BEHOORT BIJ PUNT 8 VAN DE AGENDA VOOR DE VERGADERING VAN DE COMMISSIE RUIMTE VAN 5 MAART 2012

BEHOORT BIJ PUNT 8 VAN DE AGENDA VOOR DE VERGADERING VAN DE COMMISSIE RUIMTE VAN 5 MAART 2012 Behoort bij punt Vul AGENDAPUNT in en druk op <F11> van de agenda voor de raadsvergadering van maandag 26 maart 2012 onderwerp: BOMENSTRUCTUUR- EN BELEIDSPLAN Portefeuillehouder: G.M.P. Stoffels Afdeling: Ruimtelijk Beheer Behandelend ambtenaar: J.M. Vink E-mailadres: jeannemarie.vink@cuijk.nl Doorkiesnummer: 640 Datum collegebehandeling: 31 januari 2012 Datum commissiebehandeling: 5 maart 2012 Info gemeenschappelijke regeling/samenwerkingsverband N.v.t. Samenvatting voorstel Tijdens de vaststelling van de monumentale bomenlijst op 6 september 2010 is aan uw raad toegezegd dat een bomenstructuurplan zou worden opgesteld en dat in samenhang hiermee het kapvergunningenbeleid zou worden versoepeld. Bomenstructuur De meeste bomenrijen bevinden zich langs wegen; daarom is bij het vastleggen van de bomenstructuren gekeken naar de belangrijkste verbindingswegen tussen de verschillende dorpen binnen de gemeente Cuijk en tussen gemeente Cuijk en omringende gemeenten. Daarnaast zijn ook de voornaamste wijkontsluitingswegen opgenomen in de structuren evenals wegen die een recreatieve of bijvoorbeeld cultuurhistorische waarde hebben. Naast lijnen (bomenlanen) zijn er natuurlijk ook vlakken met bomen die zo belangrijk zijn dat ze opgenomen moeten worden in de structuur. Hierbij is gekozen voor het park in de Heeswijkse Kampen en de bosjes die deel uitmaken van de ecologische hoofdstructuur (EHS) en tegelijkertijd in of tegen de bebouwde kom aan liggen. Juridische bescherming / deregulering Een belangrijke wijziging betreft de deregulering van het kapbeleid. De meeste particuliere bomen zijn niet langer kapvergunningplichtig. Aan de andere kant zijn er bomen die we zo belangrijk vinden dat deze goed beschermd moeten worden zoals de monumentale bomen, aangewezen beeldbepalende bomen (nu alleen in de Messemaker), waardevolle landschapselementen en natuurlijk het Maasheggengebied. Voor deze bomen verandert er niets en blijft een omgevingsvergunning nodig om te mogen kappen; dit geldt ook voor alle gemeentebomen. Uit ervaringen van andere gemeentes met het loslaten van het kapvergunningenregime komt naar voren dat na de invoering van het versoepelde kapbeleid, in eerste instantie (fors) meer bomen gekapt worden, maar dat het aantal gekapte bomen zich vervolgens min of meer stabiliseert op het niveau van voor de deregulering. Alle voor de burger relevante informatie wordt verzameld op een digitale kaart die op de site van de gemeente wordt geplaatst. Op de kaart is te zien of een omgevingsvergunning voor de activiteit kappen vereist is, maar staan ook de gebieden aangegeven waar een 1

omgevingsvergunning voor de activiteit aanleggen nodig is om te mogen kappen. Daarnaast is te zien of de Boswet van toepassing is en wordt andere relevante regelgeving vermeld. Beleidsrichtlijnen (aanplant bomen, overlast en klachten) Naast uw wens voor een bomenstructuurplan bleek er behoefte aan het vastleggen van beleidsrichtlijnen met betrekking tot bomen en aanplant, overlast, schades etc. Op dit moment wordt het kapplan 2011-2012 uitgevoerd waarbij een flink aantal overlastbomen is/wordt gekapt en nieuwe bomen worden herplant. Met het vastleggen en toepassen van beleidsrichtlijnen voor de aanplant van bomen wordt voorkomen dat in de toekomst opnieuw dergelijke kapplannen uitgevoerd moeten worden. Voorstel besluit Voorgesteld wordt om het definitieve bomenstructuur- en beleidsplan vast te stellen en een reserve herplant bomen in te stellen. Financiële consequenties Aan het plan zijn geen directe financiële consequenties verbonden. Voor de uitvoering van de maatregelentabel zal zoveel mogelijk worden meegelift met civiele projecten. Indien hiervoor extra middelen nodig zijn, zal via de gebruikelijke weg krediet worden aangevraagd. Voor de uitvoering van het herplantbeleid wordt een reserve herplant bomen in het leven geroepen. Bij ruimtelijke ontwikkelingen die ten koste gaan van bestaand groen en bij illegale kap wordt herplant opgelegd zodat de verdwenen groene kwaliteit weer wordt teruggebracht. Wanneer er geen ruimte is voor herplant of slechts gedeeltelijk kan worden herplant, wordt een bedrag (gebaseerd op de boomwaarde van de verwijderde bomen) in de reserve voor herplant bomen gestort. De reserve is uitsluitend bestemd voor herplant om zo de ruimtelijke groene kwaliteit te waarborgen. Het is vanuit juridisch oogpunt nodig om een aparte reserve uitsluitend bestemd voor herplant in te stellen. Er kan namelijk alleen een verplichting tot het storten van een financiële bijdrage worden opgelegd, als aantoonbaar kan worden gemaakt dat de gelden die in de betreffende reserve worden gestort ook daadwerkelijk en uitsluitend voor herplant worden aangewend. Commissiebehandeling Het presidium legt dit voorstel voor aan de commissie en de raad, met het advies dit te behandelen in de eerstvolgende vergadering. Het inhoudelijke advies van de commissie wordt verwoord in het verslag van de vergadering. Wettelijk kader en beleidskader - Algemene plaatselijke verordening - Bomenbeleidsplan 2005-2008 - Monumentale bomennota Bomen verdien bescherming 2009-2019 - Landschapsontwikkelingsplan 2011-2021 - Milieubeleidsplan 2011-2015 - Raadsvoorstel evaluatie kapplan overlastbomen 18 april 2011 Communicatie In de tweede helft van 2011 zijn in totaal vier publicaties in het Cuijks Weekblad geplaatst om inwoners te informeren over het (opstellen van) het bomenstructuur- en beleidsplan en de voortgang hiervan. Het conceptplan is getoetst door een klankbordgroep bestaande uit een vertegenwoordiging van Milieuvereniging Land van Cuijk, Agrarische Natuurvereniging de Raamvallei, Imkervereniging Oeffelt, IVN De Groene Overlaat en ZLTO. Vervolgens is het conceptplan op de site geplaatst en tijdens een informatiebijeenkomst voor inwoners en andere belanghebbenden op 7 december 2011 is het plan gepresenteerd en konden 2

vragen worden gesteld. Tijdens de bijeenkomst konden aanwezigen een enquêteformulier invullen; ook via de site is hierover gecommuniceerd en bestond de mogelijkheid het formulier in te vullen. Twee personen hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt. Ook tijdens de openbare themabijeenkomst van de raad op 12 december 2011 is het plan gepresenteerd en konden vragen worden gesteld. Na vaststelling wordt het definitieve plan op de site geplaatst en worden inwoners over de vaststelling geïnformeerd via het Cuijks Weekblad. Toelichting op het voorstel Inleiding Tijdens de vaststelling van de monumentale bomenlijst op 6 september 2010 is aan uw raad toegezegd dat een bomenstructuurplan zou worden opgesteld (toezegging 68-2008). In het betreffende raadsvoorstel is ook de hiermee samenhangende versoepeling van het kapvergunningenbeleid aangekondigd. Met de monumentale bomennota (2008), het landschapsontwikkelingsplan (2011) en het milieubeleidsplan (2011) is een richting ingeslagen waarop met het bomenstructuur- en beleidsplan wordt voortgeborduurd. Door aan te geven welke bomenstructuren wij als gemeente het meest waardevol vinden om te behouden of te versterken, wordt een stevige basis gelegd voor een krachtige groenstructuur en een hoogwaardige leefomgeving. Een belangrijke wijziging betreft de deregulering van het kapbeleid. De meeste particuliere bomen zijn niet langer kapvergunningplichtig. In hoofdstuk vier van het plan is het beleid hieromtrent beschreven. De uitwerking hiervan in juridische regelgeving wordt u via de gewijzigde APV voorgelegd, die u in de raadsvergadering van mei ter vaststelling wordt aangeboden. Naast uw wens voor een bomenstructuurplan bleek er behoefte aan het vastleggen van beleidsrichtlijnen met betrekking tot bomen en aanplant, overlast, schades etc. Zoals u allen wel bekend zal zijn, wordt op dit moment het kapplan 2011-2012 uitgevoerd waarbij een flink aantal overlastbomen wordt gekapt en nieuwe bomen worden herplant. Met het vastleggen en toepassen van voornoemde richtlijnen wordt voorkomen dat in de toekomst opnieuw dergelijke kapplannen uitgevoerd moeten worden. Voorgestelde beslissing(en) met argumenten en afwegingen Voor de totstandkoming van het plan is een ambtelijke werkgroep in het leven geroepen met daarin een vertegenwoordiging van alle disciplines waardoor een integraal conceptplan is ontstaan. Vervolgens is het conceptplan getoetst door een klankbordgroep bestaande uit een vertegenwoordiging van Milieuvereniging Land van Cuijk, Agrarische Natuurvereniging de Raamvallei, Imkervereniging Oeffelt, IVN De Groene Overlaat en ZLTO. Aansluitend is tijdens een informatiebijeenkomst voor inwoners en andere belanghebbenden het plan gepresenteerd en konden vragen worden gesteld. Ook tijdens de thema-avond voor raad en commissies is het plan gepresenteerd en konden vragen worden gesteld. Een opmerking die zowel tijdens de bijeenkomst voor inwoners als tijdens de thema-avond naar voren kwam, betrof het aspect biodiversiteit. Dit kwam onvoldoende in het plan naar voren. In de huidige versie van het plan wordt hier meer aandacht aan besteed. In hoofdstuk 5 is onder paragraaf 5.1 Basisregels aanplant bomen, een stukje toegevoegd over natuurwaarden waarbij wordt aangegeven dat bij het kiezen van het beplantingssortiment rekening moet worden gehouden met eigenschappen zoals bloem- en vruchtdracht. In de aanbevelingen in hoofdstuk 10 is opgenomen dat het onderwerp biodiversiteit verder zal worden uitgewerkt in een groenstructuur- en beleidsplan. Met het opstellen hiervan wordt dit jaar gestart. 3

Bomenstructuur De meeste bomenrijen bevinden zich langs wegen; daarom is bij het vastleggen van de bomenstructuren gekeken naar de belangrijkste verbindingswegen tussen de verschillende dorpen binnen de gemeente Cuijk en tussen gemeente Cuijk en omringende gemeenten. Deze vormen het visitekaartje van de gemeente; zowel eigen burgers als bezoekers van buitenaf gebruiken deze wegen intensief. Maar ook de voornaamste wijkontsluitingswegen zijn opgenomen in de structuren evenals wegen die een recreatieve of bijvoorbeeld cultuurhistorische waarde hebben. Op een aantal plaatsen is op dit moment nog geen sprake van een doorlopende structuur maar is er toch voor gekozen om de structuurlijn door te trekken. Hier bestaat namelijk de wens om de bomenstructuur in de toekomst door te trekken. Op dit moment is niet overal waar de wensstructuur getekend is, ook daadwerkelijk ruimte voor bomen, maar bij toekomstige ontwikkelingen zoals reconstructies verandert dit wellicht. Naast lijnen (bomenlanen) zijn er natuurlijk ook vlakken met bomen die zo belangrijk zijn dat ze opgenomen moeten worden in de structuur. Hierbij is gekozen voor het wijkpark in de Heeswijkse Kampen en de bosjes die deel uitmaken van de ecologische hoofdstructuur (EHS) en tegelijkertijd in of tegen de bebouwde kom aan liggen, zoals het Ganzenbos en het Brouwersbos in de Heeswijkse Kampen en de bosgebieden in Padbroek. In wijkpark de Heeswijkse Kampen staat een grote verzameling dendrologisch waardevolle bomen, de EHS-bosjes vervullen een functie voor de natuur en hebben een grote meerwaarde voor de ruimtelijke kwaliteit van de wijken. De keuze voor deze vlakken wil overigens niet zeggen dat bijvoorbeeld in het buitengebied geen waardevolle boomvlakken te vinden zijn, maar dat zijn voornamelijk particuliere bezittingen terwijl dit plan en daarmee ook de structuur zich richt op de gemeentebomen. Juridische bescherming / deregulering In tegenstelling tot de rest van het bomenplan betreft de juridische bescherming niet alleen de gemeentebomen maar ook particuliere bomen. In het kader van de deregulering is er voor gekozen om de particuliere bomen kapvergunningvrij te maken. Dit betekent een administratieve ontlasting voor zowel de burger als de gemeente. Aan de andere kant zijn er bomen die we zo belangrijk vinden dat deze goed beschermd moeten worden zoals de monumentale bomen, aangewezen beeldbepalende bomen (nu alleen in de Messemaker), waardevolle landschapselementen en natuurlijk het Maasheggengebied. Daarom blijven deze bomen vergunningplichtig; er verandert dus niets. Deze bomen staan verzameld op de Groene Kaart die door het college wordt vastgesteld. Ook voor alle gemeentebomen blijft een omgevingsvergunning nodig om te mogen kappen. De conceptversie van de Groene Kaart ligt voor u ter inzage. De definitieve versie zal op 10 april 2012 door het college worden vastgesteld; uw eventuele opmerkingen of suggesties kunnen hierin nog meegenomen worden. Een van de consequenties van het vrijgeven van de kap, is dat er bomen tussen de wal en het schip vallen ; bomen die geen monumentale of anderszins beschermde status hebben maar die toch de moeite waard zijn vanwege beeldbepalende waarden of natuurwaarden. Bovendien kunnen we als gemeente geen invloed meer uitoefenen op herplant. Bij een boom in een achtertuin die te groot is geworden en daarom gekapt wordt, speelt dit niet zo. Maar die ene mooie eik midden in het weiland en dat kleine beeldbepalende bosje aan de rand van een akker kunnen verdwijnen zonder dat daar iets voor terugkomt. Ervaringen van andere gemeentes met het loslaten van het kapvergunningenregime: Binnen het Land van Cuijk heeft alleen de gemeente Grave nog niet gedereguleerd. Grave heeft wel al eerste stappen in die richting gezet en wil gezien de ontwikkelingen op het gebied van samenwerking zoveel mogelijk aanhaken bij het bestaande beleid van de samenwerkende gemeentes. Buiten het Land van Cuijk hebben we ook informatie ingewonnen bij de gemeentes Gennep en Deurne die beide ook al hebben gedereguleerd. 4

Het huidige kapbeleid van deze gemeentes komt natuurlijk niet exact overeen maar komt er in grote lijnen wel op neer dat een groot deel van de particuliere bomen zonder vergunning gekapt mag worden. De ervaringen van Mill & St. Hubert, Boxmeer, Deurne en Gennep komen grotendeels overeen, namelijk dat na de invoering van het versoepelde kapbeleid, in eerste instantie (fors) meer bomen gekapt worden maar dat het aantal gekapte bomen zich vervolgens min of meer stabiliseert op het niveau van voor de deregulering. Alle voor de burger relevante informatie wordt verzameld op een digitale kaart die op de site van de gemeente wordt geplaatst. Op de kaart is te zien of een omgevingsvergunning voor de activiteit kappen vereist is, maar staan ook de gebieden aangegeven waar een omgevingsvergunning voor de activiteit aanleggen nodig is om te mogen kappen. Daarnaast is te zien of de Boswet van toepassing is en wordt andere relevante regelgeving vermeld. (Als voorbeeld: de gemeente Boxmeer werkt al met een dergelijke kaart.) Richtlijn aanplant bomen In het verleden zijn binnen de gemeente bomen geplant op plaatsen die hiervoor niet geschikt waren. Hiervoor zijn diverse oorzaken te vinden, bijvoorbeeld: verkeerde boomkeuze (te groot voor de locatie, vruchtval op een trottoir of parkeerplaats), verkeerde ondergrond (geen grondverbetering toegepast waardoor de boom onvoldoende ruimte had om te groeien met als resultaat dat de wortels de bestrating opdrukken). Inmiddels weten we meer over bomen en wat ze nodig hebben om te groeien dan dertig jaar geleden, maar deze kennis moet wel worden toegepast. Hiervoor is de richtlijn aanplant bomen opgenomen in het plan; dit zorgt ervoor dat de juiste boom op de juiste plaats terechtkomt. Heel belangrijk hierbij is de keuze voor kwaliteit: liever vijf bomen die voldoende ruimte krijgen om te groeien, dan tien bomen die staan weg te kwijnen. Overlast en klachten Onder andere doordat in het verleden (om wat voor reden dan ook) niet altijd de juiste keuzes zijn gemaakt, kampen we op dit moment met overlast en klachten. Door de richtlijn over aanplant zal dit in de toekomst teruggedrongen worden maar klachten en overlast kunnen nooit helemaal voorkomen worden. Het is wel belangrijk dat duidelijk is hoe de gemeente hiermee omgaat. Per klacht wordt gekeken wat in deze situatie de beste oplossing is, waarbij wordt uitgegaan van vaste beleidslijnen zodat geen sprake is van willekeur. Zoals gezegd, wordt op dit moment het kapplan 2011-2012 uitgevoerd. De volgende stap is de uitvoering van maatregelen in de Heeswijkse Kampen waarvoor nu een planning wordt opgesteld. Inmiddels is een aantal nieuwe meldingen van overlast binnengekomen. Of dit aantal zo omvangrijk is dat wederom een kapplan moeten worden opgesteld, is nu nog niet te zeggen. Op dit moment bestaat er een achterstand in het onderhoud van de gemeentebomen. Deze achterstand wordt in de komende drie jaar via regulier beheer weggewerkt. De verwachting is dat hierdoor de klachten over overlast aanzienlijk zullen afnemen. Uitvoering, risico s en evaluatie Uitvoering In bijlage 5 van het plan is een maatregelentabel opgenomen waarin is aangegeven welke maatregelen nodig zijn om aan het streefbeeld te voldoen. We hebben momenteel te maken met bezuinigingsopgaven; het zou niet reëel zijn om nu een uitvoeringsplan op te stellen met hoge ambities. De voorgestelde maatregelenlijst wordt vooral gebruikt als toetskader en om prioriteiten aan te brengen. Juist bij structuren gaat het vaak om grote eenheden waar over een grote lengte maatregelen moeten worden getroffen. Investeringen zijn hierdoor relatief hoog. Daarom wordt bij de uitvoering zoveel mogelijk meegelift met civiele werken. Na vaststelling van het plan worden inwoners hierover geïnformeerd via het Cuijks Weekblad en de site. Het plan wordt op de site geplaatst. 5

Binnen de organisatie wordt het plan naar de betrokken ambtenaren gecommuniceerd. Risico s - De consequentie van het vrijgeven van de kap, is dat er bomen tussen de wal en het schip vallen maar ook dat we als gemeente geen invloed meer kunnen uitoefenen op herplant. - Door geen concrete bedragen en kredieten te koppelen aan het uitvoeringsplan bestaat het risico dat maatregelen gericht op behoud of herstel op de lange baan worden geschoven. De tijd zal leren of bovenstaande in de praktijk ook daadwerkelijk zo is. In de evaluaties zal hieraan telkens aandacht worden geschonken. Evaluatie Het plan heeft een looptijd van tien jaar. Het mag echter geen dwangbuis worden. Als blijkt dat omstandigheden wijzigen waardoor het nodig is om het beleid tussentijds bij te stellen, moet die ruimte worden genomen. Daarom wordt een tweejaarlijkse evaluatie ingepland. De eerste evaluatie valt samen met de start van de samenwerking met de gemeenten Grave en Mill & Sint Hubert. Op dat moment is het plan twee jaar in werking en kunnen positieve punten en verbeterpunten worden geformuleerd. Daarna kan het beleid van de drie gemeenten worden vergeleken om daaruit lering te trekken. Overige politiek relevante informatie - Conclusie Met het bomenstructuur- en beleidsplan worden de belangrijkste bomenstructuren in de gemeente Cuijk vastgelegd en beschermd. Dit was een voorwaarde om te kunnen dereguleren; het kapbeleid is versoepeld waardoor de meeste particuliere bomen vergunningvrij gekapt mogen worden. Dit betekent een forse vermindering van regeldruk voor burgers op dit vlak. Door beleidsrichtlijnen op te nemen over bomen en aanplant, overlast en klachten, kunnen overlast en klachten over overlast in de toekomst zoveel mogelijk worden voorkomen en is bovendien duidelijk hoe hiermee wordt omgegaan. Met het vaststellen van dit plan wordt voor de komende tien jaar richting gegeven aan het bomenbeleid. Bijlagen Bomenstructuur- en beleidsplan (beslisdocument) Groene Kaart Cuijk, 31 januari 2012 Burgemeester en wethouders van Cuijk, P.M. van de Koolwijk secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 6