Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52471 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Vulkanen Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vulkanen Vooraf Het woord vulkaan komt van Vulcano, een Italiaans eilandje ten noorden van Sicilië. Dit eilandje is sinds mensenheugenis vulkanisch actief en de oude Romeinen vernoemden hun God van het vuur, Vulcanus, naar dit eiland. In deze opdracht staan vulkanen centraal. Leerdoelen Aan het eind van deze opdracht kun je: beschrijven bij welke plaatbewegingen vulkanen ontstaan. omschrijven hoe een vulkaan werkt. een plaats op aarde noemen waar vulkanen voorkomen. uitleggen waarom er, ondanks het gevaar, mensen wonen in de buurt van vulkanen. Eindproduct In het eindproduct van deze opdracht staat een 'bekende' vulkaan centraal. Het eindproduct laat zien waar de vulkaan ligt, hoe de vulkaan is ontstaan, of de vulkaan nog actief is en waarom de vulkaan tot de bekende vulkanen behoort. Beoordeling Je laat het eindproduct beoordelen door je docent. Je docent zal het eindproduct beoordelen op: de inhoud: wordt de vulkaan goed in beeld gebracht? de vorm: is het eindproduct origineel en met zorg gemaakt? Activiteiten Stap Pagina 2 Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Met Google Earth de 'Isola Volcano' opzoeken. Stap 2 Alleen Video's bekijken, informatie lezen en vragen over vulkanen beantwoo Stap 3 Alleen Vragen over de krachten van de natuur beantwoorden met behulp va Stap 4 Alleen Toets Vulkanen maken. Stap 5 Alleen Eindproduct maken waarin de eigen gekozen vulkaan centraal staat. Benodigdheden de Bosatlas een computer met Google Earth Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Stap 1 Isola Volcano Het eiland Vulcano dankt zijn naam aan de god van het vuur, Vulcanus. Deze Romeinse god werd door de Romeinen verantwoordelijk gehouden voor het vulkanische geweld dat soms zichtbaar was voor de kust van het huidige Sicilië. Kijk of Google Earth op je computer geïnstalleerd is. Zo nee, installeer het programma op je computer. Overleg met je docent. Zoek met Google Earth 'Isola Volcano'; op. Je kunt met 'street view' de vulkaan van een afstand bekijken, maar kunt ook op de kraterrand gaan staan. Kijk of je kunt zien of de vulkaan nog actief is. Kijk ook naar de omringende eilanden (bijvoorbeeld het eiland Stromboli). Is daar vulkanische activiteit? Pagina 3
Stap 2 Werking vulkanen Bestudeer van het onderdeel 'Vulkanen' de pagina's 3 en 4 en bekijk de twee videoclips over vulkanen. KB: Vulkanen Geef na het bekijken van deze clips antwoord op de volgende vragen. 1. Bij welke plaatbewegingen ontstaan vulkanen en eilanden? 2. De dikke vloeibare massa die vanuit de aarde in de vulkaan wordt geduwd noem je magma. Maar zodra de vulkaan is uitgebarsten en de vloeibare massa langs de berg naar beneden stroomt, krijgt die vloeibare massa een andere naam. Welke naam? 3. Waarom wonen er, ondanks het gevaar, mensen in de buurt van vulkanen? Stap 3 Pagina 4
Op de volgende website vind je de nodige informatie over vulkanen. Krachten der Aarde: Vulkanen Klik de verschillende tabbladen aan en scan de informatie. Je hoeft niet alles helemaal door te lezen. Probeer in ieder geval antwoord te vinden op de volgende vragen: 1. Waar komen vulkanen voor? Wat is de 'Ring of Fire';? 2. Hoe ontstaan vulkanen? 3. Wat zijn de verschillen tussen 'island-arc vulcanoes', 'intraplate vulcanoes', 'rift vulcanoes' en 'subduction vulcanoes'? Bouw op de website ook je eigen vulkaan. Stap 4 Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Vulkanen'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. Pagina 5
De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: Vulkanen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1911830 1 Lees het onderstaande artikel. Op 26 december 2004 vond een hevige aardbeving plaats in de zee nabij Sumatra, met een magnitude van 9,3 op de schaal van Richter. De zeebeving veroorzaakte de tsunami die aan bijna 300.000 mensen het leven kostte. In de weken die daarop volgden werden op verschillende plekken op aarde enkele grote vulkanen plotseling actief. Elf dagen na de beving begon de Anatahan op de Mariana eilanden zich te roeren, na maandenlang slechts wat gerommeld te hebben werd een hoogtepunt bereikt: er was melding van explosies, aswolken tot drie kilometer hoogte en gesteentebrokken van meer dan een meter doorsnede die over afstanden tot honderd meter werden weggeslingerd. Op 9 januari 2005 barstte de Popocatépetl in Mexico uit na 15 maanden rustig te zijn geweest en half januari dat jaar vond een kleine uitbarsting van de Klyuchevskoi in Rusland plaats. Toeval? Aardwetenschappers Dario Delle Donne en Maurizio Ripepe van de Universiteit van Florence en twee collega s uit Frankrijk en Hawaï denken van niet. Bron: kennislink.nl Waar of niet waar? I. Vulkanen worden vooral aangetroffen in gebieden waar tektonische platen aan elkaar grenzen. II. De kans op een aardbeving is veel groter in landen die in de buurt liggen van een breuklijn tussen de aardplaten. a. Beide zijn waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. Beide zijn niet waar. 2 Als een tropische storm windkracht 12 bereikt noem je de storm een... 1... 1... Pagina 6
ontstaan boven zee en alleen op plekken waar de watertemperatuur minstens 27 graden is.... 2... ontstaan op het land en zijn moeilijk te voorspellen.... 2... bereiken zeer grote windsnelheden en een diameter van tientallen meters tot een kilometer. a. 1 = tornado s 2 = orkanen b. 1 = orkanen 2 = tornado s 3 Soms kom je naast natuurverschijnselen als orkanen en tornado s ook de term cycloon tegen. Welk verschijnsel wordt met deze term beschreven? a. Tornado b. Orkaan Stap 5 Pagina 7
Eindproduct Op de website www.vulkanisme.nl vind je heel veel informatie over vulkanen en vulkaanuitbarstingen. Ga naar de website en surf er een tijdje rond. Bezoek de pagina bekende vulkanen. Kies één van deze vulkanen uit. Maak een eindproduct waarin de vulkaan die jij gekozen hebt centraal staat. In je eindproduct geeft je aan: Waar de vulkaan ligt. Hoe de vulkaan is ontstaan. Of de vulkaan nog actief is. Waarom de vulkaan, volgens jou, tot de bekende vulkanen behoort. Klaar? Laat je eindproduct beoordelen door je docent. Begrippenlijst Krater Het binnenste van een vulkaan, daar waar de lava omhoog komt en boven het aardoppervlak uitstroomt. Lava Gloeiend heet gesmolten gesteente dat boven het aardoppervlak is gekomen. Onder de aardkorst noemen we dit magma en erboven lava. Gesteente Materiaal waaruit de aardkorst bestaat. Hotspot Een zeer hete plek in de aardmantel (mantelpluim) waar de aardplaten over heen schuiven. Geisers Een heetwaterbron ontstaan door vulkanisme. Pagina 8
Pagina 9
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 om 14:56 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 2; Leerinhoud en Landschappen (en menselijke activiteit); Systeem aarde; Endogene processen; doelen Werking van endogene krachten wereldwijd; Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 10