De QbTest als objectieve test van ADHD symptomen Dr. Denise Bijlenga Senior onderzoeker PsyQ Kenniscentrum ADHD bij Volwassenen, Den Haag
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen Geen
Inhoud 1. Objectieve testen bij ADHD 2. QbTest in de dagelijkse praktijk 3. Interpretatie van test resultaten 4. Validiteit en betrouwbaarheid 5. Resultaten eigen onderzoek
Waarom een objectieve test voor ADHD? Betere diagnostiek Voor patiënt soms lastig om medicatie effect te bepalen objectiveren van medicatie effect Kosten-effectieve zorg leveren Inzicht in objectieve resultaten extra motivatie voor behandeling Maatschappelijke acceptatie van ADHD en behandeling
Objectieve testen bij diagnostiek ADHD fmri Duur, ingewikkeld, betrouwbaarheid en validiteit onduidelijk EEG Actigrafie - Lage sensitiviteit/specificiteit Continuous Performance Tests (CPTs): Test of Variables of Attention (TOVA) Conners CPT (C-CPT) Integrated Visual and Auditory CPT (IVA Plus) Quotient Met bewegingssensor Quantitative behavioral test (QbTest)
QbTest Gebruik in 10 landen (Europa en USA); 8 talen Meer dan 145.000 patiёnten hebben QbTest gedaan FDA goedkeuring voor gebruik bij monitoren van medicatie effect (april 2014) Al eerder FDA goedkeuring voor gebruik in de diagnostiek Geregistreerd bij EMA
Inhoud 1. Objectieve testen bij ADHD 2. QbTest in de dagelijkse praktijk 3. Interpretatie van test resultaten 4. Validiteit en betrouwbaarheid 5. Resultaten eigen onderzoek
QbTest opstelling Infrarood camera Camera marker Respons knop
Implementatie: Prikkelarme ruimte Kosten per maand: per installatie 450, incl. opleiding, apparatuur, service; plus 10-23 per test, afhankelijk van aantal tests Inzet medewerkers (planning, assessment, rapportage)
Doorloopschema QbTest (huidig) Diagnostiek (DIVA 2.0 + comorbiditeit) Bij diagnose ADHD: Programma ADHD bij volwassenen, Den Haag Screening voor ADHD-medicatie QbTest 1 (contra-indicaties: leeftijd > 60 jaar; onwil) Indien arts medicatie wil evalueren QbTest 2 Arts bespreekt resultaten met patiënt, past evt. behandeling aan
Doorloopschema QbTest (planning) Diagnostiek (DIVA 2.0 + comorbiditeit + QbTest) Bij diagnose ADHD: Programma ADHD bij volwassenen, Den Haag Screening voor ADHD-medicatie Na eerste dosering medicatie QbTest 2 Arts bespreekt resultaten met patiënt, past evt. behandeling aan
Afname protocol QbTest Uitleg Patiënt installeren Oefentest Echte test Versturen gegevens naar server Rapportage in EPD Programma ADHD bij volwassenen, Den Haag
6-12 jaar Go/no-go 15 minuten 12-60 jaar 1-back 20 minuten
Inhoud 1. Objectieve testen bij ADHD 2. QbTest in de dagelijkse praktijk 3. Interpretatie van test resultaten 4. Validiteit en betrouwbaarheid 5. Resultaten eigen onderzoek
Patiënt gegevens Activiteit Aandacht & impulsiviteit Vergelijking met normgroep
Vergelijken met normdata QbTest 6-12 jaar normgroep: N= 576 QbTest 12-60 jaar normgroep: N= 731 Q-waarde Interpretatie 1.5 of hoger Atypisch 1.1 tot 1.4 Beetje atypisch -1.0 tot 1.0 Normale prestatie -1.5 tot -1.1 Beter dan normale prestatie -1.6 of lager Extreme prestatie
QbTest-A Better View of ADHD Activiteit
Aandacht en impulsiviteit
PsyQ casus 1 30-jarige man, ADHD gecombineerde type Test 1: Geen ADHD medicatie
PsyQ casus 1 30-jarige man, ADHD gecombineerde type Test 2: Methylfenidaat 35mg
PsyQ casus 1 Vergelijking van de tests
PsyQ casus 2 43-jarige vrouw, ADHD gecombineerde type Test 1: Geen ADHD medicatie
PsyQ casus 2 43-jarige vrouw, ADHD gecombineerde type Test 2: Concerta 72mg
PsyQ casus 2 Vergelijking van de tests
Inhoud 1. Objectieve testen bij ADHD 2. QbTest in de dagelijkse praktijk 3. Interpretatie van test resultaten 4. Validiteit en betrouwbaarheid 5. Resultaten eigen onderzoek
QbTest: validiteit Discriminante validiteit: ADHD vs. geen ADHD QbTest versie Sensitiviteit (correct positief) Specificiteit (correct negatief) 6-12 jaar 88-96 % 81-94 % 12-60 jaar 86-89 % 83-89 % Gebasseerd op 3 onderzoeken (Sharma & Singh, 2009; Edebol, 2011; Ulberstad, 2012)
(Lis et al., Acta Psychiart Scand, 2010)
QbTest: test-hertest betrouwbaarheid Parameters Correlatie P-waarde Afstand.86 <.001 Oppervlak.88 <.001 Reactietijd.89 <.001 Reactietijd Variabiliteit.87 <.001 Foute reactie.68 <.001 Weglatingen.83 <.001 Op basis van herhaalde metingen bij N=40 (Ulberstad, 2012)
QbTest: Toegevoegde waarde in diagnostiek Herhaalde diagnostiek na 1 jaar Normale assessment (n=40) Assessment + QbTest (n=57) Geen ADHD ADHD 7 (18%) 0 (0%) ADHD geen ADHD 1 (2%) 1 (2%) (Vogt & Shameli, The Psychiatrist, 2011)
QbTest: ander onderzoek 18 wetenschappelijke publicaties over/met QbTest Met name onderzoeken naar psychometrische eigenschappen gericht op verbetering en normering van QbTest. Onderzoeken naar effectiviteit Atomoxetine (bijv. Vogt et al., 2011) en OROS-Mph (Ginsberg et al., 2012) Effect van tijdstip van de dag bij kinderen (Wehmeier et al., 2011; Gunther et al., 2012) Erfelijkheid aangetoond met QbTest bij niet-adhd siblings van kinderen met ADHD (Reh et al., 2014)
Inhoud 1. Objectieve testen bij ADHD 2. QbTest in de dagelijkse praktijk 3. Interpretatie van test resultaten 4. Validiteit en betrouwbaarheid 5. Resultaten eigen onderzoek
QbTest vs. ADHD-RS bij evaluatie ADHDmedicatie effecten Observationeel onderzoek Baseline test (zonder Mph) en followup test na 5 weken (met Mph) Patiënten in de ochtend getest QbTest (objectief) en ADHD Rating Scale (subjectief) (Bijlenga et al., Eur Psych, 2014)
In/exclusie criteria Inclusie: ADHD 18-60 jaar Binnenkort starten met Mph Exclusie: Ernstige onbehandelde co-morbiditeit Gebruik van ADHD medicatie bij baseline
Patiënten inclusie Baseline test van 155 patiënten Data ongeschikt van 10 patiënten Totaal N=82 zowel Baseline als Followup Reden van uitval: toch geen Mph, no-show, afbreken behandeling
Resultaten (1) Afname op zowel QbTest als ADHD-RS na Mph Onafhankelijk van leeftijd, geslacht, opleiding, subtype, comorbiditeit, AD gebruik, Mph dosering Gemiddelde afname ADHD-RS QbTest Inattentie 28% 40% Hyperactiviteit 23% 38% Impulsiviteit 43% 83% Afname groter op QbTest
Resultaten (2) Zwakke correlatie (r=.33) tussen totaalscores van QbTest en ADHD- RS
Resultaten (3) Bij 32% geen verbetering op de ADHD-RS maar wel op QbTest, bij 16% andersom Bij 72% verbetering op een van beide testen ADHD-RS QbTest Verbetering Gelijk Verslechtering Totaal Verbetering 25% 16% - 40% Gelijk 31% 22% 5% 58% Verslechtering 1% - - 1% Totaal 57% 38% 5%
Conclusie (1) Testen meten verschillende aspecten van ADHD Slechte introspectie bij ADHD? (Lis et al., 2013) QbTest + ADHD-RS samen tonen bij 72% een verbetering na Mph Wij adviseren om QbTest toe te voegen aan evaluatie van medicatie effecten
Conclusie (2) Baseline QbTest geeft inzage in mogelijke verbetering na medicatie ADHD patiënten zijn vaak niet bewust van medicatie-effecten Objectiveren van medicatie-effecten belangrijk bij terugkoppeling aan patiënt en arts
Discussiepunten Observationeel onderzoek Klinisch oordeel niet meegenomen Verbetering op QbTest beter Verder onderzoek: Leidt objectiveren tot betere medicatietrouw en efficiëntere behandeling? Kan de QbTest het effect van behandeling voorspellen?
Bedankt! Onderzoekers: Denise Bijlenga Sandra Kooij Svenja Gehlhaar Marloes Jasperse Coördinatie en ondersteuning: Arianne Claassens Leon v/d Berg Gesche Knolle Hans Boström Fredrik Ulberstad d.bijlenga@psyq.nl