VERBAND MET EINDTERMEN De opdrachten sluiten aan bij verschillende eindtermen voor de derde graad van het lager onderwijs:

Transcriptie

1 OPZET Dit is een lespakket ver binnenvaart vr het 5e en 6e leerjaar van het basisnderwijs. De titel Alle hens aan dek! is schippersjargn vr iedereen paraat, iedereen werkt mee. Het is dan k de bedeling dat de hele klas meehelpt bij het plssen van de vragen. VORM Er zijn dertien lsse bladen met vragen, te kpiëren vr de leerlingen, waarin verschillende aspecten van binnenvaart aan bd kmen. In de bundel met plssingen vindt u de antwrden en krijgt u een helebel extra achtergrndinfrmatie. INHOUD De leerlingen kruipen in de huid van een binnenvaartndernemer en meten, dr vragen p te lssen, cntainers met cmputernderdelen verschepen. Z wrden zij met verschillende aspecten van binnenvaart gecnfrnteerd: waterwegennetwerk, scheepstypes en hun lading, sluizen, navigatie en verkeersreglement, verhuding tt weg- en sprtransprt, milieuaspecten, bemanning, laden en lssen Dit alles is uitgewerkt in meerkeuzevragen, pen vragen, raadsels, tekeningen, kruiswrdraadsels, rekenefeningen, vraagstukjes VERBAND MET EINDTERMEN De pdrachten sluiten aan bij verschillende eindtermen vr de derde graad van het lager nderwijs: 1. Eindtermen Nederlands Nederlands schrijven: De leerlingen kunnen schriftelijk antwrden p vragen ver verwerkte inhuden. Nederlands lezen: De leerlingen kunnen de infrmatie rdenen die vrkmt in vr hen bestemde schl- en studieteksten en instructies bij schlpdrachten. De leerlingen ntwikkelen bij het realiseren van de eindtermen vr spreken, luisteren, lezen en schrijven de vlgende attitudes: het gebruik van standaardtaal, reginale en sciale taalvariëteiten en spreek-, luister-, lees- en schrijfbereidheid. 2. Eindtermen Wereldriëntatie Milieueducatie: De leerlingen kunnen met cncrete vrbeelden uit hun eigen mgeving illustreren he mensen p negatieve maar k p psitieve wijze mgaan met het milieu en dat aan een milieuprbleem vaak tegengestelde belangen ten grndslag liggen. Basisinzichten techniek: De leerlingen kunnen van vrzieningen f vrwerpen uit hun mgeving aangeven welke de energiebrn is die verantwrdelijk is vr de waargenmen beweging, verwarming f verlichting. Technisch prces: De leerlingen kunnen van een bestaande cnstructie en van een cnstructie die ze zelf willen maken, zeggen aan welke eisen ze meten vlden. Attitudes technlgie: De leerlingen brengen waardering p vr eenvudige, inventieve technieken en vr esthetische aspecten van technische cnstructies en vrwerpen. Oriëntatie- en kaartvaardigheid. Ruimtelijke rdening/bepaaldheid: De leerlingen kunnen in de realiteit p een gepaste kaart een landelijke, stedelijke, teristische en industriële mgeving herkennen en van elkaar nderscheiden. Verkeer en mbiliteit: De leerlingen kennen de belangrijkste gevlgen van het greiende autgebruik en kunnen de vr- en nadelen van mgelijke alternatieven vergelijken.

2 ALLE HENS AAN DEK OPLOSSINGEN 1.Binnenschip f zeeschip? Wanneer zeg je bt en wanneer zeg je schip? Bt: een bt is meestal een klein pen vaartuig. Vrbeelden van bten: zeilbt, reddingsbt, reibt, sleepbt. Schip: een vaartuig met behrlijke afmetingen. Vrbeelden van schepen: binnenschip, vrachtschip, zeeschip, tankschip (vb. lietanker). He zie je het verschil tussen een binnenschip en een zeeschip? Zeeschepen: zeeschepen zijn gebuwd m de wilde wereldzeeën te bevaren. Ze hebben meestal een V-vrmige kiel (nderkant van het schip) en het ruim kan vlledig waterdicht afgeslten wrden met zware luiken. Z kan het schip k bij nstuimige zee dr het water klieven znder dat de hge glven in het ruim kunnen spelen. Zeeschepen zijn k veel rbuuster gebuwd dan binnenschepen. Zij hebben een hgere pbuw (d.w.z. de rmp in zijn geheel - de beg, de achtersteven en de brug - is veel hger), het vrijbrd (de afstand tussen het water en het dek) is veel grter en ze hebben bijna altijd een geslten verschansing (= reling). Binnenschepen: binnenschepen hebben een platte bdem. De luiken van een binnenschip zijn niet bedeld m verslaande glven p te vangen, maar m het regenwater tegen te huden. Er bestaan k zeegaande binnenschepen (die in gede mstandigheden een stuk ver zee kunnen varen) en er zijn k zeeschepen die p rivieren f kanalen kunnen varen (zgenaamde kruiplijncasters met een zeer lage pbuw zdat ze nder bruggen kunnen drvaren). Het verschil is dan niet grt meer. Kan je p een binnenschip k zeeziek wrden? Zeeziekte is een bewegingsziekte: je wrdt nwel drdat er bewegingen zijn (het stampen en slingeren van het schip) die je zintuigen (gen) niet lijken waar te nemen. Hierdr wrdt je evenwichtsrgaan gestrd. Je krijgt een gelijkaardig gevel als wanneer je drnken bent. Sms met je k braken. Op de binnenwateren kan je zeeziek wrden, maar p zee veel meer drdat de deining er sterker is. Dus, meer kans dat je p zee zeeziek wrdt. Om je zintuigen (gen) zveel mgelijk prikkels te geven die vereenstemmen met de bewegingen die je velt, bevind je je p een schip het best niet in een afgeslten ruimte. Je kunt maar beter aan dek blijven en naar de hrizn kijken. De frisse lucht helpt k. Binnenvaart De binnenvaart maakt gebruik van de binnenwateren én van de binnenwateren die tegankelijk zijn vr de zeevaart (vb. Zeeschelde, Kanaal Gent-Terneuzen ). De binnenvaart is bij uitstek grensverschrijdend en internatinaal, maar sms k zuiver binnenlands. Het net van Vlaamse binnenwateren is rechtstreeks f nrechtstreeks verbnden met dat van vijf andere binnenvaartlanden : Nederland (het grtste binnenvaartland), Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Ostenrijk, en vanzelfsprekend k met Wallnië. De Rijn en de Dnau, met hun bijrivieren, vrmen de ruggengraat van het Eurpese waterwegennet. Eurpa heeft een net van km binnenwateren. Nederland en België alleen al beschikken ver een fijnmazig net van km vaarwegen. Een deel van het verige Eurpese binnenvaartnet is niet rechtstreeks verbnden met de rest van de Eurpese binnenwateren. Maar in cmbinatie met Shrtsea Shipping (zie verder) wrden k de P in Italië, het merengebied van Zweden en Finland, de Britse estuaria en kanalen en de grte rivieren p het Iberische schiereiland bereikbaar vr de binnenvaart. Alle grte steden en industrieclusters kunnen bereikt wrden via de waterweg. Dit is z gegreid mdat schepen vreger de enige vrm van massatransprt waren. Het valt dan k p dat veel grte histrische steden aan het water gelegen zijn. Zij danken hun ntstaan en grei aan de nabijheid van die waterweg.

3 BIJKOMENDE RANDINFO: :Shrtsea Shipping Shrtsea Shipping mvat het verver ver water van gederen f passagiers waarbij het traject ten minste vr een deel uit zee f ceaan bestaat. De ceaan wrdt echter niet gekruist. Gegrafisch mvat het Shrtsea-gebied heel Eurpa inclusief de Baltische regi en Scandinavië, IJsland, West-Eurpa, de hele Middellandse Zee inclusief Nrd-Afrika en de Zwarte Zee. Het transprt gebeurt vlgens een dr/drcncept waarbij vr- en natransprt wrden verzrgd dr andere ververmiddelen (binnenschip, vrachtwagen en trein). Dr/dr (Engelse term) betekent letterlijk van deur tt deur. Z wrdt bijvrbeeld een cntainer die met meubelen is geladen, pgehaald bij de fabrikant en afgeleverd aan de meubelzaak. >>>>>>>>>>>>> 2.Spreek jij de taal van een matrs? R A D A R Zie pdracht 6 Wat zie je?. H A N D S Cfr. k handlanger, veel handen maken licht werk Handen staat vr werkkrachten. C O N T A I N E R Er kunnen bijvrbeeld 200 cmputers (met beeldscherm/tetsenbrd/muis en printer) tegelijk in één cntainer. G S M = Glbal System fr Mbile Cmmunicatin. Alle cmmunicatie vanaf een binnenschip gebeurt draadls. Daarm is een GSM nmisbaar in de binnenvaart. Om een ander schip via GSM te kunnen cntacteren, met men wel weten welk schip dit is. Meestal weet men niet welk schip er vaart p bijvrbeeld 1 km afstand f welk schip er nadert na de bcht van een kruising. Daarm bestaat er k een marifn f VHF. Dit is een speciale scheepstelefn die gebruikt wrdt m van schip tt schip te praten en infrmatie uit te wisselen met walstatins, sluismeesters, brugwachters Bijkmend in dit verband: p grte binnenschepen verlpt het cntact tussen de brug en het vrschip k via marifn.

4 3.Cntainer Oplssing = 2. Een lading gederen kan meestal niet dr één transprtmiddel (= transprtmdus) van afzender naar bestemmeling gebracht wrden en met dr twee f meerdere transprtmiddelen wrden ververd. De cntainer is hiervr het verpakkingsmiddel bij uitstek. Cntainers kmen bijvrbeeld per zeeschip aan in een haven en wrden daar p een binnenschip geladen. Als het binnenschip p zijn bestemming aankmt, wrden de cntainers vergeladen p vrachtwagens die ze naar hun eindbestemming brengen. Daarm wrdt k wel gezegd dat cntainers intermdaal zijn. Het is immers het verpakkingsmiddel dat wrdt behandeld (en niet de gederen) en z de schakel vrmt tussen de mdi. T cntain = bevatten. Cntainers zijn een verpakkingsmiddel. Wanneer alle cmputers apart verpakt en verznden zuden wrden, bestaat er veel meer kans p beschadigingen f verlies en zuden ze één vr één meten wrden vergeladen, wat veel meer tijd en geld zu ksten. Merk p: het aantal cntainers dat kan wrden ververd, wrdt aangeduid met de alweer Engelse term TEU. TEU staat vr Twentyfeet Equivalent Unit en slaat p een cntainer met een lengte van 20 vet, ruim 6 meter. Een cntainer met een lengte van 40 vet, ruim 12 meter telt dus vr 2 TEU. Omdat de grtte van een cntainer veral ter wereld hetzelfde is, wrdt dit pslagmiddel enrm veel gebruikt bij internatinaal transprt [ verver per schip van daken van het Antwerpse Justitiepaleis ] Een binnenschip is k een ideaal transprtmiddel vr het ververen van ndeelbare stukken, gederen die het best in één stuk wrden ververd, niet uit elkaar genmen f niet kleiner gemaakt kunnen wrden. Dat kan een kraan zijn, een sil, een prefab huis Als deze zaken ver de weg gaan, wrden zij aangeduid als uitznderlijk verver. Dit srt transprt zrgt p de weg meestal vr heel wat verkeersprblemen mdat het qua snelheid en frmaat ver buiten het gewne wegverkeer valt. Men dient hiervr sms k tramleidingen, verlichtingspalen f verkeersbrden af te breken en achteraf terug te plaatsen. Een mi vrbeeld is het nieuwe Justitiepaleis van Antwerpen. Vr het verver van de speciale daken werd gebruik gemaakt van de binnenvaart. [ het Justitiepaleis van Antwerpen ]

5 4.Welk binnenschip? 1-c 2-d 3-a 4-b Vreger werden de verschillende srten binnenschepen genemd naar het kanaal f de rivier waarmee hun afmetingen vereenstemden. Z had je nder andere een Kempenaar (lengte: 50 m breedte: 6,60 m). Dit type is genemd naar de Kempense kanalen in Zuid-Nederland en België (lengte van de sluizen: 51,80 m en breedte: 7,00 m) waar schepen met dergelijke afmetingen kunnen passeren. Een ander vrbeeld is de Drtmunder, genemd naar het Duitse Drtmund-Eemskanaal. De binnenschepen waren fwel drgeladingschepen fwel tankschepen. Dr uitbreiding van de srt schepen maakt men nu een bijkmende indeling vlgens de te ververen lading. De meest vrkmende schepen zijn de traditinele drgeladingschepen. Ze wrden ingezet vr het verver van bulklading (lsgestrte prducten zals zand f ertsen) en stukgederen. Cntainerschepen zijn speciaal ingericht vr het verver van cntainers. Het kleinste cntainerschip kan 32 TEU* laden, het grtste bergt maar liefst 500 TEU in zijn ruim. Dan zijn er allerlei srten tankschepen: chemicaliëntankers, gas- en lietankers, tankers vr eetbare liën, melasse en drinkwater, en tankers vr fijnkrrelige lading zals cement. Een rll-n/rll-ff-schip is speciaal ntwrpen vr het verver van aut s, vrachtwagens, trekkers, pleggers, tractren en k militaire vertuigen. De aut s rijden p de plaats van vertrek p het schip (rll-n) en rijden er p de plaats van aankmst weer af (rll-ff). Een duwknvi zie je in diverse samenstellingen, namelijk een duwbt met één, twee, vier f zes duwbakken. Een duwstel met vier bakken is ngeveer 193 m lang en 22,80 m breed en neemt tn lading mee. Met ng twee bakken erbij krijg je een lengte van 269,50 m en een laadvermgen van tn. * Zie pdracht 3 vr uitleg ver TEU. 5.Ken je schip

6 5.Ken je schip (vervlg) Naam Een schip mag enkel deelnemen aan de scheepvaart als de naam duidelijk p het schip staat. Bij een grter schip met niet alleen de naam van het schip, maar k de naam van de eigenaar en de thuishaven van het schip p de achterzijde aangebracht zijn. De naam van een schip wrdt vrij gekzen dr de eigenaar. Hier zijn geen regels vr. De namen staan wel geregistreerd: bij ieder schip vr de berepsvaart hrt een meetbrief waarin de karakteristieken van het schip pgenmen zijn. Anker BIJKOMENDE RANDINFO: :Een schip heeft k lichten: de zgenaamde navigatielichten. Dit zijn: - een wit achterlicht (p de achtersteven = heklicht in vakjargn); - zijlichten (rd vr bakbrdzijde = links gezien van achtersteven naar vrsteven, gren vr stuurbrdzijde = rechts); - een wit tplicht (p de vrsteven). Er zijn ng andere brdlichten zals het nachtlicht (wrdt ntstken als het schip p een dnkere plaats afgemeerd ligt m zijn aanwezigheid aan te geven) en één f meerdere schijnwerpers (die p bijna alle schepen aanwezig zijn.) > Zie k pdracht 8 Links en rechts. >>>>>>>>>>>>> Binnenschepen hebben k ankers. Een schip znder ankers mag bijvrbeeld niet p de Zeeschelde varen. Dit is in de reglementering pgenmen. Radar Zie pdracht 6 Wat zie je? en pdracht 7 Stuurhut. Kiel Dit is een bdembalk en bestaat uit zwaar balkvrmig hut dat ver de hele lengte van een huten schip lpt. In het midden nder het bdemvlak steekt het uit als een rib en gewnlijk bestaat het uit verschillende delen. De kiel det dienst als fundament van het hele spantengestel f, bij ijzeren schepen, als het samenstel van platen. De kiel leggen: het eerste begin maken met de buw van een schip. Bij zeilschepen: diep uitstekende rib nder het schip m bij zijwind kapseizen te vrkmen (= rlkiel). Algemeen gebruikt vr de nderkant van het schip. Vlaggen Aan de vlaggenmast p de achtersteven hangt de vlag van het land waar het schip ingeschreven is. Dit is de natinaliteitsvlag. Als het schip in Frankrijk ingeschreven is, zal het dus de Franse vlag dragen. Blder Paal m trssen f meertuwen aan vast te maken. Deze trssen heb je ndig bij het meren van een schip. Wnruimte De binnenvaartndernemer werkt en wnt met heel zijn gezin p zijn schip. Dr de lange dagen en het internatinale karakter van zijn berep kan hij s avnds niet naar een huis p de wal. Mderne binnenschepen zijn dan k vrzien van ruime appartementen.

7 6.Wat zie je? Radar kmt van Radi Detectin And Ranging. Het is een instrument waarmee schepen, kusten, eilanden, evers, beien, sluizen, bruggen... kunnen wrden waargenmen als dit met het blte g niet mgelijk is, bijvrbeeld dr duisternis f mist. He werkt een radar? De radar zendt een bundel elektrmagnetische glven uit. Als die glven p een bject stten, wrden zij naar de radarntvanger teruggekaatst die ze zichtbaar maakt p een beeldscherm. Z ziet de radar wat het g niet kan zien. Een radar peilt niet naar de diepte van de vaargeul. Dit gebeurt aan de hand van een dieptemeter f peilingsapparaat. Om de psitie van het eigen schip te bepalen wrdt gebruik gemaakt van GPS (Glbal Psitin System). 7. Stuurhut BIJKOMENDE RANDINFO: :In het midden van de stuurhut (zie ft) zie je twee radarschermen. Die kunnen wrden gebruikt m radarbeelden f vaarkaarten weer te geven. Bij pdracht 6 ( Wat zie je? ) wrdt de term 'radar' uitgelegd. Op de ft wrdt het middelste beeldscherm als pltter gebruikt. Dit is een vaarkaart weergegeven p een PCscherm gekppeld aan een GPS. Dankzij de GPS kan de psitie van het schip duidelijk bepaald wrden p de waterweg. Denk maar aan het GPS-systeem in de wagen. Verder geeft dit instrument k de snelheid van het schip weer. Op de ft wrdt k duidelijk dat in een mdern binnenschip er zich geen 'stuur' meer in de stuurhut bevindt. Op de ft zie je p de linkerdesk de grte hendel vr de bediening van het rer en twee rechtpstaande hendels vr de bediening van de begschreven. Dit zijn de instrumenten waarmee de schipper zijn schip kan besturen en maneuvreren. >>>>>>>>>>>>>

8 (vervlg)bijkomende RANDINFO: :TV-mnitrs vr de camera s: Schepen zijn z grt dat de schipper nmgelijk kan zien wat er allemaal vraan en rndm het schip gebeurt. Daarm zijn er p het schip een aantal camera s gemnteerd die als een extra paar gen vr de schipper rndkijken. Dit is vral belangrijk bij het aanmeren f het maneuvreren in de sluizen. :De stuurhut van vele binnenschepen kan k p en neer gaan. Wanneer bijvrbeeld een binnenschip met drie f vier lagen cntainers geladen is, steken die verschillende meters bven het ruim uit. Dan kan de vlledige stuurhut met een hefklm tt 10 m naar bven geheven wrden zdat de schipper bven de cntainers kan uitkijken. Wel even terug naar beneden zakken m nder de bruggen dr te kunnen! >>>>>>>>>>>>> 8.Links en rechts Je bent aan brd van het schip en kijkt naar de neus van het schip. Je kijkt dus van achtersteven naar vrsteven. bakbrd stuurbrd Bakbrd: is de linkerkant van het schip. Bakbrd wrdt aangegeven met een rd licht m k in het dnker nmiddellijk te kunnen zien in welke richting een schip vaart. Stuurbrd: is de rechterzijde van het schip. Stuurbrd wrdt aangegeven met een gren licht. Geheugentip: stuurbrd = Rechts Waar kmen de wrden bak- en stuurbrd vandaan? Vreger hing het rer niet in het midden achter de achtersteven, maar in een leren riem aan de rechterkant van het schip. Vandaar dat de rechterkant stuurbrd werd genemd. De stuurman, die een dergelijk rer met beide handen mest bedienen, stnd dan met zijn rug (bak, vergelijk het Engelse back = rug) naar de linkerkant van het schip gekeerd, vandaar de naam bakbrd. 9.Raak niet van de kaart

9 Heveel kilmeter is het van Antwerpen (Straatsburgdk) naar sluis Genk, ver het Albertkanaal? 8 8 km - 129,577 km - 41,5 km He snel denk je dat een geladen binnenschip per uur kan varen? Gemiddeld 1 5 km/uur Op welke tijd kan je er dus zijn? 6 uren + de tijd ndig vr het passeren van de sluizen Heveel sluizen met je dr? 6 sluizen De afmetingen van de kleinste sluis p een vlledig traject zijn bepalend vr de maximale afmetingen van de schepen die het traject kunnen varen. He wrdt de drvaarthgte nder de bruggen aangeduid? 6,3 Het getal duidt de vrije drvaarthgte in meter aan. De laagste brug p je traject bepaalt heveel lagen cntainers je kan laden: > vr twee lagen is een vrije drvaarthgte van 5,25 m ndig, > vr drie lagen is een vrije drvaarthgte van 7 m ndig, > vr vier lagen is een vrije drvaarthgte van 9,10 m ndig. Ok bij het verver van ndeelbare lading (grte stukken) is het belangrijk dat de schipper de drvaarthgte nder de bruggen kent. Er bestaan net als wegenkaarten vr wegverkeer, waterwegenkaarten vr verkeer ver het water. Op die kaarten staat vlgende belangrijke infrmatie: Sluizen Zie k pdracht 10 Waarvr dient een sluis? en He werkt een sluis?. Een sluis gaat niet autmatisch pen en dicht. Omdat er bediening is, met een schip zich aan de peningsuren huden en zich aanmelden m bediening (schutting) te krijgen. We bekijken he dit is p het Albertkanaal, bijvrbeeld vr de sluis van Genk: - bedieningsuren: van maandag 6.00 u. tt zaterdag u. - nachtvaartbediening: JA - marifnkanaal: VHF 80 - telefn: Bruggen Net als p snelwegen kunnen bruggen de (laad)hgte bepalen. Het is belangrijk dat een schipper p vrhand bekijkt he hg hij zijn cntainers mag laten stapelen. We bekijken pnieuw he dit is p het Albertkanaal tussen bijvrbeeld Kanne en Antwerpen: - tussen Kanne en sluizencmplex Genk: brug Kanne = 7,10 m hg, - tussen sluizencmplex Genk en sluizencmplex Wijnegem: sprwegbrug Genk = 6,90 m hg, - tussen sluizencmplex Wijnegem en het Straatsburgdk te Antwerpen: Deurne (IJzerlaanbrug) = 6,70 m hg. Smmige bruggen kunnen mhg- f pengedraaid wrden. Met de schipper dan iemand verwittigen? Op het Albertkanaal zijn geen beweegbare bruggen, maar p andere waterwegen wel. Een beweegbare brug wrdt bediend dr een bruggenwachter. Om een beweegbare brug te laten penen, vlstaat het m zich aan te melden via VHF en de pening van de brug aan te vragen. De meeste bruggen wrden p afstand bediend. Diepgang is de afstand van de waterspiegel (= waterppervlak) tt de nderkant (bdem f vlak in vaktaal) van een schip. Eigenlijk bepalen diepgang en vrije hgte samen heveel lagen cntainers je kan laden: als je erg zware cntainers laadt, zakt het schip immers dieper in het water. BIJKOMENDE RANDINFO: : Je kan dus met zware cntainers p het Albertkanaal tch drie lagen cntainers laden, hewel de maximale vrije drvaarthgte daar bepaald is p 6,70 m (nrmaal is er een vrije drvaarthgte van 7 m ndzakelijk vr drie lagen cntainers). >>>>>>>>>>>>>

10 De snelheidsbeperkingen wrden aangeduid dr middel van brden p de ever (vierkant wit brd met een rde rand en het aantal km/uur in zwarte cijfers in het midden). Bij de binnenvaart heb je k snelheidscntrles. Dit gebeurt dr middel van een speedgun. De cntrles wrden sms k uitgeverd met een chrnmeter. He verhudt de snelheid van een schip zich ten pzichte van andere ververmiddelen? Snelheid is een relatief begrip: Met een duwknvi kan je tn erts p 14 uur van Antwerpen naar Luik varen. Met één vrachtwagen kan je 25 tn in 7 uur van Antwerpen naar Luik veren. Je kan dus met één vrachtwagen in 112 dagen tn verbrengen. Wil je het in 14 uur den, zals een binnenschip, dan met je 192 vrachtwagens de baan p sturen. Tegelaten capaciteit (laadvermgen) Er zijn net als vr vrachtwagens k vr schepen beperkingen qua afmetingen en tegelaten laadvermgen in tn. De afmetingen wrden bepaald dr de afmetingen van de sluizen en bruggen, en de karakteristieken van de waterweg (breedte en waterdiepte). We bekijken dit eens vr het Albertkanaal. Maximum tegelaten afmetingen van de vaartuigen: Vaartuigen: lengte: 134 m, breedte: 12,50 m, diepgang: 3,40 m. Dit zijn schepen tt ± tn. Duwvaart *: lengte: 196 m, breedte: 23 m, diepgang: 3,40 m. Dit zijn schepen tt ± tn. Beperkingen qua diepgang: - middensas te Genk 2,55 m - dk te Hasselt 2,40 m - dk te Tessenderl 2,50 m - dkken te Merksem: grt dk 2,50 m, klein dk 2,50 m * Een mderne vrm van binnenvaart zijn de duwbakken, die wrden vrtgestuwd dr een lsse duwbt. Als meerdere duwbakken dr één duwbt wrden vrtgestuwd, spreekt men van een duwknvi (zie k pdracht 4 Welk Binnenschip? ). BIJKOMENDE RANDINFO: :Op z n waterwegenkaart staat k aangegeven: > waar je drinkwater kan phalen > waar je je afval mag en kan achterlaten Meer kaarten van waterwegen vind je terug p de website: >>>>>>>>>>>>> 10.Waarvr dient een sluis? Sluizen zijn er m het niveauverschil van de waterstanden p strmen, rivieren en kanalen te verbruggen en p te vangen. Dit niveauverschil kan twee rzaken hebben: - hgtevariaties in het landschap - eb en vled (getijwerking) bij rivieren die rechtstreeks in zee uitmnden. De breedte en lengte van een sluis zijn (samen met de karakteristieken van de waterweg) bepalend vr het type schip dat de waterweg kan bevaren waarp de sluis gebuwd is (zie Tegelaten Capaciteit bij pdracht 9). Heveel tijd verliest een schip gemiddeld aan z n sluis? Dit is sterk afhankelijk van: - De grtte van de sluis. Er zijn grte sluizen waar meerdere schepen tegelijkertijd in kunnen, maar in een kleine sluis past slechts één schip. - Het verval. Is het een sluis met een grt f klein verval? Bij tijsluizen is er p bepaalde tijdstippen geen verval en dient de sluis p dat mment enkel m het zet van het zut water gescheiden te huden. Drgaans duurt een schutting (versassing) 15 tt 45 minuten.

11 11.He werkt een sluis? Z werkt een sluis: Dr p krte afstand van elkaar twee dammen te maken, die afznderlijk van elkaar kunnen wrden weggehaald, ntstaat een sluis. Het waterpeil tussen de twee dammen kan je laten stijgen f dalen dr afwisselend de ene f de andere dam te penen f te sluiten. Hierbij wrdt gebruik gemaakt van de wet van de cmmunicerende vaten. Als het water van de waterweg even hg staat als het water achter de sluisdeur, kan het schip van de waterweg de sluis binnenvaren. Via de tegangsgeul vaart het schip dan de sluisdeur aan het benedenhfd vrbij. Het schip kmt in de saskm, de ruimte tussen de twee dammen (hfden). Daarna wrdt het versast: de eerste dam (sluisdeuren) gaat dicht en de tweede dam (verlaten f schuiven in de sluisdeuren f in de hfden) wrdt pengezet m het water van de saskm p dezelfde hgte te krijgen als het water aan de andere kant van de sluis. Na het versassen (schutten) vaart het schip dr de sluisdeur aan het bvenhfd. Zie k pdracht 9 Raak niet van de kaart De grtste De grtste sluis ter wereld ligt in Antwerpen (!). Het gaat ver de Berendrechtsluis. De sluis is 500 m lang, 68 m breed en 17,75 m diep. Meer infrmatie hierver vind je p:

12 13.Sluis je schip erdr H E V I G O N W E E R O P K O M S T H O E N T E R E N S C H U T K R I N G T I G G S S L U I S K O L K T O E G A N G E S G E O L O G E N C R G O T I S C H E C L E E R L U J D U U R T H C N L U I H S A S C H S O I R A P P O R T V E I U W L K C H O C O L S D E K O E K A E T I A U O H E E H W Z Z W I E P E N R T V T T I M A T T O L A A N A K S C H E E A T E S Z A A N T R A K E N C H I N N O R A R D S R O E T S I T S S C H I N K E E K N E L K L I E Z W A A I K O T T E R N R I U U I S A N W W A T E R K O E T U R I V R I T O E G A N G S G E U L D R O O V E R T L S C H O T S U A E V I M O K I A A W Z O P A R T H E N O N I T R O V E U U Z E 14.In de lift De scheepslift Z n lift bestaat uit twee p- en neergaande bakken. Elke bak staat p een centraal geplaatste zuiger die kan glijden in een cilinder. De beide cilinders zijn met elkaar verbnden dr een met water gevulde leiding. De twee bakken staan in verbinding met het kanaal. Dr met de centrale afsluiter (een srt grte kraan) water uit één van beide bakken te laten lpen, gaat de lichtste bak (deze waar men water heeft laten uitlpen) naar bven en de andere (die zwaarder weegt) naar beneden. Dr een juiste peenvlging van handelingen kan een schip, dat zich nderaan bevindt, bven geraken. Deze manier van transprteren berust dus p het eenvudige principe van een balans. Om dit aan de leerlingen te demnstreren kan je het principe visualiseren en uitleggen met een balans f weegschaal, twee bekertjes, een speelgedbtje en water. Zet de twee bekers p de schalen van de balans. Giet evenveel water in de twee bekers tt de balans in evenwicht is. Plaats nu vrzichtig het speelgedbtje in één van de bekers en/f giet een beetje water uit deze beker. Deze manier van werken vind je bij een scheepslift terug (zie tekening). In de hele wereld werden maar negen scheepsliften gebuwd. In België zijn er vijf. De meest mderne is de scheepslift van Strépy-Thieu, deze werkt niet vlgens het hydraulisch systeem maar met een systeem van tegengewichten. Vr meer infrmatie kan je terecht p: Hellend vlak van Rnquières (ft) Het hellend vlak van Rnquières is een alternatief systeem vr een scheepslift. Het bestaat uit een hellend vlak waarp twee met water gevulde bakken heen en weer bewegen. In deze bakken kunnen de schepen getransprteerd wrden. De bakken rllen ver een helling en wrden dr tegengewichten in evenwicht gehuden. De bakken werken nafhankelijk van elkaar. Elke bak wrdt gedragen dr 236 wielen van 70 cm diameter. Z n bak is 91 m lang en 12 m breed. Het ttale gewicht varieert van tt tn. Aan elke bak hangt een tegengewicht van tn. Bak en tegengewicht zijn met elkaar verbnden dr acht kabels van 55 mm diameter. Bij dit hellend vlak verwint het schip een hgteverschil van bijna 68 m. Het duurt 90 minuten m een bak heen en weer te brengen.

13 15.Papieren alstublieft Naar analgie met het rijbewijs bestaat er vr de binnenvaart een vaarbewijs (= vr de berepsvaart). Dit heb je ndig m met een binnenschip bestemd vr het verver van gederen f persnen te mgen varen. Vrwaarden: > 18 jaar ud > medisch attest bekmen van een geneeskundig centrum van de Sciaal- Medische Rijksdienst > een schriftelijk examen afleggen bij een speciale daarte pgerichte cmmissie > een bepaalde diensttijd aan brd gepresteerd hebben > een beperkt (B) f algemeen (A) vaarbewijs hebben. Het verschil tussen deze vaarbewijzen heeft te maken met de lcaties waar je mag varen. Met een vaarbewijs A mag je maritieme waterwegen (Beneden- Zeeschelde) bevaren, wat met een vaarbewijs B niet tegelaten is. Het vaarbewijs kan k ingetrkken wrden wanneer men niet meer vldet aan de gestelde vrwaarden van het medische attest. Het vaarbewijs dient dan spntaan ingediend te wrden. Een stuurbrevet heb je ndig m de scheepvaartwegen van het Rijk te bevaren met een pleziervaartuig waarvan de lengte 15 m f de snelheid hger ligt dan 20 km/u. Hiervr met je k een examen afleggen zals vr het vaarbewijs. Ok hier met je 18 jaar zijn en met je aan brd van één f meer pleziervaartuigen werkelijke diensten gepresteerd hebben. Andere dcumenten: Marifncertificaat Bepaalde waterwegen mag je slechts bevaren als je een marifn aan brd hebt. Om met een marifn te mgen werken, met je in het bezit zijn van een Beperkt Certificaat van Raditelefnist. Hiervr met je een examen afleggen. Radarbrevet Om met een schip te varen dat zijn radar in werking heeft, met je een radarbrevet bezitten. Hiervr met je een examen afleggen. BIJKOMENDE RANDINFO: :Bemanning: Kapitein: Het is gebruikelijk m de gezagverder van een zeeschip kapitein te nemen. De gezagverder van een binnenschip wrdt k met kapitein aangesprken. Naast de kapitein kan de bemanning k bestaan uit.a. Stuurman: mag de kapitein vervangen wanneer deze even afwezig is. Vlmatrs: staat in vr dekdienst, wachtlpen, schnmaak- en nderhudswerkzaamheden, hrt bij het dekpersneel. De vlmatrs is de hgste in rang van de matrzen en heeft de meeste dienstjaren achter de rug. Matrs: staat in vr dekdienst, wachtlpen, schnmaak- en nderhudswerkzaamheden, hrt bij het dekpersneel. Lichtmatrs: is de laagste matrs in rang. >>>>>>>>>>>>>

14 16.Verkeersregels p het water Het lijkt alsf in de scheepvaart dezelfde regels gelden als bij wegverkeer: vrrang van rechts, links inhalen Maar er zijn k grte verschillen: > Met de strm meevarende vaartuigen hebben vrrang t..v. de tegenstrmvarende vaartuigen. Hewel schepen elkaar in principe aan bakbrdzijde kruisen, kunnen de met de strm meevarende schepen steeds kiezen welke kant zij aanhuden. Het tegemetkmende schip met dan uitwijken. > De signalisatiebrden verschillen in grte mate en zijn uitgebreider bij de scheepvaart. 17.Terug in de tijd Als een schip vreger mest varen, werd het vrtgetrkken f gesleept van p de ever. Indien de schipper rijk was, kn hij dat laten den dr paarden f muilezels. Eventueel kn berep gedaan wrden p een landbuwer en zijn paard, natuurlijk tegen betaling. Indien de schipper echter het geld niet had, mest hij en/f zijn gezin zelf het schip trekken. Meestal werden de schepen die geladen strmpwaarts mesten varen, getrkken dr paarden. Vr het leeg varen en het strmafwaarts varen was mankracht f vruwkracht vldende. Drdat dieren en mensen cntinu schepen trkken langs het kanaal f de rivier, ntstnd een pad. Dit pad werd en wrdt jaagpad f trekweg genemd. Het trekken van een schip nemde men jagen. Het jagen dr mensen is de udste manier m vrachtschepen vruit te krijgen. Nu wrdt weer meite gedaan m die (jaag)paden pnieuw vrij te maken. Drheen de jaren werden er ngal wat tegevegd aan de eigendmmen van de everbewners. De meeste jaagpaden wrden echter ng ged in stand gehuden. Ze wrden gebruikt dr het persneel van de waterwegbeheerder, wandelaars, fietsers, binnenvaartndernemers en k dr bedrijven die langs de waterweg gevestigd zijn (men spreekt dan eerder van een uitbatings- f explitatieweg). Het jaagpad is truwens bij wet beschermd.

15 18.Verkeersbrden langs de waterweg Zie k pdracht 12 Verkeersregels p het water. Er bestaan ± 90 verkeersbrden. Schepen kmen heel wat langzamer tt stilstand dan aut s. Ok bij het nemen van bchten reageert een schip heel anders dan een aut p de weg. Bij het maneuvreren met je dan k altijd vruitkijken. Daarm wrden schepen via brden steeds gewaarschuwd vr wat ze kunnen verwachten p de waterweg die zich vr hen uitstrekt. O Niet aanmeren binnen 40 meter vanaf brd. O Verbden te ankeren. O Hier mag u niet draaien. O Geef geluidssignaal. O Twaalf meter uit de ever blijven O Opgelet! U nadert een stuw. O Stppen na meter. 19.Btsing Scheepswerf is het gede antwrd. Op een scheepswerf kunnen schepen geheel f gedeeltelijk uit het water gelicht wrden. Sms wrden ze letterlijk p de ever getrkken. Drgdkken. Drgdkken zijn er vr buw, cntrle en reparatie van schepen. Een drgdk is een inrichting m schepen geheel drg te zetten. Het is een bassin dat kan wrden leeggepmpt. Er zijn drijvende en gegraven drgdkken. In een drgdk kan een schip wrden drggelegd m werken aan de rmp uit te veren. Dit kan niet in een gewn dk. Net zals een aut heeft een schip k nderhud ndig en wrdt het regelmatig pnieuw in de verf gezet. Wat kst een nieuw schip? Vr een nieuwbuwschip van tn mag je ngeveer p 2,5 miljen eur rekenen. Een scheepsatelier bestaat k. Dit is een herstelplaats vr kleine herstellingen en werken aan de mtr. Zwaaikm Alhewel een schip bijna vlledig m zijn as kan draaien, kan het geen rechtsmkeer maken als de waterweg te smal is. Helemaal achteruit het kanaal terug afvaren, is niet echt een gede plssing. Daarm wrdt een zwaaikm aangelegd, dit is een verbreding van het kanaal waar een schip 180 kan draaien.

16 20.He ver vaar je? Dat een schip zveel lading in één keer kan ververen en zveel minder verbruikt, heeft k ng andere vrdelen. Als je de ksten berekent van ngevallen, geluidsverlast, verntreiniging, klimaatverandering, infrastructuur en fileleed (k wel externe ksten genemd), dan kmt de binnenvaart daar als beste uit. Marginale gemiddelde externe ksten per verversmdus in eur per tnkilmeter (tn x kilmeter) Ongelukken Lawaai Luchtvervuiling Klimaat Cngestie Infrastructuur Ruimtebeslag Bdem- en watervervuiling Ttaal Verschil met vrachtwagen VRACHTWAGEN BINNENSCHIP TREIN Vit EC Planc Vit EC Planc Vit EC Planc 22,8 5,4 37,8 0,07 0,0 0,3 1,6 1,5 2,3 4,4 2,1 7,4 <0,1 0,0 0,0 2,8 3,5 12,7 6,8 7,9 29,1 4,8 3 4,2 0,0-8,2 3,8 3,5 2,3 0,8 0 0,6 vw 0 0,4-1,26 0,5 0 5,4 5,5 1,2 vw vw 0,0 vw 0,2 0,0 1,9 2,5 0,0 0,7 1,0 0,0 0,2 2,9 0,0-1,3-0,0-0,4-8,6-0,0-0,0 43,5 24,1 85,4 6,2 5,0 4,5 7,1 12,3 19, ,3 19,1 80,8 36,4 11,8 66,3 EC, Eurpese Cmmissie (2002) 54 definitief Planc, Planc Cnsulting Gmbh, Essen (1996) VITO, Milieuprestaties van de binnenvaart in Vlaanderen Stp een tijger in je tank De zeeschepen wrden bevrraad dr speciaal uitgeruste schepen waarvan smmigen meer dan tn brandstf kunnen laden f meer dan liter. Dit type wrdt bunkerschip genemd.

17 21.Stp een tijger in je tank (vervlg) R O E I B O O T D U I K E R O L I E T A N K E R B A K B O O R D O N D E R Z E E E R S U R F P L A N K Z E E S L A G Z E I L J A C H T H A V E N T I T A N I C K A P I T E I N 22.Hu het hfd bven water Het water duwt het schip naar bven. Dit is een eenvudige tepassing van de wet van Archimedes. Als een schip p het water drijft, dan wrdt een heveelheid water verplaatst. Vlgens de wet van Archimedes is de pwaartse druk gelijk aan het gewicht van het water dat verplaatst wrdt. Om het schip drijvend te huden, met de pwaartse druk(kracht) minstens gelijk zijn aan het gewicht van het schip, anders zu het zinken. Het ttale gewicht van het schip met dus kleiner zijn dan het gewicht van het water verplaatst dr het ndergedmpelde deel van het schip. 23.Waar f niet waar Waar Als een schip p zee vaart, dan kan het zwaarder beladen wrden als wanneer het in zet water vaart. Een verschil tussen zeewater en zet water is dat zeewater zut bevat en zet water niet. Dr dit zut is de dichtheid van zeewater grter waardr vrwerpen gemakkelijker blijven drijven. Een pvallend vrbeeld is de Dde Zee (tussen Israël en Jrdanië). Deze zee bevat bijna zes keer meer zut dan de ceanen. Om er bven water te blijven, hef je helemaal niet te kunnen zwemmen!

18 24.Man verbrd Reddingsvlt Het pblaasbare reddingsvlt zit samengeplid in een cntainer bij de reling. Als de pvarenden het schip meten verlaten maken zij de vanglijn van de cntainer vast aan de reling en gien de cntainer in het water. Dr aan de vanglijn te trekken breekt het vlt uit de cntainer en blaast zichzelf p. 25.Kinderen van binnenvaartndernemers Oplssing: àlle wegen leiden van de schl naar het internaat (maar dat mag u niet p vrhand aan uw leerlingen verklappen!) De kinderen van binnenvaartndernemers gaan veelal naar schlen waar k een internaat aan verbnden is. Meestal gaan ze al vanaf hun 6 jaar p internaat mdat de uders dr hun varend berep hun kinderen niet dagelijks van en naar schl kunnen brengen. Tt zes jaar blijven kleuters meestal aan brd. Nchtans zijn er k ligplaatsen vr kleuterklasjes en zijn er zelfs prjecten vr afstandsnderwijs m de kinderen beter vr te bereiden p het basisnderwijs. Zie k: 26.Praat een mndje kapiteins De beste staan aan wal. De beste stuurlui staan aan wal. > Buitenstaanders weten het altijd beter. Het is makkelijk kritiek geven als je iets niet zelf met den. De ratten verlaten het S T U U R L U I Z I N K E N D schip. De ratten verlaten het zinkend schip. > Als het misgaat zekt iedereen een veilig heenkmen. Je hebt ng heel wat W E R K vr de beg. Je hebt ng heel wat werk vr de beg. > Je hebt ng heel wat te den. S C H O O N schip maken. Schn schip maken. > De rde herstellen, pruimen. Met M A N en muis vergaan. Met man en muis vergaan. > Er zijn geen verlevenden.

19 27.Heveel vrachtwagens vr 1 binnenschip? De Enterprise III, een binnenschip van tn, kan in drie lagen 120 TEU laden. Dit zijn 120 cntainers van 6 m. Het ruim van de Enterprise III is 65 m lang en 10 m breed. Er kunnen vier cntainers in de breedte staan en tien in de lengte. Dit betekent dus drie lagen cntainers en in ttaal 120 cntainers. Ok jij kan later binnenvaartndernemer wrden. Meer inf ver pleidingen vind je p en Prmtie Binnenvaart Vlaanderen