Inference-based approach: Obsessieve-compulsieve stoornis met ontbrekend realiteitsbesef Henny Visser Harold van Megen Patricia van Oppen Ton van Balkom Ton van Balkom VU-MC en GGZinGeest Amsterdam
Inference-based approach: Obsessieve-compulsieve stoornis met ontbrekend realiteitsbesef Afscheidssymposium Ed Berretty 25-11-2016
Misschien houdt een HIV besmette indringer zich op in mijn werkkamer
Zintuiglijke informatie wordt niet geïntegreerd. De patiënt baseert zich niet op wat hij waarneemt, maar op wat hij zich voor kan stellen.
Inhoud Veranderingen DSM-IV en DSM-5 Wat is slecht realiteitsbesef? Behandeling voor slecht realiteitsbesef: IBA IBA vs. CGT
Inhoud Veranderingen DSM-IV en DSM-5 Wat is slecht realiteitsbesef? Behandeling voor slecht realiteitsbesef: IBA IBA vs. CGT
DSM-5 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen Schizofeniespectrum- en andere psychotische stoornissen Bipolaire-stemmingsstoornissen Depressieve-stemmingsstoornissen stoornissen Angststoornissen Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Trauma- en stressorgerelateerde Stoornissen Dissociatieve stoornissen Somatische-symptoomstoornis en verwante stoornissen Voedings- en eetsstoornissen Stoornissen in de zindelijkheid Slaap-waakstoornissen Seksuele disfuncties Genderdysforie Disruptieve, impulsbeheersingsen andere gedragsstoornissen Middelengerelateerde en verslavingsstoornissen Neurocognitieve stoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Parafiele stoornissen Overige psychotische stoornissen Bewegingsstoornissen en bijwerkingen van medicatie Andere problemen die reden voor zorg kunnen zijn
Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Obsessieve compulsieve stoornis Stoornis in de lichaamsbeleving, morfodysfore stoornis Verzamelstoornis (Hoarding) Trichotillomanie Excoriatie stoornis Middelen/medicatie geïnduceerde OCS en verwante Stoornis OCS en verwante Stoornis tgv een andere medische conditie OCS en verwante Stoornis anders gespecificeerd OCS en verwante Stoornis niet gespecificeerd.
Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Obsessieve compulsieve stoornis Stoornis in de lichaamsbeleving, morfodysfore stoornis Verzamelstoornis (Hoarding) Trichotillomanie Excoriatie stoornis Middelen/medicatie geïnduceerde OCS en verwante Stoornis OCS en verwante Stoornis tgv een andere medische conditie OCS en verwante Stoornis anders gespecificeerd OCS en verwante Stoornis niet gespecificeerd. Mogelijkheid voor Specificatie Goed of redelijk realiteitsbesef Gering realiteitsbesef Ontbrekend realiteitsbesef
Inhoud Veranderingen DSM-IV en DSM-5 Wat is slecht realiteitsbesef? Een behandeling voor slecht inzicht: IBA IBA vs. CGT
Dimence Almelo GGZinGeest VuMC Amsterdam LUMC/GGZ Rivierduinen Leiden Marina de Wolff Ermelo GGZ Nijmegen/ Kliniek Overwaal Lent Vincent van Gogh Venray UMCM/Mondriaan Zorggroep Maastricht
Relatie tussen ernst OCS en mate van realiteitsbesef Y-BOCS OVIS (Range 0-40) (Range 0-10) n M SD Range 29 Subklinisch 0-7 3,3 (1,6) (1,1-7,8) 89 Licht 8-15 3,8 (1,1) (1,0-6,8) 79 Matig 16-23 4,8 (1,4) (1,7-7,8) 44 Ernstig 24-31 5,0 (1,5) (1,7-8,2) 12 Extreem 32-40 5,7 (1,4) (3,5-7,9) Correlatie Y-BOCS met OVIS.44 Henny Visser et al, in prep
Klinisch profiel OCS met slecht realiteitsbesef Ernstiger angst, dwang en depressie klachten Meer chroniciteit Meer psychose symptomen Meer autisme symptomen Maar: Zelfde ontstaansleeftijd Geen andere demografische kenmerken Henny Visser et al, in prep
Y - B O C S Twee-jaars beloop van OCS bepaald door mate van realiteitsbesef Goed Matig Slecht Baseline 2-jaar follow-up Henny Visser et al, in prep
Inhoud Veranderingen DSM-IV en DSM-5 Wat is slecht inzicht? Behandeling voor slecht realiteitsbesef: IBA IBA vs. CGT
Inference Based Approach Achtergrond: De patiënt twijfelt en gaat voorbij aan zijn waarneming Doel: Verbeteren realiteitstoetsing: als de gevreesde toestand aan de hand is dan merk ik dat Focus: Redeneerproces met redeneeroefeningen Duur: 24 wekelijkse behandelsessies
Aanpak cognitieve therapie en exposure in vivo Klopt dit nou wel? intrusie obsessieve gedachte interpretatie emotie compulsie
Waarom lijkt dit echt? Wat vertellen mijn zintuigen? IBA vs. CGT Inferential confusion Klopt dit wel? prikkel obsessieve twijfel interpretatie emotie compulsie focus IBA focus CGT
toilet wordt schoongemaakt Inferential Confusion: het is zo omdat het kan voorbijgaan aan zintuigen misschien zit het vuil aan mij verbeelding Prikkel Twijfel OCS gevoel Rituelen: Proberen om in de realiteit de ingebeelde toestand ongedaan te maken Inferential Confusion: Handelen alsof het om de werkelijkheid gaat Gevolgen van de twijfel ritueel wassen dan komt alles onder te zitten O Connor e.a. (2005) aangepast
Inhoud Veranderingen DSM-IV en DSM-5 Wat is slecht inzicht? Behandeling voor slecht realiteitsbesef: IBA IBA vs. CGT
RCT: IBA vs. CGT Is IBA effectiever dan CGT voor patiënten met OCS met gering inzicht? Verschilt het percentage drop-outs tussen IBA en CGT? Randomized Controlled Multicentre Trial GGZ InGeest Vincent van Gogh Instituut GGZ Centraal Subsidies: ZONMW/ fonds psychische gezondheid
Metingen Ernst OCS: Yale Brown Obsessive Compulsive scale (Y-BOCS) Inzicht: Overvalued Ideation Scale (OVIS) Henny Visser et al, Psychosom Psychother 2015
IBA vs. CGT Ernst OCS (Y-BOCS) Henny Visser et al, Psychosom Psychother 2015
IBA vs. CGT Effect op Inzicht (OVIS) Henny Visser et al, Psychosom Psychother 2015
Resultaten IBA CGT Responders (>35% klachtenreductie): 41.9% Responders: (>35% klachtenreductie): 42.6% Remitters (Y-BOCS < 8): 20.9% Remitters (Y-BOCS < 8): 12.8% Drop-out: 11.4% Drop-out: 21.3% Henny Visser et al, Psychosom Psychother 2015
IBA vs. CGT (Y-BOCS) Subgroep met weinig inzicht (n=23) Henny Visser et al, Psychosom Psychother 2015
Conclusie-I De mate van inzicht bij patiënten met dwangklachten is relatief onafhankelijk van de ernst van de dwangklachten Patiënten met OCS en slecht realiteitsbesef hebben ernstiger comorbide angst en depressieklachten, vaker psychose en autismesymptomen. Het natuurlijk beloop van OCS met slecht realiteitsbesef is slechter dan OCS met goed realiteitsbesef
Conclusie-II Patiënten met OCS met slecht realiteitsbesef profiteren wel degelijk van behandeling IBA doet het niet beter dan CGT onder patiënten met slecht realiteitsbesef en leidt niet tot significant minder drop-outs IBA is een alternatief voor CGT