Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van Autisme-Spectrumstoornissen bij volwassenen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van Autisme-Spectrumstoornissen bij volwassenen"

Sandra Christiaens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Oplossingen voor Autisme diagnostiek bij Ouderen Sylvia Heijnen-Kohl, psychotherapeut/gezondheidszorgpsycholoog i.o.t. klinisch psycholoog Mondriaan Ouderen Heerlen/Maastricht Diagnostiek van ASS Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van Autisme-Spectrumstoornissen bij volwassenen e%20bij%20volwassenen_def.pdf Ook voor ouderen? 1

2 Diagnostiek van ASS ASS is een gedragsdiagnose Verwijst naar één veronderstelde onderliggende oorzaak (biologisch/neurologisch/genetisch/ cognitieve defect) Heterogeniteit in fenotype Diagnostiek van ASS: gedragsdiagnose 1. Kwalitatieve beperkingen in de sociale interacties 2. Kwalitatieve beperkingen in de communicatie en de verbeelding 3. Beperkte, zich herhalende stereotiepe patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten 2

3 Diagnostiek van ASS: onderliggende factor Cognitieve theorieën t.a.v. de gedragssymptomen behorende bij autismespectrumstoornissen: Theory of Mind Executief functioneren Centrale coherentie Autisme en de DSM: van IV naar 5 DSM IV Triade: 1. sociale interactie, 2. sociale communicatie, 3. gedragspatronen DSM 5 Diade: combi van 1. en 2.; 3 apart Spectrumstoornis manifestatie op elke leeftijd: dus ook bij ouderen! 3

4 ASS bij Ouderen Problemen manifest in derde en vierde levensfase Vergrijzing en chronisch inperkend beeld Info ontwikkelingsgeschiedenis ontbreekt Diversiteit symptomen en comorbiditeit: Ander fenotype/verschijningsvorm? Sociale aanpassing Cognitieve profielen? Geen gevalideerde ASS instrumenten ASS bij Ouderen Diverse reviews benadrukken belang van onderzoek Happé, F., & Charlton,R.A. (2012); Mukaetova-Ladinska, E.B., Perry, E., Baron, M., & Povey, C (2012); Perkins, E. A., & Berkman, K. A. (2012). Piven, J., & Rabins, P. (2011). Spek, A.A, & Geven, F. (2013). Nauwelijks empirisch onderzoek Geurts, H.M., & Vissers, M.E.(2012); Totsika, V., Felce, D., Kerr, M., & Hastings, R.P. (2010). Handvol case-studies James, I.A., Mukaetova-Ladinska, E., Reichelt, F.K., Briel R., & Scully, A. (2006); Naidu, A., James, I., Mukatoeva-Ladinska, E., & Briel, R. (2006). Van Alphen, S.P.J., & Heijnen-Kohl, S.M.J. (2009). Handboek: Autism Spectrum Disorders in Mid and Later Life. (2015). Edited by Scott D. Wright, Ph.D. 4

5 Naar de praktijk van de GGZ: oplossingen voor diagnostiek ASS bij Ouderen Case identification Classificatie Diagnostiek Heijnen-Kohl, S.M.J., Van Alphen, S.P.J., & Oude Voshaar, R.C. (2015). Issues in diagnosis and assessment in later life. Chapter 10. In: Autism Spectrum Disorders in Mid and Later Life. Case identification / classificatie: oplossingen voor classificatie / diagnostiek ASS bij Ouderen Aanbevolen op basis van stand van zaken: AQ 50 (Autism-spectrum Quotient; Baron-Cohen et al, 2011); denk aan informant! EQ (Empathy Quotient; Baron-Cohen and Wheelwright, 2004) ASDASQ (ASD in Adult Screening Questionnaire; Nylander en Gillberg, 2001) 5

6 Diagnostiek: oplossingen voor diagnostiek ASS bij Ouderen Aanbevolen op basis van stand van zaken: Autism Diagnostic Observation Scale (ADOS; Lord et al. 2000); module 4 Autism Diagnostic Interview, revised (ADI-R; Lord et al 1994) Gestructureerd interview (denk aan informant!) (zie bijv. ASS bij Ouderen: eerste detectie binnen de GGZ Klinische blik of Behoefte aan geschikt screeningsinstrument! 6

7 ASS: detectie voordeur GGZ ouderen Start vanuit psychopathologie, niet direct ASS Met gevalideerd instrument voor ouderen Signaal gedragskenmerken en cognitieve kenmerken passend bij ASS Gemakkelijke case-identification waardoor minder onderdiagnostiek ASS kenmerken en persoonlijkheidsvragenlijsten Conceptuele overlap ASS en persoonlijkheidsstoornissen Overlap criteria m.n.: schizoïde, schizotypisch, obsessief-compulsief, ontwijkend Verschillende studies vinden ASS symptomen in profielen persoonlijkheidsvragenlijsten (grote effect size) Er is een persoonlijkheidsvragenlijst speciaal voor ouderen! 7

8 Detectie ASS bij Ouderen de HAP: a perfect fit! (?) Uitgangspunt wetenschappelijk onderzoek in het kader van opleiding tot klinisch psycholoog, RINO Zuid Materiaal De HAP, hetero-anamnestische persoonlijkheidsvragenlijst (Barendse en Thissen, 2006) 62 items Antwoord: Nee Min of Meer Ja (score: 0 1 2) Invullen door informant 12 schalen Hypothese significant verhoogde schaalscores op: Sociaal afzijdig gedrag Rigide gedrag 8

9 Methode van onderzoek en data Cross-sectioneel: één meetmoment, retrospectief Multicenter 2 groepen vergelijken: ASS groep (N=40) en GGZ groep (N=43) Leeftijd > 60 jaar Desciptives ASS groep: meer mannen, iets hoger opgeleid, iets jonger dan GGZ groep Binnen GGZ groep vooral diagnose dementie en depressie Informanten vooral partners; bij GGZ groep ook kinderen 9

10 Analyses (nog te doen): Gemiddelde schaalscores vergelijken tussen de groepen ROC curves (voor het bepalen van afkapscores) Verklaarde variantie van de items nagaan Invloed van geslacht, leeftijd en opleiding uitsluiten Voorlopige resultaten Dezelfde goede psychometrische eigenschappen voor de HAP uit onze studie Veel meer schalen blijken significant te verschillen Grootste effectsize toch bevestigd op de schalen sociaal afzijdig en rigide gedrag! 10

11 Conclusies (voorlopig) HAP is veelbelovend als screener ASS voor ouderen aan de voordeur van de GGZ Schalen: sociaal afzijdig gedrag en rigide gedrag Een nieuwe schaal construeren? Zin in vervolgonderzoek: differentiatie met persoonlijkheidsstoornissen! Bedankt voor Uw aandacht! 11

Vergelijkbare documenten

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen Prof. Dr. Bas van Alphen b.van.alphen@mondriaan.eu Epidemiologie Beloop Five Factor Model (FFM): Neuroticisme, Extraversie, Openheid nemen af op latere leeftijd,