Ntities Ecnmisch en Financieel Recht Prf. C. Van Acker INLEIDING Praktische Zaken: -slides beschikbaar vanaf zndagavnd -2 dcumentatiebundels + slides -besprken teksten zijn te kennen vr het mndelinge examen -wetbek is ndzakelijk vr examen. Wetbek aankpen is aan te raden -ervaring: inhud is NIET MOEILIJK maar VEEL Examen -schriftelijk en mndeling gedeelte -schriftelijk gedeelte is een CASUS die een verband hudt met de MARKTPRAKTIJKEN en CONSUMENTENKREDIET. De lessen van Richard Steennt vlgen is dan k ten stelligste aan te raden. -mndeling examen: 2 vragen (1 ecnmisch en 1 financieel) 1
Overzicht Ecnmisch Recht 1. Begripsmschrijving, Brnnen van het ecnmisch recht en Ecnmische Grndslagenrecht a. Begripsmschrijving b. Brnnen van het ecnmisch recht c. Ecnmisch Grndslagenrecht i. Gelijkheidsbeginsel ii. Vrijheid van Handel en Nijverheid 2. De nderneming, Cnsument, Overheid en Buitenland a. Onderneming i. Onderneming als rechtsbject ii. Onderneming als rechtssubject 1. Ondernemingsbelang 2. Vrlpig bewindverder 3. Interne structuur C. Vermgen? (wie bezit de nderneming AH?, k bestuurders?...) D. Verdeling zeggenschap 4. Cncentraties (eurpese en belgische cntrle) b. Cnsument -> Wet Cnsumentenkrediet gegeven dr Steent c. Overheid d. Buitenland 3. Ecnmisch Sturingsbeleid a. Prijzenwetgeving (he bepaalt men een prijs? Waarm stijgt de diesel met +0.02?) b. Mededingingswetgeving 4. Ecnmisch Ordeningsbeleid a. Wet Marktpraktijken Financieel Recht 1. Bankenstatuut 2. Bankrekeningen 3. Kredietverrichtingen a. Cmmerciële kredieten (steunend p rechtspraak) b. Cnsumentenkredieten (steunend p zeer uitgewerkte wetgeving) 4. Transparantieregeling en vernamebd (van beursgenteerde bedrijven waarbij vernamebden niet vanzelfsprekend is, is er gekmen na dreigende vername van de generale maatschappij dr Benedetti; transparantieregeling hudt in dat ieder kan weten heveel % een aandeelhuder in handen heeft) 2
DEEL 1: ECONOMISCH RECHT HOOFDSTUK 1: BEGRIPSOMSCHRIJVING, BRONNEN & GRONDSLAGENRECHT A. BEGRIPSOMSCHRIJVING A.1 INLEIDING - 2 standpunten: inductief/deductief Inductief: starten bij prbleem: Bij prichting vele vragen werpen zicht p. (Hyptheek mgelijk? Welk fiscaal regime? Welke arbeidsregels zijn van tepassing?...) Deductief: startend vanuit een begripsmschrijving. De methde vr dit vak. A.2 DEFINITIE - Definitie: ecnmisch recht mvat de regelen ban publiek en privaat recht die er specifiek te strekken de ecnmische activiteit te rganiseren met het g p de verwezenlijking van een ecnmische rdening en ecnmische sturingsbeleid Er kunnen geschillen ntstaan tussen bedrijven nderling maar k tussen bedrijven en cnsumenten (marktpraktijkenwet). - Regelen van Publiek Recht subrdinatie - Regelen van Privaat recht Gelijkheid - Organiseren van ecnmische activiteit Ordening: geen ecnmisch del Mededingingsrecht zrgt ervr dat de eerlijke cncurrent zu kunnen verleven. Men is vrij m akkrden te sluiten maar men mag geen afspraken maken mbt prijs f prductieafspraken. Sturing: wél ecnmisch del Als verheid sturend ptreden waarbij in bepaalde sectren de telating wrdt gegeven m fusies te te laten en in bepaalde sectren niet. Deze telating die vaak dr de Eurpese Cmmissie met wrden gegeven is een typisch sturend middel. A.3 KENMERKEN - Rl van de verheid - Methdiek Gelede wetgeving Discretinaire f gebnden bevegdheid? Discretinair: wanneer een bepaalde emissie is verschreden KAN de verheid die een discretinaire bevegdheid heeft, bepaalde maatregelen nemen Gebnden: de verheid MOET wanneer een bepaalde emissie is verschreden bepaalde maatregelen nemen. Oneigenlijke rechtsinstrumenten Bv. Omzendbrief i.v.m. bd Suez. In principe is de aandeelhuder vrij m te beslissen f ze verkpen f niet wanneer er een vernamebd kenbaar 3
wrdt. De verheid kan de aandeelhuders niet verplichten, maar de minister, die bezrgd was ver de vername van Electrabel dr Suez, een mzendbrief stuurde naar de gemeentes die via een intercmmunale aandeelhuder waren, waarbij de minister duidelijk zegt dat de gemeentes autnm zijn maar hij hen wel adviseert m in de eerste plaats niet te verkpen en in de tweede plaats ze indien ze wel zuden verkpen, de pbrengst zuden meten investeren in Fluxus f Ehlia. Vage nrmen Algemeen belang Werking van de mededinging H2-zaak (HvJ) Nrmale prijs Prijs Wishkey tussen Cllin en Clruyt. De fles zal duurder zijn bij Cllin dan bij Clruyt. RS: je met appels met appels vergelijken: je met winkels in gelijkbare mstandigheden vergelijken. Het is dus niet abnrmaal geval dat de Wishkey duurder was dan in de Cllruyt. Geval van abnrmale prijs: de zaak waarbij een herenlper klaagde aan dat de prijs van een champagnefles abnrmale prijs was. Men hudt de prijsverschil tegen de lamp van cncurrentierecht: zijn er kartels f prijsafspraken gemaakt? In casu rdeelde dat k de prijs van de diensten was in pgenmen en dus een nrmale prijs bevatte. Het begrip is te vaag, en is nauwelijks nderwerp van een rechtszaak. Flexibiliteit Gevaar vr tegenstrijdigheden: er gebeurt iets, we (de verheid) met ptreden. Z is de financiele wetgeving grndig gegreid na de financiele crisis. Niet zzeer m een plssing vr de crisis, maar m een reactie te geven p een vrval. Z is er k wetgeving vr KMO s. Allen bevat die wetgeving geen definitie wat een KMO is. Z is er de regelgeving waarbij KMO s die willen greien binnen Eurpa kunnen vrijstelling krijgen, maar wat is een KMO? -< vele regels blijven bestaan, drdat geen regels verdwijnen wanneer er nieuwe wrden tegevegd ntstaat een grte kans dat er strijdigheden ntstaan. A. 4 HERRIJKEN Herrijken is ndzakelijk mdat enerzijds de maatschappelijke mstandigheden zijn gewijzigd en anderzijds kent het huidige recht een te hge regeldichtheid Reguleren-dereguleren Dereguleren: 2 betekenissen Effecienter maken van de regels Maar k het penen van markten. Sectren kennen vaak aparte wetgeving. Dr regulering verwijder je de tussenschtten tussen sectren waardr de markten pen gegid wrden. 4
Dereguleren vb. Wet 1993 ( schema slide29/09) Banken: Fin.Crisis 1930: banken bezaten veel aandelen in gewne bedrijven waardr een dmineffect zich realiseerde dr de financiele crisis van 1930. Reactie: banken meten nderwrpen aan bijzndere regels en nder cntrle kmen. CBFA-<FSMA (er bestaat nu k ng een CBFA naast de FSMA maar die heeft niets te maken met de rsprnkelijke CBFA) Private Spaar Kassen (PSK): PSK s den ngeveer hetzelfde als de banken. Na de eerste wet waren er tussenschtten tussen banken en PSK. Later is de regering dr een mametwet (huidige prgrammawetten) beslten dat dezelfde regulering k zal meten gelden vr PSK s. Het gevlg is een deregulering. Openbare Krediet Instellingen (OKI): Openbare krediet instellingen die stnden niet nder dezelfde regelgeving van de banken. De regering benemde bij plitieke benemingen verkeerder persnen aan de tp van dergelijke OKI. Allen (banken, PSK s en OKI) den allen hetzelfde RESULTAAT: Wet 1993: alle instellingen kwamen nder dezelfde regelgeving te staan. De tussenschtten wrden verwijderd. Deregulering vb. verbd tt verkpen met verlies Ontstaan van supermarkten die klanten lkken dr nder de prijs verkchten. Het verbd is er gekmen dr de lbby van de middenstand. Paralegale nrmen: SOFT LAW Gevaar: sft law is niet afdwingbaar Vb. evlutie van interne regel van INSIDER TRADING en het verbd van marktmisbruik naar de Prspectuswet. Interne zelfregulering (SOFT LAW) evlueert naar regulering. A.5 VERWANTE RECHTSTAKKEN (niet belangrijk) -Handelsrecht -Inslventierecht -Venntschapsrecht -Ecnmisch en Financieel recht 5
B. BRONNEN VAN HET ECONOMISCHE RECHT B.1 INTERNATIONALE BRONNEN - Internatinale Verdragen - Verhuding tt het Natinale Recht - Besluiten van internatinale instellingen B.1 NATIONALE BRONNEN ALGEMENE - Grndwet, Wetten, Besluiten : Niet belangrijk, zijn traditineel. BELEIDSOVEREENKOMSTEN - Overeenkmsten tussen verheidslichamen (Wet 21/03/1993) Wet autnme verheidsbedrijven Laat te dat verheidsbedrijven een nafhankelijke beleid kunnen veren ls van hun minister. (ze meten niet steeds de testemming vragen). Ze verwerven autnmie dr een beheersvereenkmst te besluiten. Denk maar aan de beheersvereenkmst van de Vlaamse Regering met de VRT. - Overeenkmsten tussen verheid en ndernemingen Del: rganiseren van de sectr. Geen uitdrukkelijke rechtsgrnd Bankprtcl (nu INTERNAL GOVERNANCE ) Del was dat een bank p autnme wijze haar beslissing kn nemen en dat ze zich niet mag en kan laten beïnvleden dr externe persnen. De aandeelhuders van de bank mchten zich dus niet mengen in belangrijke beslissingen die de banken mesten nemen. De grtaandeelhuder met de autnmie van de banken respecteren. Bankprtcl creëerde een directiecmitie. (wat later werd pgenmen in een venntschapswetgeving. ) De autnmie werd z bewaard mdat in een directiecmite persnen zitten die vltijds bezighuden met het bestuur die wrden aangesteld dr het dagelijks bestuur waar aandeelhuders aanwezig zijn. Mcht er geen directiecmite zijn dan zuden beslissingen genmen wrden dr aandeelhuders wat tt gevlg heeft dat de autnmie niet langer kn wrden vrij waard. Het bankprtcl heeft nu van weinig waarde mdat de rsprnkelijke beleidsvereenkmst znder wetgevingsgrnd werd pgenmen in de INTERNAL GOVERNANCE) Wel uitdrukkelijke rechtsgrnd Er met een rechtsgrnd zijn waarbij de verheid een vereenkmst kan sluiten met een private bedrijf. dr prgrammavereenkmsten vb. prgramma vereenkmsten bij petrleum. Vb. Kanspelencnvenant Rechtsgrnd Wet p kansspelen Aard en cntractuele binding 6
Beheersvereenkmst tussen de Belgische Staat en de Natinale Lterij Financiële verplichting: lterij heeft de mnplie tt rganiseren van kansspelen. MAAR je met een mnplierente betalen (95M ). Je met daarenbven evenementen spnsren. Wanneer er een eurpese vrije markt ntstaat verdwijnt de mnplie en met de beheersvereenkmst wrden herbekeken. Uittrekskels W21 maart 1991 mbt verheidsbedrijven C. GRONDSLAGEN VAN HET ECONOMISCH RECHT C.1 GRONDWETSBEPALINGEN GELIJKHEIDSBEGINSEL - Artikels 10 en 11 van de Grndwet - Wet 9 maart 2003: tetsingsbevegdheid: uitbreiding tt alle grndwettelijke rechten en vrijheden! - Inhud is samengevat in het handbek (NA TE LEZEN) - Publiekrechtelijke strekking Startpunt: gelijkheidsbeginsel heeft dubbele inhud: zij die nder dezelfde vrwaarden vallen, hebben recht p eenzelfde behandeling, zij die verschillende vrwaarden vervullen, hebben recht p een verschillende behandeling. TENZIJ een gerlfde afwijking. Gerlfde afwijking mag, wanneer (1) het gmerk rechtmatig is en in verband wrdt gebracht met het algemeen belang, (2) nderscheid wrdt gebaseerd p adequate criteria en (3) de relatie gmerk-nderscheid redelijk is. Arrest Lemmens: nderscheid (2) mag niet willekeurig zijn Feiten: ndernemingen binnen een bepaalde afstand van een penbare weg meten belasting betalen. Slechts bedrijf viel hier nder, waarbij ze naar de RvS gingen. Lemmens kreeg gelijk mdat het criteria vlkmen willekeurig was en dus discriminatir. Geen willekeurig nderscheid Niet in kennelijk verband staand Arrest Birim nderscheid (2) met te verantwrden zijn en de relatie (3) met redelijk zijn. Feiten: gunstigere fiscaal regime vr lab s verbnden aan ziekenhuizen. Bvendien meten udere persnen die werken in een private lab met aandeelhuder/vennt zijn. Dit is een discriminatie tussen labs die niet aan een ziekenhuis verbnden zijn itt met die die wel verbnden zijn met een ziekenhuis. Bepaalde regels in het arrest: B.1.3 - B.2.7 (in fine) B.2.9 (2) Je mag ze p verschillende manier behandelen maar het nderscheid met te kennelijk te verantwrden zijn. Het vennt zijn is een maatregel die de vrijheid beknpt. 7
(3) hf mag niet zeggen f de wetgever de juist f meest redelijke maatregel heeft genmen, het mag wel rdelen f een maatregel al dan niet redelijk is. Men heeft dan andere vrijheden in het arbitragehf dr discriminatie kunnen tetsen. Dit is niet echt ksjer waardr de hervrming van het arbitragehf naar het grndwettelijkhf een feit was. Arrest 22 januari 2003 (2) nderscheid mag maar met bjectief en redelijk te verantwrden zijn. Verschnbaarheid bij failliete handelaar. Bij vervulling van een aantal vrwaarden met de rechter de verschnbaarheid uitveren. Vreger was er een artikel 81 dat een discretinaire bevegdheid gaf aan de rechter m verschnbaarheid te verlenen dat in strijd was met het gelijkheidsbeginsel. De fact kreeg de handelaar geen verschnbaarheid mdat de handelaar p basis van dat artikel waarbij iemand een pgesmd misdrijf pleegde autmatisch uitgeslten was vr verschnbaarheid. Die misdrijven hebben niets te maken met de handelszaak. Bijvrbeeld kn een handelaar niet verschnbaar wrden verklaard wanneer hij bijvrbeeld zeer lang geleden een diefstal had gepleegd ng ver vr het mment dat hij handelaar werd. Arrest 6 april 2011: (ng niet in dcumentatiebundel) Marktpraktijkenwet is van tepassing p ndernemingen (elke natuurlijk f rechtspersn die p duurzame wijze een ecnmische activiteit als del heeft. Orsprnkelijk was de marktpraktijkenwet van tepassing p de handelaar. Nu dr een zaak tussen Ugent en handelaars in de buurt die de ugent aanklaagde vr vertreding van verbd van verkp met verlies binnen de rest s. Nu de marktpraktijkenwet was niet van tepassing aangezien ugent geen handelaar is; Als gevlg heeft men de wet uitgebreid naar verkpers en later naar ndernemingen nder het vrbeeld van de wet mededigingen. In 2010 werd in de marktpraktijkenwet de handelaar vervangen dr ndernemingen. WMPC is niet van tepassing p vrije berepen. He staat het met de gelijkheidsbeginsel. Dit heeft tt gevlg dat een aantal bepalingen van WMPC van tepassing werd verklaard bij de wet van 2002. Liesbet De Cck (lgpediste) ze maakt deel uit van de assciatie lgpedisten, kenesisten en psychlgen. Zij wil haar praktijk verhuizen en stuurt een mail/brief naar alle leden van de assciatie. De baas van de assciatie is het er niet mee eens en zegt dat zij de WMPC miskent drdat ze handelingen stelt die strijdig zijn met een eerlijke marktpraktijk waarbij ze andere ndernemingen schaadt f kan schaden. (catch-all bepaling) De baas stapt naar de rechter nder het mtt dat zij handelingen stelt die strijdig zijn met een eerlijke marktpraktijken. 8
Prejudiciele vraag: er is een strijdigheid met eerlijke praktijken nder deze handelingen. Alleen staan vrije berepen p basis van catch all bepaling niet van tepassing. Enkel de wet van 2002 is van tepassing. GwH: Artikel 2, 1 en 2 en artikel 3 2 zijn strijdig met gelijkheidsbeginsel. Omdat 95 niet van tepassing zu zijn p vrije berepen. - Privaatrechtelijke strekking GW is niet van tepassing p verhuding tussen particulieren Het geldt wel als algemeen rechtsbeginsel Cassatie 2005 Gelijkheidsbeginsel is van dwingend recht, niet van penbare rde Bv tussen curatr en chirgrafaire schuldeisers.. BEVOEGDHEIDSVERDELING - Gewestelijke materie - W 8 augustus 1980 Rekening hudend met: 4 vrijheden EU-Verdrag Vrijheid van handel en nijverheid Nrmatief karakter van ecnmisch en mnetaire unie Limitatieve bevegdheden vr federale verheid Residu van bevegdheden vr de gewesten Artikel 10 impliciete bevegdheden gewesten Gedifferentieerde regeling is mgelijk Marginale weerslag p federale materie C.2 FUNDAMENTELE REGELEN IN DE GEWONE WETGEVING - Regel van de ecnmische vrijheid C 2.1 VRIJHEID VAN HANDEL Decreet d Allarde 1791 - Aanvankelijk een gewne wet Prbleem: een wet kan simpel wrden gewijzigd dr een andere wet en een wet kan niet als tetsingsgrnd dienen bij tetsing van een wet. - G.PHILIPSEN: stelt vr m wet p te nemen in bevegdheidsverdeling in de Bijzndere Wet. - 1988: staatshervrming Werd pgenmen in Bijz. W. in cmbinatie met een restrictieve interpretatie - Gevlg: elke wet kan wrden getetst aan dit principe Publiekrechtelijke strekking - Zaak bernaerts Overheid mag geen mnplie creëren znder evenredigheid te mtiveren. De stad mechelen, verschillende firma s mgen reclamepanelen aanplakken in de stad. Om de rde en de rust te bewaren gaf 1 firma de mnplie ver het aanplakken. Nm. Dhr. Bernaerts. Andere firma s zijn het neens en den gewn verder. Bernaerts ziet dat dan weer niet zitten en gaat naar de RvS. RvS geeft stad gelijk 9
mdat ze zich baseert p een ude plitiewet. Men zet de redenering dat strijdig is met vrijheid van handel pzij. Vr het Hf van Cassatie: begrip vr haar beleid van zrg maar vraagt zich af f dit verbd wel het beste middel is. Echter wrdt nergens in het arrest het begrip evenredigheid vermeld. - Arrest RvS 26 maart 2006 Sluitingsuur herbergen Plitieverrdening tt sluiting is een verdreven/nevenredige beperking can de handel en nijverheid mdat de verhuding verrdening tegengaan van het verstren van de penbare rust nevenredig is. - Arrest RvS 1 juli 2010 Verkp alchl dr nachtwinkels Plitieverrdening tt verbd van verkp van alchl tijdens 0 en 8 uur s mrgens is nevenredig met het del m de verlast die de mgelijke kpers met zich meebrengen tegen te gaan. - Arrest HvC 17 december 2010 Plitieverrdening tt verbd m als natuurlijke persn geen afval p privaat dmein in te zamelen is schending. - Arrest RvS 11 januari 2007 Materiële en mrele penbare rde (verschil kennen!) Plitieverrdening tt het verbieden van verkp van alchl via autmaten tussen 23 en 6 uur met als del ten eerste vermijden dat jngeren gemakkelijk alchl kunnen kpen, en ten tweede vermijden van verlast. Materiele OO: feitelijke verlast. (nachtlawaai) Mrele OO: creëert geen schade p zich: iets is verbden mdat het mraal het niet telaat (verkp alchl aan -16 jarige) Tt 1999 RvS: geen plitieverrdening mgelijk tt beperking van de handelsvrijheid luter p basis van een mrele OO. Vanaf 1999 kan dat wel. Privaatrechtelijke strekking - Vrije keuze berepsactiviteit - Vrijheid te vrzien in prductiefactren en prducten af te zetten - Hrizntale drwerking - HvC: Dit is geen absluut recht: kan wrden beperkt dr het bestaan van gelijke rechten bij anderen. - Vrbeelden: Niet- Cncurrentiebeding BIJ OVERDRACHT HANDELSZAAK = geen cncurrentie aan den aan de vernemer (essentieel element uit de waarde vr het handelsfnds) Beperkt qua tijd, ruimte en materie Zwel vr arbeiders als vennten Niet ndzakelijk schriftelijk TEN AANZIEN VAN BESTUURDERS/ZAAKVOERDERS Wettelijke: 10
Vleit vrt uit het venntschapsrechtelijke principe van de gede truw dat bestuurders en zaakverders tijdens hun aanstelling geen cncurrentiele daden stellen Aanvang: begin van bestuursmandaat Einde: bij neerlegging van bestuursmandaat Cnventinele: 2 vrwaarden (+) met tegemetkmen aan een wettig belang vanwege de titularis (-) beperking mag er niet te leiden dat de mgelijkheid van de wederpartij m in haar behrlijke levensnderhud te vrzien ernstig in gedrang wrdt gebracht (beperkt in tijd, ruimte en materie dus) Ongeldig? Abslute nietigheid TEN AANZIEN VAN AANDEELHOUDERS Geen niet-cncurrentie plicht: immers hebben ze dr de vlstrting hun verplichtingen ten aanzien van de nderneming vldaan. Kan wel ingeval bijvrbeeld de inbreng in natura plaats vindt. (bij winstbewijshuders) Inbreng van handelszaak in Venntschappen (zie hger) Overdracht van aandelen na einde aandeelhuderschap (!) afhankelijk van het al dan niet karakter van rechtspersnlijkheid TEN AANZIEN VAN ARBEIDERS/MEDEWERKERS Niet in gedrang brengen van handel en nijverheid Beperkt in tijd, ruimte en materie Zie k sciaal recht INGEVAL SAMENWERKINGSOVEREENKOMSTEN MBT DE PRECONTRACTUELE INFORMATIE (wet 19 december 2005) Vb.: franchising, bevrraadvereenkmsten 1 maand vr sluiten vereenkmst: ntwerp OK + afznderlijk dcument met beding. Zniet is de OK nietig. Exclusiviteitscntracten Exclusiviteitscntracten zijn ngeldig indien: Hinderlijke mnplie Uitschakelijking van andere leveranciers Weglkken van andermans cliënteel Aangegaan znder tijdsbeperking Eurpese regelgeving - Verkpsweigering Byctactie Overeenkmsten die tt del hebben cncurrent van de markt te drijven zijn verbden 11
Telaatbaar wanneer de vereenkmst die men wil handhaven gerlfd is. Principe Geldig p basis van cntractuele vrijheid Futief ntractuele wanprestatie Vb.: Cncessievereenkmsten Schending van mededinging Misbruik van machtspsitie Schending van de eerlijke marktpraktijken Misbruik van recht Leverancier geen redelijk belang Kennelijk nevenwicht in belangen 12
HOOFDSTUK 2: DE ECONOMISCHE AGENTEN: ONDERNEMING, CONSUMENT, OVERHEID & BUITENLAND A. ONDERNEMING A.1 DE ONDERNEMING ALS RECHTSSUBJECT A.1.1 ONDERSCHEID RECHTSSUBJECT/OBJECT - Rechtssubject: geadresseerde van rechtsregelen - Rechtsbject: belangenverhudingen zijn anders dan in venntschapsrecht A.1.2 SITUERING/DEFINIERING - Ondernemingsraad technische bedrijfseenheid p grnd van ecnmische en sciale criteria - Bekhudwet Wet 17 juli 1975 art.1 : zeer ruime mschrijving van het begrip nderneming - Vestigingswetgeving Geeft geen definitie - Atikel 81 EU- Verdrag Geen definitie Rechtspraak HvJ: TE BEKIJKEN: elke eenheid die ecnmische activiteiten uitefent Afspraken tussen meder- en dchtervenntschappen? - Belgische Kartelwetgeving alle natuurlijke f rechtspersnen die p duurzame wijze een ecnmisch del nastreven. - WMPC: vrije berepen valt nder het begrip nderneming maar vallen tch buiten de wetgeving (artikel 3 2) - Definitie SCHRANS Grep mensen en middelen Niet enkel kapitaalverstrekkers Duurzame rganisatie Valt niet samen met natuurlijke f rechtspersnen Blijft bestaan bij verandering van eigenaar - Definitie VAN GERVEN Zelfstandige en duurzame rganisatie Prductie-distributie van gederen/diensten Betaling van een aangepaste vergeding dr afnemers (!) verschilt van winstgmerk bij daden van kphandel A.2 DE ONDERNEMING ALS RECHTSOBJECT - Ondernemingseigendm en belang Blauwe Hand Rechter weigert vereffening uit te spreken.b.v. familiale vete mdat het niet pweegt tegen het mgelijk sciaal bledbad. nderneming maakt deel uit van het natinaal patriminium Privé belang vs. Belang van de nderneming Freuhauf 13
Ondernemingsbelang staat bven belang van meerderheidsaandeelhuders Onderneming-eigendmsrecht p nderneming Vermgen is delgebnden vermgen Bepaalde bestemming, bepaald belang - Cde Buysse (niet beursgenteerde ndernemingen) Verantwrd ndernemen: ndernemingsbelang gaat vr p persnlijk belang van de ndernemer - Cntinuïteit van de nderneming Zie recente wetgeving - Beneming vrlpig bewindverder (zie tekst punt C) Art. 584 Ger.W. Artikel 208 Wetbek Venntschappen Artikel 74, 2 Wetbek Venntschappen Interpretatie dr RS (punt B in de tekst) afwezigheid f gebrek in werking van venntschapsrganen Blkkeren van venntschapsrganen dr nenigheid Kennelijk f manifest rechtsmisbruik dr meerderheid Tntn Tapis en Alfa Beta Gamma -> alleen mag de aanstelling tt vrlpig bewindverder geen middel zijn m te ntkmen aan een faillissement. Uitbreiding naar ndernemingen in meilijkheden? Ja! Op vraag van schuldeisers?? Ja! (bv p vraag van een benadeelde minderheid) Wat met de mschrijving pdracht van de bewindverder?? De pdracht met beperkt zijn, het mag niet langer duren dan ndig is m de belangen van de betrkken partij te verwezenlijken. - Bezetting, Prductie en verkp in eigen beheer Jean Levis Carny: eigendmsrecht van de ndernemer/eigenaar speelt ng altijd een rl m een staking te drbreken. - Interne Structuur van de nderneming Tebedeling van het ndernemingsvermgen Del vermgen (zie p.149) -> aandeelhuders / bestuurders / werknemers Venn.R. Natuurlijke persnen Rechtspersnen Financiële participatie van werknemers Vrmen: Agfa Gevaert Clruyt Gratis tekennen van aandelen Vraag: dient hier sciale zekerheid p betaald wrden? Criteria: vrdeel = ln indien W.G. daadwerkelijk de kst f de last draagt 14
dus RvB b) draagt W.G. de financiële last? RvB niet, wel de aandeelhuders 22 mei 2001 PEPPER-Rapprten: Prmtin f Emplyee Participatin in Prfits and Enterprise Results (werkgeversparticipatie) Niveau nderneming + vrijwillige deelname van de nderneming Regeling steunt p cllectief verleg Cllectief betekent geldend p alle werknemers Steunend p een vrafbepaalde frmule pdat de zaak duidelijk zu zijn van begin af aan. Bijkmend en geen vervangend ln Valt niet nder nrmaal fiscaal f parafiscaal regime Ok van tepassing p kapitaalparticipatie f winstdeelneming Rapprt De Grauwe: vrwaarden Directie det vrstel+ verleg Specifieke CAO. Geregeld p vlak van de nderneming Dubbel plafnd: lnmassa + winst Cmprmis is ndzakelijk Gelijke behandeling, wat niet een gelijke uitkering betekent. Uitkering gebeurt in cash /in aandelen. Verdeling van de zeggenschap binnen de nderneming Venntschappenrecht AVA - RvB (+ evlutie) Bestuur: mnistisch vs. dualistisch Bankwetgeving raad van bestuur + directiecmité bankprtcl autnmie van bankfunctie RvB+ raad van tezicht Zeggenschap WN bemeilijkt harmnisering crprate gvernance VenS.W. : directiecmité ( wettelijke basis) Eurpese Venntschap sciaal recht : ndernemingsraad A.3 CONCENTRATIE VAN ONDERNEMINGEN DOELSTELLINGEN - evlutie van Interne grei naar externe grei - evlutie van synergisme naar kapitaalmarkt 15
- cncurrentiekracht verstevigen dr hrizntale en verticale cncentratie hrizntaal: cncentratie met bedrijf die dezelfde prducten behandeld verticaal: cncentratie met bedrijf die prducten uit een andere prductiefase behandeld - diversificatie: uitbreiding van gamma CONCENTRATIETECHNIEKEN - Juridische fusie Opslrping/verneming Oprichting Venntschapsrechtelijke Interne fusies Zekerheidsstelling ten vrdele van Schuldeiser Grensverschrijdende fusies Splitsing van Venntschappen Inbreng van een algemeenheid f een bedrijfstak - Ecnmische Fusies Samenwerkingsakkrden Cntractuele jint ventures Cnfrm Kartelwetgeving? Ecnmische samenwerkingsverbanden Financiële cncentratie dr middel van participatie Gemeenschappelijke dchternderneming crprate jint venture Hlding Cntrleverwerving in rechte en in feite Openbaar bd CONTROLE OP DE CONCENTRATIEVORMING - Verenigde Staten Claytn Act (20 e eeuw) - Eurpese Unie Cntinental Can Artikel 82 (ex 86) tepassen? Er met reeds een machtspsitie zijn Cncentratieverrdening (21 december 1989) Del: Preventief ptreden dr aanmelding en nderzek Ontstaan van cncentratie Fusies, vernames, alle middelen die aan nderneming zeggenschap geven Cncentratie met cmmunautaire dimensie > EC Bevegdheidsverdeling Criteria p basis van mzet (5 miljard eur) en de bedrijven met elk 250M phalen tenzij nderneming 1/3 van haar mzet in éénzelfde lidstaat behaalt. Termijnen Nu versepeling (niet naar analgie bij vereenkmsten) 16
- België Verwijzing Artikel 8 Duitse Clausule Cmmunautaire dimensie tch naar Lidstaten Artikel 22, lid 3 Geen cmmunautaire dimensie, tch naar cmmissie Ontwerpvereenkmsten Zie mededingingswetgeving B. CONSUMENT - Bescherming van de cnsument (regeling van de Handelspraktijken) wrdt besprken in Hfdstuk IV. C. OVERHEID - Overheid als zijnde een instantie die diwingende regelen van Ecnmisch Recht kan uitvaardigen: wrdt besprken in Hfdstuk I: het Ecnmisch Grndslagenrecht. - Overheid als zijnde een persn in de maatschappij die handelingen kan stellen als klant, leverancier en cncurrent: De Overheidsnderneming. Dit wrdt terlps bij elke materie afznderlijk besprken. D. BUITENLAND - Met name het rechtsverkeer met buitenlandse ndernemingen. 17
HOOFDSTUK 3 HET ECONOMISCH STURINGSBELEID A. PRIJZENWETGEVING - Speelt een rl in de mededingingswetgeving en cnsumentbeleid - Wet 12 januari 1945 >> ndwetgeving - Examenvraag ver prijs? VERGEET MB 20/04/1993 NIET! - A.1 TOEPASSINGSGEBIED - Ratine Materiaeu p alle kp-/verkpvereenkmsten tt prducten, grndstffen, eet)f kpwaren en dieren (=prducten) enkel lichamelijke rerende gederen (blijkt uit artikel 1 1) klassieke kp-/verkp. >> RS: geen penbare verkpen, vallen dus niet nder deze wetgeving verkp is geschied in Belgische wetgeving bij vereenkmen ver de prijs en de eigendmsverdracht heeft plaats gevnden vrij bepaalbaar dr de partijen vrije wilsbeschikking van de partijen beperkt de rl/tussenkmst van de verheid m schaarste te creëren/p te vangen (dmv maximumprijzen), m inflatie te bestrijden f m de vraag en aanbdmarkten bij te sturen. p dienstverlening p de aanbieding, de aanneming f de uitvering van een arbeids-, bedienden-, leer-, f dienstbdencntract derhalve wetgeving van tepassing p ELKE dienstverlening zwel die binnen de financiële sectr f prestaties van vrije berepen Prijzenwet: algemene tepassing (het gemeen recht vr prijzen), m.a.w. bij nverenigbaarheid met bijzndere wetgeving dient de prijzenwet wrden pzijgeschven. (bijzndere wet mgelijk!) - Ratine Lci Op alle verrichtingen die plaatsgrijpen p de Belgische markt, ngeacht waar de verkper f dienstenverstrekker gevestigd is. Prijzenwetgeving is van OPENBARE ORDE T.a.v. IPR: prijzenwetgeving geldt als plitiewet in de zin van Art. 3 BW - Ratine Persnae Geen nderscheid tussen natuurlijke en rechtspersnen Wederm gemeenrecht vr prijzen, dus afwijkingen mgelijk dr bijzndere wetgeving A.2 PRIJZENCONTROLE: DE NORMALE PRIJS, DE MAXIMUMPRIJS EN DE PROGRAMMAOVEREENKOMSTEN DE NORMALE PRIJS (art. 1 2) - Artikel 1 2: niet-limitatieve lijst van criteria die dr de rechter p severeine wijze in aanmerking kunnen wrden genmen ter bepaling van het nrmale karakter - Criteria:.m.: 18
Verwezenlijkte winst Staat van de markt RS: De prijs die dr de meerderheid van marktaanbieders vr srtgelijke prducten f diensten in vergelijkbare mstandigheden vragen vr dat prduct/dienst Vb. prijs whisky bij cllin is niet te vergelijken met prijs whisky bij Clruyt. Explitatieksten van de nderneming - Abnrmale winst Heeft tt ng geen enkele verrdeling geleid. DE MAXIMUM PRIJS (art. 1 1-art.2) - Is een prijs die dr de Minister van Ecnmische Zaken wrdt vastgelegd waarbij er een verbd is m bven die vastgelegde prijs een prduct f een dienst te verkpen. Zwel maximumprijs als maximumwinstmarges kunnen al dan niet gecmbineerd wrden pgelegd. Zelfs een geïndividualiseerde maximumprijs is mgelijk cnfrm artikel 2 2. Dit is een maximumprijs vr één nderneming f verscheidene ndernemingen (die slechts een beperkt deel van de markt vertegenwrdigen) vr een maximale duur van 6 maanden. Dit kan niet vr een gehele sectr wrden vastgelegd. - Vrbeeld: Taxiverver PROGRAMMAOVEREENKOMSTEN (art.1 3-4) - DEFINITIE = met individuele f gegrepeerde ndernemingen dr de Minister afgeslten vereenkmst die rechtstreeks f nrechtstreeks afspraken inhuden m.b.t. de prijzen. Vrbeelden van afspraken ver: de te verschaffen infrmatie, prijsdrzichtigheid, p te stellen dcumenten, parameters dewelke (niet) in aanmerking kunnen wrden genmen m een prijsevlutie te bepalen. - DOEL: in meeste gevallen een prijsevlutie tt stand brengen; verhging f verlaging van de prijs te bekmen - (!) Deze vereenkmsten stellen de prijswetgeving buiten werking. - Geslten vr een bepaalde termijn, maximum 3 jaar - Opzegging mgelijk mits pzeggingstermijn - Niet-naleving sanctineerbaar met schadevergeding (artikel 1 3,3 de lid) PRIJSVERHOGINGSAANGIFTE - MB 20 april 1993 Prijskennisgevingsprcedure Enkel vr bedrijven met een mzet hger dan 7.436.805,74 eur (!) vernietigd dr Raad van Staten van 1 mei 2004 Prijsverhgingsaanvraag Beperkt tt bepaalde sectren kijk naar ministerieel besluit 12 augustus 2005 Algemene inf 19
SANCTIONERING INBREUKEN PRIJZENWETGEVING - Art. 2 5 Prijzenwet; TIJDELIJKE SLUITING: na aanmaning per aangetekend schrijven bij verschrijden van maximumprijzen f maximumwinstmarges de tijdelijke sluiting van maximaal 5 dagen bevelen. - Artt. 5-11bis Prijzenwet; STRAFRECHTELIJKE SANCTIONERING: straffen gaande van één maand tt vijf jaar en met geldbeten van 100 tt 1.000.000 eur te vermeerderen met pcentiemen f met één van deze straffen alleen. Betaling tt een sm die vereenstemt met de ten nrechte gemaakte winst f de ngerlfde stijging der prijzen Verbeurdverklaring van de desbetreffende prducten - Bij PROGRAMMAOVEREENKOMSTEN: In vereenkmst vrziene schadevergedingen Zie bven nder PROGRAMMAOVEREENKOMSTEN B. WET TER BESCHERMING VAN DE ECONOMISCHE MEDEDINGING MEDEDINGINGSWETGEVING: ALGMEEN - Mededinging is een marktmechanisme dat het aanbd van gederen en diensten beter helpt afstemmen p de vraag m z bij te dragen tt het ptimaliseren van de kwaliteit/prijsverhuding in het aanbd. - Ondernemingsgeleide ecnmie cördinatie van ecnmische beslissingen verheid nderneming vraag en aanbd EUROPEESRECHTELIJK MEDEDINGINGSWETGEVING - Del van de Eurpese Unie publiekrechtelijke grenzen pheffen instellen van 1 gemeenschappelijke Markt beleid van Lidstaten nader tt elkaar brengen privaatrechtelijke grenzen pheffen verbd p kartelafspraken macht mag, maar geen misbruik van machtspsitie - Verrdeningsevlutie Vreger: VO 1962/17 Gecentraliseerde tepassing en handhaving artt. 101 en 102 Handhaving in handen van EC Evlutie naar minder frmalistische en meer ecnmische benadering Vanaf 1 mei 2004: VO 2003/1 RATIO LEGIS van de VO Enerzijds tetreding van 10 nieuwe Lidstaten: uitbreiding zu znder wijziging van de VO inefficiëntie in de hand werken. 20