Concept bestemd voor intern beraad d.d. 0/0/ 1 '. 1 0 0 1 "bevoegdheden" (ees: handeingen die eiden of kunnen eiden tot een beperking van het recht op bescherming van de persoonijke evenssfeer as bedoed in artike van de Grondwet) niet door een dienst ingezet zouden kunnen worden, zoang daarvoor een specifieke wetteijke regeing ontbreekt, is in het wetsvoorste een restartike (artike 0) opgenomen op basis waarvan dergeijke nieuwe "bevoegdheden" met toestemming van de verantwoordeijke minister kunnen worden uitgeoefend. Binnen een jaar na de uitvoering van die bevoegdheid (handeing) dient echter bij de kamer een wetsvoorste tot regeing van die bevoegdheid te zijn ingediend, opdat ook de mede-wetgever over de wenseijkheid en noodzakeijkheid van deze nieuwe bevoegdheid voor de diensten kan uitspreken en in een adequate wetteijke regeing daarvan kan worden voorzien. Naar ons oordee kan hiermee een gepast antwoord worden gegeven op de door de toenmaige minister van Binnenandse Zaken gesignaeerde probematiek. 1.1 Uitvoeringsasten en financiëe gevogen De eden van de CDA-fractie verzochten de regering een nadere toeichting te geven. waarom de regering verwacht dat de nieuwe taaksteing van de diensten binnen de bestaande formatie-sterkte zou kunnen worden gereaiseerd en ten koste van weke (oude) taken dit zou paatsvinden. Za er, adus deze eden, sprake zijn van efficiency-voord een? Wij zouden hierop as vogt wien reageren. Sinds de indiening van het wetsvoorste bij de Tweede Kamer (begin 1) is meer inzicht ontstaan in de voor een adequate uitvoering van de nieuwe taak, athans wat de AVD betreft, benodigde capaciteit. f Voor de MIVD igt een en ander anders, waarop in het onderstaande nog nader za worden ingegaan. Zoas in de memorie van toeichting op het wetsvoorste was aangegeven, zou de nieuwe taaksteing van de diensten, via herschikking en prioriteitssteing, door de beide diensten grotendees binnen de formatiesterkte kunnen worden uitgevoerd. We zouden enkee gespeciaiseerde, op de nieuwe taak gerichte operationee medewerkers moeten worden aangetrokken. Per dienst werd daarbij gedacht aan tien operationee medewerkers; in de aanoopfase waarbij de organisatie-eementen nog moeten worden gevormd, eek - om praktische redenen - een vooropige uitbreiding van ek der diensten met vijf gespeciaiseerde operationee medewerkers aangewezen. Inmiddes is bij de BVD een project Inichtingen Buitenand gestart. Dit project heeft tot opdracht de noodzakeijke voorbereidende werkzaamheden te verrichten opdat - na totstandkoming van de nieuwe Wiv - met voortvarendheid de nieuwe taak ter hand kan worden genomen. In het kader van dit project wordt nader in kaart gebracht weke (potentiëe) inichtingenbehoefte bij diverse (potentiëe) behoeftesteers op basis van - de inmiddes bij nota van wijziging aangepaste - nieuwe taaksteing bestaat. Daaruit bijkt dat deze behoefte groter is dan aanvankeijk bij de voorbereiding van het wetsvoorste was ~~~vetaoto^rsbjrhë gaat hierbij in het bijzonder om inichtingen over onderwerpen met een overwegend niet miitaire reevantie (ergo: onderwerpen met een vrijwe uitsuitend civie karakter). Voorts is nog eens goed gekeken naar de succes- en faafactoren van de in 1 opgeheven Inichtingendienst buitenand. Daaruit is (asnog) de es getrokken dat voor een goede uitvoering van de nieuwe inichtingentaak, athans wat de AVD betreft, niet vostaan kan worden met de aanvankeijk voorgestede formatieve uitbreiding (inichtingencapaciteit). Het adus ontstane beed heeft geeid tot nadere bezinning-en besuitvorming omtrent de voor de uitvoering van de nieuwe taak van de BVöTAIVD benodigde capaciteit. Het
bestemd voor intern beraad d.d. 0/0/ 1 resutaat daarvan is dat op terrni]n_^jiafit-deze nieuwe taak naar behoren worden vervud - niet met de aaovafi1<ët]jkvoorgestede capaciteitsomvang (van fte) kan worden vostaan, maar een substantiëe uitbreiding noodzakeijk is. Gedacht moet worden aan uitbreiding met enkee tientaen extra medewerkers opopend tot circa 0 fte die in de komende jaren in een opopende reeks zouden moeten worden gereaiseerd. Bezien is of binnen de huidige formatie-omvang een substantiee aanta paatsen vrij kon worden gemaakt ten behoeve van de uitvoering van de nieuwe inichtingentaak. Gebeken is dat hiervoor geen enkee ruimte bestaat, temeer nu de uitvoering van het bestaande brede takenpakket van de - per 1 januari 1 gereorganiseerde - BVD met de huidige formatie a sterk onder druk staat. Derhave is in het kader van de begrotingsvoorbereiding 000 voorgested te komen tot uitbreiding van de formatie van de BVD voor het uitvoeren van de nieuwe inichtingentaak. Bij de indiening van de begroting voor het jaar 000 za de kamer 1 daaromtrent nader kunnen worden geïnformeerd. Ten aanzien van de nieuwe taaksteing van de MIVD kan het vogende worden 1 opgemerkt. Thans vindt een reorganisatieproces paats bij de MID. Doesteing daarvan is onder andere binnen de huidige personee situatie door aanpassingen van de organisatie en werkwijze van de MID tot een meer effectieve en efficiënte 1 taakuitvoering te komen gericht op de ondersteuning van de huidige taaksteing van 0 de krijgsmacht. Het aspect handhaving en bevordering van de internationae rechtsorde voor zover de krijgsmacht daarbij is betrokken of naar verwachting za worden betrokken, as onderdee van de nieuwe a- en c-taak van de MIVD, wordt dan ook zovee as mogeijk met de huidige formatiesterkte gereaiseerd. De afdeing Operaties van de MID za beast worden met de nieuwe inichtingentaak buitenand. Ter voorbereiding van deze taak heeft een uitbreiding paatsgevonden met vijf operationee medewerkers. Overigens zij nog opgemerkt dat de werkwijze, de organisatiestructuur en de personee formatie van de afdeing Operaties, in het icht van de gewijzigde omstandigheden met inbegrip van een kritische kijk op de behoeftesteing, in het kader van het reorganisatieproces opnieuw wordt vastgested. 0 Naar verwachting za hierover eind 1 meer duideijkheid komen. Eerst dan kan 1 definitief worden bezien in hoeverre de afdeing Operaties ten behoeve van de nieuwe taaksteing behoefte heeft aan een extra uitbreiding. De eden van de fractie van D vroegen om een nadere toeichting op de hoogte van de geheime uitgaven bij de beide diensten, mede in vergeijking met de geheime _ uitgaven die in de afgeopen periode zijn gedaan. Voorts vroegen deze eden waarom er een structuree verhoging van de geheime uitgaven van de BVD per 1 paatsvindt. Wat de BVD/AIVD betreft wordt het vogende opgemerkt. Het begrotingskader van 0 de geheime begroting bedroeg in 1 circa f,1 min. In dit budget was een bedrag 1 van f 0, min verdisconteerd voor de eerste voorbereidende werkzaamheden omtrent de inichtingentaak buitenand. Voor het jaar 1 is op de geheime begroting een budget beschikbaar van circa f,0 min (in atere jaren icht opopend). Binnen dit budgettaire kader van de geheime begroting is met ingang van 1 een structuree y/ budget van f 1, rnn beschikbaar voor het voorbereiden en nadépnvoer^rg van de x nieuwe Wiv ook daadwerke(k_uityoerjen van de inichtingentaak buitenajujjite-, f middeen die voor dvïnïghtmgenta^k^uitejtand binnen de gefieime begroting beschikbaar zijn, zuen na de inwerkingtreding van de nieuwe Wiv worden aangewend voor de financiering van de operationee activiteiten, reis- en 0 verbijfkosten, opeidingskosten en vergoedingen voor informanten. 1
Concept bestemd voor intern beraad d.d. 0/0/ 1 1 1 1 0 rechtstreeks gereateerd zijn aan (concrete) bedreigingen van de nationae veiigheid en waar het de AIVD betreft tevens de vitae economische beangen van Nederand. Zoas indertijd bij de parementaire behandeing van het wetsvoorste waarbij de IDB werd opgeheven werd gested, betrof het hier activiteiten die de IDB in tegensteing tot de BVD en de MID op grond van zijn wetteijke taaksteing wé kon verrichten. Bij de opheffing van de IDB zijn overigens we een aanta andere activiteiten van de IDB die in reatie stonden tot deze strikt offensieve inichtingentaak door de BVD en de MID gecontinueerd; het ging daarbij om activiteiten die deze diensten binnen het kader van hun wetteijke taaksteing konden overnemen. Het betrof hier met name het onderhouden van contacten met reevante buitenandse diensten, het vervuen van ad hoc defensietaken door de MID, het uitvoeren van noodzakeijke, internationaa georiënteerde, operationee werkzaamheden voor zover gereateerd aan de veiigheid of andere gewichtige beangen van de staat door de BVD en de bewerking van verkregen gegevens. In de nota naar aaneiding van het. versag aan de Tweede Kamer ter zake van het wetsvoorste waarbij de IDB werd opgeheven, is een nader uitgewerkt overzicht gegeven van de activiteiten van de IDB die (dees) werden gestopt en (dees) door de BVD en MID werden overgenomen. Om hieronder nader uiteen te zetten overwegingen wordt het thans noodzakeijk geacht om de strikt offensieve inichtingentaak opnieuw op te pakken. Niet door oprichting van een nieuwe inichtingendienst, maar door wetteijke toedeing van deze taak - angs de scheidsijn niet ofwe miitair reevant - aan de AIVD en de MIVD. De eden van de CDA-fractie vroegen in dit kader of de regering ook inhoudeijke argumenten en overwegingen kon weergeven die eiden tot de noodzaak van een strikt offensieve inichtingentaak; met name vroegen zij weke ontwikkeingen sinds de opheffing van de IDB tot het inzicht hebben geeid dat asnogiin de mogeijkheid van een strikt offensieve inichtingentaak moet worden voorzien M/ij zouden op deze vragen graag as vogt wien reageren. Er is naar ons oordee een aanta redenen om asnog in de mogeijkheid van een strikt offensieve inichtingentaak te voorzien. Daarmee - zo geven wij toe - nemen wij een ander standpunt in dan de toenmaige regering bij geegenheid van de opheffing van de IDB. Daarbij moet worden gereaiseerd dat indertijd ook andere factoren - bewust dan we onbewust - een ro speeden om tot opheffing van deze dienst te komen. Thans moeten wij constateren dat aerei ontwikkeingen sinds het einde van de Koude Oorog, die - zo geven wij toe - ook indertijd natuurijk a gekend hadden kunnen worden, bij nader inzien tot een andere concusie hadden moeten eiden, athans wat het antwoord op de vraag betreft of aan een offensieve inichtingentaak - dus os van de vraag naar dei organisatorische context - behoefte bestaat. Er is sprake van voortschrijderpfnzicht op dit punt, zo men wi. Wij zouden thans nader op de ontwikkeingen in wien gaan die onzes inziens de behoefte aan de nieuwe inichtingentaak constitueren. Zoas eerder in dit hoofdstuk is uiteengezet is dit beang bij nota van wijziging aan de nieuwe taak van de AIVD toegevoegd. Kamerstukken II, 1/, 0, nr., bz.. Kamerstukken II, 1/, 0, nr..
Concept bestemd voor intern beraad d.ö/0/0/ M. tff Het einde van de Koude Oorog, feiteijk en symboisch gemarkeerd door de va van de Berijnse Muur, uidde, anders dan veen hadden verwachten in ek geva gehoopt, niet een tijdperk in van vrede en eendracht. Door het poitieke, miitaire maar voora economische bankroet van de voormaige Sovjet-Unie kwam weiswaar een einde aan de confrontatie tussen de twee nuceaire supermachten USA en USSR, ieder bovendien eider van respectieveijk NAVO en Pact van Warschau, maar niet aan conficten en brandhaarden in Europa en eders in de wered. In Europa heeft het uiteenvaen van niet aeen de Sovjet-Unie maar ook van het Pact van Warschau enerzijds geeid tot een uitbreiding van de NAVO, anderzijds heeft het verdwijnen van de repressieve communistische regimes in een aanta Midden- en Oosteuropese anden geeid tot het weer opkomen van oude, ang onderdrukte nationae en ethnische tegensteingen, soms aktief gestimueerd door poitieke eiders. Het uiteenvaen van Joegosavië angs natbnaistisch/ethnische ijnen is daarvan het mogeijk meest sprekende voorbeed. Maar ook buiten Europa, aan de periferie van de voormaige Sovjet-Unie, eiden ethnische en reigieuze tegensteingen tot gewapende conficten, zoas in de Kaukasus. Autoritaire, sterk persoonijk bepaade regimes zoas in Libië, Irak en Noord-Korea bijven door hun onberekenbaar karakter potentiëe dreigingen voor hun naaste en verdere omgeving, mede omdat zij hun pogingen voortzetten tot het verwerven van massavernietigingswapens. Het bovenstaande is geen imitatieve opsomming van actuee en potentiëe ontwikkeingen en probemen waarmee Nederand direct of indirect te maken heeft, maar dient sechts om aan te geven hoe de reatief overzichteijke situatie van de Koude Oorog heeft paats gemaakt voor een aanzienijk minder overzichteijke poitieke en economische situatie in Europa en daarbuiten. Deze gegevenheid brengt^ met zich mee, dat de Nederandse regering ter bepaing van haar beeid thans meer dan ooit behoefte heeft aan betrouwbare eigen inichtingen over situaties in voor de Nederandse poitiek en economie reevante anden. Deze inichtingen worden voor een groot dee geeverd door de dipomatieke vertegenwoordigers van het ministerie van Buitenandse Zaken, maar ook van de ministeries van Defensie, Economische Zaken en Landbouw. De regering heeft echter moeten vaststeen dat er naast de reguiere dipomatieke en ambteijke berichtgeving behoefte bestaat aan, eigen informatie betreffende poitieke en/of economische onderwerpen die moeiijk te verkrijgen is, of die betrekking heeft op anden die moeiijk toegankeijk zijn. De Nederandse regering kiest ervoor een substantiëe ro te speen in internationae gremia, zoas de Verenigde Naties, Veiigheidsraad, NAVO en Europese Unie. Bij de bepaing van het Nederands standpunt moeten onze vertegenwoordigers echter in voorkomende gevaen afgaan op de informatie die door andere deegaties wordt ingebracht en die in het agemeen mede gebaseerd is op door hun nationae inichtingendiensten aangedragen feitenmateriaa. Dit kan bijvoorbeed betrekking hebben op de mensenrechtensituatie in anden waar Nederand niet dipomatiek vertegenwoordigd is en/of van waaruit aanzienijke migrantenstromen richting Nederand komen c.q. te verwachten zijn. Het is niet wenseijk dat ons and geen eigen apparaat heeft voor dit type internationae inichtingenvergaring. Meer nog dan op poitiek en veiigheidsgebied, zijn inichtingendiensten, ook a kunnen die overigens as "bevriende diensten" omschreven worden, eikaars
ff Concept bestemd voor intern beraad d.d. 0/0/ 1 concurrenten as het gaat om inichtingen op economisch gebied. Het is een feit van agemene bekendheid dat ook anden die voor het overige bondgenoten zijn, ekaar op economisch gebied beconcurreren en daarbij onder meer gebruik maken van hun nationae inichtingendiensten. Om Nederand in staat te steen zich in deze voor ons and buitengewoon beangrijke internationae arena te handhaven en daarbij met een t zekere equatty ofarms zijn vitae economische beangen veiig te steen, is een eigen inichtingencapaciteit op dat gebied noodzakeijk. Te denken is hierbij aan het vergroten van kansen voor onze nationae economie, bijvoorbeed waar het de y opkomende markten (China, Zuidoost-Azië, Latijns Amerika) betreft. De regering heeft er bewust voor gekozen in de hierboven aangeduide inichtingenbehoeften te voorzien door een inichtingencomponent onder te brengen bij zowe de Agemene Inichtingen- en Veiigheidsdienst as bij de Miitaire \- en Veiigheidsdienst Zoas eerder in de nota naar aaneiding van het versag is opgemerkt, wordt as^jde toedeing van de nieuwe inichtingentaak aan de AIVD - anders dan bij geegenheid van de indiening van het wetsvoorste (begin 1 1) - ervoor gekozen de personee capaciteit ten behoeve van de uitvoering van 1 deze nieuwe taak in de komende jaren substantiee in omvang te doen groeien; wat 1 de MIVD betreft wordt voorasnog - in afwachting van de resutaten van de 0 reorganisatie - vastgehouden aan de oorsponkeijke voorgestede uitbreiding. Wij zijn van oordee dat een evensvatbaar en voor zijn taak toegerust inichtingenapparaat adequate bemensing en financiëe middeen eist. Dit kemt temeer nu in de huidige mutipoaire wered minder dan in de periode van de Koude Oorog kan worden teruggevaen op de wewiendheid van bondgenoten. Bovendien is het quid pro quo in de wered van de inichtingendiensten, meer nog dan in die van de veiigheidsdiensten, doe en midde tegeijk van eke samenwerking. Het beschik- ken over eigen inichtingen opent de mogeijkheid op basis van een zekere geijkwaardigheid met andere inichtingendiensten gegevens uit te wisseen, hetgeen de eigen nationae inichtingenpositie nog eens za versterken. \ De eden van de CDA-fractie vroegen tensotte - wat de nieuwe inichtingentaak buitenand betreft - om een nadere toeichting op de betekenis van het tussen haken gepaatste bijvoegijk naamwoord "strikt". Met het woord "strikt" - dat ook vervangen zou kunnen worden door het woord "uitsuitend" - is niet meer en niet minder beoogd, dan aan te geven dat het gaat om die inichtingentaken van de voormaige DB die op generei wijze te reateren waren aan bestaande wetteijke taken van de BVD of de MID met as gevog dat deze ook niet door deze diensten konden worden overgenomen. 0 De eden van de fractie van het CDA verzochten de regering aan te geven wat exact 1 de meerwaarde is van de functie van de coördinator. De taak van de coördinator heeft een aanta aspecten. Deze taak is nauw gereateerd aan het feit dat de minister-president voorzitter is van de Ministeriëe Commissie voor de Inichtingen- en Veiigheidsdiensten (MICIV). In artike van het wetsvoorste is de taak van de coördinator nader omschreven. Voor een goede taakuitvoering zijn de hoofden van de diensten verpicht de coördinator ae medewerking te verenen en hem daartoe ae nodige inichtingen te verschaffen (artike van het wetsvoorste).