INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT DANSEN ALS EEN Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 3 en 4 April 2016
Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 3 en 4 April 2016 Let op: dit is een werkversie Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op www.cultuurschakel.nl/coh voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen. 2
Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project... 4 2. Leerinhouden... 4 3. Leerdoelen... 4 4. 21 ste eeuwse competenties... 4 5. Benodigdheden... 5 6. Didactische werkvormen... 5 7. Projectplanning... 6 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school... 6 9. Kunstenaar in de klas... 6 10. Nederlandse taal in het project... 6 11. Gerelateerde leergebieden... 7 12. Bronnen... 7 13. Tijdlijn... 7 14. Beoordelen... 7 15. Promotie... 7 16. Van de Haagse collega s... 8 17. Ouderbetrokkenheid... 8 18. Bijlagen... 8 3
1. Korte beschrijving van het project In het project Dansen als een...onderzoeken de leerlingen wie zij graag willen zijn aan de hand van personages uit de jeugdliteratuur. De karaktereigenschappen van de personages worden uitgewerkt in beweging. In Toverspiegels onderzoeken de leerlingen diverse manieren waarop ze dansbewegingen kunnen variëren: groter maken, sneller, krachtiger ect. Vervolgens maken ze bij Vier werelden kennis met stoere, lieve, enge en eigenwijze personages en de bijbehorende werelden die zij bewonen. Leerlingen onderzoeken hoe de personages in hun wereld bewegen aan de hand van de elementen tijd, kracht en ruimte. De opbrengsten van beide opdrachten komen samen in de Dansparade. Leerlingen kiezen een personage en verdiepen zich in de bewegingen die hierbij horen en maken van daaruit met elkaar een dansstuk. Vervolgens maken ze aan de hand van een aantal kleine stappen een paradedans, die uitgevoerd kan worden door of rondom de school bij diverse gelegenheden als juffendag, lustrum, einde schooljaar ect. De introductie van dit project kunt u samen laten vallen met de introductie van de Kinderboekenweek. 2. Leerinhouden Karaktereigenschappen als dapper, sterk, goed, eng, gemeen, eigenwijs, ondeugend vertalen naar dansbewegingen en de uitvoering hiervan (groot, klein, snel, langzaam, strak, hoekig, licht, krachtig, slap ect.), vaardigheden (concentratie, motivatie, muzikaliteit, spiegelen en verplaatsingen). 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: kent verschillende karaktereigenschappen (stoer, dapper, sterk, lief, goed, eng, gemeen, eigenwijs ondeugend); beschrijft een aantal personages uit boeken, televisie of film aan de hand van karaktereigenschappen (stoer, dapper, sterk, lief, goed, eng, gemeen, eigenwijs ondeugend); beargumenteert waarom bepaalde muziek bij een personage past; kent de begrippen groot, klein, snel, langzaam, strak, hoekig, licht, krachtig en slap en past deze toe in beweging. Vaardigheidsdoelen De leerling: spiegelt bewegingen die voor gedaan worden door een medeleerling; verzint bewegingen die een medeleerling vervolgens spiegelt; past de elementen tijd, kracht en ruimte toe in het bedenken van bewegingen en dans; maakt een dans met een begin, midden en een eind; Legt de relatie tussen de sfeer van de muziek en de zeggingskracht van de dans; geeft tops en tips aan medeleerlingen; verwerkt ontvangen tips van mede leerlingen in de beweging/dans. Houdingsdoelen De leerling: kijkt en luistert met aandacht naar presentaties van medeleerlingen. 4. 21 ste eeuwse competenties Communiceren Doelgericht informatie uitwisselen; 4
Samenwerken Open en positieve houding voor andere ideeën; Onderhandelen en afspraken maken; Creativiteit Een ondernemende en onderzoekende houding; Denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen zien. 5. Benodigdheden Bij de diverse opdrachten zijn muziektips aangegeven. U kunt ook gebruik maken van de lijst met muzieksuggesties uit de danstoolbox (de toolbox is in ontwikkeling). Introductie Diverse boeken met verhalen/gedichten van diverse karakters. Oriëntatie Smartboard voor het tonen van filmpjes. Deelopdracht 1 Smartboard Deelopdracht 2 Stevige vellen papier/karton. Tijdschriften, internet, stiften ect. om het moodboard mee te vullen. Deelopdracht 3 Eventueel schmink, ballonnen, tekstborden, muziekinstrumenten, kleding om de Parade te versterken. 6. Didactische werkvormen Instructievormen Klassengesprek over lievelingspersonages van leerlingen. Interactievormen In groepjes een dansparade bedenken vanuit een personage. Opdrachtvormen Het maken van een moodboard; In een rijtje achter elkaar verzint de voorste steeds een beweging en de achterste doen die na, dan gaat de achterste naar voren en verzint een beweging ect. Samenwerkingsvormen Spiegelen in tweetallen; Schaduwpersonage : een leerling doet voor en de leerling die achter de leerling loopt is de schaduw; In een rijtje achter elkaar verzint de voorste steeds een beweging en de achterste doen die na, dan gaat de achterste naar voren en verzint een beweging ect. Spelvormen Een spiegeldoolhof maken; Toverspiegels, het vervormen van diverse bewegingen door zo genaamde toverspiegels. 5
7. Projectplanning Introductie project: Filosofisch gesprek: Deelopdracht 1: Deelopdracht 2: Deelopdracht 3: 30 minuten 15 minuten 90 tot 120 minuten 90 tot 120 minuten 90 tot 120 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Bij de uitvoering van het project is een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling van grote meerwaarde. Bij elk project is een wisselend aanbod van culturele activiteiten beschikbaar. Raadpleeg de website van CultuurSchakel voor het actuele aanbod of laat u informeren door de culturele instellingen. Bij dit project raden wij u aan om een dansvoorstelling of een tentoonstelling te bezoeken waarin verschillende karaktereigenschappen benadrukt worden. 9. Kunstenaar in de klas Bij de uitvoering van het project kan een kunstenaar betrokken worden. Raadpleeg hiervoor de website van CultuurSchakel. Specifiek voor dit project willen wij u aanbevelen om een van de volgende type kunstenaars uit te nodigen in de klas: Bij dit project raden wij u aan om aansluitend op deelopdracht 3 een danser of choreograaf uit te nodigen die vertelt over de beroepspraktijk. Besteed aandacht aan hoe een bepaald karakter in dans wordt vormgegeven. Dit bezoek kan dienen als onderzoek voorafgaand aan het maken van de parade. Eventueel kan de danser/choreograaf helpen bij het maken van de paradedans. 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst spiegelen tijd kracht ruimte bewegingsactie dansstijl verplaatsingen dansparade Woordenlijst Nederlandse taal karakter personage de volgende karaktereigenschappen: dapper, sterk, goed, eng, gemeen, eigenwijs en ondeugend grote, kleine, snelle, langzame, strakke/hoekige, lichte, krachtige en slappe bewegingen durven lachspiegel spiegeldoolhof vervormen lichaamskenmerk houding gespannen gezichtsuitdrukking moodboard vloeiend soepel log optocht 6
11. Gerelateerde leergebieden Bewegingsonderwijs: er worden diverse bewegingsvormen uitgevoerd en de meeste van de opdrachten vinden in groepjes plaats, de leerlingen werken samen en maken afspraken. Nederlands: diverse karaktereigenschappen en bijbehorende bewegingen worden besproken en uitgevoerd. 12. Bronnen Trailer Alice s Adventures in Wonderland door The Royal Ballet: https://www.youtube.com/watch?v=cxonhmck4wk Trailer The Sleeping Beauty door The Royal Ballet: https://www.youtube.com/watch?v=5ipnyx8ubk0 Trailer Fairy Tales door het Nationale Ballet https://www.youtube.com/watch?v=6rz3i9km2te fragment van dansgezelschap de Stilte uit Alice : https://www.youtube.com/watch?v=rzqr0dwlc00 Circus parade Dumbo: https://www.youtube.com/watch?v=arjg5lgojsi Disney Parade https://www.youtube.com/watch?v=rfvggzooyu8 Dansparade Den Haag: https://www.youtube.com/watch?v=slcs0tzvuji 13. Tijdlijn Prehistorie 50 v. C 3000 v. C. 500 na C. 500 1000 1000 1500 1500 1600 1600 1700 1700 1800 1800 1900 1900 1950 1950 nu 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruik maken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor leerlingen vanaf groep 5 of 6 is een zelfbeoordelingsformulier beschikbaar. U kunt zelf inschatten in hoeverre uw leerlingen in staat zijn het formulier te gebruiken. Voor het gebruiken van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De formulieren en toelichting vindt u als afsluiting in de projectbeschrijving. 15. Promotie Stel de ouders op de hoogte van het bezoek van de professionele danser/choreograaf aan de klas. filmpjes van de diverse presentatiemomenten en deel deze via de schoolwebsite/klassenapp ect. 7
16. Van de Haagse collega s Licht de leerlingen van tevoren in dat er een kunstenaar op bezoek komt, wat zijn of haar bezoek in zal houden en attendeer ze erop dat ze vragen mogen stellen aan de kunstenaar. 17. Ouderbetrokkenheid Bijdrage ouders: Ouders kunnen aanwezig zijn bij de diverse presentatiemomenten en bij de presentatie van deelopdracht 2 nemen zij een actieve rol in (namelijk om in een houding te zitten/staan die past bij de gedanste wereld) Bij deelopdracht 3 kunnen de ouders assistentie verlenen bij het onderzoeken en maken van de dansparade en de parade filmen. 18. Bijlagen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u op de volgende pagina s. 8
Beoordelingsmodel docent In te vullen door de leerkracht Naam leerling:...................................... Groep:............ School:............................................ Datum:........... Discipline:......................................... Project:............................................ ++ + ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat de samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting:.................................................................... 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie de zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting:.................................................................... 3. Reflectie zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat & Presentatie Toelichting:.................................................................... 4. Attitude concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting:.................................................................... 5.. Tops Het volgende is echt goed gegaan: 1.................................................................... 2.................................................................... 6 Tip Wat zou kunnen verbeteren:................................................................... 9
Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan. 10