Bijlage 9 uitwerking onderzoeksvragen Onderzoeksvragen Nut en noodzaak: Wanneer heeft TZHO bestaansrecht? TZHO heeft bestaansrecht omdat vastgesteld is dat alle betrokkenen het nuttig vinden dat TZHO er is. Er zijn zowel maatschappelijke, als economische, als politieke belangen die gespeeld hebben bij de totstandkoming van TZHO. a. Wat is de lokale en regionale behoefte? Voor iedere doelgroep specifieke behoeften. In bijlage 3 zijn alle behoeften en wensen van de verschillende groepen bij elkaar gebracht en overzichtelijk uiteengezet. b. Als ondersteuning van ondernemers nodig is, hoe richt je dit in? De meest genoemde kreten zijn: Faciliteren, verbinden, samenwerken, gezamenlijk en oplossingsgericht. Het gaat om het creëren van mogelijkheden, mede door ruimte te bieden aan ondernemers. Weet wat er speelt bij ondernemers en speel hierop in. Ondernemers- en vestigingsklimaat: Welke rol heeft TZHO in ondernemers- en vestigingsklimaat? TTZ ziet hun rol in het kader van het ondernemers- en vestigingsklimaat als luisteren, verbinden, informatie verstrekken/uitwisselen, faciliteren en initiëren. Ook moeten alle ondernemers de meerwaarde van TZHO kunnen zien. c. Welke elementen verbeteren het ondernemersklimaat? Door werk, onderwijs, infrastructuur van de stad (inclusief verkeer en vervoer) en de dienstverlening van de overheid te verbeteren. Gezamenlijke projecten draaien die positief van invloed zijn op de omgeving. Behandelen van vragen en antwoorden naar tevredenheid. Het verbinden van ondernemers onderling. De buitenwereld laten zien dat het prettig vestigen is in Zoetermeer. Eén loket functie. Deregulering. In communicatie laten zien dat men in Zoetermeer samenwerkt (overheid en ondernemers). Inventariseren van knelpunten en deze oppakken. Informatie bundelen en beschikbaar stellen. Faciliteren bij de totstandkoming van goede producten. Het zijn afgeleiden van elkaar. Door TZHO goed te benutten is een goed vestigings- en ondernemersklimaat een logisch gevolg. De unieke samenstelling binnen TZHO. Biedt kennis en kennis is macht. Korte lijnen met politiek en ambtenaren. De diensten van de KvK in stand houden. Eerst inventariseren (behoefte vs. gehele stad), plannen schrijven, dan actie. Voorkom leegstand in bestaand panden. Betere bereikbaarheid van bedrijventerreinen (qua OV verbinding). Totaal visie. Samenwerking KvK en Syntence. Weet wat er speelt bij ondernemers. Gratis parkeren. Als het programma alle ondernemers trekt, trekt dit nog meer andere ondernemers aan. Ambtenaren moeten meer meedenken.
De ondernemers in de detailhandel moeten TZHO meer leren kennen en moeten meer betrokken worden. d. Hoe kan de inrichting van de stad en de infrastructuur het ondernemers- en vestigingsklimaat vergroten? Bereikbaarheid, aanwezigen faciliteiten en toegankelijkheid worden benoemd als essentiële factoren voor het ondernemers- en vestigingsklimaat. Ook speelt het imago van de stad een grote rol. Maar ook aspecten als opleidingsniveau en leeftijdsspreiding zijn relevant. Bereikbaarheid met auto en OV in combinatie met aanwezige parkeerplekken worden als belangrijkste aangemerkt. De manier waarop de stad ontsloten is (zowel auto als OV). Hoe mensen zijn opgeleid. Structuur van industrieterreinen en bedrijventerreinen. Als je een ICT stad wilt zijn, moet de opleiding ook in de buurt gegeven worden. Stadshart verdient aandacht, de verbinding tussen de dorpsstraat en het stadshart moet gerealiseerd worden. Vergunningverlening. Door een goede fysieke infrastructuur. Clusteren van doelgroepen en kijken wat er nodig is om deze doelgroep te faciliteren. Sociale invloeden. De inrichting moet congruent zijn. Leer eerst de omgeving kennen en maak daarna pas keuzen over de inrichting. Bereikbaarheid moet goed zijn (auto en OV); maakt of breekt 30%- 40% van je omzet. Toegankelijkheid is zeer essentieel. Bereikbaarheid van bedrijventerreinen. Parkeervoorzieningen. e. Hoe verbeteren wij de synergie tussen ondernemen en overheid? Door van beide zijden te weten wat er speelt, belangen samen te brengen en een gezamenlijk doel na te streven. Kernwaarden waarop samenwerking is gebaseerd zijn belangrijk voor wederzijds respect en begrip. De kernwaarden zijn benoemd in hoofdstuk 7. f. Hoe moet de faciliterende rol richting ondernemers (en ondernemerschap) worden ingevuld ten gunste van het ondernemers- en vestigingsklimaat? De één loket functie moet volledig zijn ingericht en geborgd. Ondernemers weten wat zij kunnen verwachten van de één loket functie. Het zijn afgeleiden van elkaar. Door TZHO goed te benutten is een goed vestigings- en ondernemersklimaat een logisch gevolg. De unieke samenstelling binnen TZHO. Biedt kennis en kennis is macht. Korte lijnen met politiek en ambtenaren. Het verbinden van ondernemers onderling. De diensten van de KvK in stand houden. g. En wat kunnen ondernemers daaraan zelf bijdragen? Ondernemers geven aan zelf ook bijdragen te kunnen leveren. Er worden vooral immateriële bijdragen genoemd, zoals het organiseren van events, spreekuren, workshops en ander soort activiteiten. Maar ook het gezamenlijk meedenken en oplossingsgericht aan de slag met maatschappelijk en economische vraagstukken.
Voordat ondernemers materiele bijdragen leveren, dient er een meerwaarde zichtbaar te zijn, die niet al door de belastingbetalingen voorzien zijn. Het moet dus extra meerwaarde hebben. Ondernemers verwachten dat zij voor het betaalde belastinggeld al gebruik kunnen maken van bepaalde voorzieningen. Zij zijn pas bereid meer te betalen wanneer deze voorzieningen worden uitgebreid en dit niet behoord tot een overheidstaak. In de Financiële paragraaf gaan we uitgebreider in op de vragen die gesteld zijn over de te leveren bijdragen. h. Hoe bevorderen wij een goede samenwerking tussen overheid en ondernemers (participatie in PPS)? Rol van TTZ als het gaat om samenwerking tussen ondernemers en overheid: Klankborden/kennisdelen. Elkaar blijven aanspreken. Partijen samen brengen. Via het SEA programma samenwerken in projecten die de doelstelling ondersteunen. Alert blijven op de behoefte. Organiseren van events. Ondernemers vragen events te organiseren. De geïnterviewde geven aan dat de volgende elementen een goede samenwerking bevorderen tussen overheid en ondernemers: Hebben van vertrouwen. Open staan voor elkaar. Respect voor elkaar. Elkaar serieus nemen. Binnen zonder kloppen. Toegankelijk zijn. Accepteren als je het niet eens met elkaar bent. De overheid kan ondernemers budget geven om maatschappelijke problemen op te lossen namens de overheid. De ondernemers kan dit vaak goedkoper dan de overheid. De overheid mag dan ook iets van de ondernemers verwachten. Deregulering. Heldere procedures en regelgeving. Gezamenlijke draagvlak. Wederzijds respect. Continuïteit in het contact met de overheid (vertrekkende politici, maar gemeente ambtenaar blijft). Ambtenaren moeten meer naar buiten gericht zijn. De wethouder moet het gastheerschap kunnen delegeren aan hun ambtenaren. Activiteiten organiseren die gericht zijn op het verbeteren van het vestigings- en ondernemersklimaat. Goede communicatie en vertrouwen. Goede afstemming over onderwerpen. Luisteren naar de behoefte (wederzijds). Niet een eigen agenda opleggen. Kennis delen. Duidelijkheid van zaken geven. Wethouders en burgemeester moeten zichtbaar en aanspreekbaar zijn. Vragen direct beantwoorden en niet parkeren (opvolgen van acties).
i. dienstverlening van de overheid? De ondernemer verwacht dat de overheid de overheidstaken op orde heeft. De overheid moet de ruimte bieden aan ondernemers om nieuwe initiatieven te ontplooien. Ondernemers geven aan dat zij het belangrijk vinden dat de dienstverlening van de KvK in stand blijft. Dit valt niet primair onder de overheidstaak, waardoor op deze dienstverlening een bijdrage kan worden gevraagd. De één loket functie moet volledig zijn ingericht en geborgd d.m.v. een back office. Ondernemers weten wat zij kunnen verwachten van de één loket functie. De overheid moet weten wat er speelt bij ondernemers en wat zij van TZHO verwachten. De behoeften inventarisatie moet daarom onderdeel uitmaken van het primaire proces. Werkgelegenheid: Hoe draagt TZHO bij aan de stimulering van de werkgelegenheid? Geïnterviewde geven aan dat de volgende elementen nodig zijn om werkgelegenheid te bevorderen in relatie tot TZHO: Ondernemersklimaat, Vestigingsklimaat en Werknemersklimaat zijn allemaal belangrijk. De koppeling van het WGSP. Aandacht voor ondernemers. De combinatie van programmamanager SEA, WGSP en starters coördinatie komt de werkgelegenheid ten goede. Naamsbekendheid en ambassadeurschap. Trots op je stad campagne. Ondernemer van de maand benoemen. 1. Eerst gesprekken (intervisie per branche), 2. Vragen waar ondernemers tegenaan lopen en de behoefte inventariseren en 3 het multiplier effect. Vanuit TZHO kunnen er coaching programma s worden opgezet voor werkzoekenden. Contacten met scholen en het betrekken van de sociale dienst voor goede instroom bij bedrijven. Via TZHO kunnen ondernemers elkaar laagdrempelig ontmoeten. Via TZHO kunnen behoeften van ondernemers worden geïnventariseerd. TZHO moet een laagdrempelige balie zijn. De balie van de gemeente, voor ondernemers. TZHO als forum waar ondernemers plannen kunnen indienen en TZHO de ondernemers helpt de plannen te financieren. Er zijn genoeg partijen die nog investeren. Kijk naar de voorwaarden van financiering en denk mee met de ondernemer. Door het bundelen van krachten van de verschillende ondernemersverenigingen, kan er beter worden aangegeven waar de ondernemers behoefte aan hebben. Er kan groter draagvlak worden gerealiseerd. In de regio ondernemers bundelen om kansen te zoeken en samen te werken. Elke ondernemer transparant maken wat er allemaal te koop is in Zoetermeer. Het moet toegankelijk zijn, door categorie verdeling, laat zien wat er is en vergroot de vindbaarheid. Niet alleen de lokale overheid moet ook lokaal gunnen, maar ook de ondernemers onderling. TZHO kan hierin faciliterend zijn. Ons kent ons. Ga voor een lokaal sterke economie. Is Zoetermeer en TZHO overstijgend Parkmanager: weet wat er is, wees daar zuinig op, actief en proactief in gesprek met ondernemers om maatwerk te leveren. Behoeftepeiling bij ondernemers en bij potentiele werknemers en als het ware de behoefte in te vullen, te vertalen naar vraag en antwoord geven. Het kan een
scholingsaspect zijn wat ontbreekt. Bij werken naar vermogen: wat kan er wel? Interactie tussen partijen en werknemers en werkgevers. Bijvoorbeeld gedeelde straatmanagement aanbieden aan winkelgebieden. Als economie beter gaat de rest ook beter draaien.dan moet je wel op de hoogte zijn wat er speelt bij de ondernemers. Dus korte lijnen om informatie te krijgen. Dan zou je het ondernemershuis als platform kunnen gebruiken om informatie te geven over welke projecten die spelen. Kan via het internet. Bijvoorbeeld: Ik heb een project waarvoor ik 3 bouwbedrijven nodig heb, schrijf je in. De gemeente is leidend als het gaat om de social return. Dat er controle is op het nakomen van afspraken richting ondernemers als het gaat om ondernemersvragen. Dat de ondernemer ook antwoord krijg. Een soort helpdesk die een call aanmaakt. Afhankelijk van het probleem wordt er prioriteit gehangen aan de vraag. Daarna komt een rapportage over wanneer de call is afgehandeld. Ook als sturingsinformatie. En de tevredenheid meten. Geïnterviewde geven aan dat de rol van TTZ hierin is: Koppeling werkplein en TZHO. Werkt aan samenwerking. Luisteren en verbindingen leggen. Interne zendingsmissie binnen de gemeente. Zorgen voor kruisbestuiving. Rol is breder dan TZHO, maar kan wel een rol coördinerende spelen. 2 geïnterviewde zien dit niet als een rol voor TTZ. j. Hoe kan PPS worden ingezet om werkgelegenheid te bevorderen? Projecten doen met ZZP- er en subsidie. De verbinding met het werkplein maken. Als de ondernemer geld verdiend is de bereidheid tot samenwerken groter. De kans geven aan projecten en volgens een nieuwe manier tot stand laten komen. Samenwerkingsverbanden te sluiten op gebied van werkgelegenheid. Een beter vestigingsklimaat betekent meer werkgelegenheid. De winst van PPS is elkaar scherp te houden en breed draagvlak te creëren. Het onderwijs is een voorbeeld waarbij PPS voordeel zou bieden. De PPS moet worden doorgetrokken naar projecten met een specifiek doel. TZHO als centraal punt te midden van alle stakeholders. Geef de programmaraad als doelstelling mee, dat er samenwerking tot stand moet komen, er meer mensen aan het werk moeten en er een goed programma moet komen, die de doelstellingen ondersteunen. Weet waar de behoeften liggen, dan kan hierop worden ingespeeld. Samen oplossingsgericht denken. Er wordt onvoldoende geluisterd (voorbeeld: de verhoging van het stadhuisplein. Dit heeft geen meerwaarde en daarom werkt het niet). TZHO als forum waar ondernemers plannen kunnen indienen en TZHO de ondernemers helpt de plannen te financieren. Er zijn genoeg partijen die nog investeren. Kijk naar de voorwaarden van financiering en denk mee met de ondernemer. PPS opleggen als aanbestedingsvoorwaarde. Opdrachten vanuit de overheid uitbesteden aan ondernemers in de regio.
Door in ieder geval samen te werken met lokale MKB bedrijven. Gemeente Zoetermeer doet dit goed. Proactieve parkmanager die de verbinding vormt, nadruk op proactief. De SEA in Zoetermeer en EPL in Lansingerland. Dit zijn goede voorbeelden van een goede PPS constructies. En wat we doen op het grensvlak publiek- privaat projecten samen te doen. Bijvoorbeeld revitaliseren van bedrijvenpark Rodenrijs. Het aanpakken van het publieke terrein resulteerde in privaat het opknappen van eigen omgeving. Goede interactie en samen willen. Het ondernemershuis kan dit ook zijn. De overheid moet ook actief participeren en elkaar willen ontmoeten. Door te richten op projecten en projectmatig samenwerken op gerichte onderwerpen. Niet alles tegelijk doen. Kennis geven en publiekelijk maken van lopende werkzaamheden en projecten waar je als bedrijf een rol kan spelen. Laat de ondernemers hun gang gaan. Ga hem niet tegenhouden in zijn ontwikkeling. Op terreinen waar de belangen van de gemeente samenlopen met 1 of meer bedrijven. Wat zijn prioriteiten, waar willen we op investeren en wat kunnen we gezamenlijk doen. k. Hoe is de koppeling tussen werkzoekenden en ondernemers te verbeteren? Betere samenwerking tussen EZ en WGSP. Werkplein aan het concept toevoegen. Door werkervaringsplekken zoals de gastvrouw functie bij TZHO. Social Return. Successen verkopen en delen. Angst over de doelgroep wegnemen. Oplossingsgerichte grondhouding aannemen. Door sessies te organiseren en begrip te kweken. Vanuit de doelstelling verbinden en elkaar leren kennen. Vanuit TZHO kunnen er coaching programma s worden opgezet voor werkzoekenden. Contacten met scholen en het betrekken van de sociale dienst voor goede instroom bij bedrijven. De meest simpele weg is, hen werk laten doen dat anderen niet willen doen. Dit is wel de minst elegante manier. Deze vraag kan aan de programmaraad gesteld worden. Inzetten op EQ en waardevol maken voor de samenleving. Bijvoorbeeld door werken bij de voedselbank of bij de vereenzaming van ouderen. Ouders moeten beter betrokken worden bij het onderwijs. Lastig, want je kan niet meer vacatures maken, dan die er zijn. Maar je kan wel ondernemers en uitkeringsgerechtigden samen brengen en wijzen op de faciliteiten, waardoor de ondernemer in staat is de voordelen te zien en toe te passen binnen het bedrijf. Onbekend maakt onbemind. Het moet een doelstelling zijn van TZHO om kansen te creëren. Het gaat om goede afstemming tussen vraag en aanbod. WGSP voeden met behoeften van ondernemers. Doe een kunstje dat waarde heeft voor de ondernemers, bijvoorbeeld door het opleiden van mensen.
Op een flexibele manier uitkeringsgerechtigden een plek geven. Kijk goed naar competenties en kwaliteiten van mensen. Niet gelijk een contract, maar laat werkgever en werknemer elkaar eerst aftasten. Organisatorisch: 2. Hoe functioneert TZHO op dit moment? (0- meting) Hoe functioneert TZHO op gebied van beheersing van de interne processen (primair en secondair)? Opbouwfase, het gaat meer leven. Het begin is er. Er moeten veel dingen opgepakt worden. Het team moet nog een goede modes vinden. Meer publiciteit geeft het ondernemershuis een boost, maar eerst de kinderziektes er uit. Niet optimaal. Wel een vliegende start gemaakt. Nu gaande weg kinderziektes uit het concept halen. Meer inzetten op aanmeldingen van spreekuren en het doen van reserveringen. Goed, de processen zijn aangepakt vanuit een bewegende situatie. Daardoor loopt niet alles even goed, maar de werkhouding en intenties van het team is goed. Vallen en opstaan met de beste inzet en beperkte middelen. Het kan veel beter. Ik kan dit niet goed beoordelen. Er gaat veel parallel. Nog niet goed in control. Het team functioneert wel goed. Maar omdat processen en kaders onduidelijk zijn, loopt nog niet alles vlekkeloos. Er moet duidelijkheid komen in wie betaald, wie doet wat en wat zijn de prioriteiten. Onduidelijkheid in deze aspecten heeft een afremmende werking. Nog niet in control, het is zoeken naar de goede formule. De programmaraad heeft gezien de omstandigheden hun best gedaan om in de opstartfase zoveel mogelijk verschil te maken. Slecht (meerdere malen genoemd). Het beeld dat bij mij leeft: Dat er nog veel losse eindjes zijn in de structuur met name. Ik zie nog geen heldere structuur. Er zit groei in. De exposure naar buiten is opgepakt. Wat ik nog niet helemaal goed vindt, is de duidelijkheid onder de betrokkenen over de rollen. Goed dat het bedrijfsplan wordt opgesteld. Kan ik niet beoordelen. Ziet er mooi uit, maar ik kan de processen niet beoordelen. Het lijkt me aardig. Maak me zorgen dat de programmamanager SEA vertrekt. Kan ik niet goed beoordelen. In mijn beleving moet het nog van de grond komen. Het moet nog groeien. Goed maar is nog in een lerende fase. Heb ik geen zicht op (meerdere malen genoemd) Redelijk. Eerste indruk is goed. Goed. Hoe functioneert TZHO op gebied van de van interne en externe communicatie en informatiestromen? Het begin is er, zowel in- als extern. Dit is onderschat. PR is de spin- off naar de toekomst. Goed, kan beter. Er moet nu zwaar worden ingezet op marketing en communicatie.
Dit kan veel beter. Intern, binnen het teamoverleg, gaat het goed en zijn er korte lijnen, maar binnen de gemeentelijke organisatie kan het beter. Maar vergeet niet dat het met de beste inzet en beperkte middelen gebeurt. Communicatie naar buiten toe is nog in ontwikkeling. Iemand inhuren om verbindingen te leggen. En informatie/processen structureren en coördineren tot een goed programma. En dit programma ook naar buiten brengt, het communicatieplan realiseert. Nog niet voldoende. Processen stagneren. Externe communicatie is niet duidelijk voor wat betreft de agenda/website. Een goed communicatieplan ontbreekt. Slecht. Met de website een hoop bereikt. Nu bekendheid onder de grote groepen ondernemers. Interne communicatie is niet goed. Externe communicatie in de regio is ook niet goed. Langzamerhand krijgt het begrip ondernemershuis bekendheid, maar nog niet iedere ondernemer kent zijn eigen belang. Zij hebben nog niet het gevoel van betrokkenheid en het voordeel aan TZHO. En wat ze daarvoor moeten doen en moeten inleveren. Wat is zie extern. Het krantje, de billboards, is zichtbaar. De publiciteit van de opening was goed. Daar zie ik dat het wel goed gaat. De doelgroep is vrij specifiek, aan hen moet de vraag gesteld worden. Goed. Ik ben genoeg geïnformeerd. Matig. Matig tot slecht. Kan sterker. Ik weet het niet, dus zal het wel beter kunnen. Er worden bijeenkomsten georganiseerd om kennis te delen. WGSP zit hier. Als ondernemers kan je afspreken met elkaar. Ik ben niet op de hoogte van het totale programma. 3. Welke aanbevelingen leiden tot de strategische benadering waarbinnen de doelstellingen kunnen worden gerealiseerd? Zie hiervoor hoofdstuk 8 Aanbevelingen. Dit dient tevens als adviesdocument, zoals ook bij de opdrachtverstrekking als 2 e product is genoemd. 4. Hoe past de strategische benadering binnen de financiële middelen voor de komende 5 jaar? De huidige begroting is onvoldoende. Aanvullend onderzoek is nodig om: 1. De verdichte budgetten van de gemeente Zoetermeer te ontrafelen en op basis van doelstellingen toe te rekenen aan TZHO, 2. Vervolgens te kijken wat er nodig is voor de uitvoering van het gehele plan, dit afzetten tegen het aanwezige budget en bepalen welke bijdragen van ondernemers nodig is en hoe een meerwaarde aan te tonen, zodat de ondernemer een financiële bijdrage wil doen 3. Om de bijdragen van ondernemers te kunnen innen en te onderzoeken op welke manier dit kan. 5. Hoe borgen wij de strategische benadering voor TZHO? Door het bedrijfsplan en in hoofdstuk 7 Gewenste Eindsituatie de strategie te verdisconteren in het organisatiemodel. Ook in hoofdstuk 8 worden aanbevelingen gedaan ten aanzien van de borging van de strategische benadering voor TZHO
6. Hoe beheersen wij de GOTIK 1 criteria voor TZHO? Door een goede PDCA cyclus op te stellen. Zie hiervoor het plaatje op de volgende pagina. Conclusies De nut een noodzaak is aangetoond, evenals het bestaansrecht. TZHO kan een rol spelen in het verbeteren van het vestigings- en ondernemersklimaat en kan bijdragen in het stimuleren van werkgelegenheid. Organisatorisch functioneert TZHO nog niet optimaal, dit kan verbeterd worden zowel op de primaire en secondaire processen alsmede de interne en externe communicatiestromen. Het is onduidelijk wie waar voor verantwoordelijk is. Vervolg stap: Implementatie plan (incl. Implementatie van PDCA cyclus) opstellen, communicatieplan opstellen en werkplannen opstellen. 1 GOTIC = Geld, Organisatie, Tijd, Informatie en Kwaliteit