten uit eerdere besluitvorming en voor de maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân de stand van zaken aangegeven. In de tabellen is een verwijzing opgenomen naar de betreffende beleidsprogramma van de begroting. In de beleidsprogramma s is de stand van zaken eveneens opgenomen en ingeval van afwijkingen van de planning in het Uitvoeringsprogramma is deze kort voor uw Staten toegelicht. Thema quick wins & projecten uit eerdere besluitvorming Beleidsvorming (Aanvals)plan Voorbereiding uitvoering Uitvoering Economische en maatschappelijke structuurversterking Subsidieregeling Toerisme Natuurlijk Fryslân (STINAF) Stagnerende projecten Recreatie en Toerisme Kredietregeling MKB (amendement) De Friese Energiepremie Verster king mense -lijk kapitaal Digitaliseren cultureel erfgoed Traineeships (Talint foar Fryslân) Kwaliteitsverhoging leefomgeving Monumentenregeling Verbetering Binnenhaven Drachten Investeringsagenda s Smallingerland Investeringsagenda s Heerenveen Nieuw Thialf Breedband start-up projecten 55

62 Thema Maatregelen / instrumenten Beleidsvorming (Aanvals)plan Voorbereiding uitvoering Uitvoering Economische en maatschappelijke structuurverster-king Agrofood Stimuleren van projecten ter ondersteuning en stimulering van het MKB voor marketing- en exportactiviteiten en internationale programma s Stimuleren van onderzoeksfaciliteiten voor het ontwikkelen van prototypes, proefopstellingen en opschalingsfaciliteiten Financiering van clusters en netwerken Watertechnologie Acquisitie en propositieontwikkeling van commerciële business cases Stimuleren van onderzoek vorm en haalbaarheid van faciliteiten voor demonstratiedoeleinden Financiering van clusters en netwerken Toerisme en Recreatie Samenwerkingsinitiatieven tussen ondernemers, onderzoek en/of onderwijs Fries evenementenfonds voor investeringen die bijdragen aan Culturele Hoofdstad 2018 Bedrijfsfinanciering Fryslan Fernijt IV Doefonds Fûns Skjinne Fryske Enerzjy Stimuleren strategische innovatiefaciliteiten Prime- movers faciliteit Fund-of-funds Stimuleren MKB Stimuleren hergebruik, kringloop en cross-overprojecten Stimuleren internationaal ondernemen Verbetering vestigingsklimaat Duurzame energie Zorgeconomie Algemeen Budget financiering incidentele projecten 56

63 Thema Maatregelen / instrumenten Beleidsvorming (Aanvals)plan Voorbereiding uitvoering Uitvoering Versterking menselijk kapitaal Werkloosheidsbestrijding Voldoende gekwalificeerd personeel Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt Hoogwaardige kennisinfrastructuur Budget financiering incidentele projecten Thema Maatregelen / instrumenten Beleidsvorming Aanvalsplan Voorbereiding uitvoering Uitvoering Kwaliteitsverhoging leefomgeving Karakteristieke bebouwing Quick scan inventarisatie monumenten Renovatieregeling goedkope koopwoningen Participatieregeling bijzondere huurprojecten Corporatieregeling Herbestemmingsregeling bestaande panden Expeditie Fryslân / Infodagen Wonen / Startersdagen Projectfinanciering urgente (pilot) projecten Budget financiering incidentele projecten Let op: Schuingedrukte instrumenten niet gefinancierd met WFF middelen Uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân 2014 Voor 2014 hebben we een nieuw Uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân opgesteld. Het Uitvoeringprogramma Wurkje foar Fryslân 2014 leggen we tegelijk met deze 1 e Berap aan uw Staten ter besluitvorming voor. De besluitpunten voor uw Staten met betrekking tot Wurkje foar Fryslân zijn in het bijbehorende PS-stik expliciet vermeld. Plankosten Met de uitvoering van de Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân zijn zogenaamde plankosten gemoeid. In de Investeringsagenda hebben we aangegeven dat daarvoor rekening gehouden moet worden met 3% van de totale omvang van het Investeringsprogramma. Bij het opstarten van de uitvoering van het programma is gebleken dat het percentage van 3% in elk geval voor de opstartfase te laag is ingeschat. We leggen om die reden dan ook een aanpassing aan uw Staten voor van het kasritme voor de plankosten, zoals dat is opgenomen in de Investeringsagenda. We stellen daarbij voor om een deel van het geld dat voor de plankosten is begroot voor de jaren 2015 tot en met 2017 naar voren te halen. Mocht te zijner tijd blijken dat de plankosten voor die jaren onvoldoende zijn dan komen we daar bij uw Staten op terug. In het Uitvoeringprogramma 2014 hebben we een globale planning van de plankosten 2014 opgenomen. 57

64 III Inzet beschikbare middelen Exploitatie Bedragen x Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen 2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Prognose saldo jaarstukken 2014 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Reserves Voorzieningen Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Reserves Totaal Lasten Baten Lasten Voorstel begrotingswijzigingen: IV.R4 Reserve Nuon Inzet Wurkje foar Fryslân IV.R5 Reserve Nuon balansverkorting 58

65 4. Bedrijfsvoering I Stand van de gewenste resultaten Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld 1. Sturing en beheersing Verbeterplan Wurk yn útfiering Vervolgacties, evaluatie en afronding Verdere verbetering bestuurlijk P&C-documenten met PS Procesverbetering en kwaliteitsverbetering, o.a. inkoopproces Uitvoering visie van de ambtelijke organisatie 2. Bezuinigingen op de bedrijfsvoering/benchmark Monitoren ontwikkeling formatie incl. verhouding overhead en resultaten communiceren met PS via auditcommissie 3. Strategische personeelsplanning en inhuur van derden Inzicht geven in toekomstige ontwikkelingen van kwalitatieve en kwalitatieve vraag- en aanbodzijde van de organisatie en mogelijke frictie hiertussen. Uitbouwen flexibele inzet van medewerkers in provinciale dienst Beperken inhuur extern personeel tot capaciteit die niet met inzet van eigen personeel kan worden ingevuld Stimuleren vrijwillige mobiliteit Werken aan evenwicht tussen personeelsbezetting en structurele formatie door het sterk terugbrengen van de inzet van vaste medewerkers op tijdelijke gefinancierde taken/projecten. Verder ontwikkelen traineeprogramma en stage- en afstudeerbeleid Een verdere specificatie van benodigde inhuurcapaciteit uitwerken in de afdelingsjaarplannen 2014 Bijstelling raming inhuur 2014 bij 1 e Berap Ontwikkelingen bedrijfsvoering It Fryske Wurkjen: - Digitale samenwerkingsomgeving - Zaaksysteem organisatiebreed uitrollen incl. digitaal loket op website en digitaal archief - Open/moderne werkomgeving creëren door medewerkers mogelijkheid geven te werken met (eigen) mobiele apparatuur Wiis mei Subzydjes: - Afdeling subsidiezaken (uitvoeringsorganisatie) beter ingericht - ASV en onderliggende regelingen in werking getreden Bouwurk - Opleveren parkeergarage door de gemeente Leeuwarden Fumo - Invulling geven aan managementondersteuning aan Fumo vanuit de provinciale organisatie Inkoop - Vergroten en borgen van het inkoop- en aanbestedingsproces Inkoop - Gebruik van het contractenregister Toelichting 3.5 Het in 2013 in gang gezette mobiliteitstraject leidt er toe dat het aantal medewerkers op tijdelijk geld afneemt. Niettemin is de vraag of het traject er in resulteert dat de totale opgave wordt opgelost. Hierbij speelt mee dat er nagedacht wordt over de werkwijze van de organisatie in de nabije toekomst (2017), hetgeen van invloed kan zijn op de opgave. 4 Het Fryske Wurken De uitrol van IT-bouwstenen (het beschikbaar zijn van hulpmiddelen voor zowel de digitale werkplek als het nieuwe werken) ligt op koers voor het halen van de eindstreep in De verankering in de organisatie is nog onvoldoende, waardoor het realiseren van organisatiedoelen achterloopt. Met een gerichte aanpak, waarin bewustwording en actieve betrokkenheid van de medewerkers veel aandacht krijgen, wordt een inhaalslag gemaakt. 59

66 II Inhuur van derden Inhuur derden stand van zaken 2014 Bedragen x 1000,- Besteding 2012 Besteding 2013 Bestedingen per Prognose 1e berap 2014 Totaal Bedrijfsvoering Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Totaal In de prognoses is ook opgenomen de interne inhuur vanuit de Flexpool van 2,5 miljoen. In de begroting 2014 is opgenomen aan inhuur 15,5 miljoen, inclusief de flexpool van 2,5 miljoen. Bij deze raming (in juni 2013) is als uitgangspunt genomen de inhuur van de 1 e bestuursrapportage 2013 ( 16,5 miljoen), en er geen inhuur meer plaats zou vinden voor de afdeling OVT ( 1,0 miljoen). De huidige prognose is 18,4 miljoen. De reden voor de stijging van de inhuur ten opzichte van de begroting 2014: de inhuur voor Wurkje foar Fryslân en Kulturele Haadsted is opgenomen in de prognose; de provincie huurt in voor Anno, de middelen worden echter door gemeenten beschikbaar gesteld; door het vooruitlopen op de nieuwe en krimpende organisatie worden vacatures niet ingevuld, maar ingehuurd. Ook wordt er voor grote projecten extra ingehuurd, die niet volledig in de prognose was opgenomen, dit geldt o.a. voor een aantal quick-wins. 60

67 III Inzet beschikbare middelen Samenstelling bedrijfsvoeringskosten: Exploitatie Bedragen x 1.000,- Begroting 2014 incl. vastgestelde wijzigingen Vanuit financieel systeem Voorstel Realisatie Begro- per tings- wijziging Vastgelegde verplichtingen2014 per 1-4 Prognose nog te besteden Prognoses Baten - Personele kosten Overige bedrijfsvoeringkosten Totaal Baten Lasten - Personele kosten Inhuur flexpool tlv budget personele kosten - Overige bedrijfsvoeringkosten Inhuur flexpool tlv budget overige bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Saldo voor mutatie reserves Mutatie reserves (lopen via de exploitatie) Mutatie reserves Saldo na mutatie reserves Toelichting prognose saldo jaarstukken 2014 Prognose saldo Jaarstukken 2014 Door de invulling van de bezuinigingen op de bedrijfsvoering en de ambities ontstaan er meer dan ooit tevoren spanningen tussen de beschikbare middelen en de druk die de ambities op de organisatie legt (waaronder de Kulturele Haadstêd). Dit heeft ook z n weerslag op de beheersing van de bedrijfsvoeringkosten. 61

68 IV Paragraaf Grondbeleid In deze 1 e berap 2014 hebben wij ervoor gekozen om een samenvatting te geven van de inhoud zoals ook gerapporteerd in de paragraaf Grondbeleid in de jaarstukken De paragraaf voor de jaarstukken in opgesteld in maart 2014 en deze 1 e berap 2014 heeft een peildatum van 1 april. Tussen beide rapportagemomenten zit weinig tijd en zijn er geen grote ontwikkelingen in het grondbezit geweest. Bij de 2 e berap 2014 geven wij het op dat moment actuele beeld. Samenvatting grondbezit In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt in twee typen grondbezit: gronden die nodig zijn voor de realisatie van investeringsprogramma s (programma s 2, 5, 6 en 8) en regulier of historisch bezit (programma 10). Bij regulier of historisch bezit gaat het onder meer om sluis- en brugwachterwoningen, kantoren, gronddepots, wegen en vaarwegen, oeverstroken en andere grondeigendommen. Voor de rapportage over programma 2 is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de nieuwe gronddatabank voor de projecten. Zoals reeds in de kwartaalrapportage vermeld is de gronddatabank als instrument gereed. De databank vervangt de bestaande werkwijze. In de eerste helft van 2014 is echter nog gewerkt aan de controle- en verschillenanalyse met gegevens die eind 2013 beschikbaar waren. Daarnaast moet in de eerste helft van 2014 de databank zijn waarde bewijzen door onder andere de controles en werkprocessen rondom de maandelijkse wijzigingen van het grondbezit. Daarom kunnen er vanuit deze analyse nog kleine verschillen in de cijfers optreden en zijn enkele gegevens (bijvoorbeeld bij De Haak) in de navolgende rapportage nog niet afkomstig uit de gronddatabank, maar op basis van de oude werkwijze en het financieel systeem. Provincie Fryslân heeft een omvangrijk areaal vastgoed. Naast ongeveer ha aan water binnen de Friese Meren, bezitten we grond en opstallen in de vorm van wegen en vaarwegen, maar ook gronddepots. Ook worden er gronden en opstallen aangekocht voor de realisatie van specifieke projecten. Voor programma 2 wordt in totaal circa ha aangekocht met een totale waarde van circa 125 miljoen, waarvan al circa ha in eigendom is met een totale waarde van circa 105 miljoen. Er is nog een restopgave van circa 295 ha met een waarde van circa 21 miljoen (inclusief de posten onvoorzien). Niet alle grond is benodigd voor de realisatie van een project. Het programma heeft een behoefte van circa 760 ha voor het tracé en circa 130 ha voor gebiedsontwikkeling. De resterende grond kan worden verkocht. Het gaat om circa 975 ha met een verkoopwaarde van circa 46 miljoen. Voor programma 5 is de portefeuillestrategie Landelijk gebied opgesteld, welke deel uit-maakte van de besluitvorming rondom het natuurpact. Omdat uit de portefeuillestrategie bleek dat het financieel gezien niet haalbaar was om de totale natuurambitie in Fryslân te realiseren, is in deze portefeuillestrategie een scenario opgesteld welke financieel gezien wel haalbaar is. Dit scenario gaat uit van een realisatie van de natuurgebieden met prioriteit 1,2 en 3 en een aanhouding c.q. bevriezing van de natuurgebieden met prioriteit 4. De ver-wervingsopgave voor programma 5 bedraagt ha. Verwacht wordt dat voor de realisatie van de natuuropgave nog een bedrag van circa 89 miljoen benodigd is voor grondverwer-vingen (inclusief een post onvoorzien van circa 5 miljoen en een post voor de verwerving van de BBL-gronden van 21,5 miljoen conform het natuurpact). Daarnaast is een bedrag van 56 miljoen geraamd als opbrengst voor grondverkopen in dit programma. Voor de financiering van de natuuropgave is een jaarlijkse rijksbijdrage beschikbaar van 8,45 miljoen. De natuuropgave is financieel gezien realiseerbaar op basis van de portefeuillestrategie. Stân fan it Ynvestearringskredyt Grûn (IKG) op In de onderstaande tabel wordt een beeld gegeven van de stand per Uit deze tabel kan worden afgeleid dat er binnen het plafond van het IKG nog voldoende ruimte is om grondaankopen te doen voor natuurrealisatie. In het kader van het Natuurpact is afgesproken dat de provincie gronden van het rijk overneemt voor de realisatie van de natuuropgave. De ruimte binnen het IKG wordt benut 62

69 om deze overname te financieren. Deze gronden zijn in de onderstaande tabel opgenomen in de categorie Bestuursovereenkomst grond en natuurpact algemeen. Hierbij moet nog worden opgemerkt dat wel het volledig aantal hectares in de tabel is opgenomen, maar dat deze in 4 jaartranches zullen worden betaald. Het gaat om een nog te betalen bedrag van 12,3 miljoen. In de loop van 2014 zal het IKG als instrument worden geëvalueerd. Gem. jaarlijkse voorraad ha. Conform PS besluit Landbouw + EHS binnen gebiedsontwikkeling Aantal ha. Aankoop/ verkoop Bedrag Onderdeel Aankoop 719, mln. Grond 5,4 mln. Gebouwen Verkoop ,6 mln. Grond 3.2 mln. Gebouwen ,9 EHS Aankoop ,2 mln. Grond 0,43 mln. Gebouwen Verkoop ,5 mln. Grond 474,9 0,43 mln. Gebouwen ,5 Kavelruil Aankoop ,1 3,8 mln. Grond 0,50 mln. Gebouwen Verkoop 87 3,01 mln. Grond 0,50 mln. Gebouwen ,1 Anticiperend Aankoop ,7 5,7 mln. Grond incl. gebouwen Verkoop 13 0,36 mln. Grond ,8 Bestuursovereenkomst grond en natuurpact algemeen Aankoop 648 9,2 mln Grond incl. gebouwen Verkoop 0 0 Gebouwen incl. gebouwen 648 Totaal ,3 Programma 10 Overig vastgoedbezit Naast eigendommen voor de uitvoering van de beleidsprogramma s is er sprake van regulier eigendom, dat actief door de afdeling Vastgoed wordt beheerd. In bijlage 3 van deze paragraaf staat een overzicht van de situatie van begin Op het moment dat de database voor beheer operationeel is, naar verwachting in de tweede helft van 2014, kan beter sturing worden gegeven aan de provinciale eigendommen. Er zal een beter verband gelegd kunnen worden tussen de nog te verkopen percelen en de pacht binnen projecten. Daarnaast wordt op meer onderdelen gewerkt aan het volledig op orde krijgen van de gegevens. Dat geldt onder meer voor de gegevens van de Friese Meren, die enkele jaren geleden door het rijk (Domeinen) overgedragen zijn aan de provincie. Dit is een nog lopend proces. Om deze reden zijn de bezittingen van Friese Meren nog apart vermeld in bijlage 3. 63

70 Daarnaast verwachten we in het tweede halfjaar 2014 het grondprijzenbeleid door GS te kunnen laten vaststellen, de inhaalslag bij de oeverstroken te kunnen afronden, met de visserijcontracten aan de slag te gaan en zicht te krijgen op deelname van de provincie in vastgoedobjecten Risico s Het bezit van grond en vastgoedopstallen (brug- en sluiswachterswoningen en (woon)boerderijen) brengt in de huidige economische situatie risico s met zich mee. Die risico s beperken zich hoofdzakelijk tot de vastgoedopstallen. Bij de projecten van programma 2 kunnen deze waardeverminderingen worden opgevangen binnen de projectbudgetten. Bij programma 5 is met de waardevermindering al rekening gehouden in de businesscase die is opgesteld voor de bestuursovereenkomst Grond en Natuurpact zoals Provinciale Staten die op 22 januari 2014 hebben vastgesteld. Overigens is de grond in Fryslân goed te verkopen en is sprake van prijsstijging. Verwacht wordt dat de afschaffing van de melkquota (per ) een andere impuls tot grondprijsstijging zal zijn. In de periode 2015 tot 2020 zal dit leiden tot een verdere stijging per jaar. Voor de periode daarna zal tot ongeveer 2025 sprake zijn van prijsstabilisatie en vanaf 2025 kan sprake zijn van lichte waardevermindering. Om de risico s verder beheersbaar te houden wordt in 2014 een verkoopstrategie voor de woonboerderijen ontwikkeld. Voor nieuwe aankopen worden aankoopstrategieplannen (ASP) ontwikkeld of worden bestaande ASP s aangevuld. Conform de nieuwe werkafspraken (AO) bestaat het ASP uit een visie op aankoop, beheer, verkoop, een overzicht van de benodigde projectorganisatie en een risicoparagraaf. 64

71 Bijlage 1, Overzicht gegevens programma 2 en programma 5 Projectinfo Projectinfo Grote infraprojecten Knooppunt Traverse Centrale As N381 Joure Harlingen aantal percelen aantal dossiers Grote infraprojecten dossiers gepasseerd dossiers overeenkomst dossiers vervallen dossiers geen overeenkomst Natuur Natuur dossiers privaat gepasseerd nog niet gepasseerd dossiers (semi)overheid gepasseerd nog niet gepasseerd dossiers provincie gepasseerd nog niet gepasseerd type verwerving - aantal onteigeningen aantal minnelijke verwerving aantal kavelruil aantal afkoop recht aantal overig planning verwerving - aantal dossiers < aantal dossiers aantal dossiers aantal dossiers aantal dossiers aantal dossiers aantal dossiers > fysieke kenmerken verwervingen aantal opstallen gerealiseerd nog te verwerven aantal ha oppervlak 929,01 378,33 100,38 32, ,00 - gerealiseerd 672,37 377,53 69,07 27, ,00 - nog te verwerven 256,64 0,80 31,32 5, ,00 65

72 Projectinfo Grote infraprojecten Centrale As N381 Knooppunt Joure Traverse Harlingen Natuur fysieke kenmerken - uitgesplitst aantal ha infra 311,58 130,71 75,42 32,30 0,00 - gerealiseerd 198,35 129,92 46,04 27,14 0,00 - nog te verwerven 113,24 0,80 29,38 5,16 0,00 aantal ha ander doel 69,10 55,11 1,94 0,00 4,61 - gerealiseerd 40,00 55,11 0,00 0, ,00 - nog te verwerven 29,10 0,00 1,94 0, ,00 aantal ha ruil / rest 548,33 192,51 23,02 0,17 648,00 - gerealiseerd 434,03 192,51 23,02 0,14 648,00 - nog te verwerven 114,30 0,00 0,00 0,03 0,00 fysieke kenmerken verkopen aantal opstallen 8,00 5,00 0,00 0,00 16,00 - verkocht 1,00 0,00 0,00 0,00 0,00 - nog te verkopen 7,00 5,00 0,00 0,00 16,00 aantal m2 oppervlak 548,33 213,70 0,00 0,17 648,00 - verkocht 61,45 0,00 0,14 0,00 - nog te verkopen 152,25 0,00 0,03 648,00 fysieke kenmerken aanpassingen aantal opstallen sloop geheel gesloopt nog te slopen financiële kenmerken aankoopprijs (mln) 62,04 26,33 7,01 3,14 133,17 - gerealiseerd 46,02 24,94 4,68 2,15 43,93 * aankoopprijs grond 21,36 4,95 1,58 0,10 38,10 * aankoopprijs opstallen 15,40 5,38 1,77 1,80 5,83 * schadeloostelling en overige 9,26 4,62 1,34 0, prognose nog te verwerven 14,17 0,11 1,27 0,70 83,91 - onvoorzien 1,85 1,27 1,06 0,29 5,33 verkoopprijs (mln) 22,00 10,33 1,05 0,15 74,59 - gerealiseerd 2,45-0,15 18,61 - prognose nog te verkopen 7,88 1,05 0,00 55,98 saldo (mln) - 40,04-16,00-5,96-2,99-58,58 - gerealiseerd - 46,02-22,49-4,68-2,00-25,32 Budget (mln) - budget aankoopprijs 26,33 7,01 3,14 60,00 - budget saldo 26,33 7,01 3,14 60,00 66

73 Bijlage 2, Stand van het Investeringskrediet Grond (IKG) op Jierlikse foarrie yn trochsneed yn hannen neffens PSbeslút Tal ha. Oankeap/ ferkeap Bedrach Lânbou + EHS yn it ramt fan gebietsûntwikkeling Oankeap ,9 28,9 mln Grûn 5,4 mln Gebouwen Ferkeap 231,6 10,08 mln Grûn 2,6 mln Gebouwen ,3 EHS Oankeap ,1 9,2 mln Grûn 0,43 mln Gebouwen Ferkeap 319,6 5,5 mln Grûn 0,43 mln Gebouwen ,5 Ûnderdiel Bijlage 3, Overzicht gegevens programma 10 thema aantal opp opp eenh opbrengst in WOZ waarde in peildatum provinciale woningen eind 2013 (woon)boerderijen eind 2013 Prov. Gebouwen Leeuwarden eind 2013 steunpunten 17 Nvt eind 2013 busstations 5 0,0073 ha eind 2013 benzinestations eind 2013 Gronddepots ,9 ha Volgt - eind 2013 overige provinciale gronden / opstallen eind 2013 verpachting ha eind 2013 jacht ha eind 2013 visserij ha eind 2013 Grond m jan-13 Fr Meren - Water nvt 01-jan-13 Oeverstroken m nvt eind 2013 Bermstroken m2 346 nvt eind 2013 Riet en gewas nvt eind 2013 FrMeren - Riet en gewas nvt eind 2013 Ligplaatsen nvt 01-jan-13 Fr Meren - Ligplaatsen nvt 01-jan-13 Steigers nvt 01-jan-13 Fr Meren - Steigers nvt 01-jan-13 Overig m nvt 01-jan-13 Fr Meren - Overig nvt 01-jan-13 67

74 V Opvolging aanbevelingen Over de opvolging van de aanbevelingen van de noordelijke rekenkamer, de accountant en de afdeling concerncontrol zal voortaan bij de beraps gerapporteerd worden. In de tabel is per onderdeel het aantal rapporten en het aantal aanbevelingen weergegeven zowel per 1 januari 2014 als per 1 april Het advies van concerncontrol mbt opgevolgde aanbevelingen is in de stand per 1 april 2014 meegenomen. Het overzicht van opgevolgde aanbevelingen waarvoor u verantwoordelijk bent is bij deze berap gevoegd. Wanneer u hiermee instemt dan worden deze daadwerkelijk als afgehandeld beschouwd. Wanneer u niet hiermee instemt dan zal de aanbeveling terugkomen in de volgende voortgangsrapportage. Gesteld kan worden dat van de accountant 1, Noordelijke rekenkamer 6 en van het rapport Berenschot 1 is afgehandeld. Verantwoordelijk Openstaand per 1 januari 2014 Openstaand per 1 april 2014 Rapport Aanbeveling Rapport Aanbeveling Noordelijke PS rekenkamer Accountantsrapport PS Rapport PS Berenschot Burgerjaarverslag GS Accountant Directie Managementletter Concerncontrol Directie Totalen

75 Grote projecten In deze aparte paragraaf staan alle grote projecten in de provincie Fryslân. Provinciale Staten hebben bepaald welke projecten zijn opgenomen. De verantwoording gebeurt aan de hand van de volgende vragen: Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Wat heeft het gekost? Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2014 genomen? Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld? 1. Overzicht grote projecten Infrastructurele projecten 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden Vrij-Baan a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen a. RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) 7 Knooppunt Joure 8 RSP Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen c. Station Werpsterhoek Gewenste resultaten beleid tijd geld 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden Vrij-Baan a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen a. RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten-Heerenveen) 7 Knooppunt Joure 8 RSP Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen c. Station Werpsterhoek 69

76 Overige projecten 9 Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) 10 University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject 14 Toekomst Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân 17 Ecosysteem Drachten 18 FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel 2. Infrastructurele projecten Risico s Voor alle infrastructurele projecten gelden de volgende uitvoeringsrisico s: Faillissement aannemer Als een bouwproces loopt en de aannemer gaat failliet, ontstaat een financieel risico. Een andere aannemer zal immers het werk van de betreffende aannemer moeten overnemen. Hier zijn altijd meerkosten aan verbonden. In de aanbesteding is hiermee natuurlijk voor zover mogelijk rekening gehouden (solvabiliteitstoets, bankgarantie), maar zeker in deze tijd kan dit risico zich voordoen. Om dit risico te beheersen wordt waar mogelijk enige ruimte gereserveerd in de post onvoorzien. Ook wordt met aannemers bekeken in hoeverre het mogelijk is de betalingsregeling zo in te richten dat een aannemer zo min mogelijk hoeft voor te financieren. Dit binnen de ruimte in de contractvoorwaarden. Prijsontwikkeling Met prijsontwikkeling is in de budgetten van de projecten rekening gehouden. Vooral in de rijksprojecten wordt de prijscompensatie geregeld via de toegekende IBOI. Deze kan lager liggen dan de werkelijke prijsontwikkeling. Tot nu toe heeft dit probleem zich niet voorgedaan. btw-verhoging Vorig jaar is de btw verhoogd van 19% naar 21%. Deze verhoging zou in de IBOI worden gecompenseerd. Inmiddels is de toegekende IBOI bekend en op 0% gezet. Daarmee lijkt deze prijsontwikkeling niet gecompenseerd. Dit kan betekenen dat de btwverhoging in de projecten moet worden opgevangen. Calamiteiten in het bouwproces Tijdens de bouw van grote projecten kunnen zich altijd calamiteiten voordoen. In principe zijn die de verantwoordelijkheid van de aannemer. Wel zullen deze altijd gevolgen hebben voor de bouwtijd. Kabels en leidingen In 2013 is door Provinciale Staten de verordening nadeelcompensatie vastgesteld. Door GS is de beleidsregel beheerbeleid, onderdeel kabels en leidingen vastgesteld op 7 januari De nutsbedrijven hebben een zeer kritische houding ten aanzien van de kosten van verleggingen dan wel het toepassingsbereik van deze regeling. Deze kritische houding kan mogelijk leiden tot extra kosten en vertraging. Er wordt gestreefd om bij verschillende inzichten het werk doorgang te laten vinden en geschillen zo nodig door tussenkomst van de rechter te beslechten. Er rust verder een taakstelling op het RSP-programma van oorspronkelijk 40 mln. Deze taakstelling is deels ingevuld. Er resteert nog een taakstelling van 16,8 mln. Hierin zijn de in deze berap gemelde verwachte meevallers op de Haak, de N381 en de Drachtsterweg nog niet meegenomen. De verwachting is dat de taakstelling aan het einde van het programma RSP ingelopen zal zijn. De afgelopen periode heeft de provincie veel aanbestedingen gedaan. Vooral in de projecten Leeuwarden Vrij-Baan, De Centrale As en recent een groot project in de N381. Door in de bestekken de aannemer veel ruimte te geven voor technische innovatie en creativiteit en door de marktsituatie van dit moment, zijn de uitkomsten van deze aanbestedingen budgettair gunstig. Natuurlijk is een 70

77 aanbesteding ook maar een tussenstand en niet de eindstand van een project. De volledige uitvoering moet nog plaatsvinden en pas bij oplevering kan de definitieve stand worden opgemaakt. Toch kunnen we nu al melden dat de resultaten zodanig zijn dat ze gaan helpen de hiervoor genoemde taakstellingen te realiseren. Begin 2014 wordt een analyse gemaakt van de betekenis van de aanbestedingsresultaten voor financiële eindprognose. Naar verwachting kunnen we Provinciale Staten hierover in de loop van 2014 informeren. Toelichting kleuren Bij de investeringen en grote projecten geldt voor het onderdeel geld het volgende: geel is kans op overschrijding; rood is een overschrijding. 1 Bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden Vrij-Baan (programma 2) Het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden Vrij-Baan is een programma aan infrastructurele werken waar rijk, provincie en gemeente Leeuwarden samen aan werken. Het betreft meerdere projecten, mogelijk gecombineerd met gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland. De belangrijkste voor de provincie zijn: 1. N31 Haak om Leeuwarden 2. Westelijke invalsweg 3. Drachtsterweg en omgeving 4. Noordwesttangent 5. Station Werpsterhoek (zie RSP Spoorprojecten) 6. Extra sneltrein Leeuwarden-Groningen (zie RSP Spoorprojecten) Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? De conditioneringsrisico s (explosievenonderzoek, grondverwerving, enz.) zijn beheerst. Risico s zijn verder voornamelijk gerelateerd aan de uitvoering. Dit varieert van calamiteiten op de bouwplaats tot het failliet gaan van aannemers. Planningen staan onder druk en vormen een tijdsrisico. 1a N31 Haak om Leeuwarden 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden Vrij-Baan a N31 Haak om Leeuwarden beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Er wordt volop gewerkt aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden (contracten Midden, aquaduct rw31 en Haak Noord). De werkzaamheden zijn gericht op ingebruikname van de nieuwe wegen in december van dit jaar. Het halen van deze mijlpaal is spannend, maar vooralsnog nog steeds haalbaar. Voor de gebiedsontwikkeling is de planvorming verder uitgewerkt en wordt een projectorganisatie opgezet. Samen met gemeente Menameradiel is er een subsidie van 2,9 mln. in het kader van Wurkje foar Fryslân verworven. De werkzaamheden voor de realisatie van het aquaduct in de Drachtsterweg zijn (feestelijk) van start gegaan. Financiële stand van zaken Het project wordt naar verwachting 12 mln. goedkoper. Bestuurlijke aandachtpunten: De werkzaamheden zijn gericht op ingebruikname van de nieuwe wegen in december van dit jaar. Het project wordt naar verwachting 12 mln. goedkoper. Dit geld is nodig om de taakstelling RSP te verlagen. 71

78 1b Westelijke invalsweg (fase 1 en fase 2) 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden Vrij-Baan b Westelijke invalsweg beleid tijd geld Parallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden wordt ook de eerste fase van de Westelijke invalsweg aangelegd. De provincie is verantwoordelijk voor de bouw van het aquaduct en de aansluiting op de Haak om Leeuwarden. De aansluiting op de Haak is ondergebracht in contract Haak om Leeuwarden Midden. De voorbereiding van fase 2 is de afgelopen periode samen met de gemeente Leeuwarden en ProRail opgepakt. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het aquaduct in de westelijke invalsweg is voor de helft klaar. In april heeft de omzetting in het kanaal plaatsgevonden en varen de schepen door de nieuwe aquaductbak. Het onderwater zetten van de aquaductbak was een mijlpaal in het project. Hier is de nodige aandacht aan besteed. In april is het eerste deel van de verkeersfasering via de Newtonlaan in gebruik genomen. In mei vindt de grote omleiding plaats. Het verkeer van de N31 Hendrik Algraweg wordt dan al omgeleid via het eerste deel van de nieuwe Westelijke invalsweg. Ook is er een begin gemaakt met de ombouw van de westelijke invalsweg tussen het aquaduct en de Zwettetunnel. Bestuurlijke aandachtpunten: De provincie is verantwoordelijk voor de bouw van het aquaduct en de aansluiting op de Haak om Leeuwarden. Het aquaduct in de westelijke invalsweg is voor de helft klaar. 1c Drachtsterweg en omgeving 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden Vrij-Baan c Drachtsterweg en omgeving beleid tijd geld Het project Drachtsterweg en omgeving bestaat uit meerdere onderdelen. Het eerste deel betreft het Drachtsterplein. Deze werkzaamheden zijn inmiddels afgerond. Het tweede deel betreft de verdiepte ligging inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen. Dit is conform planning in 2012 door de provincie voorbereid en aanbesteed. Het laatste deel betreft de fiets- en sloepenroute Wiarda, die in de loop van dit jaar zal worden aanbesteed. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De werkzaamheden zijn feestelijk van start gegaan. Er is een informatiecentrum ingericht aan de Wiardaplantage. In de eerste maand zijn hier al 150 bezoekers geweest. De eerste weekendstremming van de Drachtsterweg van 4 t/m 7 april is goed verlopen. Financiële stand van zaken Het project wordt naar verwachting 5 mln. goedkoper. Dit bedrag is nodig om de taakstelling RSP te verlagen. 1d Noordwesttangent 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan d Noordwesttangent beleid tijd geld 72

79 Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het project is in gebruik genomen in Op dit moment lopen de laatste werkzaamheden om het werk af te ronden. Financiële stand van zaken Het totale budget is met 2,5 mln. naar beneden bijgesteld. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? De werkzaamheden zijn voor 97% afgerond, waardoor de meeste risico niet meer aan de orde zijn. Het immobilisaat kan niet in de Noordwesttangent worden toegepast, omdat het onvoldoende is ingedroogd. De meerkosten voor een alternatief funderingmateriaal is afgedekt binnen het budget. Hoewel de weg al in gebruik is, is deze nog niet opgeleverd. Op dit moment zijn de tunnels nog niet voldoende waterdicht. Daarbij is het vrijkomende lekwater te zout. De aannemer is bezig met een oplossing van dit probleem. Met de aannemer lopen gesprekken hierover. Bestuurlijke aandachtpunten: Het project is in gebruik genomen in Het totale budget is met 2,5 mln. naar beneden bijgesteld. Doordat er nog kwesties spelen met de aannemer, zal in de volgende berap duidelijk zijn of dit bedrag nog verder oploopt. 2 N31 Traverse Harlingen (programma 2) 2 N31 Traverse Harlingen beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De aanbesteding van de Traverse Harlingen is gestart. Er zijn vijf gegadigden geselecteerd die rond de zomer hun inschrijving op het werk gaan doen. Het zoeken naar synergie en werk-met-werk maken gaat door, maar is gezien het economische tij lastig. Grond Voor een aantal percelen wordt een onteigeningsprocedure gestart. Deze wordt medio 2015 afgerond, zodat de benodigde gronden tijdig in bezit zijn, danwel de aannemer weet wanneer welk perceel wanneer in bezit is. Financiële stand van zaken Het project ligt financieel op koers. De verwachting is dat het (geïndexeerde) budget van 149 mln. toereikend is. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. De provincie draagt het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie en de provinciale inbreng in het project is de verwachting dat het project goed zal verlopen en tot een goed resultaat zal komen. Tot dusver lijkt deze aanpak te slagen. Het is belangrijk een goed depot en bestemming voor het grondoverschot ( m³) te vinden. Een optimale oplossing is bijvoorbeeld het bedrijventerrein in de zeehaven van Harlingen. Er zijn echter ook andere mogelijkheden. Als bestemming voor de grond wordt gedacht aan een combinatie met het project de vismigratierivier bij De Nieuwe Afsluitdijk. Hierover moet echter nog besluitvorming plaatsvinden. Bestuurlijke aandachtpunten: De aanbesteding van de Traverse Harlingen is gestart. Het project ligt financieel op koers. De verwachting is dat het (geïndexeerde) budget van 149 mln. toereikend is. 73

80 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal (programma 2) 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het contract voor de aanleg brug Burgum en bochtverruiming is gegund. De aannemer is gestart met de voorbereidende werkzaamheden. Dit onderdeel ligt op koers. Het milieu-effectrapport voor Skulenboarch/Westkern zal medio 2014 aan Provinciale Staten ter besluitvorming worden voorgelegd. Het provinciaal inpassingsplan is in voorbereiding. De studie naar de technische varianten voor de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch is gestart. Financiële stand van zaken Het project ligt financieel nog steeds op koers. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? De gemeente heeft voor het watergebonden bedrijventerrein Skûlenboarch/Westkern een zodanige opzet gekozen dat er geen sprake meer is van een exploitatietekort. Hiermee is het bedrijventerrein economisch haalbaar en is gestart met het provinciaal inpassingsplan. De investeringsmiddelen voor de vervanging van de bruggen Kootstertillen en Skûlenboarch zijn, samen met de bruggen in Groningen, inmiddels opgenomen in de begroting van het Rijk. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het definitieve jaar van uitvoering. De rijksbegroting gaat uit van de periode Bestuurlijk is afgesproken dat de bruggen uiterlijk in 2020 vervangen zullen zijn. Bestuurlijke aandachtpunten: De aannemer is gestart met de voorbereidende werkzaamheden. Dit onderdeel ligt op koers. Het milieu-effectrapport voor Skulenboarch/Westkern wordt in mei 2014 aan PS voorgelegd. Het project ligt financieel op koers. 4 N381, Drachten-Drentse grens (programma 2) 4 N381 Drachten-Drentse grens beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De provincie is juridisch eigenaar van alle gronden onder het tracé van de N381. Voor twee onteigeningdossiers moet de financiële afhandeling nog plaatsvinden. Het contract N381 Drachten - Nanningaweg is in uitvoering. Het contract N381 Venekoten - Drentse grens is op 6 maart 2014 aanbesteed. Voor het gedeelte N381 Nanningaweg Venekoten loopt de aanbestedingsprocedure. De contracten gebiedsontwikkeling worden in 2014 en 2015 aanbesteed en uitgevoerd. Financiële stand van zaken Het project ligt financieel op koers. De verwachting op dit moment is dat het project ruim 10 mln. goedkoper uitvalt. Omdat de uitvoering nog in het beginstadium zit en het risicoprofiel daarom nog hoog is, wordt deze meevaller in deze betrap nog niet vrijgegeven. Bij vrijgeven zal de meevaller eerst ingezet worden bij het realiseren van de RSP-taakstelling. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Planning: De nieuwe N381 kan, conform planning, eind 2015 in gebruik worden genomen. Op basis van het Inkoopplan N381 worden de gebiedsontwikkeling maatregelen in meerdere contracten op de markt gezet om de kansen voor het MKB te vergroten. Door deze opdeling (méér voorbereiding, méér raakvlakken, méér aanbestedingen) zijn mogelijk niet alle gebiedsontwikkeling maatregelen eind 2015 uitgevoerd en loopt nog een deel van de uitvoering van deze contracten door in In de Prognose Einde Werk is voor bijvoorbeeld inzet personeel en contractbegeleiding hier rekening mee gehouden. 74

81 Grondverwerving: alle gronden voor de weg zijn in bezit. In het kader van gebiedsontwikkeling moeten nog gronden worden verworven. Deze verwerving gebeurt op basis van vrijwilligheid. Er bestaat een risico dat niet alle maatregelen uit het vastgesteld Inrichtingsplan gebiedsontwikkeling N381 gerealiseerd kunnen worden, omdat grondeigenaren niet vrijwillig mee willen werken aan de verkoop van de gronden. Dan zal gezocht worden naar alternatieven om de doelstellingen van de gebiedsontwikkeling toch te realiseren. Bestuurlijke aandachtpunten: De provincie is juridisch eigenaar van alle gronden onder het tracé van de N381. Voor twee onteigeningdossiers moet de financiële afhandeling nog plaatsvinden. Het project ligt financieel op koers. De verwachting op dit moment is dat het project ruim 10 mln. goedkoper uitvalt. 5 De Centrale As (programma 2) 5 De Centrale As beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In februari 2014 is de starthandeling uitgevoerd van de werken in het kader van contract Noord 2 (de rondweg om Damwoude). De uitvoering van Midden 2 start in mei. In dit contract zitten ook de brug Burgum en de ontwikkeling van het Wetter en Wille-project van de gemeente Tytsjerksteradiel. Parallel aan de realisatie van de weg is ook gestart met de realisatie van de gebiedsontwikkelingsprojecten. Financiële stand van zaken Het project staat financieel nog steeds op geel. De post onvoorzien is nu 5% van de kosten van het nog uit te voeren werk. In deze fase is 10% normaal. Wel is er een stijgende lijn. Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Het verleggen van kabels en leidingen is nu zo ver geregeld dat het risico dat deze niet tijdig verlegd zijn, beheerst is. Het werk blijft complex met veel technisch ingewikkelde kunstwerken. Uitvoeringsrisico's blijvend dus bestaan. In het dagelijks contractbeheer (uitvoeringswerkzaamheden) blijven deze bestaan. Grondverwerving: Dit loopt op dit moment volgens planning. Medio februari is het tweede Koninklijk Besluit volgens planning geslagen. De onteigening loopt. In het kader van gebiedsontwikkeling moeten nog gronden worden verworven. Deze verwerving gebeurt op basis van vrijwilligheid. Er bestaat een risico dat niet alle maatregelen uit het vastgesteld Inrichtingsplan gebiedsontwikkeling De Centrale As gerealiseerd kunnen worden, omdat grondeigenaren niet vrijwillig mee willen werken aan de verkoop van de gronden. Dan zal gezocht worden naar alternatieven om de doelstellingen van de gebiedsontwikkeling toch te realiseren. 6 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen 6 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De overeenkomst is voorbereid en wordt naar PS gezonden ter informatie. Na de vergadering van Provinciale Staten van 23 april 2014 kan de overeenkomst ondertekend worden. De programmaorganisatie is ingevuld en draait. Voor een aantal projecten zijn voorbereidingen getroffen, zodat die in het tweede kwartaal van start kunnen. De eerste projecten die in uitvoering gaan: Bereikbaarheid IBF en Quick Wins Binnenhaven Drachten. Tenslotte is de subsidieverstrekking (het uitkeren van de middelen) voorbereid, zodat dit in de zomer van start kan gaan. 75

82 Wat heeft het gekost? Project staat nog aan de start dus er is nog geen substantieel geld besteed. Dit zal dit jaar beginnen te lopen. Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Planning: Risico is dat projecten te langzaam van de grond komen, waardoor de planning niet gehaald wordt. Momenteel vallen alle projecten nog binnen de planning. Verschuivingen: Risico is dat gemeenten willen schuiven met middelen binnen de Investeringsagenda, waardoor projecten niet worden uitgevoerd. Hiervoor is een duidelijke procedure afgesproken als beheersmaatregel. In het eerste kwartaal zijn er geen projecten ingetrokken en ook geen aanvragen geweest om met middelen binnen de Investeringsagenda te schuiven. Bestuurlijke aandachtpunten: In februari 2014 is de starthandeling uitgevoerd van de werken in het kader van contract Noord 2 (de rondweg om Damwoude). De uitvoering van Midden 2 start in mei. Het project staat financieel nog steeds op oranje. De post onvoorzien is nu 5% van de kosten van het nog uit te voeren werk. In deze fase is 10% normaal. 6a RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten-Heerenveen) 6 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen a. RSP Bereikbaarheid Gebiedsontwikkeling Heerenveen (uit de investeringsagenda Drachten Heerenveen) beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Op verzoek van de gemeente is provincie opdrachtgever voor het project. De organisatie is opgezet. 7 Knooppunt Joure (programma 2) 7 Knooppunt Joure beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het Tracébesluit is genomen door de minister en heeft drie beroepen opgeleverd. De beroepen kunnen binnen het project worden opgelost en geadresseerd. Naar verwachting worden deze beroepen 23 mei in de Raad vanstate behandeld. Project ligt op koers. Er wordt gewerkt aan de voorbereiding van de uitvoering. Financiële stand van zaken Het is onzeker of het project binnen budget kan worden gerealiseerd. Voor het project is een budget van 69 mln. beschikbaar, maar op het project rust nog een taakstelling van 4,6 mln. en en de percentages onvoorzien zijn krap. Het leveren van zand uit het verdiepen van de Langwarder Wielen is voordelig ( 1,5 mln.) en de gesprekken met de belastingdienst op het compenseren van een deel van de BTW lopen. De vraag is of deze voldoende soelaas bieden om het tekort in te lopen. Indien het niet lukt om het project binnen budget af te ronden, zal dit binnen het gehele RSP moeten worden opgevangen. In de realisatieovereenkomst is afgesproken dat de gezamenlijke partijen (Rijk, provincie en gemeente) zich inspannen om een onderdoorgang te realiseren in de kruising met de Hollandiastraat bij Joure. Gezien de taakstelling op het project lijkt dit lastig. We zoeken naar een oplossing om dit maatschappelijk gewenste element in het project in te voegen. 76

83 Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. De provincie draagt het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie en de provinciale inbreng in het project is de verwachting dat het project goed zal verlopen en tot een goed resultaat zal komen. Tot dusver lijkt deze aanpak te slagen. Er is flinke progressie op het verwerven van gronden. Voor een drietal dossiers wordt een onteigeningsprocedure verwacht. Het gaat echter niet om percelen die op het kritieke pad van de bouw liggen. Dit risico is daarmee beheerst. Bestuurlijke aandachtpunten: Project ligt op koers. Voor het project is een budget van 69 mln. beschikbaar, maar op het project rust nog een taakstelling van 4,6 mln. en de percentages onvoorzien zijn krap. Rijk, provincie en gemeente spannen zich in om een onderdoorgang te realiseren in de kruising met de Hollandiastraat bij Joure. Gezien de taakstelling op het project lijkt dit lastig. We zoeken naar een oplossing. 8 RSP Spoorprojecten (programma 2) Algemeen De RSP-Spoorprojecten zijn onder te verdelen in drie hoofdprojecten: 1. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle voor de uitbreiding van het aantal treinen van twee naar vier per uur in beide richtingen. 2. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen voor de tweede sneltrein die gaat rijden. 3. Aanleg van station Werpsterhoek met een onderdoorgang voor auto s, vrachtwagen en landbouwvoertuigen en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers. Financiering RSP Spoorprojecten De spoorprojecten worden gefinancierd uit de RSP-middelen van het rijk. Voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen en de realisatie van station Werpsterhoek is ook een regionale bijdrage van circa 9% met het rijk afgesproken. De regionale bijdrage voor deze spoorprojecten worden op pakketniveau gefinancierd door de gemeente Leeuwarden. De capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle wordt gefinancierd uit de RSPmiddelen die beschikbar zijn gesteld bij de motie Koopmans. Voor deze projecten is door het rijk in het kader van het RSP-convenant geen regionale bijdrage geëist. Wel is er op 17 december 2013 voor de capaciteitsuitbreiding Herfte-Zwolle een bijdrage vanuit de provincies Groningen, Fryslân, Drenthe en Overijssel afgesproken. Per hoofdproject wordt specifiek ingegaan op de financiering. 8a Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten a) capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) beleid tijd geld De capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle bestaat uit de volgende subprojecten: 1. Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal ( 2,4 mln. motie Koopmans). 2. Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen (PM, motie Koopmans). 77

84 3. Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega ( 12 mln.). Bijdrage uit motie Koopmans 10,5 mln., gemeente Weststellingwerf 1,5 mln. 4. Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) ( 12 mln. motie Koopmans). 5. Capaciteitsvergroting Herfte-Zwolle (PM, gedeeltelijk motie Koopmans mogelijk, verder nog dekking (vanuit rijksmiddelen) zoeken) inclusief aanpassing station Zwolle (bijdrage uit motie Koopmans 46 mln.). De vijf genoemde projecten worden in opdracht van het Rijk door ProRail uitgevoerd. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De planuitwerkingsfase voor de onder 1 en 2 genoemde projecten zullen in 2014 worden afgerond. Het project onder 3 is op de markt gebracht. Het aangetekende beroep uit de vorige rapportage is begin 2014 ingetrokken. Het bestemmingsplan voor de spooronderdoorgang te Wolvega is hiermee onherroepelijk geworden. De planuitwerkingsfase van de onder 4 en 5 genoemde projecten lopen. Financiële stand van zaken In de huidige fase wordt voor deze projecten relatief weinig geld uitgegeven. Project ligt financieel op koers. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Binnen de begrenzingen van het project overweg Rotstergaastweg te Heerenveen bevindt zich een gasbuis. In het tweede kwartaal 2014 moet duidelijk worden of voor het aanpassen van de overweg Rotstergaastweg Heerenveen de aanwezig gasbuis verlegd moet worden. Zo ja, dan wordt mede op basis van de hoogte van de kosten een keuze gemaakt of het project al dan niet wordt gerealiseerd. 8b Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten b) capaciteitsvergroting Leeuwarden Groningen beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Besluitvorming in de gemeenteraad van Leeuwarden, met betrekking tot de fietstunnel, aanpassingen aan de overweg op de Schrans en aanpassingen van de oostelijke perrons, is verschoven naar juni Het onderzoek naar de financiële ruimte voor de realisatie van een fietstunnel bij Hurdegaryp is afgerond. Het blijkt niet mogelijk te zijn om binnen het budget een fietstunnel uit te voeren. Wel is in het eerste kwartaal een kans ontstaan dat een auto-fietstunnel voor Hurdegaryp voor maximaal 50% gefinancierd kan worden uit Landelijk Verbeterprogramma Overwegen. Ook is een tunnelvariant tot stand gekomen waarbij koppelkansen met De Centrale As benut worden. De geluidsmaatregelen zijn bekend. Deze worden in het kader van het Ontwerp Tracébesluit in het najaar met de bevolking gecommuniceerd. De informele inspraak voor de bewoners met betrekking tot auto-/fietstunnel Paterswoldseweg te Groningen is in het eerste kwartaal 2014 voortgezet en loopt door tot en met mei Daarna start de formele procedure. Financiële stand van zaken Voor de planuitwerkingsfase heeft het Rijk uit het RSP-budget voor de capaciteitsvergroting spoorlijn Leeuwarden-Groningen in totaal 7,1 mln. beschikbaar gesteld. Tot nu toe is hiervan door ProRail 5,1 mln. uitgegeven. Project ligt financieel op koers. Welke besluiten zijn er in 2014 genomen door Provinciale Staten? Door Provinciale Staten is op 26 maart 2014 een motie aangenomen. Hierin wordt gevraagd om nadere informatie te geven over o.a. de voorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidie voor de realisatie van een auto-fietstunnel in Hurdegaryp. Deze tunnel heeft als doel een veilige doorgang voor passanten. 78

85 Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Als gemeente Leeuwarden in juni 2014 geen beslissing neemt over de fietstunnel, aanpassingen aan de overweg op de Schrans en aanpassingen van de oostelijke perrons wringt dit met de planning voor het ontwerp tracébesluit. In het eerste kwartaal is door geotechnisch onderzoek duidelijk geworden dat de kosten voor de spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk aanzienlijk hoger zullen gaan uitvallen. In het volgende kwartaal moet duidelijk zijn wat dit betekent voor het project. 8c Station Werpsterhoeke (programma 2) 8 RSP Spoorprojecten c) station Werpsterhoek beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het lag in de bedoeling om voor de twee onderdoorgangen eind 2013 de aanbestedingsprocedure te starten. De conditionerende maatregelen, grondaankoop, overleg met het Kwaliteitsteam Leeuwarden, en het vastleggen van de afspraken met ProRail en het Ministerie van IenM in een Realisatieovereenkomst, hebben echter meer tijd gekost dan verwacht. De verwachting is dat de twee onderdoorgangen in het tweede kwartaal van 2014 kunnen worden aanbesteed. Vooralsnog blijft de opleveringsdatum van het project staan op eind Financiële stand van zaken Voor de totale planuitwerkingsfase is ,- uitgegeven. Project ligt financieel op koers. Hoe hebben de genoemde risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Grondaankoop is vertraagd. Het laatste stuk grond is nog niet in eigendom. Minnelijke verwerving wordt nog steeds verwacht. In april is hierover duidelijkheid. Pas wanneer grond volledig in eigendom is, wordt gestart met de aanbesteding van zowel de conditionerende werkzaamheden (fase 0), als met beide onderdoorgangen (fase 1). Hiermee wordt het risico beheerst dat fase 0 en 1 gaan overlappen. Het risico van aanwezigheid van vleermuizen is beheersbaar gemaakt door de bomenkap te faseren. De financiële risico s zijn afgedekt in de Uitvoeringsovereenkomst die in het eerste kwartaal 2014 door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. 3. Overige projecten (9) Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Start aanbestedingsprocedure exploitatie Thialf Afronding ontwerpfase vernieuwbouw wedstrijdhal Vervanging ijsvloer wedstrijdhal in het zomerseizoen van 2014 Toelichting: Afronding ontwerpfase en start werkzaamheden vervanging ijsvloer hebben vertraging opgelopen vanwege de bezwaarschriften op de voorlopige gunning. Hierdoor heeft de definitieve gunning pas op 21 maart 2014 (na de uitspraak van de voorzieningenrechter) kunnen plaats vinden. De verwachting is dat de (overall) planning desondanks wordt gehaald. 79

86 (10) University Campus Fryslân (UCF) (programma 8) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld September : besteding van de tweede tranche van 7 miljoen aan de ontwikkeling van promovendiplaatsen, flankerende maatregelen, masteropleidingen en initiatieven op het gebied van kennisvalorisatie. Er is een begrotingswijziging voor het doorschuiven van middelen naar volgende jaren bijgevoegd omdat het opstarten/inrichten van een aantal opleidingen langer tijd nodig heeft. Bestuurlijke aandachtpunten: We zijn op zoek naar partners die de volgende fase structureel mee willen dragen. Hiervoor voeren we momenteel gesprekken. (11) Culturele Hoofdstad 2018 (programma 8) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2014 wordt gestart met een meerjarig programma in het kader van KH2018. Dat programma culmineert in een hausse aan activiteiten in Met het binnenhalen van de titel Leeuwarden European Capital of Culture 2018 op 6 september 2013 krijgt de sociaal-economische ontwikkeling in de gehele provincie de komende jaren een impuls. Het programma voor Kulturele Haadstêd in 2018 staat beschreven in het Bidbook, dat door de Stichting Kulturele Haadstêd is gemaakt en zal worden uitgevoerd. Voor de uitvoering door de Stichting van het bidbook KH18 is vorig jaar in totaal 11 miljoen in begrotingsprogramma 8 opgenomen voor de periode Inmiddels zijn we met de gemeente Leeuwarden gestart met het opzetten van een werkorganisatie. Het opzetten van deze werkorganisatie was voor het binnenhalen van de titel nog niet eerder voorzien. In nauwe afstemming met de Stichting Kulturele Haadstêd 2018 zijn de opgaven voor de publieke partijen in beeld gebracht. Hier gaat het om facilitaire activiteiten, randvoorwaarden scheppende activiteiten en het werken aan infrastructurele voorzieningen. Over dit facilitaire programma worden uw Staten op 20 mei nader geïnformeerd. Het programma Kulturele Haadstêd 2018 heeft de komende jaren prioriteit in onze organisatie. De komende maanden zullen we de bestaande provinciale en gemeentelijke activiteiten zoveel mogelijk verbinden met de projecten uit het facilitaire programma. Op deze manier willen we ook zoveel mogelijk de formatieve dekking voor de programmaorganisatie en de planning en voorbereiding van de projecten realiseren. Mocht hiervoor een overschrijding ontstaan dan komen wij hiervoor bij de tweede Berap met een dekkingsvoorstel bij u terug. Bestuurlijke aandachtpunten: De werkorganisatie met de gemeente Leeuwarden wordt opgestart. Kosten voor de werkorganisatie en voorbereidings- en planningskosten proberen we zoveel mogelijk te dekken binnen de bestaande begroting. Mocht hiervoor een overschrijding ontstaan dan komen wij hiervoor bij de tweede Berap met een dekkingsvoorstel bij u terug. (12) Europese watertechnologiehub (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Opzetten en uitwerken valorisatieprogramma van watertechnologie in de regio. 80

87 (13) Het Friese Merenproject (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld Toerisme en recreatie Grenzeloos Varen Voortzetten en afronden van projecten voor opwaardering bestaande en nieuwe verbindingen (Turfroute, Polderhoofdkanaal, Noordelijke Elfstedenvaarroute, Lutscomplex en Middelseeroute). De nieuwe sluis in Stavoren wordt in gebruik genomen. De drempelverlaging van de sluis in Workum wordt opgeleverd. We beginnen met de uitvoering van de verhoging van de brug in Jirnsum. Voortzetting onderzoek naar mogelijkheden de bedieningstijden van bruggen te verruimen door gemeentelijke bruggen aan te laten haken bij de provinciale bedieningsorganisatie. De focus ligt op de cluster Leeuwarden-Zuid (incl. gedeelte Boarnsterhim) en de Staande mastroute naar Lauwersoog. Wij zijn in Boarnsterhim gestart met een integrale aanpak om baggerachterstanden in de gemeente en in de Âlde Feanen weg te werken. Met de gemeenten Súdwest-Fryslân en De Friese Meren zijn we in gesprek over een vergelijkbare aanpak. Bestedingen aan de Wal De uitvoering van het masterplan Earnewâld, Franeker, Balk, Joure, Dokkum, Bolsward, Heeg, Woudsend en IJlst en de versterkingsplannen Delfstrahuizen (Zuidoever Tjeukemeer), Harlingen, Lemmer, Stavoren, Workum en Makkum worden gestart dan wel voortgezet. De uitvoering van het versterkingsplan voor de toegangspoort Lauwersmeer wordt gestart op basis van de in 2013 gemaakte afspraken. Met de gemeente Leeuwarden wordt, op basis van de afspraken die eind 2013 gemaakt zijn, invulling gegeven aan de versterking van Leeuwarden als watersportkern. Het project Stevenshoek Langweer wordt afgerond. In 2014 worden nadere voorstellen uitgewerkt rond de invulling van het thema Gastvrijheid. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid De in 2013 gestarte inrichting van het gebied aan de noordoever van het Snitser Mar (Potskar, Gauster Hoppen) inclusief het kadewerk aan de Griene Dyk wordt in 2014 voortgezet en in 2015 afgerond. Ook in de gebieden rond de andere Friese meren worden in 2014 natuurontwikkelingsprojecten gestart. Op verschillende plaatsen in het merengebied worden eilandjes voor natuur en recreatie hersteld of nieuw aangelegd, onder andere in de Aldegeaster Brekken. De naleving van de erecode in de - in oktober 2013 ingestelde - winterrustgebieden zal in 2014 voor het eerst geëvalueerd worden. Schoon water is belangrijk voor de recreatie, vandaar dat de vuilwaterinzameling verder wordt bevorderd. We gaan meer investeren in natuurbeleving en educatie. Toelichting Grenzeloos Varen Bestedingen aan de Wal Bij de masterplannen in Franeker, Lemmer, Dokkum en Leeuwarden heeft de bestuurlijke besluitvorming langer op zich laten wachten door gemeentelijke fusies, verkiezingen, financiële onzekerheden en andere prioriteiten. Hierdoor kan pas in 2014 worden gestart met deze plannen, waardoor de uitvoeringstermijn klein is. Een aantal deelprojecten binnen de masterplannen in de gemeenten Súdwest-Fryslân en De Friese Meren hebben vertraging ondervonden doordat procedures met externe marktpartijen meer tijd vergden dan kon worden voorzien. 81

88 Aangezien het niet wenselijk is dat ondernemers in het vaarseizoen hinder ondervinden van de werkzaamheden, rest voor de fysieke uitvoering enkel nog het najaar van 2014 en eind Samen met de gemeenten wordt gekeken naar mogelijkheden om het uitvoeringstempo erin te houden of te versnellen om toch de gewenste einddatum te behalen. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid Voor de in uitvoering genomen natuurprojecten geldt dat er vertragingen optreden door enerzijds de intensieve samenwerking (werk-met-werk, maar daarmee ook wachten op de traagste) en anderzijds het complexe karakter van veel maatregelen, waar veel nader onderzoek voor nodig is. Het geraamde budget kan daarom pas een jaar later worden ingezet. 14 De Nieuwe Afsluitdijk (programma 6) 14 De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) Voorbereiden en uitwerken verschillende projecten uit het Uitvoeringsplan De Nieuwe Afsluitdijk beleid tijd geld Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De economische effectenanalyse en marktconsultatie zijn uitgevoerd en worden ter vaststelling aangeboden aan de stuurgroep. Het concept-beeldkwaliteitsplan is gereed en bestuurlijk vastgesteld. De ambities Natuur en Recreatie zijn nader uitgewerkt in o.a. projectenboeken (ecologie) en een recreatief-toeristische visie voor het gebied rond Zurich (Waddenpark). Tevens is de voorbereiding van enkele deelprojecten verder uitgewerkt (onder meer vismigratierivier). De Blue energypilotcentrale is gebouwd. Voor de verruiming sluis Kornwerderzand is een MKBA uitgevoerd, de resultaten zijn positief. Voor diverse deelprojecten is financiering gerealiseerd, waardoor het project DNA nog steeds aansluit op de strakke planning van Rijkswaterstaat en er een significant voordeel van werk-met-werk te behalen is. Wat heeft het gekost? Afgerond heeft het 0,6 mln. gekost. Hieraan heeft de provincie Fryslân 0,25 mln. bijgedragen. De rest is gefinancierd uit de bijdragen van de projectpartners. Er is minder uitgegeven dan begroot, omdat een aantal projecten/activiteiten meer tijd vragen en daarom over de jaargrens zijn gegaan. Hoe hebben de risico s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico s bijgekomen? Het benoemde risico bezuiniging op rijksniveau in relatie tot de bijdrage van 20 mln. aan de Ambitie Agenda (op voorwaarde van ten minste 50% cofinanciering) is nog steeds actueel. Financieel risico: Het niet op tijd rond krijgen van de financiering voor projecten, die mee kunnen liften met het rijkscontract, bijvoorbeeld de vismigratierivier, brengt het risico mee dat planning van het Rijk niet wordt gehaald. Hiermee lopen de kosten voor deze projecten veel hoger op doordat het werk-metwerk voordeel gemist wordt. Met het Rijk zijn hierover duidelijke afspraken gemaakt, die ook bestuurlijk zijn vastgelegd. Binnen de projectorganisaties wordt nadrukkelijk gestuurd op de hierbij horende mijlpalen. Capaciteitsrisico: inmiddels vindt er extra inzet plaats door twee extra projectleiders, een extra communicatieadviseur en een secretarieel ondersteuner. Hiervoor is deels extra procesbudget en capaciteit beschikbaar gesteld door de provincie en haar partners. Nieuwe risico s: de discussie over wind kan vertraging opleveren. Op dit moment is het nog niet duidelijk of windenergie een serieuze optie is langs of bij de Afsluitdijk. Het programma DNA kan daarom niet anticiperen op de kansen of bedreigingen die hiervan uitgaan. 82

89 (15) Dairy Campus Leeuwarden (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Lancering Dairy Campus Innovatieprogramma begin 2014 Start nieuwbouw Dairycampus, voorjaar 2014 aanbesteding, zomer 2014 eerste paal, oplevering voorzien in de zomer van 2015 Stijgend aantal bezoekers van 4000 (2011) naar ruim 7000 (2013) naar in 2015 Er is een begrotingswijziging voor het doorschuiven van middelen naar volgende jaren bijgevoegd omdat de financieringsprocedure meer tijd in beslag heeft genomen Bestuurlijke aandachtpunten: In juni 2010 hebt u de provinciale bijdrage als cofinanciering van een RSP bijdrage aan Dairy Campus vastgesteld. In augustus 2013 is door SNN de beschikking over de RSP bijdrage afgegeven. Daardoor was het pas in september 2013 mogelijk de formele beschikking van de provinciale gelden af te geven. Als gevolg hiervan heeft Dairy Campus in maart 2014 het innovatiefonds opengesteld en zal voor de zomer de aanbesteding van de nieuwbouw plaatsvinden. De oplevering is voorzien in de zomer van 2015 (16) Breedbandinfrastructuur in Fryslân (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Behandeling in PS van uitvoeringsgereed plan voor het Breedbandfonds en het Breedbandloket De uitvoering van dit majeure project kan starten na instemming met het investeringsplan en het vrijmaken van de daarvoor benodigde middelen. Afhankelijk van de uiteindelijke omvang van het project, zal de doorlooptijd tussen de vijf en tien jaar zijn. (17) Ecosysteem Drachten (technocampus Drachten) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In de periode wordt een eerste aanzet gegeven voor het realiseren van een volwaardig innovatiecluster in Drachten. Bestuurlijke aandachtpunten: Aan PS wordt een aantal besluiten voorgelegd ten aanzien van de implementatie van het Breedbandfonds, Aansluitsubsidies en het Breedbandloket. De uitvoering kan starten na instemming met het investeringsplan en het vrijmaken van de daarvoor benodigde middelen. 83

90 (18) FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld 1. Een professioneel fondsbeheerder selecteren (start aanbesteding 2013), een management contract afsluiten, de Raad van Commissarissen en het investeringscomité bemensen, accountmanagement vanuit de provincie inrichten. De definitieve gunning is voorzien in voorjaar Na een opstartperiode is de verwachting dat per 1 juli het FSFE in gesprek gaat met initiatiefnemers over financieringen van projecten. Toelichting: Ad 2. Doordat definitieve gunning nu pas vlak voor de zomer plaatsvindt en de fondsbeheerder waarschijnlijk nog enige tijd nodig heeft om zijn organisatie op te zetten, is het fonds naar verwachting pas in het derde of vierde kwartaal van 2014 echt operationeel (19) Doefonds (programma 6) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Operationeel doefonds in 2014 Toelichting: Er wordt 2 mln euro uit het jaarrekeningresultaat van 2013 (het deel dat in 2013 niet besteed is) weer bestemd voor het Doefonds. Dit zal worden geregeld bij de behandeling van de jaarrekening. (20) Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen (programma 9) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Uitvoering geven aan het herstructureringsplan, op basis van de regeling die in 2013 is vastgesteld en sindsdien ook is aangepast. Mede vanwege de financiële situatie van gemeenten stagneert de planning van de herstructurering van bedrijventerreinen. Om de herstructurering aantrekkelijker te maken is per september 2013 de subsidie verhoogd van 25 naar 50%. In 2014 kan worden gemeten of dit effect zal hebben. Op de valreep van 2013 is 1 project ingediend waarvoor in 2014 een beschikking is afgegeven voor een subsidie van ,-. Op grond van contacten met gemeenten verwachten wij voor dit jaar mogelijk nog een aanvraag, welke eerst in 2015 tot betalingen zal leiden. (21) Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad (programma 9) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Toezending aan PS van evaluatieverslag voortgang ISV en herstructureringsprojecten Het toezenden aan PS van een verslag over de voortgang van ISV en herstructureringsprojecten staat gepland voor eind

91 (22) Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) (programma 5) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld In 2013 wordt er verder uitvoering gegeven aan de projecten (genoemd in het meerjarenprogramma) met een regionale meerwaarde. Voor de uitvoering van de ANNO projecten programmering is een provinciale toezegging gedaan van 22.7 miljoen (PS besluit van 21 december 2011). Destijds was de dekking van dit bedrag als volgt opgebouwd; 10.7 miljoen uit de VAR, 8 miljoen uit de cofinanciering van het Waddenfonds, 2.2 miljoen uit het ISV budget en 1.8 miljoen uit het pmjp. In februari 2013 is deze totale provinciale bijdrage aan de ANNO samenwerking verhoogd met 1.15 miljoen t.b.v. het Súd Ie project. Met deze verhoging komt de cofinanciering Waddenfonds op totaal 9.15 miljoen. Omdat de financiering uit het ISV budget en het pmjp budget (totaal 4 miljoen) in de praktijk zeer ten dele mogelijk was (totaal ,--) wordt bij deze Berap voorgesteld om het resterende toegezegde bedrag totaal 3.7 miljoen te dekken uit het begrotingssaldo van 2013 (zie ook de bij deze berap bijgevoegde begrotingswijzigingen). Het ANNO projecten programma is nu twee jaar in uitvoering. Vrijwel alle projecten waarvoor financiële middelen waren geprogrammeerd, zijn gestart of worden in 2014 gestart of zijn al afgerond. Het gaat daarbij om totaal 32 projecten. Twee projecten zijn nog geparkeerd en worden nog nader bekeken of uitvoering gewenst is. Eind 2013/begin 2014 is de ANNO samenwerking werkwijze door een extern bureau geëvalueerd. Een van de aanbevelingen was om de ANNO programmering te verbreden met de zogenaamde blauw groene thema s. De implementatie van de evaluatie uitkomsten wordt in onderling overleg in de loop van 2004 verder uitgewerkt. Bestuurlijke aandachtpunten: Er wordt gewerkt aan de implementatie van het thema blauw groen ( water en natuur /landbouw/landschap ) en de fan ûnderop oanpak. De besluitvorming wordt rond de zomer van 2014 verwacht. De uitvoering van het meerjarenprogramma loopt op koers, voor de zomer van 2014 worden de laatste drie uitvoeringsprojecten beschikt. (23) Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel (programma 5) Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Het uitvoeren van de wettelijke herverkaveling (ruiling landbouwgronden) Uitvoering van maatregelen voor herstel van de waterhuishouding (onder meer renovatie van gemalen en verbreding van watergangen) Starten met de uitvoering van de maatschappelijke plus (dorpsreconstructies) De wettelijke kavelruil loopt qua tijd en geld wel goed, maar we moeten grondpositie hebben en dat loop iets achter. Grote gronddruk momenteel. Pas als we grondpositie hebben dan kunnen we ruilen. Bestuurlijke aandachtpunten: De landinrichtingscommissie wil graag het inrichtingsplan aanpassen dat door GS in midden 2013 is vastgesteld via een planaanpassing. Daarvoor heeft zij reeds een zgn. planaanpassing ingediend. De planaanpassing zal binnenkort aan GS worden voorgelegd. 85

92 86

93 5 Financiën Hieronder wordt eerst kort ingegaan op de tijdelijke budgetten, daarna worden de begrotingswijzigingen die aan u worden voorgelegd middels bijgevoegde begrotingswijziging benoemd. Daarna volgt een rapportage van de wijzigingen die onder ons mandaat zijn uitgevoerd. Tot slot wordt ingegaan op het geactualiseerde financieel kader. 5.1 Tijdelijke budgetten In 2013 zijn de Streekagenda s vastgesteld. Daarbij wilden we samen met gemeenten kijken of we projecten die voor hen prioriteit hebben vlot los konden trekken. Aan het eind van 2013 hebben we daarom een ronde langs de gemeenten gemaakt. Samen hebben we projecten aangewezen die voor de gemeente prioriteit hebben en waarvoor zij geld beschikbaar hebben. Deze projecten moesten startklaar zijn. Uit bestaande middelen tijdelijke budgetten hebben wij 50% cofinanciering bij deze projecten gelegd. In totaal hebben we bijna 25 miljoen uit de bestaande begroting hergeprioriteerd en ingezet voor deze gemeentelijke quick-wins. Hiermee introduceren we een nieuwe manier van werken met de tijdelijke budgetten waarmee we het stuur nog strakker in handen nemen. We hebben de afgelopen jaren gezien dat we grote bedragen bij de beraps door hebben geschoven naar volgende jaren. Deze bedragen kwamen niet volgens planning tot besteding, veelal doordat projecten vertraging opliepen of doordat derden nog niet in staat waren de benodigde cofinanciering op tafel te leggen. We willen scherper sturen op de inzet van deze middelen. Dat doen we door steeds te bekijken waar ruimte in de tijdelijke budgetten zit of verwacht wordt en de inzet van de middelen steeds te heroverwegen. Uitgangspunt hierbij blijft uiteraard dat de doelen die uw Staten aan de middelen hebben verbonden gehaald worden. Indien onze keuzes gevolgen hebben voor doelen en/of resultaten leggen we de afweging die daarbij hoort aan uw Staten voor. 87

94 5.2 Voorstel begrotingswijzigingen PS In de bijgevoegde begrotingswijziging 1 e berap 2014 komen de volgende voorstellen tot wijziging aan de orde: Beleidsprogramma Onderdeel 1. Bestuur en veiligheid 2. Verkeer en vervoer III.1 Balansverkorting III.2 Investeringsagenda Drachten-Heerenveen III.3 Bereikbaarheid Leeuwarden IV.A1 Bereikbaarheid Leeuwarden IV.C1 Baggerdepots IV.R1 Reserve van Harinxmakanaal 3. Water IV.C2 Oevers en kadenproject 4. Milieu I.1 Uitvoering Fumo taken 5. Landelijk gebied I.2 Voorfinanciering aankoop natuurgronden II.1 Procesmiddelen landelik gebiet IV.A2 Pmjp landelijk gebied IV.B1 Gebiedsontwikkeling Centrale As IV.B2 Nota plattelandsbeleid IV.R2 Reserve natuurpact 6. Economie, toerisme en recreatie I.3 Uitvoeringsplan Anno I.4 Thialf I.5 Convenant A7/Westergozone I.6 Gastvrij Fryslân III.4 Rep Bijdrage Thialf IV.A3 Dairy Campus IV.A4 Convenant A7/Westergozone IV.A5 RSP REP energy valley IV.B3 Cofinanciering Efro-ez/Interreg/Waddenfonds IV.B4 UCF IV.B5 Friese Meren categorie B IV.B6 Toerisme beleid/topattractie IV.B7 IJshal Leeuwarden IV.B8 Duurzame energie 7. Sociaal beleid en zorg I.7 Sportnota II.2 Autonome bijdrage jeugdzorg 2015 IV.B9 Transitie jeugdzorg 8. Cultuur, taal en onderwijs I.8 Juridischee afbouwverplichtingen II.3 Mediacentrum IV.B10 Huisvesting cultuurketen Drachten 9. Ruimte en wonen IV.B11 Herstructurering bedrijventerreinen IV.B12 Bedrijventerrein Venekoten 10. Algemene dekkingsmiddelen II.4 Streekagenda III.5 Informatiseringsplan IV.C3 Programmatische aanpak stikstof IV.R3 Reserve informatiseringsplan V.1 Reserve informatiseringsplan 11. Inzet Nuon middelen IV.R4 Reserve Nuon inzet Wurkje foar Fryslân IV.R5 Reserve Nuon balansverkorting V.2 Jaarovergang reserve Nuon Wurkje foar Fryslân Diverse programma s I.9 Stofkam tijdelijke budgetten III.6 Gebiedsprojecten 88

95 5.3 Rapportage wijzigingen onder mandaat GS Op basis van de financiële verordening hebben wij de bevoegdheid om voor specifieke onderdelen de begroting te wijzigen. 1) Bijdrage derden In het geval dat bijdragen van derden voor een bepaald doel worden ontvangen, nemen wij deze in de begroting op. In onderstaande tabel is per beleidsprogramma aangegeven welke middelen van derden wij hebben ontvangen. Exploitatie Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) 2 Verkeer en vervoer Milieu Landelijk gebied 14 6 Economie, toerisme en recreatie 7 Sociaal beleid en zorg Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen Totaal baten Lasten (x 1.000) 2 Verkeer en vervoer Milieu Landelijk gebied 14 6 Economie, toerisme en recreatie 7 Sociaal beleid en zorg Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten Investeringen Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) 2 Verkeer en vervoer Totaal baten Lasten (x 1.000) 2 Verkeer en vervoer Totaal lasten ) Nominaal en bedrijfsvoeringskosten Op basis van de financiële verordening kan Gedeputeerde Staten nominaal toedelen aan post binnen de begroting. Exploitatie Prg. Omschrijving Lasten (x 1.000) 8 Kultuer, taal en underwiis Tresoar 10 Algemene dekkingsmiddelen Stelpost nominaal Totaal lasten ) Rentetoerekening Bij een aantal overlopende passiva posten en voorzieningen zijn wij verplicht om rente toe te rekenen. 89

96 De rentetoerekening (indexering) van de reserve van Harinxmakanaal is aangepast nav de ontvangen afkoopsom van achterstallig onderhoud. In verband met de inzet van de resterende 210 miljoen voor Wurkje foar Fryslân die met deze berap in kasritme is gezet is de rendementsderving daarvan in de begroting verwerkt. Conform de gemaakte afspraken wordt deze ten laste van de structurele ruimte in programma 11 gebracht. Exploitatie Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) 10 Algemene dekkingsmiddelen Rendement Totaal baten Lasten (x 1.000) 2 Verkeer en vervoer Van Harinxmakanaal BDU Inzet Nuon middelen Begrotingssaldo Begrotingssaldo Totaal lasten ) Algemene dekkingsmiddelen Het geraamde dividend Alliander wordt bijgesteld voor 2014 met 4,8 miljoen. Het dividend wordt in 2014 toegevoegd aan de VAR en het jaar daarna aan de begroting toegevoegd. Exploitatie Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) 10 Algemene dekkingsmiddelen Reserve VAR Beschikking over reserve Totaal baten Lasten (x 1.000) Reserve VAR Vorming van reserve Begrotingssaldo Totaal lasten Reserves Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) Reserve VAR Vorming van reserve Totaal baten Lasten (x 1.000) Reserve VAR Beschikking over reserve Totaal lasten ) Voorwaardelijke budgetten mandaat GS In programma 10 algemene dekkingsmiddelen zijn een 2-tal budgetten voorwaardelijk opgenomen onder het mandaat van GS. Interbestuurlijk toezicht betreft een structurele bijdrage aan het provinciefonds in verband met uitbreiding van taken op dat terrein. Met deze wijziging zijn deze middelen beschikbaar gesteld voor de inzet van menskracht hiervoor. 90

97 Daarnaast zijn bij de begrotingsbehandeling 2014 middelen beschikbaar gesteld voor de plankosten Wurkje foar Fryslân. Deze middelen worden eveneens overgeheveld naar de bedrijfsvoering in de jaren Exploitatie Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) Reserve Nuon Beschikking over reserve Totaal baten Lasten (x 1.000) 10 Interbestuurlijk toezicht Algemene dekkingsmiddelen Bedrijfsvoering Plankosten Wurkje foar Fryslân Algemene dekkingsmiddelen Bedrijfsvoering Reserve Nuon Vorming van reserve Totaal lasten Reserves Prg. Omschrijving Baten (x 1.000) Reserve Nuon Vorming van reserve Totaal baten Lasten (x 1.000) Reserve Nuon Beschikking over reserve Totaal lasten

98 5.4 Financieel kader Bij elk P&C instrument wordt het financieel kader opgesteld. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het financieel kader op basis van feiten en het financieel kader waarin ook prognoses zijn meegenomen. Bij de beraps en de jaarrekening wordt alleen rekening gehouden met feiten, dat wil zeggen vastgestelde of op dat moment voorgelegde begrotingswijzigingen. Bij de kadernota wordt een prognose gemaakt voor een aantal onderdelen waaronder het provinciefonds, de opbrengst motorrijtuigenbelasting, nominaal en het rendement. Hiermee wijkt dit kader af van het feitelijk financieel kader. Bij de begrotingsbehandeling worden deze prognoses vastgesteld door de Staten en daarmee is dat financieel kader dan ook de feitelijke situatie geworden. In dit hoofdstuk worden de volgende onderdelen van het financieel kader nader toegelicht: Ontwikkeling begrotingsaldo Ontwikkeling begroting Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) Reserve Nuon REP Bezuinigingstaakstellingen Ontwikkeling begrotingssaldo Het financieel kader wordt periodiek geactualiseerd. Dit gebeurt naar aanleiding van externe wijzigingen (zoals mutaties in het provinciefonds) of door besluiten van Provinciale en Gedeputeerde Staten. Vaak stellen Provinciale Staten deze wijzigingen vast bij de behandeling van een begroting, de jaarstukken, of een bestuursrapportage. Daarnaast heeft het college het mandaat om een aantal wijzigingen zelf in de begroting te verwerken. Het betreft hier bijvoorbeeld mutaties in het provinciefonds, opcenten, rendement vermogensbeheer of dividenduitkering. Hieronder wordt de ontwikkeling van het financieel kader vanaf de begroting 2014 tot aan de 1 e berap 2014 stapsgewijs toegelicht. Bij de begroting 2014 is de stand van het begrotingssaldo op dat moment gepresenteerd. Daarna zijn door Provinciale Staten enkele begrotingswijzigingen vastgesteld. Het betreft hier het voorstel van de afkoop van het van Harinxmakanaal, het museumdepot en de wijzigingen vanuit de tweede bestuursrapportage Daarnaast is de september- en decembercirculaire 2013 verwerkt. Dit resulteert in de stand van het begrotingssaldo bij de jaarrekening Met deze berap worden diverse begrotingswijzigingen voorgelegd waarbij een aantal voorstellen consequenties hebben voor het begrotingssaldo. Deze voorstellen zijn meegenomen in de stand van het begrotingssaldo om daarmee inzichtelijk te maken wat de gevolgen voor het financieel kader. De uiteindelijke besluitvorming van de Staten over de voorstellen zal bij de volgende presentatie van het financieel kader meegenomen worden. In de hieronder opgenomen tabel worden de verschillende stappen cijfermatig weergegeven. Conform de besluitvorming van Provinciale Staten wordt in programma 11 de inzet van de reserve Nuon opgenomen. Daar wordt ook de structurele begrotingsruimte die ontstaat door de balansverkorting weergegeven. Het hieronder gepresenteerde begrotingssaldo betreft dus zowel het saldo voor de programma s 1 tot en met 10 als voor het programma

99 93

100 5.4.2 Ontwikkeling begroting Bij de kadernota en begroting wordt in dit hoofdstuk de ontwikkeling van baten en lasten weergegeven. Voor de beraps is deze meerjarenontwikkeling minder van belang. Vandaar dat gekozen is om alleen de ontwikkeling van de tijdelijke budgetten en reserve budgetten op te nemen. Aanpassing begroting ivm. bestedingsritme Met de Staten is afgesproken dat wijzigingen in het bestedingsritme van de tijdelijke budgetten voorgelegd worden aan de Staten. Daarbij moet per tijdelijk budget een nadere toelichting worden gegeven waarom een aanpassing noodzakelijk. In de begrotingswijziging die bij de 1 e berap is gevoegd zijn deze voorstellen opgenomen. Totaal wordt er voor de tijdelijke budgetten voor bijna 20 miljoen naar achteren geschoven, grotendeels naar de jaren 2015 en Naast de tijdelijke budgetten die doorschuiven is er ook sprake van doorschuiven bij diverse bestemmingsreserves waaronder Reserve Nuon onderdeel Wurkje foar Fryslân, reserve natuurpact en reserve van Harinxmakanaal. Voor 2015 bedraagt deze 267 miljoen voornamelijk bestaande uit het in bestedingsritme van de middelen voor Wurkje foar Fryslân. Deze doorschuif was al aangekondigd bij de Staten. De totale wijziging van het bestedingsritme is daarmee als volgt: Categorie A Categorie B Categorie C Reserves Het totaal aan tijdelijke budgetten in 2014 bedraagt na wijziging 245 miljoen en aan reserve budgetten 195 miljoen. Deze bedragen komen bovenop de reguliere (structurele) uitvoering van de begroting en vormen zeker een uitdaging om dat de komende maanden te realiseren. 94

101 5.4.3 Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) Hieronder is de ontwikkeling van de VAR opgenomen. Conform de afspraak met de Staten vloeit het begrotingssaldo van programma 1-10 automatisch in de VAR aan het eind van het jaar. Daarnaast is afgesproken dat de minimale stand van de VAR 10 miljoen bedraagt. De vorming en beschikking van de VAR in de komende jaren is op verzoek van de Staten in de 2 e tabel nader aangegeven. 95

102 5.4.4 Reserve Nuon Hieronder wordt de stand van de reserve Nuon weergegeven. Hierbij is nog geen rekening gehouden met de voorstellen zoals ze bij de 1 e berap aan de Staten worden voorgelegd. Daarnaast is de nieuwe verdeling van de gelden binnen WFF nog niet meegenomen in afwachting van de besluitvorming van de Staten hierover. N.B. Aanvullend op bovenstaande inzet wordt voorgesteld om vanuit de te beleggen middelen 90 miljoen in te zetten voor het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy, waarbij een risicoreserve van 30 miljoen wordt afgezonderd van de extra buffer van 100 miljoen. Het onderdeel Wurkje foar Fryslân wordt hieronder nader gespecificeerd. 96

103 97