Aan de gemeenteraad Registratienummer: GF11.20007 Datum: 11 januari 2011 Agendapunt: 8 Portefeuillehouder: de heer S. Siebenga Behandelend ambtenaar: Rene Vree Egberts Onderwerp: Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik Voorstel: Vrijgeven gemeentelijk fondsaandeel Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik Overwegingen 1. Inleiding: Sinds 2006 werken we samen met de provincie Fryslân, Landschapsbeheer Friesland, Steunpunt Landschap Zuidoost-Friesland en de Agrarische Natuurvereniging Grien Brongergea aan structureel landschapsbeheer in Oranjewoud-Katlijk. Provincie Fryslân en de gemeente Heerenveen hebben hiervoor middelen beschikbaar. Met de provinciale en gemeentelijke investeringen zullen private partijen (bedrijven, bewoners en particulieren) worden uitgenodigd om mee te doen aan onderhoud van het landschap in Oranjewoud- Katlijk. Het landschapsfonds heeft de taak om enerzijds privaat geld te genereren en anderzijds landschapsonderhoud te garanderen. In 2010 is gewerkt aan de oprichting van de onafhankelijke stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik om het fonds te gaan beheren. Ook is de onderlinge taakverdeling met de Agrarische Natuurvereniging Grien Brongergea en Landschapsbeheer Friesland uitgewerkt. Daarnaast zijn de eerste contacten gelegd voor de storting van privaat geld. Voor het landschapsfonds zijn de volgende documenten opgesteld: - Businessplan - Dienstenbundel (+ toelichting), vergoedingenbundel en werkkaart. De documenten van het landschapsfonds liggen ter inzage. Evenals de B&W-besluiten (d.d. 2 maart 2010, 6 juli 2010 en 11 januari 2011) en de informerende brieven (d.d. 2 maart 2010 en 15 juli 2010) die wij aan u hebben gezonden. 6 juli 2010 hebben wij met alle betrokken organisaties de intentie uitgesproken om het landschapsfonds daadwerkelijk te gaan realiseren. De intentieovereenkomst is bijgevoegd. Provinciale Staten heeft 15 december 2010 besloten om de provinciale storting (jaarschijf 2010: 438.000,- en jaarschijf 2011: 625.000,-) vrij te geven voor betaalbaarstelling
aan Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik. Het gemeentelijk fondsaandeel in 2012 betreft een storting van 530.000,-. Dit bedrag wordt geheel gedekt vanuit de reserve kosten (restopgave) ROM-project/plattelandsbeleid. Voor wat betreft de resterende stortingen van de provincie Fryslân ( 187.000,-) en gemeente Heerenveen ( 70.000,-) het volgende. In de dekking van het gemeentelijk restantbedrag wordt voorzien vanuit de algemene reserve niet geblokkeerd. Betaalbaarstelling van deze 70.000,- zal uitsluitend plaatsvinden als de eerste evaluatie een positieve uitkomst heeft. De statutaire oprichting van de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik heeft 17 december 2010 plaatsgevonden. 2. Strekking van het fonds: Het landschap van Oranjewoud-Katlijk is prachtig. In de integrale visie Heerenveen Skarsterlân is het gekwalificeerd als ecologische parel. Velen komen er om te fietsen of te wandelen en te genieten van de natuur en het cultuurrijke landschap. Dit alles lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Het landschapsonderhoud staat onder druk. Om het landschap mooi te houden is het noodzakelijk om te investeren in structureel beheer en onderhoud. En wel zodanig dat de kosten niet alleen terechtkomen bij de grondeigenaren. Ook de genieters en gebruikers zouden een bijdrage moeten gaan leveren aan het duurzame landschapsonderhoud. Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld- Ketlik zorgt hiervoor. Het fonds brengt publieke en private middelen samen en betaalt de grondeigenaren een reële vergoeding. Het fonds maakt hiervoor afspraken voor een periode van 30 jaar. Dit biedt de grondeigenaar zekerheid van een duurzame financiële vergoeding en het landschap van Oranjewoud-Katlijk continuïteit in beheer. 3. Doel: De Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik streeft conform de werkkaart naar een optimale kwaliteit van het landschap. Hiertoe worden nieuwe elementen aangelegd (10 %) en het achterstallig onderhoud bij bestaande elementen weggewerkt. Vervolgens wil de stichting dat na aanleg en herstel tenminste 70% van alle aanwezige landschapselementen, gelegen buiten de EHS, op een structurele manier worden beheerd. 4. Publieke en private middelen: Het fonds werkt met publieke en private middelen. De aanwezigheid van publieke middelen heeft tevens de functie om private partijen vertrouwen te geven in het functioneren van het Landschapsfonds. Het geld van het fonds wordt ingezet voor vergoeding van werkzaamheden door boeren/grondgebruikers voor onderhoud en aanleg van landschapselementen op basis van langjarige contracten. Er mag pas publiek geld worden besteed als er ook privaat geld beschikbaar is; elke private (15%) euro wordt volgens een factor 1 op 6 met publiek (85%) geld vergroot. Voor het publieke deel geldt een verdeelsleutel van 33,3% gemeente Heerenveen en 66,6% provincie Fryslân, waardoor de totaalbijdrage van de beide publieke partijen respectievelijk 25 en 50% is. Om de werkzaamheden te kunnen starten en daarmee zo snel mogelijk draagvlak te verwerven kunnen voor de eerste 3 jaar de geprogrammeerde organisatiekosten van de publieke gelden zonder inbreng van privaat geld worden benut. De rente (het rendement) van het fonds mag worden benut als besteedbaar voor de uitvoering van het fonds.
5. Inzet van middelen door particulieren: Partijen met een belang (bedrijven, bewoners en particulieren) bij groene diensten in Oranjewoud-Katlijk of een meer algemeen belang bij het in stand houden en versterken van het landelijk gebied kunnen middelen onderbrengen in het fonds. De publieke financiers hebben daarbij vastgesteld beleid als randvoorwaarde gesteld bij het beheer en de besteding van deze middelen. Voor nieuwe financiers bestaat, wanneer dit in verhouding is tot hun bijdrage eveneens de mogelijkheid randvoorwaarden toe te voegen. Hierover beslist uiteindelijk het stichtingsbestuur. Voorwaarde is wel dat de randvoorwaarden passen binnen het doel en de opzet van het fonds, zoals weergegeven in het businessplan, de werkkaart en de dienstenbundel. De stortende partij (zowel publiek als privaat) blijft in principe eigenaar van die middelen die aan het fonds zijn toegevoegd. Dit betekent dat wanneer de ingebrachte middelen niet worden besteed, deze middelen (+ rente) uiteindelijk weer kunnen terugvloeien naar de eigenaar van de middelen. 6. Uitvoeringsorganisatie: Het landschapsfonds is bedoeld om contracten met boeren/grondgebruikers af te sluiten. Daarvoor wordt een uitvoeringsorganisatie gekozen in samenwerking met de georganiseerde boeren/grondgebruikers in het gebied (via agrarische natuurvereniging) en met Landschapsbeheer Friesland als inhoudelijk deskundige instantie. Zij vervullen samen een makelaarsfunctie. Die functie bestaat uit twee onderdelen. Enerzijds de voorkant ; het gezicht in het gebied. Deze functie wordt ingevuld door de Agrarische Natuurvereniging (ANV) Grien Brongergea, actief in het gebied. De stichting sluit hiertoe een overeenkomst met de vereniging. De vereniging op haar beurt benoemt, met instemming van het stichtingsbestuur, een persoon als gebiedsmakelaar. Aan de achterkant opereert Landschapsbeheer Friesland als inhoudelijk deskundige, zij stellen de beheerplannen Groene Diensten op (deels gebaseerd op bestaande bedrijfslandschapsplannen) en zorgen voor de administratieve verwerking (functie administratie). De gebiedsmakelaar is primair verantwoordelijk voor het afsluiten van de contracten met geïnteresseerde, particuliere grondeigenaren. De makelaar legt de contacten en is eerste aanspreekpunt in het gebied. 7. Inzet van de middelen voor contracten voor onderhoud van landschap: Het doel van het fonds is 70% van de landschapselementen onder structureel beheer en 10% nieuwe aanleg. Om deze inhoudelijke doelstelling te bereiken wordt gestart met het werven van boeren/grondgebruikers. Dit zal gebeuren op basis van de Werkkaart Groene Diensten Oranjewoud-Katlijk. Deze werkkaart beschrijft waar welke diensten mogelijk zijn. De werkkaart bestaat uit een beschrijving en een kaart. Op de kaart zijn de landschapstypen en de EHS begrenzing aangegeven. Voor landschapselementen gelegen binnen de EHS kunnen op enkele uitzonderingen na- geen contracten groene diensten vanuit het landschapsfonds worden afgesloten. Op basis van de in de werkkaart benoemde diensten is de Dienstenbundel Oranjewoud- Katlijk samengesteld. In deze dienstenbundel is beschreven op welke manier de verschillende landschapselementen moeten worden beheerd en welke vergoeding daar tegenover staat. Vanuit de werkkaart en dienstenbundel inventariseert de gebiedsmakelaar wie er interesse heeft in het afsluiten van een contract met de stichting. De gebiedsmakelaar is verantwoordelijk voor het werven van deze deelnemers en voor het leggen van het eerste contact.
Voor Oranjewoud-Katlijk zijn in het kader van het Masterplan Oranjewoud-Katlijk al een aantal bedrijfslandschapsplannen opgesteld. Deze plannen vormen de basis voor beheerplan groene diensten. Hierbij wordt Landschapsbeheer Friesland betrokken. Het beheerplan wordt afgestemd met de boer/grondgebruiker, waar na het de onderlegger is voor het contract. Dit contract is de basis voor de vergoeding. Het contract wordt formeel goedgekeurd door het stichtingsbestuur. 8. Na drie jaar evaluatie: Na drie jaar wordt de werking van het landschapfonds geëvalueerd. Het is geslaagd wanneer op dat moment: - Minimaal 50% van de landschapselementen onder beheer is gebracht; - 10% van de doelstelling aanleg is gerealiseerd en/of in voorbereiding is; - De organisatie goed functioneert; - De financiering op langere termijn gezond is; - Minstens 50% van de minimale private ambitie van 15% is binnengehaald dan wel met financiële garanties is toegezegd; - De lokale organisatie in de streek voldoende betrokken is. 9. Besluitvorming door de gemeenteraad: Wij stellen voor om: 1. Het gemeentelijk fondsaandeel in de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik vrij te geven voor betaling. Betreft een storting van 530.000,- in 2012. Dit bedrag wordt geheel gedekt vanuit de reserve kosten ROM-project / plattelandsbeleid. 2. Het restant gemeentelijke fondsaandeel van 70.000,- te dekken uit de algemene reserve niet geblokkeerd. Afweging betaalbaarstelling te maken op basis van de resultaten van de eerste (drie jaar) evaluatie van de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik. Uitsluitend tot betaalbaarstelling van deze 70.000,- over te gaan als de eerste evaluatie een positieve uitkomst heeft. Kanttekeningen De resterende publieke storting van de provincie Fryslân is 187.000,-. De resterende publieke storting van de gemeente Heerenveen ( 70.000,-) zal plaatsvinden als de eerste evaluatie een positieve uitkomst heeft. Vervolgproces Na de behandeling in de gemeenteraad zal de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik een formeel verzoek tot betaling aan ons richten. Wij zullen vervolgens via een beschikking tot feitelijke uitbetaling overgaan. Millenniumparagraaf Het meerjarig onderhouden van het landschap in Oranjewoud-Katlijk levert een bijdrage
aan leven in een duurzaam milieu : de kwaliteit van de leefomgeving wordt versterkt, vrijkomend hout wordt als biomassa benut, het agrarische cultuurlandschap wordt behouden, de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit van deze ecologische parel wordt structureel versterkt. Ter inzage liggende stukken: - De B&W-besluiten van: 2 maart 2010, 6 juli 2010 en 11 januari 2011 - Brieven aan de gemeenteraad van 12 maart 2010 en 15 juli 2010 - Rapportages Landschapsfonds: businessplan, dienstenbundel en toelichting op de werkkaart (juni 2010) - Intentieovereenkomst Landschapsfonds; juli 2010 - Oprichtingsakte Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik; 17 december 2010 Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen, de secretaris, de burgemeester,
Gemeenteraad Onderwerp: Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik Registratienummer: GF11.20007 De raad der gemeente Heerenveen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 11 januari 2011; overwegende dat; - De kwaliteit van het cultuurlandschap in het gebied Oranjewoud-Katlijk onder druk staat; - Door het ontbreken van duurzaam beheer er steeds meer karakteristieke elementen als houtwallen, bosjes, poelen en singels in verval raken en oorspronkelijke landschapsstructuren verloren dreigen te gaan; - Vanuit het Rijk geen subsidiegelden voor landschapsonderhoud beschikbaar zijn; - Provincie Fryslân en de gemeente Heerenveen vanaf 2006 gezamenlijk hebben gezocht naar alternatieve manieren om het landschap duurzaam te kunnen gaan onderhouden; gelet op, - Het feit dat de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik de garantie biedt om voor een periode van dertig jaar het landschapsbeheer te financieren; - De locale verankering van de uitvoeringsorganisatie via de Agrarische Natuurvereniging Grien Brongergea met de particuliere grondeigenaren; - Het gegeven dat door de deskundige inbreng én administratieve ondersteuning van Landschapsbeheer Friesland de uitvoering van het landschapsonderhoud kwalitatief bewaakt wordt; BESLUIT: 1. Het gemeentelijk fondsaandeel in de Stichting Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik vrij te geven voor betaling. Betreft storting 2012: 530.000,- geheel gedekt uit de reserve kosten ROM-project/plattelandsbeleid. 2. Het restant gemeentelijk fondsaandeel van 70.000,- te dekken uit de algemene reserve niet geblokkeerd. Uitsluitend tot betaalbaarstelling van deze 70.000,- over te gaan als de eerste evaluatie een positieve uitkomst heeft. Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 7 februari 2011. De griffier, De voorzitter,