Wetenschappelijk onderzoek en publicaties PsyQ 2012

Wetenschappelijk onderzoek en publicaties PsyQ 2012

Inleiding De afdeling Wetenschappelijk Onderzoek & Innovatie (WO&ZI) van PsyQ heeft twee hoofdtaken. Enerzijds moeten onderzoek en innovatie worden gestimuleerd, gecoördineerd, ondersteund, uitgevoerd en gepresenteerd. Anderzijds moet het systeem van Routine Outcome Monitoring (ROM) inhoudelijk verder worden geïmplementeerd en ondersteund. Bij die implementatie en ondersteuning hoort ook het geregeld rapporteren over de verkregen ROM-data. In dit jaarverslag zal voor het eerst worden gerapporteerd over deze data. Anders dan bij de andere onderwerpen waarover dit jaarverslag 2012 gaat, zal die rapportage niet het gehele kalenderjaar 2012 betreffen, maar de periode 3 de quadrimester 2011 t/m 2 de quadrimester 2012. Het gaat dus wel over een periode van een jaar, maar het betreft een gebroken jaar. Het is op dit moment nog niet mogelijk om de data over heel 2012 tijdig gereed te hebben om in dit jaarverslag te kunnen meenemen. Onderzoek en innovatie Een aantal uitgangspunten leidt de onderzoek- en innovatie-inspanningen van PsyQ. Innovatie en onderzoek moeten allereerst aan de behandelaars nieuwe of beter onderbouwde wegen wijzen om hun patiënten te behandelen. Daarnaast wordt onderzoek doelbewust ingezet om bij de medewerkers een wetenschappelijke attitude en denkwijze te bevorderen. Verwacht wordt dat, naast de inhoudelijke resultaten van onderzoek, ook deze attitude en denkwijze de kwaliteit van de zorg zullen verhogen. In de derde plaats worden onderzoek en innovatie gezien als een visitekaartje naar de buitenwereld. Patiënten, verwijzers, financiers, maar ook talentvolle en ambitieuze behandelaars en onderzoeksinstellingen moeten zich aangetrokken voelen door de wetenschappelijke uitstraling van PsyQ. Sinds enige tijd bestaat binnen PsyQ een subsidiefonds voor wetenschappelijk onderzoek, van waaruit onderzoek en innovatie kunnen worden ondersteund. Dit enthousiaste initiatief uit 2011 is in 2012 enkele keren geconfronteerd met de zakelijke werkelijkheid waarbinnen zij bestaat. Die zakelijke werkelijkheid schrijft onder andere voor dat, op basis van boekhoudkundige regels, toegekende subsidies moeten worden opgemaakt in het jaar waarin ze zijn toegekend en dat overblijvende gelden niet mogen worden meegenomen naar het volgende kalenderjaar. Dat heeft een aantal onderzoekers die een subsidie hadden verkregen onaangenaam verrast, omdat ze pas laat bekend raakten deze regel. Ook de controle op de uitvoering van het gesubsidieerde onderzoek en op de besteding van de toegenomen gelden is in de loop van 2012 geprofessionaliseerd. Overigens is nu al duidelijk dat deze regels in 2013 opnieuw zullen worden aangepast. Een laatste confrontatie met de werkelijkheid betreft de bezuinigingen en de financiële perikelen waarmee niet alleen PsyQ heeft te maken, maar de gehele GGZ en (sterker nog) zo ongeveer de gehele maatschappij. Het is enerzijds gelukt om in 2012 het totaal te besteden subsidiebedrag op 150.00,- te houden. Anderzijds is het aantal potjes waaruit tot voor kort ook nog gelden konden worden betrokken voor het ondersteunen van onderzoek en innovatie fors geslonken, zodat het beroep op het subsidiefonds is toegenomen. Omdat het beleid van het subsidiefonds is om eenmaal gesubsidieerde onderzoeken te blijven ondersteunen zolang het onderzoek volgens plan verloopt, de bestedingen worden verantwoord en er geen andere financieringsbronnen voor dat onderzoek zijn gevonden, lijkt er binnen het fonds voorlopig geen ruimte meer te zijn voor nieuw onderzoek. Alle in 2012 toegekende subsidies betreffen, voor zover dat nu valt te overzien, langer lopende onderzoeksprojecten. In 2011 is opnieuw een fors aantal onderzoeken opgezet en ook afgerond. Een overzicht daarvan is in de bijlagen van dit jaarverslag te vinden (bijlage 1). Daar is ook een lijst met wetenschappelijke en vakpublicaties opgenomen waarin medewerkers van PsyQ hebben geparticipeerd (bijlage 2), alsmede een overzicht van door PsyQ medewerkers verzorgde lezingen en workhops op vakinhoudelijk en wetenschappelijk gebied buiten de eigen instelling (bijlage 3). Promoties, hoogleraar en TOP-GGz In 2012 zijn 2 PsyQ medewerkers gepromoveerd: Annet Spijker van Depressie Ambulant in Den Haag en Michael van den Boogaert van Depressie Rijnmond. Daarnaast is een flink aantal medewerkers bezig met een promotietraject. Omdat het onderscheid tussen lopende promotietrajecten, gestarte promotietrajecten, gestrande promotietrajecten, interne promotietrajecten, externe promotietrajecten en heimelijke promotietrajecten (er wordt 2

onderzoek gedaan waarbij de onderzoeker nog wel ziet of een en ander gaat uitmonden in een academisch promotie) kan dit aantal niet met een eenduidig getal worden aangeduid, maar het zijn er al snel meer dan 10. Het is al enkele jaren de ambitie van PsyQ om een eigen hoogleraar te verbinden aan een van de Universiteiten. Over de ontwikkelingen van dit traject kan op dit moment niet meer worden gezegd dan dat eraan wordt gewerkt en dat er overleg is met Universiteiten. Drie PsyQ afdelingen hebben het landelijk keurmerk TOP-GGz: ADHD Den Haag, Depressie ambulant Den Haag en Angststoornissen Den Haag. Alle drie worden in de loop van 2013 gehervisiteerd om te zien of het TOP-GGz keurmerk kan worden verlengd. De afdelingen zijn druk bezig om zich op die visitaties voor te bereiden. Routine Outcome Monitoring (ROM) In 2012 is er hard aan gewerkt om ROM verder te implementeren. Er is al geruime tijd een implementatieteam aan het werk, dat zich in eerste instantie vooral heeft gericht op het technisch faciliteren van het verzamelen van ROM-data, maar dat zich in de loop van 2012 in toenemende mate is gaan richten op het inhoudelijk rapporteren over ROM en het inhoudelijk gebruik van ROM in de behandeling en in teams. Er is voor gebruikers een e-learning module beschikbaar gekomen waarin zowel de achtergronden van ROM, als het gebruik ervan in de behandeling aan de orde komen. Alle behandelprogramma s hebben inmiddels een eigen ROM-instrument (de zogenaamde 5 de K s, naast de generiek afgenomen 4K s) geïmplementeerd. Het scoreverloop op de 4K s en de 5 de K s kan overal worden gevolgd in het EPD. Van de 4 K s en alle 5 e K s is een officiële PsyQ-versie gemaakt (de zgn. papieren versie) en via intranet beschikbaar gesteld, ten behoeve van patiënten die de lijst niet online hebben ingevuld. Ook is van alle lijsten een codeboek gemaakt waarin wordt beschreven hoe de variabelen zijn gecodeerd en hoe schaal- en totaalscores berekend zijn. Verder is in 2012 bij heel PsyQ Parnassia Groep een nieuwe functionaliteit van het ROMprogramma geïmplementeerd (de zgn. Trajectcodematrix), waardoor alle patiënten nu direct een programmaspecifiek ROM-traject krijgen. Ook zijn hierdoor alle patiënten die al van vóór de start van de ROM-implementatie in behandeling waren van een ROM-traject voorzien. De Trajectcodematrix maakt het tevens gemakkelijk om geselecteerde patiëntengroepen (bijv. op basis van leeftijd of de afdeling waar zij behandeld worden) automatisch bepaalde vragenlijsten toe te sturen. Bij de twee nieuwe PsyQ-vestigingen die in 2012 geopend zijn, Almere en Den Bosch, krijgen ook direct alle patiënten automatisch een ROM-traject. In de loop van 2013 zullen de met de 5 e K s verzamelde gegevens ook regulier en geaggregeerd per behandelprogramma worden teruggekoppeld, zoals dat inmiddels met de 4K s al langer het geval is. Al eerder zijn vragen gerezen over de zogenaamde veranderingsgevoeligheid van de KKL, de eerste (en voor PsyQ belangrijkste van de 4K s). De KKL zou minder veranderingsgevoelig zijn dan, bijvoorbeeld, de SCL-90 en de OQ-45. Om die reden wordt de KKL door SBG voorlopig getolereerd, maar nog niet geaccepteerd. Uit verschillende onderzoeken komen tegenstrijdige gegevens over die relatieve ongevoeligheid voor verandering. Equivalente veranderingsgevoeligheid is met name van belang bij het benchmarken tussen verschillende instellingen. Instellingen die een instrument gebruiken dat relatief meer gevoelig is voor verandering zouden, onterecht, de indruk wekken effectievere behandelingen te leveren dan instellingen die met een minder gevoelig instrument meten. In 2012 is een nieuw en als definitief bedoeld onderzoek opgezet waarin de veranderingsgevoeligheid van de KKL wordt vergeleken met die van de OQ-45. De resultaten van dit onderzoek worden in de eerste helft van 2013 verwacht. PsyQ hecht eraan om ROM primair te beschouwen als een instrumentarium waarmee de kwaliteit van behandelingen en van behandelprogramma s kan worden verhoogd. Het belang van de financiële incentives die tegenwoordig door de financiers aan ROM worden gehangen wordt niet onderschat, maar er wordt naar gestreefd om de behandelinhoud leidend te laten zijn bij het implementeren en gebruiken van ROM. In 2012 is de meetfrequentie van ROM opgevoerd van eens in het half jaar naar eens in de drie maanden. Verwacht wordt dat hiermee zowel de (zorginhoudelijk belangrijke geachte) evaluatie en bijsturing van behandelplannen wordt gefaciliteerd, als de (financieel belangrijk geachte) toename van afgesloten DBC s met een voor- en een nameting. Aantallen en percentages ingevulde ROM s zijn in 2012 fors toegenomen, zij het dat er de laatste maanden van het jaar een stabilisering lijkt op te treden. Naar mogelijke redenen voor die stabilisering wordt nader onderzoek gedaan. Hoewel PsyQ het in vergelijking met veel 3

andere zorginstellingen goed doet, is het percentage afgesloten patiënten met een voor- en een nameting zowel volgens de normen van SBG (Stichting Benchmark GGz), die meten aan de hand van afgesloten DBC s, als volgens onze eigen normen (wij meten aan de hand van gestarte en gesloten zorgtrajecten) nog veel te laag. PsyQ werkt hard om de ROM te implementeren. Inmiddels kunnen alle PsyQ patiënten elektronisch worden geromd. Over het afgelopen jaar (NB: het gaat hier om een gebroken jaar, bestaande uit het laatste quadrimester van 2011 en de eerste twee quadrimesters van 2012) zijn de volgende ROM scores behaald: Er zijn 24153 patiënten afgesloten in die periode Van die afgesloten patiënten hebben er 4818 (20%) een voor- en een eindmeting Op symptomatologie/lijdensdruk (KKL) heeft 34% van deze patiënten een zogenaamde Reliable Change, gerealiseerd, dat is een behoorlijk strenge norm voor verbetering, omdat er dan meer 10 punten verbetering is opgetreden. Als we niet naar individuele patiënten kijken, maar naar het gemiddelde van de groep afgesloten patiënten met een voor- en een nameting als geheel, blijkt de gemiddelde vooruitgang op de KKL een grootte (uitgedrukt in Cohen s d) te hebben van 0.9. Dit geldt binnen de psychiatrie als een groot effect. Gemeten op de Kwaliteit van Leven schaal (KWAL) heeft van dezelfde groep patiënten 54% een Reliable Change gerealiseerd. Dat wil zeggen dat ze meer dan 3 punten op deze schaal zijn vooruit gegaan. Gemiddeld genomen was het effect van de behandeling op Kwaliteit van leven ook groot (Cohen s d = 1.3). Alle afgesloten patiënten die een eindmeting hebben ingevuld (dit waren 6194 patiënten, oftewel 26% van de afgesloten behandelingen) waardeerden de zorg van PsyQ gemiddeld met het rapportcijfer 7.9. Het spreekt vanzelf dat deze uitkomsten met de nodige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd. Slechts 20% van de afgesloten patiënten hadden een begin- en een eindmeting, terwijl 26% een klant tevredenheidmeting aan het eind van hun behandeling invulden. Namens WO&ZI, Kees Korrelboom, coördinerend hoofd. 4

Bijlage 1: Lopende onderzoeken 2012 PsyQ Parnassia Groep ADHD bij volwassenen Den Haag De relatie tussen klinische effectiviteit en de effectiviteit zoals gemeten met twee versies van de Continuous Performance Test van OROS-Methylfenidaat in volwassenen met ADHD: een dubbelblinde placebo gecontroleerde medicatie studie. (A). Annet Bron, Denise Bijlenga, Wilmer Pardoen, Marije Boonstra en Sandra Kooij. Seksuele problemen bij volwassenen met ADHD. (P). Sandra Kooij, Denise Bijlenga, Arno Stammen en Kees van der Rhee. Kenmerken van ADHD, slaap, en eetlust bij patiënten met obesitas en binge-eating disorder (D). Marjolein Tanke, Denise Bijlenga en Sandra Kooij. Rijvaardigheid bij patiënten met ADHD (P). Annet Bron, Denise Bijlenga, Minda Breuk en Sandra Kooij. De relatie tussen ADHD en sociaal functioneren en arbeidsparticipatie in een populatie ouderen (P). Marieke Michielsen, Evert Semeijn, Hannie Comijs, Dorly Deeg, Aartjan Beekman en Sandra Kooij. Persoonlijkheidskarakeristieken van ouderen met ADHD (P). Marieke Michielsen, Evert Semeijn, Hannie Comijs, Dorly Deeg, Aartjan Beekman en Sandra Kooij Kenmerken van en ontwikkeling in cognitie bij ouderen met ADHD (P). Evert Semeijn, Marieke Michielsen, Hannie Comijs, Dorly Deeg, Aartjan Beekman en Sandra Kooij. Fysieke gezondheid en leefstijl in ouderen met ADHD (P). Evert Semeijn, Marieke Michielsen, Hannie Comijs, Dorly Deeg, Aartjan Beekman en Sandra Kooij. Studie naar Ondersteuning van Ouders met Psychische Problemen (SOOPP) (D). Henny Wansink, Clemens Hosman, Jan Jansen, Jeanette van der Poel. Wat is de beste behandeling van de verlate slaapfase-stoornis bij volwassenen met ADHD en wat is het effect op de eetlust (D). Denise Bijlenga, Suzan Vogel, Eus van Someren, Andries Kalsbeek, Reut Gruber en Sandra Kooij. Effect modification by age of methylphenidate on the outgrowth of the dopaminergic system in the brain (epod-mph)(d). Cheima Bouziane, Lyne Rijsman, Gerard Kerkhof en Sandra Kooij. Follow-up van patiënten die bij ADHD PsyQ Haaglanden in behandeling zijn geweest (D). Semahat Kulcu, Denise Bijlenga en Sandra Kooij. Relatie tussen ADHD, slaapproblemen en overgewicht in een volwassen obesitas populatie (D). Marjolein Tanke, Denise Bijlenga en Sandra Kooij. Onderzoek naar de relatie tussen afname van ADHD-klachten na gebruik van ADHDmedicatie en de prestatie op de QbTest een computertaak die de volgehouden aandacht meet (D). Svenja Gehlhaar, Marloes Jasperse en Denise Bijlenga. ADHD, depressie en angst: prevalentie, symptomatologie, chroniciteit, determinanten, en het beloop van ADHD bij angst en depressie binnen het longitudinale Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) cohort (het NESDA/ADHD onderzoek ) (P). Annet Bron, Denise Bijlenga, Brenda Penninx, Aartjan Beekman en Sandra Kooij. Depressie Den Haag De invloed van kwetsbaarheid voor stress op type en beloop van de bipolaire stoornis. (P). Annet Spijker, Erik Hoencamp, Judith Haffmans, Manja Koenders. COMET voor rumineren bij patiënten met depressie (P). Maaike Maarsingh, Irma Huijbrechts en Kees Korrelboom. Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy (CBASP) voor chronische depressie. (P). Marc Blom en Kristel Maas. A polymorphism in the glucocorticoid receptor and its association with bipolar disorder. (D). Annet Spijker, Eric Hoencamp en Stefan Lamberts. Lichttherapie bij patiënten met een niet-seizoensgebonden depressieve stoornis met atypische kenmerken. (P). Petra Leydens en Judith Haffmans. Treatment of premenstrual dysphoric disorder; a randomized trial of bright light therapy (BLT) & cognitive behavioral group therapy (CBGT). (D). Marieke van der Zon en Judith Haffmans. Agate (D). Marc Blom. 5

Effect van interpersoonlijke sociaal ritme therapie (IP-SRT) op het beloop van de bipolaire stoornis. (P). Marije de Kruiff, Thea van Troost, Christian Bouwkamp, Judith Haffmans en Marc Blom. Effectiviteit van cross-culturele interpersoonlijke psychotherapie bij depressie onder allochtonen. (D). Patricia Gumbs, Marc Blom. Cimicoxib als ad-on bij Setraline bij patienten met een depressieve stoornis. (V). Annet Spijker. ASPEN (Anti-Stigma Programme: European Network): stigma bij depressie (D). Jenny Boumans en Jaap van Weeghel (Kenniscentrum Phrenos). Studie naar Ondersteuning van Ouders met Psychische Problemen (SOOPP) (D). Henny Wansink, Clemens Hosman, Jan Jansen, Suus van Nieuwkoop. Bright Light Treatment for Seasonal Affective Disorder: Clinical Efficacy and Neurobiological Correlates (V). Tess Naus, Judith Haffmans en Babette van Egmond. Behandeling van depressie via internet in de geestelijke gezondheidszorg; een doelmatigheidstudie (D). Babette van Egmond, Annemieke van Straten. Effects of fluoxetine on the outgrowth of the serotonergic system in the maturing brain; epod-ssri. Annette Spijker, Rutger Goekoop. The effects of working memory training on mood symptoms and cognitive and daily functioning of bipolar patients: a pilot study. Manja Koenders, Annette Spijker en Babette van Egmond. Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Chronotherapy for bipolar disorder. Tess Nauss, Judith Haffmans, Babette van Egmond. Angststoornissen Den Haag COMET paniekmanagement bij Paniekstoornis (m/z agorafobie); een RCT. (P). Sjef Peeters, Sacha Blom, Irma Huijbrechts en Kees Korrelboom. COMET obsessies + ERP vs ERP bij obsessief compulsieve stoornis. (P). Chantal Dommanschet, Irma Huijbrechts en Kees Korrelboom. OQ 45. (D). Kim de Jong. De neurobiologische grondslagen van vermijdingsgedrag. (D). Jacobien van Peer en Karin Roelofs. Effect van comorbide ADHD op de behandeling van angststoornissen (D). Jane Ramautar. Het voorkomen van autisme spectrum stoornissen bij patiënten die behandeld worden voor een angststoornis. (D). Suzanne vd Padt. Hechtingsstijl als predictor voor het behandelingsresultaat bij mensen met een sociale fobie. (D). Anja Greeven en Norman Brons. Mindfulness-based cognitive therapy for treatment-resistant anxiety; long term follow up. (D). Annamarie van Wensveen en Anja Greeven. Reasons for Dropout of Patients with Anxiety Disorders. (V). Lisanne de Bruijn, Basak Mus, Anja Greeven en Sjef Peeters. Emotion regulation in relation to personality and anxiety disorders (D). Marjolein Meershoek en Anja Greeven. The influence of emotion regulation on treatment outcome. (V). Lotte van Reuler en Anja Greeven Therapieresistente angststoornis of niet: Heeft Building Resilience of Unified Treatment zin, als state-of-the-art angstbehandeling niet tot herstel leidt? (V). Marc Hermans, Kees Korrelboom, Sako Visser. Nederlandse validering van twee vragenlijsten: Connor-Davidson Resilience Scale (CD- RISC) en Overall Anxiety Severity and Impairment Scale (OASIS). (P). Marc Hermans, Kees Korrelboom, Sako Visser. Testosteron en sociale angst. (V). Dorien Enter en Karin Roelofs Sociale angst in de hersenen. (V). Henk Cremers en Karin Roelofs MBCT for treatment refractory anxiety disorders (V). Anja Greeven. Behandeling van fobieën via internet in de geestelijke gezondheidszorg: een doelmatigheidsstudie (D). Ed Berretty, Annemiek van Straten. Studie naar Ondersteuning van Ouders met Psychische Problemen (SOOPP) (D). Henny Wansink, Clemens Hosman, Jan Jansen, Marianne van Meurs. 6

Characteristics of patients with an anxiety disorder, who do not respond favourably to cognitive behavioural therapy. Koen de Bliek, Ed Berretty, Erik Stolk Aspecten van zelfbeeld bij sociale angst patiënten. Elaheh Belaji, Kees Korrelboom, Karel Pater, Frank van der Valk. Cognitieve gedragstherapie versus schemagerichte therapie voor patiënten met een sociale fobie + ontwijkende persoonlijkheidstoornis. Astrid Balje, Anja Greeven, Anne van Giezen, Kees Korrelboom, Erik Stolk, Frank van der Valk, Ed Berretty. Intensieve exposure voor paniekstoornis met agorafobie. Anja Greeven, Kim Melchior, Frank van der Valk, Erik Stolk, Colin van der Heiden Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Face to face behandeling van Body Dysmorphic Disorder (BDD). Saskia van Es, Frank van der Valk, Marjan Wesseling, Erik Stolk, Kosse Jonker, Carla Siero. Persoonlijkheidsproblematiek Den Haag De invloed van groepscohesie en therapeutische werkalliantie op het effect van groepsbehandelingen bij patiënten met persoonlijkheidsproblematiek. (A). Hans Snijders en Martin de Groot. Auditieve Verbale Hallucinaties bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis (D). Karin Slotema. Emotionele informatieverwerking bij borderline patiënten. (A). Marlies Marissen en Ingmar Franken. STEC: Standaard Testbatterij Effectonderzoek Persoonlijkheidsproblematiek (D). Marlies Marissen, Tanja van Assendelft. Zelfwaardering en emotionele informatieverwerking bij mannen met een Narcistische persoonlijkheidsstoornis (A). Marlies Marissen, Ingmar Franken. Emotionele informatieverwerking bij borderline patiënten. (A). Marlies Marissen en Ingmar Franken. COMET voor craving bij verslaving en andere drangproblemen. Een pilotstudie. (V). Kees Korrelboom, Tanja van Assendelft, Marlies Marissen. Suicidepoging Nazorg (SuNa) project voor jongeren: Een pilotstudie. Een samenwerking tussen PsyQ persoonlijkheidsproblematiek, GGD Den Haag en de Jutters. Marlies Marissen, Karin Slotema. (D) Cluster A onderzoek: Meer oog voor Cluster A. Karin Slotema, Judith van den Houten, Marlies Marissen (V). Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Psychotrauma Den Haag Effectstudie naar Doxazosine bij PTSS (V). Joop de Jong Studie naar slaap, dissociatie en psychose (P). Joop de Jong. Attentional Control Training in the Acute and Maintenance Treatment Phases of Chronic Post-Traumatic Stress Disorder (P). Maartje Schoorl. Het effect van geïndividualiseerde aandachtstraining op aandachtsstoornissen en symptomen bij Posttraumatische Stress Stoornis (case study). (P). Mathijs Veeren en Maartje Schoorl. Pilotstudie naar het effect van Mindfulness Based Cognitive Therapy bij Posttraumatische Stress Stoornis (P). Maartje Schoorl en Linda van Mil. Mindfulness skills, reactiviteit en posttraumatische stress stoornis een vragenlijst studie (P). Maartje Schoorl en Linda van Mil Attentional Bias and Attentional Control in PTSD (P). Maartje Schoorl, Peter Putman en Willem van der Does Meten van lichaamsbeleving (D). Mia Scheffers, Minke van der Kamp, Frank van der Valk en Paula de Jong. An open label study with objective sleepregistration on the effects of Doxazosin as treatment for PTSD, especially for sleep disturbance (D). Joopde Jong, Mark van der Gaag, Willem van der Does. De effecten van slaaphygiëne op dissociatie 2 (D). Dalena van der Kloet, Joop de Jong, Harold Merkelbach. 7

Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. PTSS als gevolg van meervoudig en herhaald misbruik in de vroege jeugd: Imaginaire Exposure vs. Imaginaire Rescripting vs. Body Focused Rescripting (D). Paula de Jong. Eetstoornissen & Obesitas Den Haag Evaluatiestudie: boulimia de baas. (D). Peter Daansen. The relationship between food-related attantional processing, food craving and eating behavior in female binge eaters. (D). Peter Daansen en Ingmar Franken. Toward a more effective treatment of obesity: A RCT on effects of emotional eating reduction by Dialectical Behaviour Therapy. (D). Peter Daansen. De relatie tussen impliciet en expliciet zelfbeeld bij patiënten met een eetstoornis. (D). Martie de Jong, Sjoukje Sinke, Kees Korrelboom, Irma Huijbrechts, Wijbrand Hoek & Philip Spinhoven. Lichttherapie bij anorectische patiënten. (D). Peter Daansen en Judith Haffmans. Eet- en gewichtsproblemen bij adolescenten. Onderdeel van TRAILS (Tracking Adolescents Individual Lives Survey) (D). Frédérique Smink, Wijbrand Hoek, Tineke Oldehinkel, Daphne van Hoeken. Studie naar Ondersteuning van Ouders met Psychische Problemen (SOOPP) (D). Henny Wansink, Clemens Hosman, Jan Jansen, Anita de Haan. Binge eating, depression and executive functioning: An experimental study. Peter Daansen, Alexandra Dingemans, Erik van Furth. Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Psychological treatment of Eating Disorders: A multi-centered randomized controlled trial on the (cost-)effectiveness of Enhanced Cognitive Behavior Therapy (CBT-E) (V). Martie de Jong, Wijbrand Hoek, Kees Korrelboom, Philip Spinhoven. Somatiek & Psyche Den Haag Studie naar Ondersteuning van Ouders met Psychische Problemen (SOOPP) (D). Henny Wansink, Clemens Hosman, Jan Jansen, Babke Okker. Depressieve stoornissen diversiteitscompetent identificeren en behandelen. (V). Marrie Bekker en Snezana Stupar, Kosse Jonker. Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten. (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Face to face behandeling van Body Dysmorphic Disorder (BDD). Saskia van Es, Frank van der Valk, Marjan Wesseling, Erik Stolk, Kosse Jonker, Carla Siero. Relatie & Psyche Den Haag Rol van de partner of andere naastbetrokkenen bij medicatiegebruik(v). Fraukje Kroon. Effectiviteitsonderzoek communicatietraining voor echtparen met behulp van de IPOV (D). Patrick Smits en Marleen Verlaan. Effectiviteitsonderzoek autonomietraining voor vrouwen van 45 jaar en ouder (D). Marleen Verlaan. Kwalitatief onderzoek naar de ervaren bruikbaarheid van de Gezinsklimaatschaal bij gezinsproblematiek bij Relatie en Psyche. (D). Marleen Verlaan. Ervaren relatiekwaliteit en huiselijk geweld bij volwassenen. Aleksandra Ignjatovic, Marleen Verlaan, Mieke Hartgers Psychotrauma en het ontwikkelen van psychische klachten (V). Tamar Kraan, Mark van der Gaag, Kees Korrelboom. Seksuologie Den Haag De Vragenlijst voor het signaleren van Seksuele Dysfuncties (VSD): Ontwikkeling van een meetinstrument voor onderzoek en klinische praktijk (P). Jos Vroege. Wat meet het seksualiteitsitem van de KKL? (P). Jos Vroege, Jessica Ontijd en Kees van der Rhee. ROM-vragen Seksuologie in de tweedelijns GGZ (RVSG). De ontwikkeling van een meetinstrument (V). Jos Vroege en Kees van der Rhee. De PSTG-registratie bij PsyQ Haaglanden (D). Jos Vroege en Kees van der Rhee. 8

PsyQ Zoetermeer Meten van lichaamsbeleving (D). Mia Scheffers, Minke van der Kamp, Frank van der Valk en Paula de Jong. E-health zelfhulp therapie bij fobische patiënten in de wachttijd. Robin Kok, Annemieke van Straten, Frank van der Valk, Universiteit Amsterdam Aspecten van zelfbeeld bij sociale angst patiënten (V). Elaheh Belaji, Kees Korrelboom, Karel Pater, Frank van der Valk. Angststoornissen Rotterdam COMET obsessies + ERP vs ERP bij obsessief compulsieve stoornis. (P). Chantal Dommanschet, Kim Clancy, Irma Huijbrechts, Mark van der Gaag en Kees Korrelboom. Imagery rescripting bij sociale fobie: een pilot onderzoek. (P). Petra Frets, Colin van der Heiden,. Nederlandse validering van twee vragenlijsten: Connor-Davidson Resilience Scale (CD- RISC) en Overall Anxiety Severity and Impairment Scale (OASIS). (P). Marc Hermans, Kees Korrelboom, Sako Visser. Therapieresistente angststoornis of niet: Heeft Building Resilience of Unified Treatment zin, als state-of-the-art angstbehandeling niet tot herstel leidt? (V). Marc Hermans, Kees Korrelboom, Sako Visser. Metacognitieve therapie in groepsverband bij GAS (P). Colin van der Heiden, Ella de Stigter en Kim Melchior. Aandachtsmodficatie bij angst. (P) Elke Geraerts, Colin van der Heiden. Het nemen van beslissingen bij patiënten met GAS (P). S. Broeren, K. Zanolie & C. van der Heiden Metacognitive therapy vs exposure with response prevention in the treatment of OCD (V). Colin van der Heiden, Adrian Wells, Peter Fisher, Erik Stolk, Arthur de Jong, Matthijs Deen, Kim Melchior Characteristics of patients with an anxiety disorder, who do not respond favourably to cognitive behavioural therapy (A). Koen de Bliek, Ed Berretty, Erik Stolk. Cognitieve gedragstherapie versus schemagerichte therapie voor patiënten met een sociale fobie + ontwijkende persoonlijkheidstoornis (V). Astrid Balje, Anja Greeven, Anne van Giezen, Kees Korrelboom, Ella de Stigter, Erik Stolk, Frank van der Valk, Ed Berretty, Colin van der Heiden. Intensieve exposure voor paniekstoornis met agorafobie. Anja Greeven, Kim Melchior, Frank van der Valk, Erik Stolk, Colin van der Heiden, Gwen Thijsen Face to face behandeling van Body Dysmorphic Disorder (BDD). Saskia van Es, Frank van der Valk, Marjan Wesseling, Erik Stolk, Kosse Jonker, Carla Siero. Tackling depression and anxiety: A working memory training. Sabine Wanmaker, Erik Stolk, Elke Geraerts, Colin van der Heiden. Effectiveness of group schema therapy as a treatment for patients with an anxiety disorder and Cluster-C Personality problems: An open trial (V). Arnoud Arntz, Ella de Stigter, Colin van der Heiden, Erik Stolk, Kim Melchior Persoonlijkheidsproblematiek Rotterdam Individuele vs groepsgewijze schemagerichte therapie: een gerandomiseerd onderzoek. (P). Arthur de Jong & Colin van der Heiden. Effectiviteit van mentalisation based treatment bij persoonlijkheidsproblematiek (D). Sandra Visser. Effectiviteit van een oriënterende psychotherapiegroep Persoonlijkheidsproblematiek (OPP). (D). Sandra Visser. Seksuologie Rotterdam Onderzoek naar de (kosten-) effectiviteit van kortdurende, gratis en anonieme sex counseling ter verbetering van de (geestelijke) gezondheid (D). Jacques van Lankveld, Kees van der Rhee. Eetstoornissen & Obesitas Rotterdam 9

Effectiviteit van cognitieve gedragstherapie voorafgaande aan gewichtsreducerende chirurgie (D). Linda Paul, Peter Daansen, Colin van der Heiden Depressie Rotterdam De modererende invloed van causale attributies op de interactie tussen adherentie en congruentie tijdens de acute fase behandeling (IPT en CGT) van unipolaire depressies. (P).Th. Michael van den Boogaard. De as-4 groep; werkzaam bij de behandeling van patiënten met chronische aanpassingsstoornissen met depressieve stemming? Een pilot studie. (D). M. Marinkovic, B. Monadjat, Th. Michael van den Boogaard. Disrupting the rhythm of depression: Effectiveness and cost-effectiveness and mediating factors of preventive cognitive therapy in the prevention of recurrent major depressive disorder (D). C.L.H. Bockting en Michael van den Boogaard. Doorbreek het ritme van depressie via Internet. (D). Michael van den Boogaard, Claudi Bockting. Doorbreek het ritme van depressie face-to-face. (D). Michael van den Boogaard, Claudi Bockting. Interpretatiemodificatie bij depressie. (P). Elke Geraerts, Colin van der Heiden, Michael van den Boogaard. Vechten tegen een depressie. Marenne de Boer, Michael van den Boogaard. Tackling depression and anxiety: A working memory training. Sabine Wanmaker, Erik Stolk, Elke Geraerts, Colin van der Heiden. Psychotrauma Rotterdam PTSS als gevolg van interpersoonlijk geweld in de primaire steungroep in de kindertijd: imaginaire exposure vs imaginaire rescripting vs dramarescripting (V). Paula de Jong, Marloes Vos Somatiek & Psyche Rotterdam E-health: De klinische effectiviteit en kostenbesparing onderzocht bij een groep patiënten met psychosomatische klachten in de tweedelijnszorg (V). Kosse Jonker Face to face behandeling van Body Dysmorphic Disorder (BDD). Saskia van Es, Frank van der Valk, Marjan Wesseling, Erik Stolk, Kosse Jonker, Carla Siero. PsyQ Spijkenisse COMET obsessies + ERP vs ERP bij obsessief compulsieve stoornis. (P). Chantal Dommanschet, Daphne Wiese, Irma Huijbrechts, Mark van der Gaag en Kees Korrelboom. Individuele vs groepsgewijze schemagerichte therapie: een gerandomisieerd onderzoek. (P). Arthur de Jong & Colin van der Heiden. Metacognitive therapy for depression (D). Colin van der Heiden. Pilot study: Is the treatment effect of Dialectical Behavior Therapy (DBT) on Borderline Personality Disorder (BPD) influenced by comorbid antisocial and narcissistic personality traits? (D). Djoeke Huijtker & Colin van der Heiden. Interpretatiemodificatie bij depressie. (P). Elke Geraerts, Colin van der Heiden, Karel Pater. PsyQ Amsterdam Face to face behandeling van Body Dysmorphic Disorder (BDD). Saskia van Es, Frank van der Valk, Marjan Wesseling, Erik Stolk, Kosse Jonker, Carla Siero. De impact van positieve zelfbevestiging bij emotioneel mishandelde personen. Saskia van Es, Carla Siero, Anne-Laura van Harmelen PsyQ Breda Interpretatiemodificatie bij depressie. (P). Elke Geraerts, Colin van der Heiden, Casper Naber. 10

PsyQ Haarlem EMDR vs. TF-CBT after Stabilisation in the treatment of posttraumatic stress disorder following type II trauma (D). Ingrid Wigard, Paul Emmelkamp, Katharina Meyerbröker en Thomas Ehring EMDR vs CBT in the treatment of posttraumatic stress disorder (D). Ingrid Wigard, Paul Emmelkamp, Katharina Meyerbröker en Thomas Ehring. PsyQ Zaandam Nederlandse validering van twee vragenlijsten: Connor-Davidson Resilience Scale (CD- RISC) en Overall Anxiety Severity and Impairment Scale (OASIS). (P). Marc Hermans, Kees Korrelboom, Sako Visser. Acceptance and Commitment Therapy vs. Cognitive Therapy for the treatment of Major Depressive Disorder (D). Paul Emmelkamp, Jacqueline A-Tjak en Nexhmedin Morina. EMDR vs. TF-CBT after Stabilisation in the treatment of posttraumatic stress disorder following type II trauma (D). Ingrid Wigard, Paul Emmelkamp, Katharina Meyerbröker en Thomas Ehring EMDR vs CBT in the treatment of posttraumatic stress disorder (D). Ingrid Wigard, Paul Emmelkamp, Katharina Meyerbröker en Thomas Ehring. 11

Bijlage 2: Wetenschappelijke publicaties PsyQ Parnassia Groep in 2012 Asherson, P., Akehurst, R., Kooij, J.J., Huss, M., Beusterien, K., Sasané, R., Gholizadeh, S., Hodgkins, P. Under diagnosis of adult ADHD: cultural influences and societal burden. (2012). J Atten Disord. 16, 5 Suppl, 20S-38S. Bijlenga, D., Van der Keijden, K.B., Breuk, M., Van Someren, E.J., Lie, M.E., Boonstra, A.M., Swaab, H.J., Kooij, J.J. (2011) Associations between sleep characteristics, seasonal depressive symptoms, lifestyle, and ADHD symptoms in aduls. Journal of Attention Disorders. Blom JD, Kooij JJ. ADD psychose: behandelen met antipsychotica en methylphenidaat? (2012). Tijdschr Psychiatr. 54, 1, 89-93 Daansen P.J. & Bosch J.D (2012) Obesitas. In A.A.Kaptein,J.Dekker, E.M.A.Smets, A.J.J.M.Vingerhoets (red): Psychologie en Geneeskunde. Behavioural Medicine. (191-206) Houten/Diegen: Bohn Stafleu Van Loghum, Daansen, P.J. (2012). Van couch naar computer. Een (psychotherapeutische ) marktvisie voor een succesvolle disseminatie van e-mental health in de ggz. Tijdschrift voor Psychotherapie, 38, 442-462. Es, S. van, Schoch, S.& Korrelboom, K. (2012). De andere kant van marktwerking in de GGZ. PsychoPraktijk, 4, 35 37. Gaag, M. van der, Oosterhout, B. van, Daalman, K., Sommer, I.E. & Korrelboom, K. (2012). Initial evaluation of the effects of competitive memory training (COMET) on depression in schizophrenia-spectrum patients with persistent auditory verbal hallucinations: A randomized controlled trial. British Journal of Clinical Psychology, 51, 158 171. Heiden, C. van der (2012). Gegeneraliseerde angststoornis. In: P. Muris, I. Franken, & D. Denys (red.), Basisboek Psychopathologie. Utrecht: de Tijdstroom. Heiden, C. van der (2012). Behandeling van de gegeneraliseerde angststoornis: anders leren denken over piekeren of leren verdragen van onzekerheden? Een gerandomiseerde, gecontroleerde studie. Gedragstherapie, 45, 101-115. Heiden, C. van der (2012). Cognitieve gedragstherapie voor de gegeneraliseerde angststoornis: een literatuuroverzicht en een gevalsbeschrijving? Directieve therapie, 32, 14-37. Heiden, C. van der (2012). Cognitieve gedragstherapie voor aanpassingsstoornis (rubriek Kort en bondig). Directieve therapie, 32, 256-257. Heiden, C. van der (2012). Gegeneraliseerde angststoornis: Diagnostische overwegingen en nieuwe behandelmogelijkheden. GZ-Psychologie, 4, 24-31. Heiden, C. van der, & Melchior, K. (2012). Cognitive-behavioral therapy for adjustment disorder: A preliminary study. The Behavior Therapist, 35, 57-60. Heiden, C. van der, Muris, P., Van der Molen, H. T. (2012) Effectiveness of cognitive therapy for generalized anxiety disorder: A randomized controlled trial comparing metacognitive therapy and intolerance-of-uncertainty therapy. Behaviour Research and Therapy, 50, 100-109. Huijbers, M, Spijker, J, Donders, AR, van Schaik, D, van Oppen, P, Ruhe, H, Blom, MBJ, Nolen, WA, Ormel, J, van der Wilt, G-J, Kuyken, W, Spinhoven, Ph, Speckens, A. (2012). Preventing relapse in recurrent depression using mindfulness-based cognitive therapy, antidepressant medication or the combination: Trial design and protocol of the moment study. BMC Psychiatry, 12(1), 125. Jong, J. de (2012). Een gerandomiseerd onderzoek naar risperidonadditie bij posttraumatische stress stoornis met onvoldoende reactie op antidepressiva. Tijdschrift voor psychiatrie, 770-761. Kooij, J.J.S. Adult ADHD: Diagnostic Assessment and Treatment. (2012). 3rd ed. Springer. Kooij, J.J. DIVA 2.0 App in App store en Google Play store (2012). DIVA Foundation, Den Haag, Nederland. Kooij, J.J., Huss, M., Asherson, P., Akehurst, R., Beusterien, K., French, A., Sasané, R., Hodgkins, P. Distinguishing comorbidity and successful management of adult ADHD. (2012). J Atten Disord. 6, 5 Suppl, 3S-19S. Korrelboom, K., Maarsingh, M., & Huijbrechts, I. (2012). Competitive Memory Training (COMET) for treating low self-esteem in patients with depressive disorders; a randomized clinical trial. Depression & Anxiety, 29, 102-110. 12

Larøi F., Sommer I.E., Blom J.D., Fernyhough C., ffytche D.H., Hugdahl K., Johns L.C., McCarthy-Jones S., Preti A., Raballo A., Slotema C.W., Stephane M., Waters F. The characteristic features of auditory verbal hallucinations in clinical and non-clinical groups: state-of-the-art overview and future directions. Schizophrenia Bulletin, 2012;38: 724-733. Lunsen, R.H.W. van, Brauer, M., & Laan, E. (2012). Sex, pleasure and dyspareunia in liberal Northern Europe. In K. Hall & C. Graham (Eds). The Cultural Context of Sexual Pleasure and Problems: Psychotherapy with Diverse Clients. New York: Routledge. Marissen, M.A.E., Arnold, N. & Franken, I.H.A. (2012). Anhedonia in Borderline Personality Disorder and Its Relation to Symptoms of Impulsivity. Psychopathology; 45:179-184. Marissen, M.A.E., Deen, M.L. & Franken, I.H.A. (2012). Disturbed emotion recognition in patients with narcissistic personality disorder. Psychiatry Research, Neuroimaging, 181 (3), 226-232. Michielsen, M., Semeijn, E., Comijs, H.C., van de Ven, P., Beekman, A.T., Deeg, D.J., Kooij, J.J. Nederlands-Vlaams toponderzoek: De prevalentie van ADHD bij ouderen in de algemene Nederlandse populatie (2012). Tijdschrift voor Psychiatrie, 12, 1042. Michielsen, M., Semeijn, E., Comijs, H.C., van de Ven, P., Beekman, A.T., Deeg, D.J., Kooij, J.J. Prevalence of attention-deficit hyperactivity disorder in older adults in The Netherlands (2012). British Journal of Psychiatry, 201, 298-305. Michielsen, M., Comijs, H.C., Semeijn, E.J. Beekman, A.T., Deeg, D.J., Kooij, J.J. The comorbidity of anxiety and depressive symptoms in older adults with Attention- Deficit/Hyperactivity Disorder: a longitudinal study. (2012). Journal of Affective Disorders. http://dx.doi.org/10.1016/j.jad.2012.11.063. Oosterhout, B. van, Roefs, S., Korrelboom, K. & Gaag, M. van der (2012). Competitive Memory training (COMET) voor stemmenhoorders. In: M. v. d. Gaag, T. Staring & L. Valmaggia (red.), Handboek Psychose, theorie, diagnostiek en behandeling. Amsterdam: Boom. Slotema C.W., Aleman A., Daskalakis Z.J., Sommer I.E. Meta-analysis of repetitive transcranial magnetic stimulation in the treatment of auditory verbal hallucinations: Update and effects after one month. Schizophrenia Research, 2012;142:40-45. Slotema C.W., Blom J.D., de Weijer A.D., Hoek H.W., Sommer I.E.C. Priming does not enhance the efficacy of one-hertz repetitive transcranial magnetic stimulation for the treatment of auditory verbal hallucinations: results of a randomized controlled study. Brain Stimulation, 2012;5:554-559. Slotema C.W., Daalman K., Blom J.D., Diederen K.M., Hoek H.W., Sommer I.E.C. Auditory verbal hallucinations in patients with borderline personality disorder are similar to those in schizophrenia. Psychological Medicine, 2012;42:1873-1878. Sommer I.E., Aleman A., Slotema C.W., Schutter D.J. Transcranial magnetic stimulation for psychosis: the relationship between effect size and published findings. American Journal of Psychiatry, 2012;69:1211. Sommer I.E.C., Slotema C.W., Daskalakis, F.R.C.P., Derks E.M., Blom J.D., van der Gaag M. The treatment of hallucinations in schizophrenia. Schizophrenia Bulletin, 2012;38:704-714. Valk, R. de, Drift, S. van der & Korrelboom, K. (2012). Versterken van het zelfbeeld bij mensen met een psychotische kwetsbaarheid. Directieve Therapie, 3, 212-229. Wigboldus, M., ten Broeke, E., & van der Heiden, C. (2012). Metacognitieve therapie voor GAS vanuit een geïntegreerd cognitief gedragstherapeutisch perspectief: Een gevalsbeschrijving. Gedragstherapie, 45, 117-128. 13

Bijlage 3: Wetenschappelijke presentaties, lezingen en workshops PsyQ Parnassia Groep in 2012 A-Tjak, J.G.L. (2012) Clinical Master Class op de Najaarsconferentie van de VGCt. A-Tjak, J.G.L. (2012) Cursus Acceptance and Commitment Therapy voor teams van diverse afdelingen revalidatie van algemene ziekenhuizen in Noord Holland A-Tjak, J.G.L. (2012) Introductie voor teams werkend in de revalidatie in Acceptance and Commitment Therapy, Sophia Revalidatie, Zuid Holland, diverse locaties. A-Tjak, J.G.L. (2012) Clinical Master Class op de Najaarsconferentie van de VGCt. A-Tjak, J.G.L. (2012) Cursus Acceptance and Commitment Therapy voor teams van diverse afdelingen revalidatie van algemene ziekenhuizen in Noord Holland A-Tjak, J.G.L. (2012) Introductie voor teams werkend in de revalidatie in Acceptance and Commitment Therapy, Sophia Revalidatie, Zuid Holland, diverse locaties. Blom, M.B.J., Gumps, P. en Horjus, M. (2012). A pilot study of culturally adapted interpersonal psychotherapy for depressed patients from ethical minority background. 3rd World Congress of Cultural Psychiatry, London Bijlenga, D. (2012). Nieuwste onderzoeksresultaten ADHD, slaap en het circadiane ritme. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Bron, T.I. (2012). Angst voor ongelukken: Rijden Nederlandse ADHD patiënten werkelijk zo slecht?voorjaarscongres Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), Maastricht. Bron, T.I. (2012). Long-term relationships between methylphenidate, tobacco consumption and nicotine craving. J-Eunethydis congress, Barcelona. Bron, T.I. (2012). Long-term relationships between methylphenidate, tobacco consumption and nicotine craving. (Poster). Eunethydis congress, Barcelona. Daansen, P. (2012). Discussion des cas cliniques utilisant l auto-thérapie en ligne pour TCA aux Pays-Bas/ Case reports of Internet guided Self Help for eating disorders from the Netherlands. Pre-congres Workshop TCA et nouvelles technologies/eating disorders and mew technology, Réseau TCA Rhones-Alpes, Lyon T.C.A. 2012, Lyon 26.9.2012 Daansen, P. (2012). Acceptance of e-mental health among ED patients. European Conference Eating Disorders, Lyon, September 27-28. Daansen, P. ( 2012). Obesitas en Behavioral medicine. Pprogrammadag PsyQ 24.4.2012, Den Haag. Daansen, P. (2012) Affect-focused family therapy bij jongeren. Voer voor Psychologen, 6.12.2012, Parnassia Bavo Academie, Den Haag. Daansen, P. (2012). Psychopathologie en obesitas. Academie voor leefstijl en gezondheid, 17.2.2012. Driebergen Den Hamer, K. (2012). Hypertenise, overgewicht en roken bij onbehandelde volwassenen met ADHD. Eindreferaat HLOCP. Greeven, A. (2012). Mindfulness bij therapieresistente angststoornissen. Presentatie minisymposium Topklinische diagnostiek en behandeling bij angststoornissen. Den Haag, Parnassia Groep Heiden, C. van der (2012). Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angststoornis. Workshop (2x) Symposium Angst Landdag PsyQ, Maastricht, 27 januari 2012,. Heiden, C. van der (2012). Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angststoornis. workshop PsyQ Amsterdam, 24 februari 2012 Heiden, C. van der (2012). Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angststoornis. workshop PsyQ Haarlem, 8 maart 2012 Heiden, C. van der (2012). Angststoornissen: Diagnostiek en behandeling Gastcollege Erasmus Universiteit Rotterdam (1e jaars), 12 maart 2012 Heiden, C. van der (2012). Diagnostiek en behandeling van de Gegeneraliseerde Angststoornis. Gastcollege Universiteit Utrecht (4e jaars), 19 maart 2012 Heiden, C. van der (2012). Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Precongress workshop Najaarsconferentie VGCt, Veldhoven, 7 november 2012. Heiden, C. van der (2012). Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Lezing Najaarsconferentie VGCt, Veldhoven, 8 november 2012 14

Heiden, C. van der (2012). Diagnostiek en behandeling van de Gegeneraliseerde Angststoornis. Gastcollege Vrije Universiteit (3e jaars), Amsterdam, 15 november 2012. Jager, J. en Kooij, J.J. (2012). Workshop Behandeling van de verlate slaapfase. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Jong, de M. (2012). Posterpresentatie: Psychological Treatment of Eating Disorders: A Multi-centered Randomized Controlled Trial on the (Cost-)effectiveness of Enhanced Cognitive Behavior Therapy (CBT-E), Porto, EDRS. Jong, de M. (2012). Posterpresentatie: Psychological Treatment of Eating Disorders: A Multi-centered Randomized Controlled Trial on the (Cost-)effectiveness of Enhanced Cognitive Behavior Therapy (CBT-E), Zwolle, NAE congres. Jong, de M. (2012). Workshop: Onderzoek naar & behandeling van zelfbeeld bij eetstoornispatiënten. Zwolle, NAE congres. Kooij, J.J. (2012). State-of-the-art ADHD bij volwassenen. Code Lessius, Antwerpen. Kooij, J.J. (2012). Use of the semi-stuctured Diagnostic Interview for ADHD (DIVA 2.0) in adults. Clinical seminar during Eunethydis congress 2012, Barcelona. Kooij, J.J. (2012). Diagnostic assessment of ADHD in adults; Set up of a department adult ADHD; Set up an ADHD network; The lifespan ADHD clinic. Billund, Denmark Kooij, J.J. (2012). ADHD in girls and women. Family Resources Belgium, Brussels. Kooij, J.J. (2012). DIVA 2.0 training, treatment tips & circadian rhythm in adult ADHD. Copenhagen, Denmark. Kooij, J.J. (2012). Elevator Pitch, Specialismeleider ADHD bij volwassenen, PsyQ NL. Kooij, J.J. (2012). Methylfenidaat: kort, lang en retard. Richtlijnenmiddag PBG. Kooij, J.J. (2012). Diagnostic assessment and treatment of adult ADHD by a specialized team. Cereb ADHD week, Gothenburg. Kooij, J.J. (2012). Diagnostic assessment and treatment of adult ADHD by a specialized team. Psychiatric hospital, Kristianstad, Sweden. Kooij, J.J. (2012). Diagnostic assessment of ADHD and comorbidity in adults; Set up of a department adult ADHD; Set up an ADHD network. Training for Swedish group of psychiatrists. Kooij, J.J. (2012). Over ADHD. Rotary Rotterdam. Kooij, J.J. (2012). Impulsiviteit bij ADHD. Relatie met slaap- en eetpatroon en lichamelijke gezondheid. Benecke cursus Impulsiviteit, Barcelona. Kooij, J.J. (2012). ADHD and the circadian rhythm. CADDRA meeting, Vancouver. Kooij, J.J. (2012). Update ADHD in older adults and training DIVA 2.0. CADDRA meeting, Vancouver. Kooij, J.J. (2012). Medicamenteuze behandeling van ADHD bij volwassenen. Yulius, Dordrecht Kooij, J.J. (2012). Training diagnostiek van ADHD en verslaving bij adolescenten. Parc/Novadic/Brijder. Kooij, J.J. (2012). Medicamenteuze behandeling van adolescenten met ADHD en verslaving. Training project ADHD bij adolescenten met verslaving. Parc/Novadic/Brijder Korrelboom, C.W. (2012). COMET (Competitive Memory Training), 1987-2012 Uitkomsten van (effect)studies in de afgelopen 25 jaar. Presentatie minisymposium Topklinische diagnostiek en behandeling bij angststoornissen. Den Haag, Parnassia Groep Korrelboom, C.W. (2012). Debater discussie Studiedag De Biografie. Maarssen, Benecke. Korrelboom, C.W. (2012). Rommen in de PsyQ praktijk. Zeist, studiedag Miletus: Cliëntervaringen binnen de ROM-systemen. Korrelboom, C.W. (2012). Debater bij discussie ochtend Ziektegerichte vs. contextgerichte behandeling in eerste- en tweedelijnszorg. Nijmegen, SPON. Korrelboom, C.W. (2012). Workshop: COMET voor negatief zelfbeeld. Zeist, Winnock. Korrelboom, C.W. (2012). Competitive Memory Training (COMET). Wat is het; waarvoor zou je het gebruiken; werkt het? Amsterdam, Symposium Bedwing je dwang, Bohn Stafleu van Loghum. Korrelboom, C.W. (2012). Workshop: COMET voor negatief zelfbeeld. Amsterdam, Symposium Bedwing je dwang, Bohn Stafleu van Loghum. Korrelboom, C.W. (2012). Competitive Memory Training; een zinvolle vernieuwing bij het behandelen van angststoornissen? Maastricht, Voorjaarscongres Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). 15

Korrelboom, C.W. (2012). Competitive Memory Training; the making of. Heeze, Presentatie voor de bijeenkomst van de Interuniversitaire Onderzoekschool voor Experimentele Psychopathologie (EPP). Korrelboom, C.W. (2012). Workshop: FA/BA; individuele casusconceptualisatie in CGT. Zwolle, Voorjaarscongres Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt). Korrelboom, C.W. (2012). De menselijke factor in e-therapie. Castricum, Minisymposium Andere wegen in de psychiatrie, Parnassia Bavo Groep. Korrelboom, C.W. (2012). Workshop COMET voor negatieve zelfwaardering. Delft, GGZ Delft-Westland. Korrelboom, C.W. (2012). Practicum COMET voor psychose. Amsterdam, Vrije Universiteit (2x). Korrelboom, C.W. (2012). Workshop de behandeling van patiënten met comorbiditeit. Amsterdam, GGZ Arkin (4x). Leijdens, P. Workshop Schematherapie voor patienten mety ADHD. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Leijdens, P. (2012). Schematherapie bij ADHD. Referaat Carel Reinierszkade, PsyQ Den Haag. Leijdens, P. (2012). Cursus HLOCP, ADHD bij volwassenen. Linden, J. van der (2012). OCS, een casus. Presentatie minisymposium Topklinische diagnostiek en behandeling bij angststoornissen. Den Haag, Parnassia Groep Marissen, M.A.E. & Huson, N. (2012). Emotionele disregulatie bij borderline patienten, Presentatie Euregionaal Congresbureau, Eindhoven. Marissen M., Slotema C.W., Khemai R. van Holst A. Deliberate self-harm among young adults with personality disorders: Preliminary results regarding risk-factors for treatment dropout. 14 th European Symposium of Suicide and Suicidal Behavior, September 2012, Tel Aviv. Michielsen, M. De Prevalentie van ADHD bij ouderen. Posterpresentatie op Postersessie Amsterdam Center on Ageing congres (ACA) te Amsterdam. Michielsen, M. De Prevalentie van ADHD bij ouderen. Voorjaarscongres Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). Michielsen, M. Het beloop van angst- en depressieklachten bij ouderen met ADHD. Posterpresentatie. Amsterdam Center on Ageing congress (ACA) te Amsterdam. Michielsen, M. Het beloop van angst- en depressieklachten bij ouderen met ADHD. Arkin, Amsterdam. Rhee, C. van der (2012, 13 februari). Seksuele stoornissen: online behandeling. Voordracht in het kader van Maand van de e-health bij Emergis, Kloetinge. Rhee, C. van der (2012, 1 juni). Internetbehandeling: 'Seksverslaving onder controle. In C. van der Rhee, J. Vroege & G. Borst (Vz s.), Ontwikkelingen in het aanbod van PsyQ Seksuologie. Landelijke studiemiddag van het Programma Seksuologie van PsyQ, Castricum. Rhee, C. van der (2012, 16 november). Parkinson en seksualiteit. Voordracht in het Vlietland Ziekenhuis, Schiedam. Rhee, C. van der, & Vroege, J. (2012, 9 februari). Sex, lies, and videotapes. Partner, porno en PRT. In A. Kremers, Smaken verschillen. Congres van de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie, Utrecht. Rhee, C. van der, & Vroege, J. (2012, 24 mei). Partner, porno en PRT. Voordracht bij 'De Keerkring', Kenniscentrum voor Relatieproblematiek, Beilen. Rhee, C. van der, & Vroege, J. (2012, 23 oktober). Sex, lies and videotape: Partner, porno en PRT. Voordracht tijdens een referaatmiddag van PsyQ-Rotterdam, Rotterdam. Schoorl, M. (2012). Attentional bias in Posttraumatic Stress Disorder: A Randomized Controlled Trial. Presentatie op the 40th Annual Conference of the British Association for Behavioural and Cognitive Psychotherapies, Leeds, Engeland Slotema C.W. Differences and similarities between auditory verbal hallucinations in patients with borderline personality disorder, schizophrenia and non-patients. ESSPD 2 nd International Congress on Borderline Personality Disorder and Allied Disorders, September 2012, Amsterdam. Slotema C.W., Blom J.D., Diederen K.M.J. Auditieve verbale hallucinaties bij de borderline persoonlijkheidsstoornis: verschillen en overeenkomsten met schizofrenie. Voorjaarscongres NVvP, 4-6 april 2012, Maastricht. 16

Slotema C.W., Daalman K., Blom J.D., Diederen K.M., Hoek H.W., Sommer I.E.C. Auditory verbal hallucinations in patients with borderline personality disorder are similar to those in schizophrenia. Third Biennial Conference of the Schizophrenia International Research Society, April 2012, Florence. Sommer I.E., Slotema C., Weijer, A.D. de, Blom, J.D., Hoek, H.W., Kahn, R.S. Mogelijkheden en onmogelijkheden van rtms voor auditieve hallucinaties. Voorjaarscongres NVvP, 4-6 april 2012, Maastricht. Stammen, A. Workshop ADHD en seksuologie onderzoek en bespreekbaarheid. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Stammen, A. (2012). ADHD bij volwassenen. CAT training. Tielman, F. & Leest, B. (2012) Eerste resultaten Levenslooppoli ADHD, een initiatief van Lucertis Rotterdam en PsyQ Den Haag. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Van den Bergh, L. (2012) Workshop ADHD en timemanagement. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Van der Poel, J. en Vliese, X. (2012) Workshop Medicatiegroep: het in groepsverband instellen van patienten met ADHD op medicatie. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Van Geest, M. (2012) Workshop Een andere kijk op coaching bij ADD. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. Vroege, J. (2012, 13 april). ROM-vragen Seksuologie in de tweedelijns GGZ. De stand van zaken. Voordracht voor het Seksuologisch Psychodiagnostiek Overleg, Utrecht. Vroege, J. (2012, 1 juni). ROM-vragen Seksuologie in de tweedelijns GGZ. In C. van der Rhee, J. Vroege & G. Borst (Vz s.), Ontwikkelingen in het aanbod van PsyQ Seksuologie. Landelijke studiemiddag van het Programma Seksuologie van PsyQ, Castricum. Zohlandt, C. (2012) Workshop Ondersteuningsgroep voor partners en/of ouders van volwassenen met ADHD. Landelijke PsyQ ADHD dag, Rotterdam. 17