Adviesnota voor de raad Onderwerp : Duurzaam Veilig: categorisering van wegen Datum collegebesluit : Dinsdag 27 november 2007 Datum raadsvergadering : Donderdag 3 april 2008 Agendapunt : 4 Portefeuillehouder : Wethouder Krähe Nummer postregistratie : 08INK01209 Naam programma : Verkeer en openbare ruimte Inlichtingen bij Tel.nr. Email : : : Marieke Renders 0418 681 673 marenders@zaltbommel.nl Voorstel 1. Kennis te nemen van het voornemen om een visie aangaande het verkeer op te stellen; 2. In te stemmen met de voorgestelde uitgangspunten wat betreft categorisering van wegen en het stramien voor het toewijzen van gemotoriseerd verkeer aan deze wegen; 3. Kennis te nemen van het feit dat het college in gesprek zal gaan met de politie inzake het waarborgen van de verkeershandhaving. Inleiding In de Bommelerwaard spelen diverse verkeersproblemen die elk hun eigen achtergrond en mate van overlast kennen. Verkeer(soverlast) overschrijdt gemeentegrenzen en moet vanuit een breder gebiedsperspectief beoordeeld en aangepakt worden om tot structurele oplossingen te komen. Wat betreft de verkeersproblematiek N322 wordt verwezen naar de reeds verstrekte informatienota (maart 2007) waarin de concrete maatregelen voor de korte termijn en een gezamenlijk (provincie en gemeente) onderzoek naar lange termijn oplossingen zijn toegelicht. In deze notitie wordt een nadere aanpak voorgesteld om de overlast van het vrachtverkeer in onze gemeente te verminderen. Dit als uitwerking van het in 2006 uitgevoerde vrachtverkeeronderzoek. Doel / meetbaar effect Met deze notitie wordt beoogd te komen tot een eerste kaderstelling van de in het coalitieprogramma Kiezen en delen verwoorde opdracht binnen het beleidsthema Verkeer en openbare ruimte, waarvan de letterlijke tekst luidt: Het verkeersbeleid vereist concrete maatregelen. Het college geeft voorrang aan maatregelen die zwakke verkeersdeelnemers beschermen en de recreatieve functie van gebieden versterken. Het fietspad tussen Brakel en Zaltbommel wordt gefaseerd aangelegd. Het college moet actief op zoek naar geld om langs de Molenkampsweg in Brakel een vrij liggend fietspad aan te kunnen leggen. Op wegen in de bebouwde kom (met name bij scholen) en op de dijken wordt de veiligheid voor langzame weggebruikers verbeterd, bijvoorbeeld door snelheidsbeperkingen in te voeren. Om hinder voor andere weggebruikers en de omgeving te voorkomen worden vrachtwagens zo veel mogelijk via passende wegen naar hun bestemmingen geleid. Dit gebeurt op basis van de resultaten van een lopend onderzoek. De veerverbindingen blijven bestaan en de beschikbaarheid van de buurtbus en de Regio Taxi wordt verbeterd.
Uw raad kan op basis van deze adviesnota zijn kaderstellende rol invulling geven. De concretisering in oplossingen is een uitvoeringstaak van het college, waarbij de beschikbare middelen de prioriteitsstelling en fasering bepalen. Een trendbreuk met het verleden is dat gepoogd wordt om vanuit een politiek en bij voorkeur maatschappelijk gedragen visie te werken in plaats van het via ad hoc maatregelen reageren op klachten. Deze adviesnota is een eerste aanzet om via kaderstelling tot die visie te komen. De mobiliteit groeit en zal de komende decennia blijven groeien, ook in de West-Bommelerwaard. Veiligheid en leefbaarheid zijn gediend bij heldere keuzes, vertaald in (ondersteunende) maatregelen die handhaafbaar zijn. Deze adviesnota is geen eindnota, maar draagt materiaal aan voor een politieke aftrap en kaderstellende keuzes. Klachten over het verkeer(sgedrag) en de overlast van het (vracht)verkeer nemen de afgelopen jaren fors toe. Dit ondanks alle reeds genomen maatregelen. Veel inwoners voelen zich aan het lijntje gehouden vanwege het uitblijven van structurele oplossingen. Met de in het coalitie-akkoord verwoorde aanpak zal hierin verandering en verbetering moeten komen. Hoog gespannen verwachtingen willen we temperen. De voorgestane integrale, gestructureerde en gefaseerde aanpak zal eerst op termijn tot merkbare effecten leiden. Argumenten Voorstel ad 1: 1.1 Zie wijzigingen n.a.v. carrousel Voorstel ad 2: 2.1 Het eindrapport Aanpak overlast vrachtwagenverkeer Zaltbommel (augustus 2006) van het onderzoeksbureau DHV bevat een aantal maatregelen die nader uitgewerkt moeten worden om op deze manier het probleem structureel aan te pakken. Aan de hand van geregistreerde klachten, overtredingen en ongevallen en aan de hand van de bevindingen van een drietal bijeenkomsten met bewoners en vervoerders is in dit DHV-rapport een actueel beeld gevormd van de overlast door vrachtverkeer in de gemeente Zaltbommel. Om de overlast terug te dringen zijn drie clusters met maatregelen opgesteld: 1 Het basiscluster 2 Aanvullende positieve maatregelen (bv. verbetering van routes voor vrachtverkeer) 3 Aanvullende negatieve maatregelen (bv. inrijd- of parkeerverboden voor vrachtverkeer) Het rapport verwoordt dat het noodzakelijk is om de maatregelen uit het basiscluster uit te voeren om de gemeente leefbaarder te maken. Afhankelijk van beschikbare middelen en effecten van het basiscluster kunnen de aanvullende pakketten worden uitgevoerd om overlast door vrachtverkeer te verminderen. In het basiscluster bevinden zich zowel korte termijnmaatregelen (ca. 0,5 jaar) als maatregelen die op de middellange (ca. 1-2 jaar) en langere termijn (> 3 jaar) kunnen worden ingevoerd. Korte termijnmaatregelen zijn bijvoorbeeld het aanpakken van enkele locaties die qua snelheid of zicht relatief onveilig zijn, en het verbeteren van de voorkeursroutes. Belangrijk bij de aanpak op korte termijn is dat deze maatregelen in overeenstemming zijn met het na te streven eindbeeld. We moeten voorkómen dat er ad hoc maatregelen genomen worden die over een half jaar tegenstrijdig blijken te zijn met het eindbeeld. 2.2 Het na te streven eindbeeld moet in overeenstemming zijn met de landelijke richtlijnen (o.a. Duurzaam Veilig) Gemeentelijk verkeersbeleid moet passen binnen de bestaande landelijke en provinciale kaders. In onze gemeente is al een start gemaakt met het uitvoeren van de landelijke richtlijn Duurzaam Veilig in de zin dat binnen de bebouwde kom er 30 km/u-zones zijn aangewezen en ingericht. Het gebied buiten de bebouwde kom is nu aan de beurt. Eerdere voorstellen hiertoe zijn in het kader van de bezuinigingen geschrapt. Hiervoor zal opnieuw geld gevonden moeten worden. Voor het aanwijzen van de diverse type wegen wordt de landelijke richtlijn aangehouden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in wegen met een verblijfsfunctie, de zogenaamde erftoegangswegen (ETW) waar een maximumsnelheid moet gelden van 60 km/u, en wegen met een stroomfunctie, de zogenaamde 2
gebiedsontsluitingswegen (GOW) waar een maximumsnelheid moet gelden van 80 km/uur. In ons buitengebied vallen de meeste wegen onder de categorie erftoegangsweg. Om de maximumsnelheid op deze wegen te verlagen tot 60 km/uur is een verkeersbesluit nodig. Het college is hiertoe bevoegd. Het principe van deze wegen is dat het gewenste verkeersgedrag bereikt wordt door een juiste inrichting van de weg. Dit betekent ook dat handhaving het meest effectief kan plaatsvinden als de 60 km/u-wegen ook als zodanig zijn ingericht met snelheidsremmende maatregelen. Binnen de categorie erftoegangsweg (ETW) wordt volgens de landelijke richtlijnen onderscheid gemaakt in erftoegangsweg type 1 (hoge orde) en erftoegangsweg type 2 (lage orde). Ook deze landelijke richtlijnen worden doorvertaald naar de wegen in ons buitengebied. Dit betekent dat dit onderscheid aangeeft welke erftoegangswegen in ons buitengebied in principe niet geschikt zijn voor vrachtverkeer (ETW lage orde) en welke erftoegangswegen beperkt geschikt zijn voor vrachtverkeer (ETW hoge orde). De gebiedsontsluitingswegen (GOW) zijn een voorkeursroute voor vrachtverkeer. In bijlage 1 wordt nader ingegaan op de indeling in deze wegcategorieën en hun kenmerken. In bijlage 1 worden ook enkele voorbeeldwegen genoemd om de wegcategorisering te concretiseren. 2.3 De uitgangspunten vormen het kader voor de nog nader uit te werken concrete maatregelen. Om korte termijnmaatregelen in een goed perspectief te plaatsen en omdat we een eenduidig beeld van fysieke maatregelen nastreven, wordt voorgesteld om een aantal uitgangspunten vast te stellen. Hiermee stelt de politiek een kader vast waarbinnen de keuze voor bepaalde maatregelen gemaakt kan worden. De voorgestelde uitgangspunten zijn een uitwerking van een deel van het basiscluster en zijn gebaseerd op de hierboven vermelde categorisering van wegen. De volledige lijst van de voorgestelde uitgangspunten vindt u in bijlage 1. Hieronder worden de belangrijkste genoemd: Vrachtverkeer rijdt zo lang mogelijk op een weg van een hogere orde ( afpellen ). Dit betekent o.a. dat de erftoegangswegen van lage orde (zoals dijkwegen) niet geschikt zijn voor doorgaand vrachtverkeer (tussen twee kernen). We zullen dus concrete maatregelen moeten nemen om deze wegen onaantrekkelijk of wellicht zelfs (deels) ontoegankelijk te maken voor vrachtverkeer. Dit betekent ook dat de gebiedsontsluitingswegen in onze gemeente een belangrijke functie hebben in de afwikkeling van het vrachtverkeer. De provinciale weg (N322) is zo n gebiedsontsluitingsweg. Door het vergroten van de rotondes van de N322 (in 2008) wordt deze weg beter toegankelijk en comfortabeler voor vrachtverkeer. De mate van scheiding tussen fietsers en snelverkeer hangt af van de rijsnelheid van het snelverkeer en van de fiets- en snelverkeerintensiteiten. Volgens de landelijke richtlijnen voor de erftoegangswegen buiten de bebouwde kom kunnen fietsers in principe op de rijbaan rijden (zonder of met fietssuggestiestroken). Dit betekent wel dat er snelheidsremmende maatregelen genomen moeten worden om ervoor te zorgen dat de werkelijke snelheid van zo n 85% van de voertuigen gelijk of lager is dan 60 km/uur. Als een erftoegangsweg onderdeel is van een intensieve fietsroute, en als er relatief veel (vracht)verkeer op zit, dan zijn wel extra maatregelen nodig (of fietsvoorzieningen of een daling van de intensiteit van het snelverkeer). Voorbeelden hiervan zijn de Molenkampseweg in Brakel, de Prins Willem Alexanderstraat en de Ouwelsestraat in Gameren. Ook de Bernsche Maasdijk is hiervan een voorbeeld. Bedrijfsvoering mag niet onmogelijk gemaakt worden waarbij geldt dat bedrijven wel een medeverantwoordelijkheid hebben. Bedrijven kunnen invloed uitoefenen op hun bedrijfsmatige vervoersstromen. De gemeente moet de bedrijven kunnen aanspreken op hun verantwoordelijkheid wat betreft een verkeersveilige aan- en afvoer van hun goederen. 3
Van bewoners wordt ook een verantwoordelijk verwacht ten aanzien van de verkeersproblematiek. Bewoners kunnen niet altijd invloed uitoefenen op de verkeerssituatie bij hen voor de deur. De gemeente mag wel van bewoners verwachten dat zij een positieve grondhouding ten aanzien van mogelijke oplossingsrichtingen hebben. Dit betekent ook het tonen van bereidheid om individuele offers te brengen (alles binnen de grenzen van redelijkheid) als dit nodig is om de verkeerssituatie te verbeteren. 2.4 Concrete maatregelen zijn een uitwerking van de uitgangspunten zodat deze bijdragen aan het bereiken van het streefbeeld. Zodra de uitgangspunten voor het (vracht)verkeer zijn vastgesteld, kunnen deze nader worden uitgewerkt in concretere maatregelen. In het basiscluster zoals genoemd in het DHV-rapport wordt onderscheid gemaakt in diverse type maatregelen, zoals fysieke maatregelen, gedragsmaatregelen (o.a. educatie) en handhaving. Er zijn al verschillende ideeën en opties door diverse betrokkenen voorgesteld. Ook wat betreft deze korte termijn maatregelen zal een fasering moeten plaatsvinden. In samenspraak met de politie is geconcludeerd dat we beter in eerste instantie onze aandacht kunnen richten op een beperkt aantal locaties (zodat er qua inrichting van de weg en qua handhaving één geloofwaardig geheel ontstaat) in plaats van dat er bij veel locaties niet handhaafbare maatregelen worden genomen. De voorgestelde korte termijn maatregelen moeten nog nader uitgewerkt worden. Concreet wordt gedacht aan maatregelen zoals het aanleggen van drempels, het benadrukken van bebouwde komgrenzen en snelheidsovergangen (middels bebording of belijning) en het plaatsen van bochtschildjes/reflectorpaaltjes. Deze maatregelen kunnen relatief snel uitgevoerd worden. Andere maatregelen spelen meer op de (middel)lange termijn en kunnen vast voorbereid worden. 2.5 De vast te stellen uitgangspunten worden na overleg met betrokkenen uitgewerkt. De gemeente heeft een klankbordgroep opgericht om met een afspiegeling van de betrokken partijen gezamenlijk de uitgangspunten uit te werken. In deze klankbordgroep zijn naast bewoners en bedrijven ook partijen zoals de politie, VVN en het waterschap vertegenwoordigd. In eerste instantie zal met de hele klankbordgroep gediscussieerd worden over het streefbeeld en de uit te werken maatregelen. Voor de concrete maatregelen op detailniveau (wegvakken in een bepaalde kern) kan het praktischer werken om met een afvaardiging van enkele bewoners verder te praten. Voor enkele maatregelen zal een verkeersbesluit genomen moeten worden (bijvoorbeeld als blijkt dat er een vrachtwagenverbod of eenrichtingsverkeer moet worden ingesteld). Vanwege de juridische procedure kosten deze maatregelen wat meer tijd. Het communicatietraject via klankbordgroep en in kleinere bewonersgroepen kan het draagvlak vergroten waardoor de slagingskans van de juridische procedure ook vergroot wordt. Voorstel ad 3 3.1 Zie wijzigingen n.a.v. carrousel. Kanttekeningen 1. en 2. Deze twee voorstellen zijn eerder besproken in de carrousel van 28 juni 2007 en wegens omstandigheden niet meer geagendeerd voor de raad van 13 september 2007. Op 28 juni 2007 heeft de carrousel zich positief uitgesproken over voorstel 1 en 2. Vooruitlopend op de besluitvorming is het college in samenwerking met de klankbordgroep inmiddels gestart met de uitwerking van de uitgangspunten. 2.1 De opdracht uit het coalitie-akkoord tot het aanleggen van een vrijliggend fietspad langs de Molenkampsweg in Brakel en het op zoek gaan naar de hiertoe benodigde financiële middelen maakt deel uit van de vervolgstappen. In een separate nota wordt hierop terug gekomen. 2.2 De aandacht en prioriteitstelling ligt mede vanwege de beperkte ambtelijke capaciteit bij de uitwerking van uw kaderstelling op basis van deze adviesnota en minder in de directe klachtenafhandeling. 4
Financiën Voor de onder voorstel 2 bedoelde maatregelen zijn gelden beschikbaar tot een bedrag van 282.000,- in 2008. Omdat uitvoering niet heeft plaatsgevonden in 2007 ziet het ernaar uit dat de beschikbare subsidie voor dit jaar vervalt. Er vinden gesprekken plaats met de provincie over mogelijk alsnog doorschuiven van de subsidiegelden van 2007 naar 2008. Aanvullende middelen zullen in de Kadernota 2008 en volgende jaren afgewogen moeten worden. Voorwaardelijk voor het 60 km/u regime is een daarbij passende inrichting van die wegen. Uitvoering Planning De klankbordgroep heeft in 2007 inmiddels twee bijeenkomsten gehad. In de loop van 2008 worden de maatregelen nader uitgewerkt. Hierbij wordt het politie-advies in acht genomen om via fasering en prioriteitsstelling stap voor stap geloofwaardige maatregelen (in combinatie met handhaving) te nemen. Communicatie Wat betreft het onderwerp Aanpak vrachtverkeer zullen via een klankbordgroep de vervolgstappen besproken worden. Concrete maatregelen op lokaal niveau worden besproken met de betrokken omwonenden. Maatregelen waarbij inspraak cq bezwaar mogelijk is vanwege juridische procedures, worden zoals gebruikelijk gepubliceerd in de Toren. Zie verder ook paragraaf 2.5. Bijlagen Bijgevoegd Concept raadsbesluit Overzicht voorgestelde uitgangspunten (bijlage 1) (al in uw bezit) Ter inzage in de Leeskamer Concept streefbeeld overzichtskaart categorisering wegen BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN ZALTBOMMEL de secretaris, de burgemeester, drs. L.H. Derksen A. van den Bosch Uitkomsten carrousel 20 december 2007 Lid 1: Kennis te nemen van de integrale, gestructureerde en gefaseerde aanpak van de verkeersproblematiek in de West-Bommelerwaard is geschrapt. Hiervoor in de plaats hebben de carrouselleden gevraagd om een visie (op hoofdlijnen, op het spreekwoordelijke één A4-tje ) op de verkeersproblematiek. U wordt nu gevraagd om bij lid 1 Kennis te nemen van het voornemen om een visie aangaande het verkeer op te stellen. Bij lid 2 is toewijzen van (vracht)verkeer... gewijzigd in toewijzen van gemotoriseerd verkeer. Dat betekent dat alle uitgangspunten in deze adviesnota (en de bijlage) die opgesteld waren voor het vrachtverkeer, ook gaan gelden voor het overige verkeer (zoals personenauto s en motoren). De portefeuillehouder geeft hierbij wel aan dat een dergelijke wijziging, die op het eerste oog wellicht slechts een tekstuele wijziging lijkt te zijn, nogal ingrijpend is. Het toewijzen van het personenautoverkeer aan de wegen volgens de genoemde uitgangspunten houdt een beperking in van de routekeuze van het reguliere verkeer. Er is in dit stadium te weinig inzicht welke consequenties dit heeft op de diverse wegvakken en kernen. 5
De voorgestelde wijziging betekent een beperking van de speelruimte in de maatregelensfeer en uitvoeringsfase en daarmee leggen we ons vooraf teveel vast. Het verdient daarom de voorkeur van de verantwoordelijk portefeuillehouder om in het maatregelenpakket nog onderscheid te kunnen maken tussen maatregelen voor vrachtverkeer en maatregelen voor overig verkeer. Als deze laatste nuancering niet wordt meegenomen dan kan dit bijvoorbeeld het volgende betekenen: - Waaldijk is ETW lage orde en dus niet bedoeld voor verkeer tussen kernen. Het autoverkeer tussen de kernen langs de Waal zou dus geen gebruik meer mogen maken van de dijk; - Meidijk is ETW lage orde. Deze weg leent zich goed voor maatregelen om het vrachtverkeer te ontmoedigen om zodoende het vrachtverkeer te dwingen via de rotonde Zuilichem of Brakel te rijden. Het is echter de vraag of je deze maatregelen ook voor het autoverkeer wilt nemen. Lid 3 is nieuw toegevoegd. Tijdens de carrousel werd aandacht gevraagd voor de benodigde handhaving van de te nemen maatregelen. De portefeuillehouder heeft toegezegd hiervoor het gesprek met de politie aan te gaan. Als gevolg van deze wijzigingen is ook de titel van de adviesnota aangepast zodat deze de (nieuwe) lading dekt. Uitkomst carrousel 13 maart 2008 De deelnemers aan de carrousel bestempelen de adviesnota als hamerstuk voor de raad van 3 april 2008 6