openbaar (Embargo tot 31 mei 2011) Onderwerp Proces voorlopig ontwerp bruggen Ruimte voor de Waal Nijmegen Programma / Programmanummer Grondbeleid / 1032 BW-nummer Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting In dit voorstel wordt het proces beschreven om te komen tot een voorlopig ontwerp van de drie nieuwe bruggen van het project Ruimte voor de Waal Nijmegen. Voor iedere brug maakt een geselecteerde architect een voorlopig ontwerp, dat na goedkeuring wordt opgenomen in het aanbestedingsdocument. De aannemer zal na gunning uitvoering geven aan ideeën over definitief ontwerp, engineering, realisatie en beheer van de bruggen. Tevens wordt voorgesteld dat het IQ-team (identiteits- en kwaliteitsteam) haar huidige rol in het toetsen van beeldkwaliteit voor het project, waaronder de kwaliteit van de bruggen, de komende fase continueert. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. G230, L. Koridon, Datum ambtelijk voorstel 16 mei 2011 Registratienummer 11.0011006 Ter besluitvorming door het college 1. Vaststellen van het proces om te komen tot een voorlopig ontwerp van de drie bruggen van het project Ruimte voor de Waal Nijmegen. 2. De leden van de selectiecommissie voor de architectenselectie voor de bruggen te benoemen. 3. Voortzetten van rol en bezetting van het IQ-team voor de beoordeling van de voorlopige ontwerpen van de bruggen. Bedrijfsvoering T. Peters, P100 Paraaf akkoord Datum Programmamanager W. van Hees, P300 Programmadirecteur P. Steijn, P000 X Alleen ter besluitvorming door het College. Besluit B&W d.d. 24 mei 2011 nummer: 3.12 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder Collegevoorstel.doc
1 Probleemstelling VO-bruggen en Q-team Het Rijk heeft - na het akkoord van de Staatssecretaris dd. 5 april 2011 op de door de gemeente Nijmegen opgestelde planstudie-documenten - de gemeente gevraagd voortvarend de voorbereidingen voor de uitvoering op te pakken. Dit betreft het in gang zetten van de noodzakelijk formele procedures (bestemmingsplan en aanvragen van hoofdvergunningen) én de aanbestedingsprocedure voor de uitvoering van het project. Voor de voorbereiding van de aanbestedingsprocedure worden op dit moment onder meer de vraagspecificaties opgesteld. A. VO-Bruggen Als onderdeel van de planstudiefase is een Ambitiedocument Bruggen opgesteld. Dit document biedt uitgangspunten voor de beeldkwaliteit voor de drie nieuwe bruggen in het gebied. Tevens zijn in een tweede document de technische eisen (pijlers, aanlandingen op kade) en functionele eisen (o.a. benodigd verkeersprofiel) van de bruggen beschreven. Om de beeldkwaliteit goed te borgen in het aanbestedingsproces wordt voorgesteld deze bruggen nu uit te werken tot op VO-plus niveau en dit, mits goed (en tevens zorgvuldig ontworpen) bevonden, in te brengen in het aanbestedingsproces (VO staat voor voorontwerp, de plus staat voor de financiële doorrekening, een globale constructieve doorrekening en enkele nadere detailuitwerkingen op de aansluitingen). Illustratie: bruggen in het gebied B. IQ-team De kwaliteitsborging voor de uitvoering van het project komt uitvoerig aan de orde in de aanbestedingsdocumenten. Voor het programma Ruimte voor de Rivier is een landelijk Q- team ingesteld dat adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van de verschillende Ruimte voor de Rivier-projecten. Daarnaast heeft Nijmegen voor de inmiddels afgeronde planstudiefase het
2 Nijmeegse IQ-team ingesteld, bestaande uit drie onafhankelijke deskundigen met kennis van en affiniteit met Nijmegen. Dit team had nog meer focus dan het landelijke team Q-team op het borgen van ruimtelijke kwaliteit in de lokale Nijmeegse context. Om ook voor de huidige fase - waarin de vraagspecificaties worden opgesteld - de beeldkwaliteit goed te borgen, wordt voorgesteld het huidige IQ-team te continueren en een zorgvuldig proces in te richten waarin deskundigen, betrokkenen en bestuur hun rol zullen vervullen. 2 Juridische aspecten Het voorlopig ontwerp van de bruggen zal, indien de ontwerpen de gewenste kwaliteit bieden, onderdeel uitmaken van de aanbestedingsstukken. 3 Doelstelling Het bereiken van een maximale kwaliteit van identiteitbepalende objecten in het plangebied van het project Ruimte voor de Waal - Nijmegen. 4 Argumenten Het aangezicht van Nijmegen wordt mede bepaald door de beeldkwaliteit en uitstraling van haar bruggen. Ook voor het nieuwe gebied dat ontstaat door het project Ruimte voor de Waal - Nijmegen geldt dat de identiteit in belangrijke mate wordt bepaald door de vormgeving van drie nieuwe bruggen: - de aanbrug naar de Waalbrug, - de Promenadebrug naar Veur-Lent en - de Citadelbrug (tussen de Citadel/centrumgebied Waalsprong en de westelijke landtong) Bij het project tweede Stadsbrug, waar het ging om de kwaliteit van één toonaangevend object, is in de aanbesteding gekozen voor een concurrentiegerichte dialoog. Bij het project Ruimte voor de Waal - Nijmegen gaat het om een bredere gebiedsontwikkeling met diverse cruciale planonderdelen. Juist vanwege de aansluiting met en samenhang tussen de planonderdelen heeft het de voorkeur dat de bruggen integraal onderdeel zijn van de aanbesteding Ruimte voor de Waal - Nijmegen. Om als gemeente in deze aanbesteding zoveel mogelijk richting te kunnen geven aan de kwaliteit van de bruggen is het nodig om in deze fase één extra ontwerpslag te maken. Bruggen zijn unieke ontwerpopgave De drie bruggen hebben ieder een heel specifieke functie in het gebied en vragen dus om een specifieke uitwerking. De nieuw te ontwerpen en te realiseren aanbrug naar de Waalbrug (hierna: Verlengde Waalbrug ) overspant de aan te leggen nevengeul. Daarnaast verbinden twee nieuw te ontwerpen bruggen het door de nevengeul ontstane eiland met de nieuwe noordoever. De Promenadebrug is een lokale brug en geschikt voor fiets- en voetgangers waarbij de auto te gast is. De Citadelbrug is een lokale brug en bedoeld voor wandelaars, fietsers of als toegang bij calamiteiten Waarom een verdere uitwerking? Door nu voor de aanbesteding voor iedere brug een VO uit te laten werken, heeft de gemeente het proces in de hand om via een zorgvuldige architectenselectie en goede begeleiding te komen met maatwerk voor iedere brug. Voorgesteld wordt om per brug vier architecten voor te selecteren. Een selectiecommissie zal per brug één architect selecteren. Bewust wordt gekozen de bruggen niet verder uit te werken tot een VO plus, zodat de aannemer verantwoordelijk zal zijn voor verdere doordetaillering en uitvoering.
3 Voordelen van het nu uitwerken van het VO-plus en dit in te brengen in de aanbestedingsstukken zijn: - De uitgewerkte bruggen zijn in architectonisch beeld maatgevend en dus uitgangspunt voor iedere aannemer. Ambitie en kwaliteit is voor de aanbesteding geborgd; - Door duidelijkheid over de beeldkwaliteit van de bruggen is de kans op vertraging voor dit onderdeel na aanbesteding geminimaliseerd; - De nadruk op de creativiteit van de aannemer ligt op realisatiekracht, engineering, uitwerking en uitvoering; - Er zullen minder discussies zijn na gunning over te hoge eisen die de gemeente stelt na gunning en doorvertaling hiervan naar claims op meerwerk; - De doorlooptijd van de aanbesteding kent minder risico's omdat een deel van de ontwerpdiscussies al geweest zijn. Nadelen: - De tijd om te komen tot gedragen ontwerpen (o.a. op beeldkwaliteit) voor de bruggen is niet ruim. Er is weinig ruimte voor vertraging in besluitvorming na de zomer van 2011. Een strakke regie en duidelijk proces is noodzakelijk en moet per direct worden ingezet; - Er is minder uitdaging voor de aannemer om op het gebied van ruimtelijke kwaliteit te presteren in het project. De bruggen zijn al uitgewerkt tot VO-niveau. Procedure Het opstellen van de VO's loopt van mei tot eind augustus. Zo kunnen de resultaten ook nog tijdig verwerkt worden in de aanbestedingsstukken. De procedure is gericht op: a. zorgvuldige architectenselectie in mei; b. dialoog van geselecteerde architecten met een bredere klankbordgroep (ca 12 personen) van Lentenaren en Nijmegenaren in mei en juni; c. uitwerking van VO-concepten met een begeleidingsgroep in juni en juli; d. frequente toetsing door het IQ-team tussen juli en advies aan het college in augustus; e. afstemming met de Commissie Beeldkwaliteit; f. agendering in college na zomerreces. AD a. Architectenselectie: Indien het College instemt met deze procedure, zal direct een architectenselectie plaatshebben. Deze is in voorbereiding. De selectiecommissie kiest per brug uit een voorselectie van vier architecten één architect die het voorlopig ontwerp opstelt. Er zullen dus maximaal drie architecten aan de slag gaan. Voorgesteld wordt om een selectiecommissie te benoemen die bestaat uit de volgende personen/rollen: - Jan van der Meer, portefeuillehouder, namens het college; - Jan Brouwer, voorzitter van het IQ-team; - Luciën Koridon, projectmanager Ruimte voor de Waal Nijmegen; Dijkteruglegging Lent vanuit inhoudelijke samenhang project; - Mathieu Schouten, vanuit stedenbouwkundige samenhang. AD b. De dialoog met de omgeving De architecten zullen - zodra zij zijn geselecteerd - goed worden gebriefd en enkele keren tijdens daartoe georganiseerde bijeenkomsten het gesprek aangaan met Nijmegen. Dit heeft ten doel om de context van het gebied goed tot zich te laten nemen, inspiratie op te doen voor het ontwerp en om eerste ideeën te toetsen. Zo zal een bredere klankbordgroep van Lentenaren en Nijmegenaren rond de zomer betrokken zijn bij de vormgeving van de bruggen. In deze klankbordgroep zitten bewoners en ondernemers, mensen met
4 cultuurhistorische en architectonische achtergrond en met recreatieve en natuurachtergrond. Hun inbreng is input voor het werk van de architecten. AD c. Uitwerking van VO-concept Een gemeentelijk team zal de architecten begeleiden bij haar werkzaamheden. Zo worden technische/verkeerskundige uitgangspunten en bijvoorbeeld beheerskwesties direct meegenomen. AD d. Het IQ-team Gedurende de planstudie heeft het kwaliteitsteam (IQ-team) de ruimtelijke kwaliteit van het plan geborgd. In de aankomende fase blijft dit team operationeel en bestaat uit: - Ir J. Brouwer, voorzitter (architect, voormalig rijksadviseur voor de infrastructuur) ; - Ir B. van Reeth, (architect/stedenbouwkundige, voormalig rijksbouwmeester Vlaanderen, directeur AWG architecten Antwerpen); - Ir E. Luiten, (landschapsarchitect, professor culturele geschiedenis en ruimtelijk ontwerp TU Delft) Het IQ-team wordt aangevuld met een financieel deskundige die de VO s zal doorrekenen en een constructeur. Het IQ-team adviseert aan het College van B&W. Dit advies heeft dezelfde status als het advies van de Commissie Beeldkwaliteit (zie hieronder). AD e. Commissie Beeldkwaliteit De voorzitter van het IQ-team (de heer Brouwer) zal enkele keren gedurende het ontwerpproces het gesprek aangaan met de Commissie Beeldkwaliteit om met elkaar tot één goed advies te komen. AD f. Collegebesluit f. Het college van B&W beslist na het zomerreces over de VO s. Op basis van dit besluit wordt de verdere uitwerking in de aanbestedingsstukken afgerond. 5 Klimaat In de vraagspecificaties voor de bruggen zal aandacht worden besteed aan duurzaamheidscriteria zoals LCC (life cycle costing). 6 Financiën Het besluit heeft geen financiële consequenties. De kosten van het project worden gedekt door het Rijk. 7 Communicatie De raad wordt geïnformeerd over de procedure om te komen tot deze zorgvuldige uitwerking van de VO s voor de bruggen via de deze maand te versturen Raadsbrief. Er worden twee bijeenkomsten georganiseerd met een klankbordgroep die bestaat uit bij het project betrokken bewoners en belanghebbenden, zoals het Platform Waalsprong en mensen met een cultuurhistorische of architectonische achtergrond. 8 Uitvoering en evaluatie De VO's worden, mits het college daarmee instemt na het zomerreces, in het aanbestedingsdossier opgenomen. In de aanbesteding wordt iedere aannemer in nader uit te werken criteria gevraagd in te gaan op ideeën over het definitief ontwerp, engineering, :
5 realisatie van de bruggen. Ook zal de coördinatie hiervan en afstemming met de opdrachtgever in zijn planning worden opgenomen. 9 Risico Vormgeving blijkt dikwijls een grote bron van geschillen en dus vertraging te zijn bij aanbestedingen waarin vormgeving een prominente rol speelt. Met het uitwerken van een VO-plus in een zorgvuldig proces, inclusief het beschrijven van de gewenste rol van de architecten en de wijze waarop de aannemer het proces zal coördineren, wordt de kans op de kwaliteit vergroot. Indien het proces vertraging oploopt dan zal het gehele aanbestedingproces vertraging oplopen. Dit vraagt om een strakke regie.