INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT HISTORISCHE PLEKKEN

Transcriptie

1 INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT HISTORISCHE PLEKKEN Leerlijn Cultureel Erfgoed Thema Identiteit Groep 5 en 6 30 april 2016

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Cultureel Erfgoed Thema Identiteit Groep 5 en 6 30 april 2016 Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen.

3 Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project Leerinhouden Leerdoelen ste eeuwse competenties Benodigdheden Didactische werkvormen Projectplanning Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Kunstenaar in de klas Nederlandse taal in het project Gerelateerde leergebieden Bronnen Tijdlijn Beoordelen Promotie Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Bijlagen... 10

4 1. Korte beschrijving van het project Onderwerp van dit Cultureel Erfgoedproject is Identiteit. In het project Historische plekken wordt de leerling zich bewust van de diversiteit van cultureel erfgoed om zich heen en van de invloed van cultureel erfgoed op zijn identiteit. Hij ontdekt dit door onderzoek te doen naar Haagse helden en standbeelden in Den Haag en door het samenstellen van een Haagse highlights tour. Deelopdracht 1: Haagse helden In deelopdracht 1 ontmoet de leerling belangrijke personen uit Den Haag. Hij ontdekt waarom een persoon voor iemand belangrijk kan zijn en voor iemand anders juist helemaal niet. Vervolgens gaat de leerling op zoek naar een Haagse held. Helden zijn er op allerlei gebieden: een voetballer, een zanger, een belangrijk bewindspersoon, een schilder, etc. Mogelijke helden zijn Lex Immers, Anouk, Spinoza, Mandela, Mozart, Huygens, Anna Paulowna, Mauve, Van Gogh, Willem Alexander, Maxima, etc. De leerling verwerkt zijn zoektocht door verschillende teksten te schrijven (heldendicht, interview, dialoog) en strips te tekenen. Deelopdracht 2: Buitenbeelden Bij deelopdracht 2 bekijkt en onderzoekt de leerling Haagse beelden en monumenten; zijn deze gemaakt voor een held of een belangrijke gebeurtenis? Waarom staan ze waar ze staan? Naar aanleiding van dit onderzoek maakt de leerling tekstborden bij standbeelden en ontwerpt hij zelf een standbeeld. Deelopdracht 3: Mijn stadstour Ten slotte staan in deelopdracht 3 interessante, historische en toeristische Haagse plekken centraal. Op basis van onderzoek naar deze plekken ontwerpt de leerling een eigen highlightstour. Bij deze verwerking spelen plattegronden, folders, teksten en samenwerking een belangrijke rol. Deze laatste deelopdracht geeft de leerling de mogelijkheid om de opgedane kennis en ervaringen te koppelen aan zijn eigen voorkeuren, kortom: zijn eigen identiteit gerelateerd aan Haags cultureel erfgoed. Leefwereld leerling Het project gaat over de directe Haagse leefomgeving van de leerling. Professionele kunst Door de inzet van een held, door een bezoek aan een museum of een wandeling in de stad wordt een link gelegd met professionele kunst. Maatschappelijke relevantie/context Het thema speelt in op burgerschap: je betrokken voelen bij de maatschappij en je er onderdeel van voelen. 2. Leerinhouden helden, belangrijke Hagenaars, beelden en monumenten in de stad, (toeristische) highlights, rondleiding

5 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: leert wat de term historische plek betekent en hoe hij een historische plek herkent (zie 1. Introductie); weet wat een held is (zie 2. Oriëntatie); leert in grote lijnen waar Vincent van Gogh, Christiaan Huygens, Baruch Spinoza en Domela Nieuwenhuis bekend om staan (zie 2.2. Oriëntatie); noemt een aantal Haagse helden op verschillende gebieden (sport, geschiedenis, muziek, etc.) (zie 3.1. Onderzoek); leert wat de termen figuratief/nonfiguratief, sokkel, ordenen, uitstraling en functie betekenen in relatie tot standbeelden (zie 4.1. Onderzoek); maakt kennis met de beeldenroute van Peter Struyken (zie 4.4. Evalueren); noemt minstens drie monumenten in de omgeving (o.a. paleis Noordeinde) (zie 5.1. Onderzoek, 4.4. Evalueren); noemt de belangrijkste (toeristische en/of betekenisvolle) plekken van Den Haag (zie 5.1. Onderzoek). Vaardigheidsdoelen De leerling: benoemt de kenmerken van een held (zie 2.2. Oriëntatie); verzamelt en analyseert informatie via verschillende bronnen over personen, standbeelden en plekken in de stad (zie 3.1. Onderzoek, 3.2. Uitvoeren, 4.1., 5.1. Onderzoek); vertaalt verzamelde en geanalyseerde informatie naar een eigen product/werkstuk (zie 3.2., 4.2. Uitvoeren); schrijft verschillende soorten teksten over helden (zie 3.2. Uitvoeren); stelt interviewvragen op. (3.2. Uitvoeren); tekent een strip over helden (zie 3.2. Uitvoeren); legt de overeenkomsten/verschillen vast tussen twee helden (zie 3.2. Uitvoeren); schrijft zelf een tekst over helden en draagt deze voor (zie 3.3. Presenteren); presenteert en beargumenteert zijn eigen werk (zie 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren); ontwerpt een standbeeld naar aanleiding van zijn held (zie 4.2. Uitvoeren); kan zijn weg in de stad vinden met behulp van een plattegrond of route (zie 5.1. Onderzoek); stelt een stadstour samen en maakt hierbij gebruik van een plattegrond, folder en/of wandel/fietsroute (zie 5.2. Uitvoeren). Houdingsdoelen De leerling: stelt zich met alle zintuigen open voor cultureel erfgoed binnen een thema/onderwerp dat aansluit bij zijn belevingswereld en in binnen en buitenschoolse activiteiten (algemeen); kan zich bij het experimenteren laten leiden door een manipulerende en onderzoekende houding (algemeen); is trots op zijn resultaten: zowel oriënterend en onderzoekend als uitvoerend (algemeen); heeft een nieuwsgierige, betrokken en onderzoekende houding (algemeen); kijkt met aandacht naar voorbeelden uit de beeldende kunst, diverse mediauitingen en werk van medeleerlingen (algemeen); luistert met aandacht naar ideeën van medeleerlingen (algemeen); neemt actief deel aan de diverse gesprekken en presentaties gedurende het project (algemeen); is zich bewust van zijn eigen leven binnen een historische context (algemeen); wil graag samenwerken met klasgenootjes (algemeen).

6 4. 21 ste eeuwse competenties Creativiteit een ondernemende en onderzoekende houding denken buiten de gebaande paden en nieuwe samenhangen zien creatieve technieken kennen en hanteren risico s durven nemen en fouten zien als leermogelijkheden Kritisch denken informatie interpreteren, analyseren en synthetiseren betekenisvolle vragen stellen openstaan voor alternatieve standpunten Communiceren doelgericht informatie uitwisselen communicatieve situaties en technieken hanteren communicatiemiddelen en strategieën hanteren Samenwerken onderhandelen en afspraken maken effectief communiceren rollen (h)erkennen hulp kunnen vragen, geven en ontvangen onderhandelen en afspraken maken open en positieve houding voor andere ideeën Probleemoplossend denken en handelen problemen signaleren, analyseren en definiëren beargumenteerde beslissingen nemen Sociale en culturele vaardigheden eigen gevoelens kunnen herkennen en gekanaliseerd en constructief kunnen uiten inlevingsvermogen en belangstelling voor anderen tonen Digitale geletterdheid mediawijsheid: bewust, kritisch en actief omgaan met media informatiebehoefte signaleren en analyseren, relevante informatie zoeken, selecteren, verwerken en gebruiken 5. Benodigdheden Algemeen digibord computers voor de leerlingen en internetverbinding printer fototoestel filmcamera Introductie zie bronnen Oriëntatie leesteksten

7 Deelopdracht 1 verkleedspullen A3vellen postervellen behangerslijm in potjes + lijmkwasten scharen pennen oude tijdschriften (zachte) kleurpotloden, stiften of grijze tekenpotloden Deelopdracht 2 A3vellen postervellen behangerslijm in potjes + lijmkwasten scharen pennen oude tijdschriften (zachte) kleurpotloden, stiften of grijze tekenpotloden Deelopdracht 3 A3vellen postervellen behangerslijm in potjes + lijmkwasten scharen pennen oude tijdschriften (zachte) kleurpotloden, stiften of grijze tekenpotloden kopieën van plattegrond van Den Haag 6. Didactische werkvormen Instructie leerkracht in spel : leerkracht komt verkleed de klas binnen (zie 1. Introductie) bezoek culturele instelling: kennis vergaren (zie 1. Introductie) op stap gaan: kennis vergaren/onderzoeken (zie 1. Introductie) uitleggen/voordoen/vertellen/laten zien: diverse media (zie 1. Introductie, 2.2. Oriëntatie, 3.1., 4.1., 5.1. Onderzoek) themaonderwerp inzichtelijk maken in de klas (algemeen) kennisquiz (algemeen) Interactie vragen stellen: filosofisch gesprek, reflectievragen (algemeen) beargumenteren/discussiëren: Socratisch gesprek (zie 3.1. Onderzoek) informatie verzamelen: diverse media (zie 3.1., 4.1. Onderzoek, 3.2. Uitvoeren) vragen stellen: presenteren, evaluatie (algemeen) feedback geven: leerlingleerling, leerkrachtleerling, toptiptop (zie 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren 3.4., 4.4., 5.4. Evalueren) presenteren: beargumenteren/uitleggen/laten zien (zie 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren) vertellen/vragen beantwoorden over wat er geleerd is: klassengesprek, petje oppetje af (zie 3.4., 4.4., 5.4. Evalueren) interviewen: held (zie 3.2. Uitvoeren) Opdrachtsvormen studeren/onderzoeken: leesteksten (zie 2.2. Oriëntatie)

8 mindmap: clusteren/associëren (zie 2.2. Oriëntatie) functierollen verdelen (zie 3.1. Onderzoek) stellen, diverse teksten: opgedane kennis vertalen (zie 3.2. Uitvoeren) striptekenen: opgedane kennis vertalen (zie 3.2. Uitvoeren) overeenkomsten/verschillen: beeldmateriaal, venndiagram (zie 3.2. Uitvoeren) informatiebord maken: verzamelde informatie (zie 4.2. Uitvoeren) Samenwerkingsvormen organiseren: tentoonstelling/stadstour (zie 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren) functierollen verdelen ( zie 3.3., 4.3., 5.3. Presenteren) Spelvormen liedjes zingen/luisteren (zie 1. Introductie) voordragen (zie 3.3., 4.3. Presenteren) 7. Projectplanning Introductie project: Filosofisch gesprek: Deelopdracht 1: Deelopdracht 2: Deelopdracht 3: 30 minuten (90 minuten extra bij bezoek aan een museum). 15 minuten 90 minuten 90 minuten minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Bij de uitvoering van het project is een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling van grote meerwaarde. Bij elk project is een wisselend aanbod van culturele activiteiten beschikbaar. Raadpleeg de website van CultuurSchakel voor het actuele aanbod of laat u informeren door de culturele instellingen. Bij dit project raden wij u aan om ter introductie of verdieping (een deel van) de stad te ontdekken door middel van diverse bestaande stadswandelingen of programma s. Denk hierbij aan Rondje Hofvijver (Haags Historisch Museum) of wandelingen van ProDemos of de VVV. Zie ook de website ck plus. 9. Kunstenaar in de klas Bij de uitvoering van het project kan een kunstenaar of andere ervaringsdeskundige betrokken worden. Raadpleeg hiervoor de website van CultuurSchakel. Specifiek voor dit project willen wij u aanbevelen om een van de volgende type kunstenaars uit te nodigen in de klas: een kunstenaar die werkt met historische plekken, een ontwerper van monumenten, een archivaris, een Haagse held of een bijzondere Hagenaar. Bij een bekende Hagenaar kunt u bijvoorbeeld denken aan een voetballer, schrijver of muzikant, maar ook aan een onbekende Hagenaar die een heldhaftig of bewonderenswaardig beroep heeft, zoals een vrijwilliger of een brandweerman of vrouw. Ook kan een archeoloog of historicus, verbonden aan een Haagse instelling, komen vertellen over een historisch figuur. 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst het (Haags Historisch) museum de rondleiding de stadswandeling de stadstour Nederlandse taal de wijk de schurk de folder de held Werkwoorden herdenken vervullen vergelijken argumenteren

9 het monument het beeld het epos het heldendicht het standbeeld de bron de plattegrond de historie figuratief/nonfiguratief de sokkel decoratief de geschiedenis de vormgeving het beeldmateriaal de beeldenroute het ontwerp de gids de dialoog de heldendaad het interview de omgeving het kenmerk de samenleving het onderzoek de eigenschap de invloed de overeenkomst/het verschil het formaat de uitstraling de maatregel de aanpassing het tekstbord de toerist het highlight/het hoogtepunt de meerderheid de reclame het eindresultaat favoriet specifiek achterwege waardevol gemeenschappelijk de uitwisseling de bijdrage de totstandkoming de tussenoplossing discussiëren verlopen voordragen presenteren ordenen aanvullen wijden vermijden toelichten samenstellen tonen inventariseren 11. Gerelateerde leergebieden Beeldende vorming: monumenten en beeldhouwkunst Wereldoriëntatie (aardrijkskunde en geschiedenis): stadsopbouw, wijken, plattegrond Taal (stellen): diverse teksten schrijven Taal (begrijpend lezen): diverse teksten lezen Rekenen (ruimtelijk inzicht): route samenstellen via plattegrond 12. Bronnen Introductie: O, o, Den Haag van Harrie Jekkers (YouTube) hiphopnummer over Den Haag door Nul7Nul (YouTube) Oriëntatie Spinoza (Het Klokhuis) Vincent van Gogh (Het Klokhuis) Christiaan Huygens (Het Klokhuis) de film George Maduro een gewone held (NPO) boek Met eigen Ogen van Rob Claassen (Gemeente Den Haag, 1998): verhalen over Vincent van Gogh en Domela Nieuwenhuis Deelopdracht 1

10 Google Earth Deelopdracht 2 Boek Met eigen Ogen van Rob Claassen (Gemeente Den Haag, 1998): verhalen over Vincent van Gogh en Domela Nieuwenhuis Deelopdracht 3 Google Earth Wikipedia, Lijst van beelden in Den HaagCentrum Google Earth Divers De VVV Den Haag is een rijke bron van informatie over toeristische hoogtepunten in de stad. 13. Tijdlijn Prehistorie 3000 v. C v. C 500 na C nu 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor de leerkracht. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De beoordelingsformulieren voor de leerkracht en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u in de bijlagen van dit document. 15. Promotie Fotografeer of digitaliseer indien nodig de eindresultaten en zet deze op de website van uw school. 16. Van de Haagse collega s Licht de leerlingen van tevoren in dat er een kunstenaar op bezoek komt. Vertel wat zijn bezoek in zal houden. Attendeer ze erop dat ze vragen mogen stellen aan de kunstenaar. 17. Ouderbetrokkenheid Bijdrage ouders: begeleiding stadswandeling, bezoek aan een culturele instelling en bekijken presentaties. 18. Bijlagen Het beoordelingsformulier voor de leerkracht en leerling en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u op de volgende pagina s.

11 Beoordelingsmodel docent In te vullen door de leerkracht Naam leerling: Groep: School: Datum: Discipline: Project: ± nvt 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat de samenhang tussen de verschillende fases in het creatief proces Toelichting: Zeggingskracht Resultaat en Presentatie de zeggingskracht van het werk en de wijze van presenteren Toelichting: Reflectie zinvol mondeling/schriftelijk reflecteren op Oriëntatie, Onderzoek, Resultaat & Presentatie Toelichting: Attitude concentratie, doorzettingsvermogen, inzet, nieuwsgierigheid en samenwerking Toelichting: Tops Het volgende is echt goed gegaan: Tip Wat zou kunnen verbeteren:

12 Beoordelingsmodel leerling In te vullen door de leerling Naam leerling: Groep: School: Datum: Discipline: Project: Resultaat en Presentatie Hoe vind je het resultaat en hoe vind je je presentatie ervan? nvt Toelichting: Ik vind het resultaat omdat en de presentatie vind ik omdat Onderzoeken Hoe heb jij je onderzoek aangepakt en in hoeverre is je dat gelukt? nvt Toelichting: Ik heb gekozen voor omdat Reflectie Hoe waren je antwoorden op de reflectievragen? nvt Toelichting: Werkhouding Hoe ging het werken aan je opdracht? nvt Toelichting: Tops en Tips Wat ging erg goed en wat kan beter? Tops: Tips: Extra Is er nog iets wat je wilt opmerken? Wat betekenen de smileys? goed of uitstekend ruim voldoende voldoende nog geen voldoende

13 Toelichting op het beoordelingsmodel 1. Samenhang Oriëntatie, Onderzoek en Resultaat Hier beoordeelt u de samenhang tussen de verschillende stappen uit het creatief proces. De leerling heeft zich met de groep georiënteerd op het project, o.a. door deelname aan het filosofisch gesprek. De leerling heeft in totaal drie onderzoekjes uitgevoerd. De leerling heeft een product gemaakt of resultaat bereikt. 2. Zeggingskracht Resultaat en Presentatie Hier beoordeelt u de zeggingskracht van het gemaakte product of het bereikte resultaat. De zeggingskracht wordt bepaald door de combinatie van de keuze en toepassing van de: 1. Betekenis: datgene wat het product uitdrukt, dat wat het betekent: het verhaal/de voorstelling. Het gaat om de betekenis die de leerling wil uitdrukken, maar ook om de betekenis die de beschouwer aan het beeld geeft. 2. Vorm: de vormgevingselementen die het resultaat bepalen: ruimte, kleur, textuur, compositie, vorm(soorten), herhaling, contrast, frasering, articulatie, etc. 3. Materiaal en techniek: het gebruik van de materialen, technieken, apparatuur, voorwerpen, attributen, belichting, geluid, kostuums, grime, decorstukken, instrumenten, etc. 3. Reflectie Bij elke stap van het creatief proces komt reflectie aan bod. Dat kan in de vorm van vragen die de leerling mondeling beantwoordt, een gesprekje of een schriftelijk verslag. Ook de zelfbeoordeling van de leerling kunt u hierin meenemen. 4. Attitude Hier beoordeelt u de verschillende aspecten van de werkhouding van de leerling: de concentratie, het doorzettingsvermogen, de inzet, de nieuwsgierigheid en de mate van samenwerking. 5. Tops Er zijn altijd positieve opmerkingen te plaatsen. Noem er twee. 6. Tip Noteer hier een aandachts of verbeterpunt. Dat kan over alle bovenstaande beoordelingspunten gaan.