Quickscan Jeugd en Alchl in Zeeland dd 1 maart 2009
1. Actuele stand van zaken rndm dit thema in Zeeland, k met betrekking tt benemde prblematiek als cmazuipen, alchlgebruik beneden de 16 jaar, etc. Is het überhaupt een prbleem in Zeeland? He staat Zeeland in verhuding tt Nederland in deze? 1.1 Jeugd en alchl algemeen Nederlandse jngeren staan in Eurpa in de tp 3 wat betreft hun alchlgebruik. Daarbij gelden de afgelpen jaren de vlgende prblemen: Jngeren gebruiken steeds vreger: In grep 7 en 8 van de basisschl heeft ruim een derde (36%) van de leerlingen it alchl gedrnken. Op 12-jarige leeftijd heeft ruim de helft (56%) van de leerlingen in het vrtgezet nderwijs ervaring met alchl. Op 14-jarige leeftijd neemt dit te tt 81%. Vanaf 15 jaar neemt dit percentage geleidelijk te tt 95% p 17-18 jarige leeftijd. Jngeren gebruiken steeds vaker: Onder de drinkende jngeren van 12-18 jaar heeft bijna helft (48%) de afgelpen maand 3 tt 10 keer alchl gedrnken, en 12% zelfs meer dan 10 keer. 40% heeft één f twee keer alchl gedrnken. Jngeren gebruiken steeds meer: 56% van de 15-jarige drinkende jngens drinkt in een weekend gemiddeld tenminste 5 glazen per keer, 30% drinkt 11 glazen f meer in een weekend en 13% drinkt 21 glazen f meer 48% van de 15-jarige meisjes drinkt in een weekend gemiddeld tenminste 5 glazen, 19% drinkt 11 glazen f meer in een weekend (Trimbs-instituut) Tch is in 2008 er vr het eerst sprake van een lichte kentering in deze ntwikkeling, en lijken de cijfers van het alchlgebruik, althans die van de tename ervan nder jngeren, iets af te nemen. Minder jngeren drinken en ze drinken k iets minder. Tegelijkertijd echter neemt de prblematiek nder de drinkende jeugd te: z is het aantal gevallen van cmazuipen sinds 2006 explsief gestegen. 1.2 Alchl en jeugd in Zeeland Algemeen De prblematiek rndm alchl en jeugd is in Zeeland vergelijkbaar ernstig met die in de rest van het land: jngeren drinken steeds jnger, ze drinken veel en vaak. Dit wrdt met name duidelijk p grnd van ervaringen van vele betrkken instanties. Er is geen registratiesysteem rndm alchl en jeugd in Zeeland, dus inzicht p grnd van harde cijfers is nauwelijks te geven. Qua registratie is er alleen de jeugdmnitr Zeeland. Over het algemeen geldt in Zeeland, net als in de rest van het land, dat de prblematiek van alchl en jeugd iets meer geldt p het platteland dan in de zeeuwse steden. Wel kmt in de steden aanmerkelijk meer cmbigebruik vr als prbleem, dus de cmbinatie van alchl en drugs. Op het platteland spelen meer het indrinken en thuisdrinken en de illegale zuipketen. In de steden is alchl en jeugd meer gerelateerd aan de hreca, simpelweg mdat daar meer hreca vrhanden is. 2
Alchl en jngeren nder de 16 jaar Ok in Zeeland is de verschuiving in leeftijd naar beneden te een punt van aandacht en zrg. Jngeren drinken k in Zeeland steeds jnger alchl. Landelijke graadmeter vr het alchlgebruik nder jngeren is het alchlgebruik nder 14/15-jarigen, de derdeklassers, zij zijn hier k als graadmeter gebruikt. Zie de Jeugdmnitr van Scp: In Zeeland heeft 65% van de 14/15-jarigen in de afgelpen 4 weken alchl gedrnken. Landelijk is dit percentage bij 15-jarigen 69%. Ongeveer drie p de tien jngeren, die wel eens alchl drinken, drinkt alchl p een drdeweekse dag (31%), maar meestal gebeurt dit in het weekend (88%). Iets meer dan een kwart (27%) van alle Zeeuwse derdeklassers zegt in de afgelpen vier weken drnken f aangeschten zijn geweest. 8 van de 10 jngeren (80%) in klas drie in Zeeland heeft wel eens alchl gedrnken. Dat geldt vr zwel jngens als meisjes. Jngens drinken vaker bier en sterke drank terwijl meisjes vaker mixdrankjes f wijn drinken. Deze cijfers kmen vereen met de landelijke cijfers. Leerlingen p vmb en hav drinken vaker alchl dan leerlingen p het vs en vw (84 73 %). In Zeeuws-Vlaanderen hebben meer jngeren wel eens alchl gedrnken (83 %) dan p Walcheren (79%). Het cijfer van de Osterschelderegi zit daar tussenin (80%). Vergelijk van gemeenten laat zien dat in Hulst jngeren vaker wel eens alchl hebben gedrnken (86%) en in de gemeente Ges wat minder (73%). Ongeveer drie p de tien jngeren die wel eens alchl drinken, drinkt alchl p een drdeweekse dag, de meerderheid drinkt in het weekend. 8 % van deze jngeren drinkt alle drie de weekenddagen, 32 % drinkt p één van de weekenddagen. 52 % van de jngeren drinkt thuis. 1.3 Schadelijk alchlgebruik Een maatstaf vr schadelijk alchlgebruik is het zgenaamde bingedrinken. Dat staat vr het drinken van een bepaald aantal glazen in een krte tijd. twee maatstaven: vijf f meer alchlhudende drankjes bij één gelegenheid en elf f meer glazen in het weekend. 5 glazen f meer Landelijk is 78% van de 15-jarigen die in de afgelpen vier weken alchl heeft gedrnken een binge-drinker. In Zeeland is dit percentage nder de 14-15 jarige drinkers 67%. Van alle 14-15 jarigen is iets minder dan de helft (45%) een binge drinker, wat vereenkmt met de landelijke cijfers. In de gemeente Hulst is dit percentage 54 %, in de gemeente Sluis 52 %. Bijna één p de vijf (19%) Zeeuwse derdeklassers is zich in de vrgaande vier weken zelfs meer dan twee keer te buiten gegaan aan deze vrm van binge drinken. Meer jngens dan meisjes den dat (23 16 %), meer vmb-leerlingen dan anderen (25-14 %). In de gemeente Veere kmt deze vrm van binge-drinken het vaakst vr. 3
Als we binge-drinken afzetten tegen het ttaal aantal jngeren per gemeente, dan geeft dat het vlgend beeld: GEMEENTE MEER DAN 2 KEER MINIMAAL 5 GLAZEN IN VIER WEKEN Brsele 19 % 7 % Ges 14 % 5 % Hulst 23 % 7 % Kapelle 10 % 2 % Middelburg 16 % 10 % Nrd-Beveland 17 % 10 % Reimerswaal 16 % 5 % Schuwen-Duiveland 22 % 8 % Sluis 22 % 11 % Terneuzen 19 % 10 % Thlen 19 % 8 % Veere 32 % 17 % Vlissingen 20 % 9 % 11 GLAZEN OF MEER OP 1 OF MEER WEEKENDDAGEN IN VIER WEKEN 11 glazen f meer Bijna 10 % van de derdeklassers in Zeeland drinkt 11 f meer glazen p een weekenddag. Jngens vaker dan meisjes (12 5 %). Van de jngeren die 11 f meer glazen p een weekenddag drinkt, drinkt 39 % alle drie de weekenddagen en 42 % twee weekenddagen. In de Osterschelderegi drinkt 6 % van de jngeren 11 glazen f meer p één weekenddag, in Zeeuw-Vlaanderen is dat 9 % en p Walcheren 11 %. De gemeente Veere scrt hierin met 17 % het hgst. Drnken Landelijk is 43 % van de jngeren van 15 jaar wel eens drnken f aangeschten geweest. In Zeeland is dat 53 %. In Zeeuws-Vlaanderen is dat 58 %, Osterschelderegi 50 % en Walcheren 51 %. Hierin is een relatie met het nderwijstype te vinden: vmb leerlingen scren hger dan anderen. 1.4. Bereikbaarheid van alchl vr jngeren Jngeren nder de zestien kunnen relatief makkelijk beschikken ver alchl. Landelijk is dat z en in Zeeland niet anders. De meeste jngeren (Jeugdmnitr Scp) geven aan thuis f bij anderen thuis te drinken, waar dus alchl vrhanden is. En waar uders aanwezig zuden kunnen zijn. Maar k buiten de deur is alchl beschikbaar. Vrbeeld: van de Veerse jeugd van 14/15 jaar drinkt 58 prcent alchl in de disctheek, en 45 prcent in het café. En dat terwijl in dergelijke hrecagelegenheden geen alchl mag wrden verkcht aan jngeren nder de zestien jaar (zie k: Gezndheidsmnitr GGD Zeeland). 4
1.5 Zuipketen Een ntwikkeling met betrekking tt alchlgebruik bij jngeren is de tename van zgenaamde keten Met keten wrden schuren, caravans, keten en hkken bedeld waar jngeren (circa 13 tt 23 jaar) samenkmen vr de gezelligheid en m te drinken. Het aantal van deze lcaties is de laatste tien jaar sterk tegenmen. In Nederland zijn naar schatting 1.500 keten. Landelijk bezekt 11% van de jngeren (13-17 jaar) wel eens een keet. Het alchlgebruik (vrnamelijk bier) in dergelijke keten is zrgwekkend hg. De jngeren geven aan gemiddeld een half kratje bier per avnd te cnsumeren. De prijs vr een flesje bier ligt in een keet aanzienlijk lager dan in de hreca. Leeftijdsgrenzen vr alchlverstrekking wrden niet gehanteerd (De Hllander et al., 2006). Plitie en hreca in Zeeland geven aan dat het prbleem van de zuipketen hier waarschijnlijk net z grt is dan in de rest van Nederland. Harde cijfers zijn er niet. 1.6 Cmazuipen Niet alleen in het weekend, maar k dr de week wrden kinderen tussen de 12 en 15 jaar met een alchlvergiftiging in het ziekenhuis pgenmen. De meesten van hen zijn in cma geraakt. Cma-zuipen kmt veral in Nederland vr, en in alle sciale klassen. Al enige jaren is sprake van een tenemend alchlgebruik nder jngeren. Ze beginnen p steeds jngere leeftijd met drinken, en drinken k steeds meer. Jngeren tussen 10 en 15 jaar wrden sinds 2000 zes keer z vaak behandeld vr een alchlvergiftiging. Ziekenhuizen ntvangen elke dag een tt twee slachtffers tussen de 10 en 20 jaar met een alchlvergiftiging. Het ttaalaantal behandelingen steeg de afgelpen jaren met 126 prcent. In 2007 zijn 320 jngeren tussen de 12 en 17 jaar met alchlvergiftiging in het ziekenhuis pgenmen. De gemiddelde leeftijd ligt tussen de 14 en 15 jaar. (St. Alchlpreventie) De kinderen die zijn pgenmen met een alchlvergiftiging, hebben naast bier en wijn in maar liefst 67 prcent van de gevallen k sterke drank als whisky, tequila en likeur gedrnken. Zij hebben dan ngeveer acht tt tien glazen alchl p. Opvallend is dat er geen reginale verschillen zijn f verschillen in pleidingsniveau: verspreid ver Nederland drinken jngeren zich veral net z vaak in cma. Overigens wrden niet alle jngeren met een alchlvergiftiging pgenmen in het ziekenhuis. In de registratie zijn kinderen die dr een huisarts zijn behandeld niet meegeteld. Hierdr is in werkelijkheid het aantal alchlvergiftigingen nder jngeren hger. In Zeeland zijn in 2007 7 jngeren met een alchlvergiftiging pgenmen in het ziekenhuis, het aantal vr 2008 is ng niet bekend maar zal naar verwachting hger liggen. 1.7 Indrinken Indrinken is het drinken van alchl al vrdat men gaat stappen. Dit kan thuis, p straat, in een keet, bij vrienden en k in de hreca zelf (dr middel van prijsacties) drinken. Het gebeurt vral p straat, p hangplekken. Landelijke cijfers: De helft van degenen die alchl drinken ((13-17 jaar) drinkt wel eens in vóór het uitgaan. 61% det dit thuis, 65% bij vrienden. 5
Per leeftijdsgrep verschillen de percentages 'indrinkers': - 26% van de 13-jarige uitgaande drinkers (fwel 1,5% van alle 13 jarigen) - 41% van de 14/15-jarige uitgaande drinkers (fwel 12% van alle 14/15 jarigen). - 56% van de 16/17-jarige uitgaande drinkers (fwel 39% van alle 16/17 jarigen). Er is geen indicatie dat Zeeland afwijkt van dit beeld. 1.8 Vakantie-drinkers Uiteraard heeft Zeeland meer dan gemiddeld van den met zgenaamde vakantiedrinkers, niet-zeeuwse jngeren die zich p vakantie in Zeeland te buiten gaan aan alchl. Een grep die aandacht vraagt maar waarver geen cijfers vrhanden zijn. Onderzek van het Trimbs-instituut laat zien dat 80% van de jngens en 50 % van de meisjes p z n vakantie elke dag alchl drinken. Jngens drinken gemiddeld 17 glazen en meisjes 7. Zmer p Schuwen betekent vr de meeste jngeren alchl, slapen, alchl, slapen enzvrts. Daar kmen ze vr (website hreca). Betrkkenen geven aan dat dit k invled heeft p de Zeeuwse jngeren. 6
2. Welke Zeeuwse initiatieven lpen er mmenteel f staan er p de rl bij welke partners ter behandeling van dit thema? Uiteraard geldt het thema jeugd en alchl al langere tijd als aandachtspunt binnen vele betrkken rganisaties en is nderdeel van hun regulier ndersteuningsaanbd, zals binnen het jngerenwerk f bij Emergis. Daar gebeurt in feite al bijznder veel als nderdeel van de reguliere rganisatie. Alchl en jeugd wrdt in Zeeland in tenemende mate meegenmen als belangrijk speerpunt binnen het bredere kader van gentmiddelengebruik. Ok is het vaak een belangrijk nderdeel van bredere beleidskaders, zals gezndheidszrg, jeugdbeleid, veiligheidsbeleid f preventie. Tensltte wrdt er bij dit thema meer en meer gekeken naar een brede en integrale benadering vanuit verschillende beleidsterreinen en in samenwerking met verschillende rganisaties. Preventie blijft daarbij het uitgangspunt, gericht p de vier velden: nderwijs, gezin, vrije tijd en werk. Daarbij gaat het m vier hfdvrmen van preventie: universeel, selectief, geïndiceerd en zrggericht. Februari 2009 zijn in Zeeland de vlgende initiatieven bekend: Bij maatschappelijke rganisaties: de plitie Zeeland wil nulmetingen gaan uitveren van prmillage alchl bij jngeren, vr en na het uitgaan sciaal-cultureel werkers, jngerenraden en jngerenwerkers zien Zeelandbreed alchlgebruik nder jngeren meer en meer als nderdeel van hun werkzaamheden, wat p krte termijn vraagt m trainingen en schling rndm alchl en middelengebruik ROVZ start in het najaar 2009 verkeerscampagnes rndm drugsgebruik en alchlgebruik in cmbinatie met verkeersdeelname. Dit als nderdeel van het reginaal werkplan verkeersveiligheid Zeeland 2009, waarbinnen alchl en drugs in relatie tt en verkeersdeelname extra aandacht krijgt. Indig gaat in Zeeland de landelijke vrlichting-alchlcampagne 2009 uitveren, welke is gericht p het gebruik van alchl in sprtkantines en bij sprtverenigingen binnen de Task Frce Jeugd Zeeland is alchl en jeugd één van de aandachtspunten, met name waar het gaat m signalering de bezeken van de CdK aan de Zeeuwse gemeenten in 2009 staan in het teken van Jeugd en Veiligheid, waarnder alchlgebruik, gerelateerd aan veiligheid in met name het uitgaansleven qua vrlichting p schlen is ng lpend is een grt 3-jarig prject, aangebden aan alle schlen in Zeeland : Geznde schl en gentsmiddelen. mgelijke vrtzetting van het 3-jarig prject alchl- en drugspreventie binnen schlen en jngerenwerk in West Zeeuws-Vlaanderen. Over vrtzetting wrdt mmenteel gesprken. Dit prject was een samenwerkingsprject van de Stichting Welzijn West Zeeuwsch- Vlaanderen, het Zeeuws Cnsultatiebureau vr Alchl en Drugs, Indig en de GGD Zeeland en werd gesubsidieerd dr de gemeente Sluis. Dit prject was gericht p het bewegen van instellingen en rganisaties tt het structureel aandacht besteden aan alchl- en drugspreventie aan jngeren in de gemeenten Hulst en Terneuzen wrdt het genemde prject Alchl en Drugspreventie vanuit West- Zeeuws-Vlaanderen vanaf 2008 succesvl uitgeverd. In Hulst dr Emergis, in Terneuzen dr de Stichting Jeugd en 7
Bij gemeenten: Jngerenwerk, in samenwerking met anderen, p vergelijkbare wijze als in West-Zeeuws-Vlaanderen. Osterschelderegi: meerjarenprgramma preventie middelengebruik vr de peride 2009-2013, verder in te vullen en te ntwikkelen in 2009. Fcus p alchlgebruik, k van jngeren, als nderdeel van een integraal gentmiddelenbeleid. Het gaat hier m een reginale en integrale preventie-aanpak waarbij naast de beleidsterreinen Zrg/welzijn k integrale veiligheid, regelgeving en handhaving nauw betrkken zijn. Daarnaast wrden k jeugd en nderwijs betrkken. Men wil het prgramma kppelen aan het integraal veiligheidsbeleid. Na vaststelling van de reginale kaders kan en zal iedere betrkken gemeente dit verder invullen en pririteren. Het meerjarenprgramma preventie middelengebruik wrdt in 2009 pgenmen in de nta reginaal gezndheidsbeleid De gemeente Veere vert mmenteel het beleidsplan maatschappelijke ndersteuning Investeren in Veere 2008-2009 uit. Daarin staan 6 vraagstukken benemd, waarvan maatschappij en alchl er één is. Ingezet wrdt p een actief beleid van aanpak van verlast en andere prblematiek rndm alchl, vrlichting en handhaving. Men wil paal en perk stellen aan alchlgebruik dr jngeren nder de 16 jaar. Als de hreca daar zelf niet in slaagt, mgen die jngeren de cafés en disctheken niet meer in. Schlen krijgen de mgelijkheid een lespakket aan te schaffen. De gemeente heeft k allerlei prjecten en vrlichtingsavnden p stapel staan in de drpen. Daarbij zijn nder meer de Stichting Welzijn Veere, de GGD, Emergis, plitie, justitie en maatschappelijke rganisaties betrkken In 2006 is vr de gemeente Reimerswaal een jeugdmnitr uitgeverd ver alchlgebruik en jeugd. Mede naar aanleiding daarvan is de prjectgrep Alchl en Jeugd gestart, die is mgezet in een gemeentelijke werkgrep. Deze werkgrep richt zich met name p afstemming, verleg (a met handhavingsinstanties) en preventie dr vrlichting aan jngeren en uders Walcheren: in het schljaar 2007/2008 is p Walcheren het preventieprgramma Geznde schl en gentsmiddelen, p aangeven van de betreffende gemeenten, zeer breed aangebden aan alle schlen van basisnderwijs en vrtgezet nderwijs. Gemeente Middelburg: In april 2007 heeft de gemeenteraad van Middelburg de nta 'Opgreien in balans' vastgesteld. Deze kadernta is het vertrekpunt vr het ntwikkelen van effectief beleid p het gebied van jeugd en nderwijs. Gemeente Vlissingen: verschenen is de integrale nta jeugdbeleid gemeente Vlissingen 2009-2012, waarin aanpak van alchl en gentsmiddelengebruik als één van de 27 beleidsdelstellingen is pgenmen. Kern zijn vijf thema s: geznd pgreien, ged vrbereid p de tekmst, veilig pgreien, talenten ntwikkelen en maatschappelijke participatie. Jaarlijks wrdt een cncreet werkplan pgesteld dat in samenwerking met betrkken instanties wrdt uitgeverd. De gemeente Vlissingen wil graag in breder reginaal f zeeuws-breed verband de prblematiek van alchl en jeugd aanpakken Zeeuws-Vlaanderen: verschenen is de Nta Reginaal Gezndheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009-2012. Hierin hebben de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten zes speerpunten benemd die de kmende jaren de aandacht vragen. Eén daarvan is vermatig alchlgebruik, k dr jngeren. De nta wrdt begin 2009 verder uitgewerkt en gecncretiseerd. 8
Aandachtspunten zijn: alchl in sprtkantines, alchlgebruik nder de 16 jaar, vrtzetting van het prgramma van Geznde Schl en gentmiddelen. Men is vrnemens in 2009 een reginale bijeenkmst rndm alchl en jeugd te rganiseren. =================== Geraadpleegde brnnen Geraadpleegde instanties: Emergis verslavingszrg Indig Gemeente Ges Gemeente Reimerswaal GGD Zeeland Plitie Zeeland Scp Zeeland SMWO St. Alchl Preventie SWVO St. Welzijn West-ZVL Geraadpleegde literatuur: Alchl en jngeren, inventarisaties van het Trimbs-instituut Beleidsbrief alchl en jeugd van het Ministerie van VWS Diverse artikelen PZC, NRC-Handelsblad, Vlkskrant Gezndheidsatlas van GGD Zeeland Infrmatiepagina gemeente Vlissingen Jeugdmnitr Zeeland 2007 Jeugdmnitr Reimerswaal 2006 Landelijke jeugdmnitr CBS Nta Keetbeleid, St. Alchl preventie (STAP) Nta Reginaal Gezndheidsbeleid Zeeuws- Vlaanderen 2009-2012. Ntitie middelengebruik Osterschelderegi Reginaal kmpas Vlksgezndheid van GGD Zeeland Themarapprt jeugdmnitr 2008 Verslag cnferentie jeugd en alchl Zeeland 2008 Website alchlinf.nl Websites hreca Nederland Website Prvincie Zeeland 9