Werken met groepsplannen in het VO Naar handelingsgericht werken Schoolpsychologencongres 2013 15 maart 2013 Arjan Clijsen
Programma workshop Aanleiding Doel en uitgangspunten Ontwerpen eigen onderwijszorgroute Handelingsgericht werken met groepsplannen Ervaringen pilotscholen Positie en rol psycholoog/orthopedagoog Discussie en vragen
Aanleiding HGW met groepsplannen VO Onvrede individuele handelingsplannen Toename en verdichting problematiek leerlingen Handelingsverlegenheid docenten in omgaan met verschillen (passend onderwijs) Meer aandacht voor talentontwikkeling Stimuleren doel- en opbrengstgericht werken Naar een doorgaande onderwijszorg in school Stappen in de onderwijszorg en de resultaten ervan meer transparant
Stelling Werken met veelheid aan individuele handelingsplannen is onhaalbaar en onuitvoerbaar voor docenten
HGW met groepsplannen in VO Nog onontgonnen terrein Zoektocht........
Korte discussie In het PO is HGW inmiddels gemeengoed en wijd verspreid. Wat zijn verschillen in het VO waar je met HGW rekening mee moet houden?
Onderwijszorgroutes in het VO www.onderwijszorgroutesvo.nl
Doelgroep VMBO HAVO/VWO
Uitgangspunten Afstemming op onderwijsbehoeften leerlingen Uitgaan positieve kwaliteiten leerlingen Preventief Doel- en opbrengstgericht Werken met groepsplannen Samen met de leerling en de ouders Stappen zijn transparant Docenten en mentor zijn beslissend Groepsbesprekingen zijn smeerolie Zorgfunctionarissen: accent verschuift van leerling- naar docentbegeleiding
Omslag in denken en handelen Van deficit-denken naar handelen vanuit onderwijsbehoeften
Ontwerp = maatwerk per school
Ontwerp eigen onderwijszorgroute Die past bij: De visie en ambities van school De organisatie van onderwijs en zorg De overlegstructuur in school De interne zorgstructuur en samenwerking met externe partners
waarnemen Basisontwerp vakoverstijgend GROEPSNIVEAU: De cyclus HGW 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan leerlingen 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben IHP realiseren 5) Opstellen groepsplan begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbar e onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
waarnemen Vakoverstijgend SCHOOLNIVEAU IHP realiseren 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan leerlingen 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbar e onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
waarnemen Vakoverstijgend Bovenschools niveau ZAT Extern: SWV Jeugdzorg IHP realiseren 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan leerlingen 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbar e onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
waarnemen Vakspecifiek Coaching docent Vaksectie Kernteam Overleg met mentor IHP realiseren 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben leerlingen begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
Cyclus handelingsgericht werken 1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 6) Uitvoeren van het groepsplan realiseren waarnemen 2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften 5) Opstellen van het groepsplan 4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen begrijpen 3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen
Stap 1 Verzamelen gegevens in groepsoverzicht Kort en bondig invullen gegevens in groepsoverzicht Toetsen en leerlingvolgsysteem Observaties in de klas Analyses van werk Gesprek met leerling (ouders)
Groepsoverzicht woensdag 27 maart 2013 Kempenhorst College 19
Stap 2 Signaleren leerlingen Welke leerlingen hebben extra aandacht nodig? Aanvinken in groepsoverzicht Denk bijvoorbeeld aan leerlingen met: leervorderingen die achterblijven sociaal-emotionele problematiek problemen in werkhouding, inzet, taakaanpak, een grote leervoorsprong een eigen leerstijl Welke criteria hanteren we in ons team?
Stap 3 - Benoemen van onderwijsbehoeften Wat zijn de onderwijsbehoeften van de leerlingen die gesignaleerd zijn?
Afstemmen op onderwijsbehoeften Van denken in problemen denken in onderwijsbehoeften Wat heeft deze leerling de komende periode (extra) nodig om bepaalde doelen te bereiken? Hoe kan ik mijn instructie, aanpak en/of begeleiding afstemmen op wat deze leerling nodig heeft om deze doelen te bereiken? We onderscheiden: pedagogische en didactische onderwijsbehoeften
Deze leerling heeft Een instructie nodig. Opdrachten nodig. (leer)activiteiten nodig. Feedback nodig. Groepsgenoten nodig. Een docent nodig. Een leeromgeving nodig Ondersteuning nodig die Ouders nodig die Etc..
Stap 4 - Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften Een keuze op basis van analyse van het groepsoverzicht voor activiteiten met de hele groep, subgroepen en/of individuele leerlingen Clustering moet haalbaar zijn qua klassenmanagement De leerlingen leren van en met elkaar
Stap 5 - Opstellen groepsplan Op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen en gekozen clustering wordt kernachtig het aanbod voor een periode gepland: - Doelen - Inhoud (wat) - Aanpak (hoe) - Organisatie - Evaluatie
Groep: Datum: Periode: Groep/ namen Doel Inhoud (wat) Aanpak (hoe) Organisatie Evaluatie wijze Basisarrangement Intensief arrangement (namen) Gevorderd arrangement (namen) Evaluatie
Stap 6 Uitvoeren en evalueren groepsplan Uitvoeren groepsplan in de lessen Indien nodig plan tussentijds bijstellen Evalueren: Zijn de doelen uit groepsplan bereikt? Reflectie: heeft het aanbod of de aanpak gewerkt? Welke aanpassingen zijn nodig?
Inspectie en groepsplannen Groepsoverzicht is onderlegger voor groepsplan Transparant zijn welke leerlingen extra instructie en begeleiding ontvangen hebben, met welk resultaat Er mag geen evaluatie van groepsplan ontbreken
waarnemen Groepsbespreking HP realiseren 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben leerlingen begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
Agenda groepsbespreking (kernteam) Evalueren vorig groepsplan Actualiseren groepsoverzicht Signaleren leerlingen Aanscherpen onderwijsbehoeften Clusteren + handvatten voor nieuw groepsplan Afspraken uitvoering groepsplan Aanmelden leerling intern zorgoverleg
Groepsbespreking (kernteam) Maak bespreking handelingsgericht Voorzitter: mentor, teamleider of afdelingsleider Aanwezig: docenten uit kernteam, lid zorgteam? Smeerolie van HGW
waarnemen Vakoverstijgend Bovenschools niveau ZAT Extern: SWV Jeugdzorg IHP realiseren 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan leerlingen 1) Groepsoverzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben begrijpen 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbar e onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften
Agenda intern zorgoverleg (IZO) Analyse hulpvraag van leerling Analyse begeleidingsvraag van mentor/docenten Ontwikkelingsperspectief leerling Specifieke onderwijs- en zorgbehoeften Hoe tegemoetkomen aan ontwikkelingsperspectief en onderwijsbehoeften leerling? Begeleiding leerling? Begeleiding mentor/docenten? Afstemming met ouders en met leerling Aanmelden bij ZAT? Maak het IZO handelingsgericht. Koppel IZO aan de cyclus HGW.
Ervaringen: succesfactoren Schoolleiding stimuleert, motiveert en faciliteert Stuurgroep Visie met draagvlak en gedeelde ambities Gewoon beginnen Starten met een gemotiveerd team Draaiboek waarin stappen uitgewerkt staan Externe begeleider Goede communicatie in school Professionalisering on the job Efficiënte administratie en registratie (ICT) Kennis delen met andere scholen
Ervaringen: knelpunten Visie en ambitie formuleren kostte veel tijd Omslag in denken en handelen heeft tijd nodig Ouders en leerlingen nog onvoldoende betrokken Langdurig proces van leren Klassenmanagement bij omgaan met verschillen Geringe overlegmogelijkheden in school Moeilijk in te passen in huidige registratiesystemen, zoals Magister
De opbrengsten meer rust door een betere klassenorganisatie De leerling staat centraal niet de methode In één oogopslag heb je de hele groep in beeld Werken met groepsplannen zorgt voor meer instructietijd en effectieve leertijd
Resultaten Meer afstemming op onderwijsbehoeften Meer aandacht voor factoren die de ontwikkeling en het leren van leerlingen stimuleren en belemmeren Meer focus op talenten van leerlingen Gezamenlijke taal in school Meer overleg en samenwerking tussen docenten Duidelijke zorgstructuur: transparante stappen Accentverschuiving van leerlingbegeleiding naar docentbegeleiding
Discussie Wat betekent dit voor mijn positie en rol als schoolpsycholoog of orthopedagoog? Welke kansen en mogelijkheden zie ik?
Rol psycholoog of orthopedagoog Passend onderwijs gebeurt in de klas Accent verschuift: van leerlingbegeleiding naar docentbegeleiding
Onderwijsservicecentrum (OSC) Mentor en docenten staan centraal: cyclus HGW Wat zijn hun ondersteuningsvragen? OSC van school (psychologen en orthopedagogen) Consultatie en coaching van mentoren en docenten
Producten KPC Groep Handreiking mentoren en docenten Draaiboek invoering onderwijszorgroutes Onderzoeksrapportage www.onderwijszorgroutesvo.nl a.clijsen@kpcgroep.nl
Vragen of meer informatie a.clijsen@kpcgroep.nl www.onderwijszorgroutesvo.nl