Duurzaam Inkopen overheidsgebouwen werkt! Overheden kunnen zonder meerkosten energiebesparing in gebouwen realiseren PIANOo lunch 12 april 2011 Irma Thijssen, Agentschap NL Joost van Linder, Rijksgebouwendienst
Duurzaam Inkopen van huisvesting Overheden kunnen zonder meerkosten energiebesparing in gebouwen realiseren Huisvesting is qua omzet de helft van alle facilitaire inkopen. Hier liggen grote kansen voor overheden om zonder extra investeringen een grote energiebesparing en CO2-reductie te realiseren. Irma Thijssen adviseur Energie & Gebouwde Omgeving bij Agentschap NL Toelichting Agentschap NL Cijfers Utiliteitsbouw Duurzaam Inkoop criteria voor kantoorgebouwen Energiebesparingspotentieel van Duurzaam Inkopen Effect van Duurzaam Inkopen op de vastgoedsector Joost van Linder adviseur Vastgoed, Portfoliomanagement bij de Rijksgebouwendienst Toelichting Rijksgebouwendienst Doorkijk op het beleid rond rijkshuisvesting Ervaringen van de Directie Vastgoed met duurzaam inkopen van huisvesting Voorbeelden 2
Agentschap NL Uitvoering beleid innovatie en duurzaamheid Koppeling beleid aan praktijk Voor (inter)nationale overheden (ministeries en de EU) onderdeel van het ministerie van EL&I advisering bedrijven, kennisinstellingen en overheden Energie & Gebouwde Omgeving: i.o.v. ministerie BZK/WWI 3
Cijfers vastgoedsector Helft overheidsuitgaven voor de bouw 78.000 kantoren in NL (46 miljoen m2 bvo) ca. ¾ huur 20% overheid (11% Rgd) 40% van het energiegebruik in NL > bouw 16% van het energiegebruik in NL > U-bouw Bronnen: ECN, MONITweb, CBS, NEH, 2010 >> hierop valt 80% te besparen 4
Duurzaam Inkopen door de overheid 5
Duurzaam Inkoop criteria kantoorgebouwen Nieuwbouw GreenCalc 200 (plus eis binnenmilieu) of GPR-Gebouw 7 Plus: Overdrachtsdocument, Duurzaam hout Renovatie GreenCalc + 60 pt (plus eis binnenmilieu) of GPR + 2 pt Of: Uitvoeren economisch haalbare verbeteringen (n.a.v. EPA-advies) Plus: Overdrachtsdocument, Energiemonitoring, Duurzaam hout Beheer prestatiegericht onderhoud plus eisen bij vervanging Huur en aankoop minimaal Energielabel C, of: min. 2 labelstappen (indien E of lager), of: min. 1 labelstap (indien D) plus flexibel inbouwpakket en eisen t.a.v. verlichting Aanpassing en aanscherping? -Energieneutraal? -Harmonisatie? -Breeam? -Label A? -CO2-ladder -Prestatie-eis beheer? -?? 6
Overzicht facility management markt 2010 Bron: Facility management cijfers, FMM en Twijnstra Gudde 2010 Facilitaire dienst Marktomvang (x 1.000.000 euro) Afvalmanagement 1.715 Automatencatering 475 Beveiliging 2.057 Contract catering 2.829 Document services 2.197 Integrated Facility Management 4.382 Interieurbeplanting 122 Kantoorbenodigdheden 749 Kantoormeubilair 441 Koeriersdiensten 609 Schoonmaakdienstverlening 4.006 Technisch beheer en onderhoud 5.485 Textielverzorging 1.169 Vastgoed 29.143 Verhuizingen 186 Wagenparkbeheer 7.200 Totaal 62.765 7
Energie- en CO 2 -reductiepotentieel Onderzoek door DHV i.o.v. Agentschap NL en Rijksgebouwendienst Op basis van de DI criteria voor huur/aankoop en renovatie Resultaten voor Rijksgebouwendienst - Huur Energielabels 2010 Rgd (huur) Energielabels 2020 Rgd (huur) 1.000 1.000 m 2 BVO (x1000) 800 600 400 m 2 BVO (x1000) 800 600 400 200 200 0 A++ A+ A B C D E F G 0 A++ A+ A B C D E F G 8
Energie- en CO 2 -reductiepotentieel Resultaten voor Rijksgebouwendienst Eigendom / renovatie Energielabels 2010 Rgd (eigendom) Energielabels 2020 Rgd (eigendom) m 2 BVO (x1000) 700 600 500 400 300 200 m 2 BVO (x1000) 700 600 500 400 300 200 100 100 0 A++ A+ A B C D E F G 0 A++ A+ A B C D E F G 9
Impact Duurzaam Inkopen op de vastgoedsector Onderzoek Universiteit Maastricht (Dr. Nils Kok), 2009, i.o.v. Agentschap NL 1/3 heeft nu label C of hoger (27% heeft label G) (waarschijnlijk in werkelijkheid slechter) Meerderheid beleggers is bereid te investeren 10
Meerwaarde duurzaam vastgoed Onderzoek Universiteit Maastricht (Nils Kok) en RSM Erasmus Universiteit, 2011, i.o.v. Agentschap NL en DTZ Zadelhoff Energiezuinig kantoor (label C of beter): 6,5% hogere huurprijs Nabijheid stations en andere voorzieningen: positief effect op de huurprijs (Huurprijs daalt 13% per kilometer) Gebaseerd op energielabeldatabase, en ruim 1100 huurtransacties van 3 grootste Nederlandse makelaars Wetenschappelijk bewijs: Duurzaamheid rendeert! 11
HUURINDEX GROENE KANTOORGEBOUWEN (LABELS A, B EN C) EN NIET-GROENE KANTOORGEBOUWEN (LABELS D EN LAGER) 12
Rol overheid als marktpartij en launching customer Verduurzaming van de markt door diverse ontwikkelingen: Toenemende leegstand (14%, 7 miljoen m2 bvo) Zeer energiezuinige nieuwbouw (energieneutraal in 2020) Bewijs van meerwaarde duurzaam vastgoed Druk vanuit Pensioenfondsen (o.a. PGGM en APG) en Rgd (label C) Beleggers gaan portefeuille verduurzamen; label C is de nieuwe norm Als de Rgd een C-label eist, dan regelen we dat, Hans Copier, directeur ING Vastgoed NL en voorzitter IVBN Dus: macht aan de huurder, rol overheid als launching customer de overheid is een serieuze partij en kan split incentive doorbreken beleggers zijn bereid te investeren kans voor overheden om gebouwen budgetneutraal te laten verduurzamen en CO2-reductie te realiseren 13
Meer informatie Agentschap NL: www.duurzaamvastgoedportal.nl PIANOo: www.pianoo.nl/duurzaaminkopen 14
15
GPR-Gebouw 16
GreenCalc+ 17