Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 13INT02628 III III llllll III III MM II Datum vergadering: Nota openbaar: Ja ñ Onderwerp: Businessplan voor lokale uitvoering Wsw 4 Advies: Wij stellen u voor: 1. kennis te nemen van de stand van zaken met betrekking tot de Participatiewet; 2. in te stemmen met het businessplan voor de lokale uitvoering Wsw; 3. in te stemmen met oprichting - samen met de gemeente Rijssen-Holten - van een stichting die kan optreden als uitvoeringsorganisatie voor de lokale uitvoering Wsw; 4. in te stemmen met het voornemen om - per afzonderlijke gemeente - te komen tot een coöperatieve vereniging vanuit het bedrijfsleven, en de invulling daarvan verder voor te bereiden in nauwe samenwerking met de plaatselijke werkgeversorganisaties. 5. in te stemmen met de voorgestelde vervolg-opdracht voor de kwartiermaker, en de daadwerkelijke invulling daarvan mede af te stemmen op de voortgang met betrekking tot de uittreding uit Soweco. 6. over de punten 2 t/m 4 het advies in te winnen van de raadscommissie Samenlevingszaken (vergadering 3 september 2013) 7. het voornemen tot oprichting van een stichting voor te leggen aan de gemeenteraad, waarbij de raad de gelegenheid heeft om zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college te brengen (zo mogelijk raadsvergadering van 24 september 2013). Besluit B en W: Korte samenvatting: In deze nota doen we u voorstellen voor en informeren we u - conform uw opdracht van 16 april jongstleden - over de volgende punten voor de lokale uitvoering Wsw: a) de uitwerking van de rechtsvorm van het samenwerkingsverband (een gezamenlijke stichting); b) de nadere gesprekken met de werkgeversorganisaties over oprichting van een lokale coöperatie en hun deelname aan dit samenwerkingsverband. c) nader onderzoek van alternatieven voor uitvoering van de P&O- en overige bedrijfsvoeringstaken, en uitvoering van een oriënterende marktconsultatie. d) nader rapportage over de gevolgen van het landelijke sociaal akkoord voor de nieuwe Participatiewet, en dit te betrekken bij de besluitvorming over de lokale uitvoering Wsw. Uitgangspunt was bovendien dat rond 1 juli 2013 ook meer bekend zou moeten zijn over de uitkomst van de onderhandelingen over de uittreedsom. Zoals inmiddels bekend zijn deze onderhandelingen afgebroken. Hierover hebben wij u inmiddels afzonderlijk gerapporteerd. U hebt daarop besloten (d.d. 9 juli jongstleden) het AB Soweco te verzoeken de uittredingsvoorwaarden vast te stellen, en vooruitlopend daarop alvast een administratief beroepschrift in te dienen bij de provincie Overijssel tegen het niet tijdig nemen van een besluit omtrent deze uittredingsvoorwaarden. Op dit moment is nog niet bekend welke gevolgen dit heeft voor de startdatum van de lokale uitvoering Wsw. In afwachting hiervan worden de voorbereidingen zoveel mogelijk voortgezet.
- 3 - Aanleiding: in uw vergadering van 16 april 2013 heeft uw coiiege ingestemd met scenario 3 uit het advies van bureau Langedijk: oprichting van een gezamenlijke arbeidspool-onderneming vanuit lokale werkgevers, de gemeente en overige partijen (publiek-private samenwerking). Ook heeft u ermee ingestemd om - inspelend op de onderhandelingen over uittreding uit Soweco - als gemeente zoveel mogelijk praktische voorbereidingen te treffen voor overname van de uitvoering, zonder nu al definitieve beslissingen te nemen. U heeft daarbij opdracht gegeven om vóór 1 juli te rapporteren over een aantal, hierboven genoemde onderwerpen. Daartoe is een businessplan voor de lokale uitvoering Wsw opgesteld, waarin op bovengenoemde vraagstukken wordt ingegaan. Voor het opstellen hiervan is bureau Acta ingehuurd ais kwartiermaker, in nauwe samenwerking met onze lokale projectorganisatie. Het concept-businessplan is op 2 juli jongstleden in uw vergadering gepresenteerd. Rekening houdend met de door uw college geplaatste opmerkingen wordt het businessplan u hierbij ter vaststelling aangeboden. Op basis van dit businessplan en op basis van de meest recente informatie van het kabinet over de Participatiewet rapporteren wij u over de bovenstaande punten a t/m d. Relevante eerdere besluiten: Raadsbesluit 17 april 2012 tot uittreding uit Soweco. Besluit 16 april 2013 tot instemming met scenario 3 voor lokale uitvoering Wsw. Doelstelling: Verkrijgen van instemming met betrekking tot de toekomstige uitvoeringsstructuur, en besluitvorming over het treffen van de verdere voorbereidingen, rekening houdend met de stand van zaken met betrekking tot de uittredingsprocedure uit Soweco. Oplossing: hoofdpunten businessplan. ad. A: uitwerking rechtsvorm. De opdracht was te komen tot een rechtsvorm die enerzijds de gemeentelijke eindverantwoordelijkheid voor uitvoering van de Wsw voldoende borgt en anderzijds ieidt tot een maximale participatie van het bedrijfsleven. De grondgedachte hierbij was om alles onder te brengen in één rechtspersoon, waarbij gedacht werd aan een coöperatie. Gaandeweg de voorbereidingen werd duidelijk dat de verschillende belangen en verantwoordelijkheden van de gemeenten enerzijds en van het bedrijfsleven anderzijds, beter kunnen worden geregeld in twee verschillende rechtspersonen. Dit heeft - in samenwerking met de partijen in het platform Wsw - geleid tot de volgende voorgestelde structuur:» Oprichting van een nieuwe, gezamenlijke stichting, die namens de beide gemeenten Hellendoorn en Rijssen-Holten kan optreden als uitvoeringsorganisatie ("bedrijfsbureau") voor de lokale uitvoering van de wettelijke Wsw-taken. Deze stichting verzorgt namens de betreffende gemeenten de werkgeverstaken voor alle Wsw'ers (met uitzondering van wie via "begeleid werken" in dienst treedt bij een bedrijf). ^ Het voornemen tot oprichting per afzonderlijke gemeente V3n een coöperatieve vereniging waarin de deelnemende werkgevers samenwerken bij het plaatsen van zoveel mogelijk SW'ers bij bedrijven en het geven van opdrachten voor uitvoering door SW'ers in de beschutte werkplaatsen (Multipack). Zie hiervoor verder punt B van dit voorstel. De voorzitters van de te vormen coöperaties kunnen adviserend lid worden van de Raad van Toezicht van de eerder genoemde stichting. Het voordeel van deze structuur is dat er één markt-gerichte rechtspersoon is die zich met name richt op de uitvoering van de Wsw namens de beide gemeenten, en dat de werkzaamheden daarbinnen volledig gezamenlijk worden gedaan. In de uitvoering richting de bedrijven heeft de stichting dan wel met twee coöperaties te maken, maar dat gaat niet ten koste van de schaalvoordelen van één gezamenlijke uitvoeringsorganisatie. In de bijlagen 1 en 2 van het
. 4 - businessplan wordt de taakverdeling tussen de stichting enerzijds en de coöperaties anderzijds nader omschreven. Voor het bestuur van de stichting wordt uitgegaan van het Raad van Toezicht model, met de volgende samenstelling: «2 college-leden, één van Hellendoorn, en één van Rijssen-Holten» 1 onafhankelijke, externe voorzitter» Als adviseurs: de 2 voorzitters van de coöperaties van resp. Hellendoorn en Rijssen- Holten Door duidelijke contractafspraken tussen de beide gemeenten en de nieuwe stichting (zie bladz. 12), door benoeming van de leden van de Raad van Toezicht door de colleges van B&W en door een meerderheidspositie in de Raad van Toezicht, wordt de gemeentelijke eindverantwoordelijkheid geborgd. Daarnaast zal een ambtelijk uitvoeringsoverleg in het leven worden geroepen voor de noodzakelijke afstemming tussen de stichting als uitvoeringsorganisatie en de beide gemeenten, mede gezien de taken die op grond van de wet bij de gemeenten blijven (zie bladz. 10 van het businessplan). Wij attenderen u in het bijzonder op par. 3.8 van het businessplan, waar in overweging wordt gegeven om bij de nieuwe portefeuilleverdeling in 2014 een bewuste keuze te maken welk collegelid als portefeuillehouder verantwoordelijk is voor het beleid, en welk collegelid wordt aangewezen als lid van de Raad van Toezicht van de nieuwe stichting. De achterliggende gedachte is het aanbrengen van een duidelijke scheiding van verantwoordelijkheden tussen de vakinhoudelijk verantwoordelijke portefeuillehouder en de met het toezicht op de uitvoering belaste collegelid. Overigens is dit juridisch gezien niet strikt noodzakelijk, maar wellicht wel wenselijk voor een scheiding tussen beleid en uitvoering. Bovenstaande structuur is doorgesproken met de juridisch medewerkers van onze gemeente. De in bijlage 3 opgenomen statuten zijn opgesteld in samenwerking met Holscher 8i Davids Notarissen (geselecteerd op basis van opgevraagde offertes). Voor deelname door de gemeente in een stichting is een raadsbesluit en daarna goedkeuring van Gedeputeerde Staten nodig. Het raadsvoorstel hiervoor kan worden voorgelegd in de raadsvergadering van september of oktober 2013 B. nader overleg met bedrijfsleven over het samenwerkingsverband. Op uitdrukkelijk advies vanuit het bedrijfsleven wordt gekozen voor twee afzonderlijke coöperaties (één per gemeente), met het oog op een zo groot mogelijke lokale binding. Daarbij blijft samenwerking en plaatsing over en weer van SW'ers uiteraard mogelijk. Over deze structuur is gesproken met vertegenwoordigers van de verschillende werkgeversorganisaties uit Rijssen, Holten, Nijverdal en Hellendoorn. Daarbij hebben de Kring Werkgevers Rijssen (KWR) en de Businessclub Nijverdal (BCHN) de suggestie gedaan om als werkgeversorganisaties deze coöperatie op te richten, zodat alle leden van bijvoorbeeld de KWR en de BCHN automatisch lid zijn van de coöperatie. Daarnaast kunnen ook werkgevers die géén lid zijn van een werkgeversorganisatie (onder wie de gemeente zelf, in de hoedanigheid van werkgever), zich aansluiten bij de coöperatie. Wat dit betekent voor de stemverhoudingen en de bestuurssamenstelling binnen de coöperatie, moet juridisch nader worden onderzocht. Het voordeel van deze structuur, is dat ze beter kan worden afgestemd op datgene wat de bedrijven willen. Bovendien kan beter worden aangesloten op afspraken die bedrijven al hebben over andere onderwerpen, bijvoorbeeld uitvoering van parkmanagement. Bijkomend voordeel is dat de besturen van de werkgeverskringen maximaal betrokken worden bij de vormgeving, waardoor sneller draagvlak ontstaat en minder acquisitie gedaan hoeft te worden om bedrijven lid te laten worden van de coöperatie. In de gezamenlijke vergadering van het platform WSW op 20 juni 2013 is afgesproken deze structuur nader uit te werken in samenwerking met de 'denktank' van vertegenwoordigers van de werkgeverskringen, en daarna te bespreken met de betreffende besturen.
- 5 - in het businessplan (bladz. 7) en bijlage 2 (taken coöperatie) worden enkele voordelen voor bedrijven aangegeven om lid te worden van de coöperatie. Daarbij wordt de intentie uitgesproken om werkgevers die lid worden van de coöperatie een "keurmerk" MVO te geven, wat in hun voordeel meeweegt bij gemeentelijke inkoop en aanbestedingen. In de gesprekken met het bedrijfsleven is uitdrukkelijk aangegeven dat dit nader geregeld wordt in het gemeentelijk inkoopen aanbestedingsbeleid, en dat de gemeenten hiervoor bovendien zoveel mogelijk één regionaal afgestemd beleid willen formuleren. Dat de gemeenten nu al serieus werk maken van SROI (Social Return on investments) bij inkoop en aanbestedingen, is voor alle partijen duidelijk en daar wordt ook mee ingestemd. Ad. C: inrichting uitvoeringsorganisatie I uitbesteding bedrijfsvoeringstaken. In het businessplan is nader ingezoomd op de inrichting van de stichting als Wswuitvoeringsorganisatie. Daarbij is nadrukkelijk stil gestaan bij de kerntaak van de organisatie (zoveel mogelijk plaatsing van SW'ers bij bedrijven en het aansturen van het beschutte werkbedrijf Multipack). Voor een opsomming van taken en functies in deze organisatie verwijzen wij u naar bijlage 5 van het businessplan. Voorgesteld wordt om te kiezen voor een kleine, compacte werkorganisatie met een commerciële inslag die zich met name richt op deze kerntaken. De voorgestelde invulling van de functies wijkt daardoor iets af van de eerder gepresenteerde opzet. Deze verschuivingen blijven echter binnen het geraamde personeelsbudget en hebben dus geen financiële gevolgen. Verder wordt - mede met het oog op de verwachte krimp van de SW-sector - voorgesteld een deel van deze functies niet met vast, maar met tijdelijk personeel in te vullen (bijv. via inhuur). In het verlengde hiervan wordt voorgesteld de ondersteunende back-office taken (met name op het gebied van P&O en financiën) zoveel mogelijk uit te besteden aan een extern bureau met kennis en ervaring op deze beide gebieden, in samenwerking met bureau Acta zijn oriënterende gesprekken met enkele bureau's voorbereid bij wijze van informele marktoriëntatie. Dit kan na de zomervakantie (afhankelijk van duidelijkheid over de uittreding uit Soweco) zijn vervolg krijgen door een openbare inkoopprocedure. Voor wat betreft de gemeentelijke groen-werkzaamheden wordt aangegeven dat de operationele aansturing hiervan rechtstreeks plaatsvindt onder verantwoordelijkheid van het ambtelijk management van de beide gemeenten, waarvoor zo nodig (per afzonderlijke gemeente te bezien) extra capaciteit kan worden ingehuurd. De kosten van de directe aansturing is in de exploitatiebegroting opgenomen. Om die reden wordt deze groep SW-medewerkers via groepsdetachering rechtstreeks geplaatst bij de betreffende gemeente. De invulling hiervan wordt voorbereid in samenwerking met de vakafdeling Ruimte en groen. Stand van zaken wetgeving I gevolgen sociaal akkoord. Het sociaal akkoord heeft zoals bekend veel stof doen opwaaien bij de gemeenten. Tijdens het VNG-congres hebben de gemeenten bijna unaniem ingestemd met een motie van totaal 13 eisen met betrekking tot de grote decentralisatie-operaties, waaronder de Participatiewet. Inmiddels heeft het kabinet hier bij brief van 10 juni op gereageerd (zie bijlage). De VNG heeft aangegeven dat de (vooral financiële) zorgen hiermee nog niet zijn weggenomen, maar ziet hierin wel voldoende aanknopingspunten om deel te nemen aan het overleg in de 'Werkkamer' over de f I P\/ŕ 1 í (1;»r t \ii \ í 1 r HA P:-Ì r í i f - I f 1 C\ i i o Wi 1 f-\ i Wel is inmiddels duidelijk geworden dat de genoemde 35 nieuwe Werkbedrijven niet zullen leiden tot gedwongen fusies van de bestaande SW-bedrijven. Het kabinet heeft ook duidelijk aangegeven dat decentralisatie het uitgangspunt blijft, en dat de gemeenten de leiding hebben bij de invulling van de regionale samenwerking. Dát er regionaal samengewerkt moet worden, ook met de sociale partners, is voor het kabinet een uitgemaakte zaak, maar hóe gemeenten dat willen invullen, wordt aan de gemeenten overgelaten. Gelet op het bovenstaande gaan wij er van uit dat de feitelijke uitvoerende taken van de Wsw naar verwachting niet bij de Werkbedrijven terecht zullen komen, en dat de gemeenten zelf bepalen op welke schaal deze uitvoering plaatsvindt. Daarbij komt dat wij in onze lokale opzet nadrukkelijk inzetten op samenwerking met de sociale partners (in ieder geval met de
- 6 - werkgeversorganisaties). Daardoor past onze opzet - afgezien van de schaalgrootte, waarover verschillend wordt gedacht - prima in de doelstellingen van het kabinet. Wij zien in het bovenstaande (voorlopig) dus géén redenen om het proces tot uittreding uit Soweco stop te zetten. Op 27 juni jongstleden heeft het kabinet een nieuwe Hoofdlijnen-notitie over de (gewijzigde) Participatiewet aan de Tweede Kamer gestuurd (bijgevoegd). In deze brief worden bovenstaande beleidslijnen bevestigd. Omdat de gesprekken in de 'Werkkamer' nog maar net gestart zijn, kan op dit moment niet meer duidelijkheid worden verkregen dan hetgeen hierboven en in de bijgaande kabinetsbrief staat. Uiteraard blijven wij de ontwikkelingen nauwlettend volgen, zodat u de meest actuele landelijke informatie kunt betrekken bij uw definitieve besluitvorming c.q. bij het aangaan van verplichtingen voor de lokale uitvoering van de Wsw. Effecten: Oprichting van een kleine, slagvaardige uitvoeringsorganisatie in de vorm van een gezamenlijke, door beide gemeenten opgerichte stichting, die de lokale uitvoering van de Wsw verzorgt, en over voldoende draagvlak beschikt om in samenwerking met het lokale bedrijfsleven (via de coöperatie) te zorgen voor meer plaatsingen bij reguliere werkgevers. Planning: Het businessplan kan voor openbare behandeling worden aangeboden aan de raadscommissie van begin september. Het voorstel tot oprichting van een stichting kan aansluitend worden voorgelegd t.b.v. de raadsvergadering van september (eventueel oktober). Aanpak implementatiefase: De vaststelling van het businessplan markeert de overstap naar de volgende fase in het project, de implementatiefase. Uiteraard is de daadwerkelijke start van de implementatie afhankelijk van de besluitvorming over de uittreding uit Soweco, waarover de onderhandelingen zoals bekend zijn gestaakt. Dat neemt niet weg dat de voorbereidingen voor de lokale uitvoering volop door moeten gaan, om tijdig een nieuwe uitvoeringsorganisatie klaar te hebben. In hoofdstuk 9 van het businessplan staat een opsomming van werkzaamheden die de komende periode moeten plaatsvinden. Hiervoor is verlenging van de inzet van de kwartiermaker - die dit doet in samenwerking met het lokale projectteam - noodzakelijk. Zoals bekend, zijn hiervoor financiële middelen geraamd. Inmiddels heeft bureau Acta hiervoor een offerte ingediend van afgerond C 21.500,- exkl. reiskosten en b.t.w. voor implementatie gedurende de periode vanaf augustus 2013 tot februari 2014. Deze kosten blijven binnen de destijds opgestelde raming voor de kosten van een kwartiermaker. Wat betreft de tijdplanning moet rekening worden gehouden met een latere startdatum voor de lokale uitvoering. Een en ander is mede afhankelijk van het tempo van besluitvorming over de uittreding, c.q. het verloop van de beroepsprocedure bij de provincie Overijssel. Daarom stellen wij voor om regelmatig in overleg met bureau Acta te bezien welke werkzaamheden opgestart kunnen worden, zodat de werkzaamheden wellicht uitgesmeerd worden over een (iets) langere periode. Rekening houdend hiermee wordt voorgesteld in te stemmen met verstrekking van de vervolg-opdracht aan dit bureau. Financiële consequenties: Dit bestuursvoorstel heeft geen afzonderlijke financiële gevolgen. De kosten van de kwartiermaker, de notariskosten en dergelijke blijven binnen de geraamde aanloopkosten voor de lokale uitvoering. Wij zullen u daarnaast nog afzonderlijk informeren over de stand van zaken van kosten met betrekking tot de uittredingsprocedure. Voor wat betreft de (niet-openbare) exploitatiebegroting voor de lokale uitvoering komen wij eind dit jaar op basis van de dan bekende gegevens met een geactualiseerde begroting voor de lokale uitvoering Wsw. Personele consequenties:
- 7 - Voor de SW-medewerkers blijft het uitgangspunt dat hun dienstverbanden (met behoud van alle rechten en plichten op grond van de CAO-Wsw) door onze gemeente worden overgenomen, waarbij de nieuw te vormen stichting namens de gemeente de werkgeverstaken verzorgt. In het kader van de onderhandelingen over uittreding uit Soweco is het standpunt ingenomen dat in principe de bereidheid bestaat om voor de lokale uitvoering personeel van Soweco over te nemen, mits het voordeel hiervan in mindering wordt gebracht op de uittreedsom en de gemeente betrokken wordt bij de personeelsselectie (uitgangspunt is het toepassen van een reguliere sollicitatieprocedure). Juridische consequenties: Uw college kan op grond van artikel 160, lid 2, van de Gemeentewet een stichting oprichten. Voordat daartoe besloten kan worden, moet u wel de raad in de gelegenheid stellen om zijn wensen en bedenkingen op dit ontwerp-besiuit te kunnen uiten. Het definitieve besluit tot oprichting van een stichting zal vervolgens nog ter goedkeuring moeten worden voorgelegd aan gedeputeerde staten. Burger- en overheidsparticipatie: Zoals hiervoor al aangegeven zijn de piannen besproken in het platform Wsw, en ook in de 'denktank' met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. De notulen van die beide besprekingen zijn bijgevoegd. Geconcludeerd kan worden dat er bij alle partners draagvlak bestaat voor de ingezette koers, en bereidheid om mee te werken aan een succesvolle lokale uitvoering van de Wsw. Het businessplan wordt nog voorgelegd aan het Clientenplatform werk en inkomen, in de eerstvolgende vergadering. Overigens is het clientenplatform voortdurend betrokken bij de ontwikkeling van deze plannen, en zijn zij over de hoofdlijnen van het businessplan al in juni mondeling geïnformeerd. Communicatie: In samenwerking met de medewerkers communicatie van de beide gemeenten en van Soweco is een communicatieplan opgesteld, dat u hierbij aantreft. Dit plan voorziet onder andere in het houden van een informatiebijeenkomst begin september, om de SW-medewerkers en overige betrokkenen te informeren over de hoofdlijnen van het businessplan. Nu de onderhandelingen over de uittreding zijn stopgezet en de lokale uitvoering daardoor waarschijnlijk later van start gaat, stellen wij voor de medewerkers in eerste instantie te informeren door middel van een nieuwsbrief (te verzenden vóór de vergadering van de raadscomissie van 3 september). In de loop van het najaar kan dan alsnog een informatiebijeenkomst worden gehouden. Overige consequenties: Geen Bijlagen: 1. concept businessplan 2. verslag bespreking "denk-tank" d.d. 21 mei 201 3 3. verslag bespreking platform Wsw 20 juni 2013 4. kabinetsreactie d.d. 10 juni 201 3 op motie VNG 5. hoofdlijnenbrief participatiewet 27 juni 2013 6. communicatieplan