PROJECTBESCHRIJVING DANSEN ALS EEN

Transcriptie

1 PROJECTBESCHRIJVING DANSEN ALS EEN Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 3 en 4 1 september 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 3 en 4 1 september 2016 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema. Hierbij doorloopt de leerling drie deelopdrachten waarin hij steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen. Gebruik ook vooral uw eigen inzicht en ervaring bij andere onderdelen, zoals het filosofisch gesprek en de evaluatievragen. Lees allereerst de korte beschrijving van het project in het document Informatie voor de leerkracht, zodat u een goed beeld krijgt van de opdrachten, werkwijze en context. 2

3 Inhoudsopgave 1. Introductie van het project Oriëntatie Het filosofisch gesprek Oriëntatie op het thema Deelopdracht 1: Toverspiegels Onderzoek Toverspiegels Uitvoeren Toverspiegels Presenteren Toverspiegels Evalueren Toverspiegels Deelopdracht 2: Vier werelden Onderzoek Vier werelden Uitvoeren Vier werelden Presenteren Vier werelden Evalueren Vier werelden Deelopdracht 3: Dansparade Onderzoek Dansparade Uitvoeren Dansparade Presenteren Dansparade Evalueren Dansparade Algemene beoordeling Beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Toelichting op het beoordelingsmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3

4 DANSEN ALS EEN 1. Introductie van het project Het project kan op verschillende manieren worden geïntroduceerd: Bezoek een dansvoorstelling of een tentoonstelling waarin verschillende karaktereigenschappen benadrukt worden. Maak een boekentafel met verhalen en gedichten van verschillende karakters of figuren. Bijvoorbeeld: Floddertje (Querido, 1973) en Pluk van de Petteflet (Querido, 1971) van Annie MG. Schmidt, Dolfje Weerwolfje van Paul van Loon (Leopold, 1996), Daantje de wereldkampioen van Roald Dahl (De Fontein, 1976), Pipi Langkous van Astrid Lindgren (Ploegsma, 1945), Max Finder Mystery van Liam O Donnell (Owlkids), Alice in Wonderland van Lewis Carroll (Macmillan, 1865). 2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek over het thema Identiteit. De personages in de boeken hebben sterke karakters. Bespreek met de leerlingen wat karaktereigenschappen zijn. Denk aan slim, vriendelijk, handig, eigenwijs, stoer, slordig, etc. Kies één of twee personages uit de boeken uit en onderzoek samen met de kinderen welke karaktereigenschappen deze hebben. Vervolgens kunt u er aan de hand van één of meer van de volgende vragen dieper op ingaan: Hoe kun je weten of te weten komen welk karakter Pluk (Floddertje, Dolfje ) heeft? Kun je het zien? Waar zie je dat dan aan? Aan wat ze doen? Is dat in het echt net zo? Als iemand één keer iets doet, bijvoorbeeld iets dappers, kun je dan zeggen dat dat zijn karakter is? Weet je van jezelf welk karakter je hebt? Wie kan beter weten welk karakter je hebt: jijzelf of iemand anders? Hoeveel karaktereigenschappen zou iemand kunnen hebben? Als er meer zijn: passen die dan bij elkaar? Kunnen ze ook heel verschillend zijn? Kan iemand met een lief karakter bijvoorbeeld ook eigenwijs zijn? En dapper? En? Kan iemand van karakter veranderen? 4

5 2.2. Oriëntatie op het thema Bekijk fragmenten van dansvoorstellingen waarin verschillende personages een rol spelen. Bespreek met de leerlingen de personages en hun karaktereigenschappen. Denk aan de volgende eigenschappen: dapper, sterk, goed, eng, gemeen, eigenwijs, ondeugend, etc. Trailer Alice s Adventures in Wonderland door The Royal Ballet Trailer The Sleeping Beauty door The Royal Ballet Trailer Fairy Tales door het Nationale Ballet Reflectievragen Oriëntatie DANSEN ALS EEN Hoe omschrijf je je eigen karakter? Hoe omschrijf je het karakter van de juf? Zou je je karakter in willen ruilen voor een ander? Voor welk karakter dan? 5

6 3. Deelopdracht 1: Toverspiegels 3.1. Onderzoek Toverspiegels Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Bekijk een fragment uit de voorstelling Alice van dansgezelschap de Stilte. Bespreek het fragment met de spiegel waarin Alice groter wordt. 2. Bekijk afbeeldingen van lachspiegels of spiegeldoolhoven op internet. 3. Plaats leerlingen in tweetallen tegenover elkaar. Eén leerling is de spiegel, de ander staat ervoor. De leerling die vóór de spiegel staat maakt hele langzame, eenvoudige bewegingen. De spiegel volgt. Muziektip: Façades van Philip Glass Reflectievragen Onderzoek Toverspiegels Heb je jezelf weleens in een lachspiegel gezien? Hoe vond je dat? Werkt een spiegel als er niemand voor staat? Lukte het om de bewegingen na te doen? Waarom wel/niet? Hoe komt het dat je sommige bewegingen makkelijker kan volgen dan andere? Waarom is het grappig als je precies hetzelfde probeert te doen? 3.2. Uitvoeren Toverspiegels Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Spiegeldoolhof Verdeel de klas in twee groepen. Groep één verspreidt zich in het lokaal, zij zijn de zogenaamde spiegels. De andere helft loopt tussen de spiegels door alsof ze in een spiegeldoolhof lopen. Als ze voor een spiegel stilstaan, maken ze enkele bewegingen en de spiegel volgt. Denk aan de volgende bewegingen: zwaaien, je armen omhoog en omlaag doen, een buiging maken, de grond aantikken, je hoofd naar links en naar rechts buigen. Zo lopen de leerlingen van spiegel naar spiegel waarbij ze telkens even dansen of bewegen voor een spiegel. Wissel een paar keer van rol. 2. Toverspiegels De acht onderstaande toverspiegels veranderen en vervormen de bewegingen. Geef de leerlingen een opdracht hoe de beweging uitgevoerd wordt. Laat de leerlingen twee aan twee tegenover elkaar staan en oefen de volgende spiegels: Groeispiegels: alle bewegingen worden groter gemaakt. Krimpspiegels: alle bewegingen worden kleiner gemaakt. Versnelspiegels: alle bewegingen worden sneller gemaakt. Slome spiegels: alle bewegingen worden heel langzaam uitgevoerd. Robotspiegels: alle bewegingen worden strak, hoekig en staccato uitgevoerd. Wolkenspiegels: alle bewegingen worden heel licht en zwevend uitgevoerd. Bodybuilderspiegel: alle bewegingen worden sterk en krachtig uitgevoerd. Slappe spiegel: alle bewegingen worden slap uitgevoerd. 3. Toverspiegels variatie De helft van de klas speelt de rol van spiegel. De andere leerlingen gaan ervoor staan en 6

7 bewegen voor de spiegel. Alle leerlingen die spiegel zijn, bedenken zelf welke spiegel ze zijn. Ze kunnen kiezen uit de variaties van de vorige opdracht of zelf een nieuwe variatie verzinnen. Muziektip: The X-Files Theme Song Reflectievragen Uitvoeren Toverspiegels Welke spiegel vond jij het leukst of spannendst om te doen? Welke spiegel vond jij saai of vervelend? Hoe vond je het als spiegel om de bewegingen te veranderen? Welke beweging was het leukst om te veranderen? Welke beweging was het moeilijkst om te veranderen? 3.3. Presenteren Toverspiegels Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Laat een aantal duo s voor de klas één van de spiegels tonen. De klas raadt voor welke spiegel er gekozen is. Acht leerlingen laten dezelfde beweging zien en staan daarbij ieder tegenover een medeleerling die de spiegel is. De acht medeleerlingen/spiegels veranderen de beweging vervolgens afhankelijk van welke spiegel ze zijn (groeispiegel, krimpspiegel, versnelspiegel, slome spiegel, robotspiegel, wolkenspiegel, bodybuilderspiegel of slappe spiegel). Reflectievragen Presenteren Toverspiegels Welk van de toverspiegels werkt het best? Waarom is dat zo? Kun je iets zeggen over wanneer het spiegelen begint en eindigt? Kun je ook langzaam een spiegel in- of uitlopen? 3.4. Evalueren Toverspiegels Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Hoe verliep het verzinnen van de bewegingen die door de spiegel nagedaan of vervormd werden? Waar kom je spiegelen in het dagelijks leven tegen? Hoe komt het dat spiegelen moeilijk is? Wat past beter bij jou: voordoen of nadoen? Waarom? 7

8 4. Deelopdracht 2: Vier werelden 4.1. Onderzoek Vier werelden Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Lievelingspersonages en hun kenmerken Voer een klassengesprek over lievelingspersonages van de leerlingen uit verhalen, boeken, films en/of games. Bespreek de kenmerken van de personages en waar je die aan kunt herkennen. Denk aan lichaamskenmerken, kleding, houding, gezichtsuitdrukking, etc. 2. Moodboard de vier werelden Hang vier grote vellen papier of karton op in de klas. Elk vel vertegenwoordigt een personage en zijn wereld: Wereld 1 Stoere wereld: dapper en sterk (helden, reuzen, strijders) Wereld 2 Lieve wereld: mooi en goed (elfen, feeën, prinsessen) Wereld 3 Enge wereld: eng en gemeen (heksen, spoken, griezels) Wereld 4 Eigenwijze wereld: eigenwijs en ondeugend (Floddertje, Pippi, Bert en Ernie) Maak met elkaar de vier moodboards door afbeeldingen, figuren, attributen, landschappen en teksten te verzamelen, schrijven en tekenen. Verzin met de leerlingen titels voor de vier verschillende werelden. 3. Bewegen in de vier werelden Onderzoek hoe de verschillende personages zich bewegen in de vier werelden aan de hand van tijd, kracht en ruimte: Tijd: snel, langzaam, vloeiend, plotseling, supersloom, van snel naar langzaam, in stukjes, in de maat van de muziek. Kracht: sterk, licht, slap, soepel, ontspannen, zwaar en log, gespannen. Ruimte: hoog, laag, groot, klein, alle kanten op, in een rechte lijn, slingerend, van hoog naar laag, met hoge sprongen. Oefen een aantal bewegingen van de vier personages in een kring of verspreid door het lokaal. Kies één van de vier personages met de klas en laat de leerlingen als dat personage bewegen. Bijvoorbeeld: de heks sluipt zacht en langzaam, maakt plotseling krachtige toverbewegingen met haar armen en beweegt soms hoog (vliegend op haar bezemsteel) en dan weer laag (om kruiden te zoeken). Noteer de bewegingen die het beste passen bij het personage/de personages op het moodboard. 4. Naar een andere wereld Verzin met de leerlingen een (bewegings-)actie waarmee ze in één van de vier werelden kunnen belanden. In verhalen stappen personages in schilderijen, door kledingkasten, door een spiegel, in de open haard of vallen ze in een konijnenhol. Hoe komen de leerlingen uit deze klas in één van de andere werelden terecht? Misschien vallen ze in een gat (snel in elkaar duiken), komen ze in een draaikolk terecht (draaien), worden ze opgetild door een levende boom (een grote verre sprong maken), etc. 5. Bewegen in de andere wereld De leerlingen kiezen een wereld en bewegen als een bewoner van die wereld. Onderzoek hoe 8

9 de bewoner zich beweegt aan de hand van tijd, kracht en ruimte (zie de toelichting bij punt 3 van deze opdrachten). Bijvoorbeeld: stampend, sluipend, trippelend, zwevend of springend. Vervolg: De leerkracht geeft aan in welke wereld de leerlingen zich bevinden of laat de leerlingen zelf een wereld kiezen. Op muziek bewegen alle leerlingen op de door hen gekozen manier door het lokaal. Zet de muziek telkens even stop en stel de leerlingen dan een nieuwe vraag waarmee ze hun dansacties kunnen uitbreiden: Hoe beweeg je als er een tijger voor je staat? Hoe beweeg je als je een draak moet verslaan? Hoe beweeg je als je iemand betovert? Hoe beweeg je als je een griezel bent en je iemand heel erg laat schrikken? Hoe beweeg je als je over een omgevallen boomstam heen stapt terwijl de vijand je op de hielen zit? Hoe beweeg je als je heel stiekem onder een hek door moet kruipen? 6. Schaduwpersonage Verdeel de leerlingen in tweetallen. De voorste is het personage, de achterste is de schaduw. De leerlingen bewegen achter elkaar door het lokaal waarbij de voorste voordoet en de achterste nadoet. De voorste leerling kiest een personage en voert verschillende bewegingen uit die daarbij passen. Wissel van rol. Reflectievragen Onderzoek Vier werelden Welke van de vier werelden past het beste bij jou? Hoe komt dat? Bestaan er werelden die beter passen bij meisjes dan bij jongens? Zijn er bewegingen die in alle werelden passen? Welke zijn dat? Waar ben je sterker in: in leiden of in volgen? 4.2. Uitvoeren Vier werelden Luister met elkaar naar muziekfragmenten met heel verschillende sferen. Welk fragment past bij welke wereld? Kies met elkaar vier fragmenten uit, één voor elke wereld. De leerlingen kiezen de wereld die het beste bij hen past of waar ze graag bij willen horen. Zo vormen zich vier groepen. Speel de vier fragmenten na elkaar. De leerlingen dansen op de muziek die bij hun gekozen wereld hoort. Muziektips: Dapper en sterk: Pirates of the Caribbean - Theme Song Mooi en goed: Dance of the Sugar Plum Fairy van Tchaikovsky Eng en gemeen: A Room With Three Views van Slagerij van Kampen Eigenwijs en ondeugend: Pubrldova a Ulanbatar van Jablkoň De vier groepen bedenken een dans op de bijpassende muziek. Aan de dans moet je kunnen zien welke wereld het is en wie er wonen. Zorg voor een begin, midden en eind. Maak gebruik van de opbrengsten uit de onderzoeksopdrachten. Gebruik aan het begin de bewegingsactie waarmee je in een andere wereld komt; aan het einde kom je met behulp van een bewegingsactie weer terug in de gewone wereld. Zorg dat de beweging de muziek volgt. 9

10 Reflectievragen Uitvoeren Vier werelden Wat is het verschil tussen bewegen met of zonder muziek? Welke kleuren zie je vooral in jouw wereld? Is jouw wereld een warme of een koude, een zonnige of een regenachtige wereld? 4.3. Presenteren Vier werelden Voer onderstaande opdracht uit: Bepaal met elkaar een volgorde waarin de werelden gedanst worden en houd hierbij rekening met de muziek. Laat het publiek, indien het ouders betreft, actief meedoen en vraag ze om in een houding te zitten of staan die bij de gedanste wereld past. Gebruik de moodboards in het decor. Mogelijke toevoeging: laat de leerlingen bedenken welke kleding er bij hun wereld past en trek die kleding tijdens de presentatie aan. Reflectievragen Presenteren Vier werelden Hoe verliep het dansen op de muziek bij de presentatie? Lukte de ouders het om te zitten of staan in de sfeer van de gedanste wereld? Zou je ook in een andere wereld willen dansen nu je alle dansen hebt gezien? Waarom? 4.4. Evalueren Vier werelden Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Wat was jouw inbreng bij het bedenken van een dans in jullie groep? Welke werelden waren er? Waar zag je dat aan? Wie waren de bewoners van deze werelden? Waar zag je dat aan? Wat is er opvallend aan de bewegingen en de manier van bewegen in jullie wereld? Waarom paste de gekozen muziek goed bij jullie wereld? 10

11 5. Deelopdracht 3: De dansparade Een parade is een plechtige of feestelijke optocht. Paraderen betekent pronken, pralen en voorbijtrekken. Parades zijn eeuwen oud en komen op de hele wereld voor. Denk aan Carnavalsoptochten, circusparades, militaire parades, Disneyland, bloemencorso s en processies. Een parade alleen uit mensen bestaan, maar ook worden aangevuld met praalwagens en andere voertuigen. Voorbeelden van parades: Circusparade uit de film Dumbo. Disney Magic on Parade in pretpark Disneyland Parijs. Dansparade Den Haag: aan deze tweejaarlijkse parade kunnen alle dansscholen uit Den Haag deelnemen en zichzelf presenteren Onderzoek De dansparade Bedenk met de hele klas een parade: een bonte stoet van personages, karakters en fantasiefiguren die de leerlingen in dans en beweging tevoorschijn toveren. Doorloop onderstaande opdrachten in volgorde. Gebruik ook de (leer)opbrengsten van de eerste twee deelopdrachten. 1. Inventariseer de ideeën en bedenk een thema Inventariseer met elkaar wat het doel van de parade is en waaraan de parade moet voldoen. Denk bijvoorbeeld aan Carnaval, Palmpasen, nieuwbouw van de school, start projectweek, lustrum, afscheid van de directeur, juffendag, etc. 2. Kies diverse personages De leerlingen kiezen in kleine groepjes een personage dat past bij het thema van de parade. De leerlingen die samenwerken in een tweetal of in een groepje beelden hetzelfde personage uit. Bepaal met elkaar de identiteit van het personage: denk aan het uiterlijk en het innerlijk. Bespreek met elkaar hoe jullie personage beweegt. Snel of langzaam? Krachtig, sierlijk of soepel? Zwevend, stampend, duikelend of springend? Horen er bepaalde kleding en attributen bij jullie personage? Bedenk een naam voor jullie personage of groep. 3. Verzin verplaatsingen De leerlingen voeren in een rijtje achter elkaar enkele verplaatsingen uit die passen bij hun personage. De voorste doet voor en er wordt gewisseld, zodat ieder van dit groepje een keer een verplaatsing heeft verzonnen. Daarna kiezen de leerlingen één of meerdere verplaatsingen uit die ze willen gebruiken in de uiteindelijk parade. Laat ze deze enkele malen oefenen. 4. Bedenk een dansstuk Bedenk met elkaar een dansstuk waarin je de dansbewegingen uit de vorige opdracht kunt gebruiken. Bepaal met elkaar of je precies gelijk en precies hetzelfde wilt bewegen of dat je allemaal een eigen variatie bedenkt. De dans kan precies op de maat van de muziek uitgevoerd worden, maar dit is niet noodzakelijk. Zorg ervoor dat de beweging herhaalbaar is. 11

12 Reflectievragen Onderzoek De dansparade Waren jullie het snel eens over de keuze van het personage? Waarom wel/niet? In welke van de vier werelden (uit deelopdracht 2) past jullie personage het beste? Waarom? Kun je de dans steeds weer achter elkaar uitvoeren, met andere woorden: is de dans goed herhaalbaar? 5.2. Uitvoeren De dansparade De leerlingen gaan aan het werk met het maken van hun paradedans. Laat de verschillende groepjes onderstaande stappen volgen: 1. Bedenk en maak de paradedans. Aandachtspunten: Hoe verplaats je je? In een parade kun je niet op één plek blijven dansen want de stoet verplaatst zich en staat soms stil. Laat de groepjes bedenken of ze nog dansbewegingen willen toevoegen. Mochten de leerlingen niet veel ideeën hebben, geef dan enkele suggesties: je kunt armbewegingen toevoegen, sprongen en draaien. Er is veel mogelijk als het maar past bij hun personage. 2. De groepjes demonstreren hun paradedansen aan elkaar en geven elkaar tops en tips. 3. Bedenk met elkaar in welke volgorde de groepjes in de parade dansen. Wil je mogelijke groepjes die dezelfde werelden/karakters uitbeelden bij elkaar plaatsen of juist laten afwisselen met andere werelden/karakters? 4. Bedenk met elkaar hoe je de sfeer van de parade kunt versterken en maak gebruik van bijvoorbeeld schmink, ballonnen, tekstborden, muziekinstrumenten, kleding, etc. 5. Bedenk met elkaar een afsluiting. Dat kan een eenvoudige en effectieve beweging zijn, bijvoorbeeld op een teken van de leerkracht allemaal een stilstaande pose aannemen. 6. Bedenk een titel voor de dansparade en bedenk hoe je die duidelijk maakt aan het publiek. Muziektip: 8½ Theme van Nino Rota Reflectievragen Uitvoeren De dansparade Heb je tops of tips aan andere groepjes gegeven? Wat heeft jullie groepje met de tips van de anderen gedaan? Hoeveel verschillende bewegingen gebruiken jullie? Is dat voor alle groepjes ongeveer hetzelfde of is dat verschillend? Hoe verliep het met elkaar uitkiezen van de bewegingen? Wie bepaalde hoe de dans eruit moest zien? Waar zou je deze parade het liefste opvoeren? 5.3. Presenteren De dansparade Afhankelijk van de situatie waarin u de parade wilt presenteren, kiest u een route door of om de school. Volg hierbij onderstaande stappen: 1. Maak een volgorde waarin de leerlingen gaan staan. 2. Loop de route één maal zonder de dansbewegingen. 3. Mocht het mogelijk zijn, oefen de route dan ook één maal met de dansbewegingen. 4. Denk goed na over de plaats van het publiek (ouders, andere klassen). Zorg dat de leerlingen voldoende ruimte hebben om hun paradedans uit te voeren. 12

13 5. Beschikt u over de mogelijkheid om muziek af te spelen die voor iedereen goed hoorbaar is? Mocht dat niet zo zijn, zorg dan dat de leerlingen niet afhankelijk zijn van de muziek en dat ze vooral goed op elkaar letten tijdens de uitvoering. 6. De Grote Dansparade komt eraan! Reflectievragen Presenteren De dansparade Lukte alles zoals jullie het geoefend hadden? Zo nee, wat ging er anders? Wat is het verschil tussen dansen met of zonder publiek? Wat ging beter, het oefenen of de presentatie? Hoe kwam dat? Ging het ongeveer zoals je van tevoren gedacht had? Hoe verliep het steeds achter elkaar uitvoeren van jullie paradedans? Wanneer zou je deze parade nog een keer kunnen lopen? 5.4. Evalueren De dansparade Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Waarom is het leuk om met elkaar een parade te bedenken? Kun je nog andere aanleidingen bedenken om een parade te maken? Waar zou je op letten als je met anderen een parade zou moeten bedenken? 13

14 6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsformulier vindt u in de bijlagen van het document Informatie voor de leerkracht. 14