Obsessieve-compulsieve symptomen in eetstoornissen en autisme spectrumstoornissen

Transcriptie

1 Obsessieve-compulsieve symptomen in eetstoornissen en autisme spectrumstoornissen Alexandra Dingemans, PhD Senior onderzoeker GGZ Rivierduinen Eetstoornissen Ursula

2 Overlap Eetstoornissen (ES), Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) & Obsessieve Compulsieve Stoornissen (OCS) 1. Overlap in OC-symptomen 2. Hoge comorbiditeit 3. Verstoringen in executief functioneren 2

3 Obsessies en compulsief gedrag Terugkerende, tijdrovende en binnendringende gedachten die angst en onrust veroorzaken. Deze gedachten roepen bij de meesten angst of andere nare gevoelens op Om de angst of andere nare gevoelens te verminderen onderneemt men actie (gedrag). Deze gedragingen komen vaak voor en zijn net als de angst en nare gevoelens, belastend 3

4 Overlap obsessie met symmetrie en orde 70% van de patiënten met Anorexia (Philips & Kay 2007) 55% goed functionerende patiënten met ASS (Jacobs 2009) 36% tot 50% volwassen patiënten met OCD (Pinto 2008) 4

5 Comorbiditeit Eetstoornissen 8-37% aan criteria ASS (Råstam 1992; Gillberg 1995; Wentz 2005) Hoge incidentie van autisme in broers/zussen van patiënten met eetstoornis (Gillberg, 1985) Studie 150 adolescenten met AN : 20% OC kenmerken en problemen in de relatie met leeftijdsgenoten en sociaal functioneren (Rhind et al. 2014) Autisme Spectrum Stoornissen 70% selectieve voedselvoorkeuren (Marí-Bauset 2013) Verhoogd voorkomen van OCD bij ouders (Hollander et al 2003) Eetproblemen bij adolescente meisjes met het syndroom van Asperger (Kalyva, 2009) 5

6 Verstoringen in executief functioneren Executieve functies spelen een rol bij controle, zelfregulatie, het nemen van beslissingen en het oplossen van problemen Executieve functies zijn hogere controlefuncties van de hersenen Specifieke verstoringen in executief functioneren mogelijk centraal in de ontwikkeling van obsessies en compulsief gedrag (Steinglass, Walsh, & Stern, 2006; Steinglass & Walsh, 2006; Hill, 2004; Chamberlain et al., 2008; Harkin & Kessler, 2011). 6

7 Doel 1. Kunnen er clusters geïdentificeerd worden op basis van OC-symptomen? 2. Is de ernst van OC-symptomen gerelateerd aan executief functioneren en stoornis-specifieke symptomen? 7

8 Wie doen er mee? Rivierduinen Eetstoornissen Ursula Leids Universitair Medisch Centrum Afdeling Psychiatrie Rivierduinen Centrum Autisme Universiteit Maastricht & Virenze Maastricht/Breda SARR Expertisecentrum Autisme te Rotterdam, onderdeel van BAVO Europoort Parnassia groep Amarum specialistisch centrum voor eetstoornissen Daarnaast ook werving via Proud2Bme.nl, BDD-online.nl, dwang.eu en 8

9 Participanten 65 mensen met primaire diagnose ASS 126 mensen met primaire diagnose ES 110 gezonde controles 9

10 Vragenlijsten Obsessief compulsieve symptomen: Dimensional Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scale (DY-BOCS-sr) (Leckman et al.,1997) Padua Inventory Revisited (PI-R) (van Oppen, Hoekstra, & Emmelkamp, 1995; Sanavio, 1988) Eetstoornis psychopathologie: Eating Disorder Examination Questionnaire (EDEQ)(Fairburn & Cooper, 1993) Autisme symptomen: Autism Spectrum Quotient (AQ)(Baron-Cohen, Wheelwright, Skinner, Martin, & Clubley, 2001; Hoekstra, Bartels, Cath, & Boomsma, 2008) Executief functioneren in dagelijks leven: Behavior Rating Inventory of Executive Function Adult Version (BRIEF-A) (Roth et al., 2004; Noens et al., 2011) 10

11 OC-symptomen Resultaten Cluster-analyse Extreem (n=16) Bovengemiddeld (n=52) Gemiddeld (n=88) geen of beneden gemiddeld (n=145) Factoranalyse Sub-schalen OC-lijsten: z-scores Besmetting/wassen Voorboden gedachten Symmetrie 11

12 Aantal Resultaten cluster-analyse geen of beneden gemiddeld (n=145) Gemiddeld (n=88) Bovengemiddeld (n=52) Extreem (n=16) OC-symptomenl Autisme Spectrum Stoornis Eetstoornis Gezonde controle 12

13 Belangrijkste bevindingen Mensen met ES en ASS lijken wat betreft OC-kenmerken op elkaar. Binnen elk cluster zijn ASS en ES in gelijke mate vertegenwoordigd. De ernst van de OC-kenmerken was positief geassocieerd met ernst eetstoornis- en autisme-psychopathologie Clusters met meer ernstigere OC-symptomen ook meer verstoringen in het executief functioneren in dagelijks leven. 13

14 Discussie Eerste aanwijzingen dat er overlap is qua symptomen Echter, wat zeggen deze associaties? Mensen die op ene vragenlijst meer symptomen rapporteren zijn wellicht geneigd op andere vragenlijst ook extremer te scoren Deze studie zegt nog niks over specifieke verbanden tussen symptomen en problemen in executief functioneren Volgende stap: Ook data van mensen met OCD en BDD invoegen Imputeren van missing data Netwerkanalyses 14

15 In samenwerking met Centra: Stagiaires psychologie Yanda van Rood Richard Vuijk Sandra Mulkens Eric van Furth Mirjam Lammers Robin Devos Corline Lekkerkerker Manon van der Molen Alida Volkmer 15