Farmacogenetica is bloedstollend

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Farmacogenetica is bloedstollend"

Klaas van de Velden
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Farmacogenetica is bloedstollend Dr. Arne Risselada Ziekenhuisapotheker, epidemioloog, klinisch farmacoloog Wilhelmina Ziekenhuis Assen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties 1 Sponsoring of onderzoeksgeld 2 Honorarium of andere (financiële) vergoeding 3 Aandeelhouder 4 Andere relatie, namelijk 5 Geen n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Bedrijfsnamen 1

2 Farmacogenetica Onderzoeksgebied dat zich richt op de vraag of erfelijke factoren de kans op effect en bijwerkingen van geneesmiddelen kunnen voorspellen 2

3 30% 60% 10% 3

4 100% Waarom reageren mensen verschillend op medicijnen? Patiëntfactoren Geneesmiddelfactoren Genetica Ziektes Voeding Roken Alcohol Effect v.h. medicijn Dosis Duur Doseertijden Toedienroute Doseervorm Hoge mate van variatie 4

5 Puntmutaties of Single Nucleotide Polymorphisms (SNP s) 5

6 historie 500 B.C CYP2D6 CYP2C Vroege genetica Moderne farmacogenetica Individuele farmacotherapie? 6

7 Farmacogenetica in de praktijk Welke genotypering ligt het meest voor de hand in de dagelijkse praktijk: Gebaseerd op (veel) bewijs Makkelijk te interpreteren Goedkoop Toepasbaar voor veel geneesmiddelen Farmacogenetica antistolling 7

Werkgebieden antistolling-genetica Farmacokinetiek Wat doet het lichaam met het geneesmiddel Antistolling: leverenzymen Cumarines: CYP2C9 Clopidogrel: CYP2C19 Farmacodynamiek Wat doet

8 Werkgebieden antistolling-genetica Farmacokinetiek Wat doet het lichaam met het geneesmiddel Antistolling: leverenzymen Cumarines: CYP2C9 Clopidogrel: CYP2C19 Farmacodynamiek Wat doet het geneesmiddel met het lichaam Antistolling: VKORC1 Farmacokinetiek antistolling: Cytochroom P450 Enzymcomplex CYP 2 C 9/19 Cytochroom P450 familie subfamilie Individuele isoenzymen 8

Genetische verschillen CYP2C9 en CYP2C19 Versneld metabolisme (alleen 2C19) Normaal metabolisme Iets vertraagd metabolisme Sterk vertraagd metabolisme

9 Genetische verschillen CYP2C9 en CYP2C19 Versneld metabolisme (alleen 2C19) Normaal metabolisme Iets vertraagd metabolisme Sterk vertraagd metabolisme Hoe vaak in NL? 2C9 2C19 Versneld - 5% Normaal 65% 70% Iets vertraagd 32% 22% Sterk vertraagd 3% 3% Clopidogrel (CYP2C19) Simon T et al. N Engl J Med

10 Clopidogrel (CYP2C19) Mega et al. Circulation 2009 Gevolgen voor clopidogrel (CYP2C19) Normaal metabolisme (70%) Iets vertraagd metabolisme (22%) % toename in stenttrombose Dosis verdubbelen (150 mg) of alternatief Sterk vertraagd metabolisme (3%) % toename in stenttrombose Alternatief kiezen (prasugrel/ticagrelor) Versneld metabolisme (5%) Meer bloedingen? 10

11 Acenocoumarol en CYP2C9 R-acenocoumarol CYP1A2, 3A4, 2C9, 2C19 *3 (*2) T ½ 10,2 uur T ½ 6,6 uur R/S-acenocoumarol S-acenocoumarol CYP2C9 *3 (*2) T ½ 8,1 uur T ½ 1,8 uur Afname onderhoudsdosering (*3, *2/*2) met 40% per week Toename frequentie INR > 6 Grotere kans op grote bloedingen Langere insteltijd Fenprocoumon en CYP2C9 R-fenprocoumon CYP1A2, 3A4, 2C9, 2C19 *3 (*2)? R/S-fenprocoumon S-fenprocoumon CYP2C9 *3 (*2)? Afname onderhoudsdosering (*3, *2/*2) met 20% per week? Toename frequentie INR > 6? Grotere kans op bloedingen (OR 3,6, bij *3) Langere insteltijd? 11

12 Farmacodynamiek: cumarines en VKORC1 (Vitamine K epoxide Reductase Complex) Voorstadium stollingsfactor Volwaardige stollingsfactor ϒ-glutamyl transferase Gereduceerd vit K Vitamine K cyclus Geoxideerd vit K (VKORC1) Vitamine K reductase X cumarines Variatie in VKORC1 Erfelijkheidsklasse A B overig Gevolg gevoeliger voor cumarines normaal minder gevoelig voor cumarines?? afkomst Klasse A Klasse B Overig Europees 38% 58% 4% Aziatisch 89% 10% 1% Afrikaans 14% 48% 38% 12

13 Genetica combineren bij cumarines Doseren van cumarines Afbraak via CYP2C9 VKORC1 klasse Normaal Iets vertraagd Sterk vertraagd Normaal Normaal Iets lager Veel lager Gevoeliger Iets lager Veel lager Heel veel lager Dosering voorspellen cumarines 13

14 DNA paspoort? Genetica VKORC1 / CYP2C9 in de praktijk? Wel relevant, maar doen we het vaak? NEEN! Waarom niet? Unieke werkwijze met trombosediensten Groep cumarine-gebruikers wordt steeds kleiner Xarelto, pradaxa, eliquis, lixiana Zit niet in de routine /attitude? Doorlooptijd genotypering? 14

15 Vragen? 15

Vergelijkbare documenten

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk