LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Nele Mertens Campus Heverlee Hertogstraat 178 3001 Heverlee Tel. 016 375600 www.khleuven.be Vakkencombinatie: aardrijkskunde / biologie Stagebegeleider DLO: Mevrouw Ruth Wouters School: TSM Bovenbouw Onderwijsvorm: BSO Richting: Elektriciteit Klas: 3EIBSO Lokaal: B114 Aantal leerlingen: 9lln Les gegeven door: Nele Mertens Vak: PAV Onderwerp: Veiligheid Vakmentor: Meneer Pieter De Graef Datum/Data: 04 november 07 november 2014 Lesuur/-uren: 3 lesuren BEGINSITUATIE - Vanaf deze lessen zal de bundel Veiligheid gegeven worden. Hiervoor werd de bundel Kennismaking met de afspraken binnen de school en PAV overlopen gezien en is men gestart met de bundel Media - In de praktijklessen kunnen een aantal van de veiligheidsborden reeds gezien zijn, anderen zullen nieuw zijn voor de leerlingen. - Bijna elke les van dit thema zal een ander aspect worden aangesneden of is er een herhalingsoefening met een andere werkvorm. De leerlingen hebben voldoende afwisseling nodig. Men moet wem opletten dat er binnen eenzelfde les niet te veel veranderingen zijn want dit kan tot chaos leiden. - Het is geen sterke klas die voldoende ondersteuning vraagt tijdens het aanbrengen van nieuwe leerstof en/of oefeningen. Voldoende rekening houden met differentiatie tijdens de voorbereiding is een must. Alle 8 de jongens van deze klas, zijn echt zwak in het verwerken van kennis en een aantal van hen kampen met leerstoornissen. - Dit zijn de eerste lessen die ik zal geven in deze klas. De leerlingen zullen mij zeker willen testen, maar als ik duidelijk maak dat dezelfde regels als anders gelden, kan ik dit voorkomen. Ik moet rustig blijven maar mag zeker niet met mijn voeten laten spelen. Heb deze klas ook nog niet kunnen observeren dus is het afwachten hoe ze op mij zullen reageren en welk niveau ik kan verwachten van hen. DIDACTISCHE VERANTWOORDING - De lessen PAV zijn opgebouwd uit verschillende werkvormen. Op deze manier kan men de theorie herhalen zonder dat het saai wordt voor de leerlingen en zodat ze de theorie moeten toepassen in een andere context. De werkvormen die in deze lessenreeks gebruikt worden zijn: Brainstorm, duowerk, OLG en individueel werken. De leerlingen worden zo ook op een nieuwe manier uitgedaagd en werken aan verschillende leerplandoelstellingen binnen eenzelfde les of thema. De leerlingen worden zoveel mogelijk aan het werk gezet in de verschillende werkvormen (activatieprincipe). Zo ontdekken ze vaak zelf nieuwe kennis of kunnen ze op hun eigen tempo de leerstof herhalen. - Zoals aangehaald is het herhalingsprincipe in deze klas zeer belangrijk. De leerlingen zijn niet sterk in het opnemen van pure kennis en hebben een aanknopingspunt nodig. Deze wordt geboden door het herhalen van de leerstof op verschillende manieren. Omdat er zoveel ruimte nodig is om leerstof te herhalen, wordt de hoeveelheid leerstof per thema beperkt. Wat de ze moeten kennen wordt achteraan in elke bundel vast gelegd. Ook naar afwisseling in eenzelfde les toe moet je niet te veel willen doen. Hou het simpel maar blijf de leerlingen wel motiveren. - Bij het maken van duotaken of individuele taken heb ik telkens een aantal differentiatie opdrachten toegevoegd. De leerlingen moeten geen extra taak maken, maar mogen met de gegeven oefening net iets verder gaan. Dit kan mij helpen bij de verbetering maar zorgt er ook voor dat iedereen op zijn eigen tempo kan werken. Leerlingen die snel werken, gaan zich niet vervelen en de leerlingen die meer tijd nodig hebben, krijgen deze ook. Zeker in de klassen van BSO moet je voorbereid zijn om te kunnen differentiëren tussen de leerlingen tijdens een lesfase. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: 2 kunnen luisteren in interactie met anderen; 3 zijn mondeling assertief: ze kunnen informatie inwinnen, samenvatten en meedelen; 4 kunnen schriftelijk informatie aanvragen en meedelen in herkenbare en concrete situaties; 6 hanteren gepaste taal en omgangsvormen; 7 kunnen hulpmiddelen gebruiken om taalvaardig te handelen en hun communicatie te verbeteren. 23 kunnen omgaan met formele en informele afspraken, regels en procedures; 1
VVKSO, Leerplan Project Algemene Vakken Alle studierichtingen, September 2012, BRUSSEL D/2012/7841/014. Situering in het leerplan: Het leerplan PAV is opgebouwd rond algemene doelstellingen die in de verschillende thema s verwerkt moeten zitten. In deze lessenreeks komen volgende leerplandoelstelling aan bod: 1 Onder begeleiding en in concrete situaties relevante en toegankelijke informatie vinden en selecteren uit: o gesproken teksten; o geschreven teksten; o beeldmateriaal; o ICT-bronnen; o tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten. 4 Onder begeleiding analoge of digitale hulpmiddelen gebruiken om de communicatie en het taalvaardig handelen te optimaliseren, zoals: o een verklarend woordenboek; o een spellingwijzer; o een schrijfkader of standaard tekststructuur; o een spreekkader of standaard tekststructuur; o software; o aangeboden ondersteunend visueel materiaal; o lay-out. 5 Bij het luisteren en het lezen, indien nodig en onder begeleiding, volgende strategieën gebruiken: o gebruik maken van aangeboden beeldmateriaal; o gebruik maken van de context; o het leesdoel bepalen; o onduidelijke passages opnieuw lezen; o de vermoedelijke betekenis van transparante woorden afleiden; o de vermoedelijke betekenis van onbekende woorden uit de context afleiden 12 Onder begeleiding opdrachten van beperkte omvang en van relatief korte duur in groep realiseren via volgende stappen: o het overleg; o de organisatie; o de uitvoering; o de reflectie; o de bijsturing. 30 * Bereidheid en durf tonen om o te luisteren, te spreken, gesprekken te voeren en te schrijven; o het taalgebruik te verzorgen. ALGEMEEN LESDOEL Leerlingen kunnen associaties maken met het begrip veiligheid. Leerlingen kunnen een etiket van een gevaarlijk product analyseren en de verschillende delen benoemen. Leerlingen kunnen zelf het nut en de betekenis van pictogrammen omschrijven met behulp van voorbeelden. SCHOOLAGENDA Inleiding veiligheid Wat vind je op het etiket van een verpakking? Gevaaraanduidingen en pictogrammen BRONNEN VVKSO, Basismechanica 2 e graad, September 2006, BRUSSEL D/2006/0279/068. DE GRAEF, P., e.a., 3BSO Veiligheid - Veilig is hier heilig, onuitg., schooljaar 2014-2015, 33 pagina s. LEERMIDDELEN & MEDIA Krijt, beamer, computer, digitale versie lege en ingevulde werkblaadjes Brainstorm papieren A3, kleurenkaartjes (3x rood, groen, blauw, zwart), plakband - Krijt, beamer, computer, digitale versie lege en ingevulde werkblaadjes - Producten met etiket: Verf, lijm, ontstopper, javel, Mr Proper, White spirit Krijt, beamer, computer, digitale versie lege en ingevulde werkblaadjes (Extra scharen en lijm) 2
Didactisch lesontwerp Leerdoelen (Leerlingen kunnen) In groep associaties maken met een gegeven begrip. Lesfasen & timing 3 e lesuur dinsdag 04/11 (1) Instapfase 5 8 KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud - Leerlingen nemen agenda en schrijfgerief op de bank. Agenda voor PAV van de eerste dag wordt ingeschreven.! Klasagenda opvragen en invullen - Nieuwe bundel wordt uitgedeeld. Lln schrijven naam en klas op het voorblad. Bundel wordt in kaft voor de bundel media gestopt. Om eens te kijken wat jullie denken bij het nieuwe thema Veiligheid maken jullie een kleine taak. Inleiding: Opdracht 1 p.3 TAAK (lpd 12 en 30) - Lkr legt taak uit - Lln zetten zich in groepjes van 3 à 4 Elke lln krijgt andere kleur balpen Iedereen schrijft om te beurt een begrip of associatie op met het woord veiligheid - Brainstormen worden vooraan gehangen en lkr haalt meest voorkomende begrippen eruit. Worden op bord geschreven en lln schrijven over in hun werkboek Klaslijsten met foto s! Agenda op scherm 4 keer A3 bladen voor brainstorm Eventueel gekleurde pennen Plakband 1. Inleiding 1.1 Brainstorm veiligheid (Invulling leerlingen) Uit concrete voorbeelden relevante informatie selecteren. Lesfase 2: Vorige les hebben we gekeken wat het woord veiligheid wil zeggen. Voor het gebruik van bepaalde producten zijn ook veiligheidsregels nodig. Etiket van een verpakking: Opdracht 1 p.4 - Lln gaan per twee zitten en krijgen samen een verpakking - Ze schrijven in hun cursus wat er op het etiket staat geschreven - (DIFF: Leerlingen die klaar zijn, kunnen nog een ander product bespreken.) Producten: verf, lijm, ontstopper, javel, Mr Proper, white spirit 2. Etikettering van gevaarlijke producten 2.1 Wat op etiket van een verpakking Naam van het product, merk van het product, inhoud, gebruiksaanwijzing, gegevens fabrikant, risico s, pictogrammen, - Enkele voorbeelden worden besproken klassikaal en lkr schrijft algemene termen op bord. 3
4 e lesuur dinsdag 04/11 (2) OLG/Doceren Geg. etiket gevaarlijke producten p.5 Welk onderdeel van het etiket wordt aangeduid? Wat is dit van het product? Waarvoor staat Mr Proper van dit product? (Andere voorbeelden uit vorige oefening) Wat wordt er aangeduid met B? Wat is dit van het bedrijf waarvan het product is? - Lln leest voor wat de definitie is van deel C op het etiket. Lkr legt uit. - Lln leest voor wat de definitie is van deel D op het etiket. Lkr legt uit. - Lkr legt uit wat deel E is. Wat kan je afleiden uit de tekeningen die met F worden aangeduid? (Onderaan staat de betekenis) (Eventueel Producten: verf, lijm, ontstopper, javel, Mr Proper, white spirit) A. Naam van het product B. Gegevens van de fabrikant C. R-zinnen = zinnen die de risico s van het gebruik van het product vermelden. Zo weet je wat er allemaal kan mislopen en kan je voorzorgsmaatregelen nemen. D. S-zinnen = zinnen om de risico s te beperken E. Enkele gegevens van het product F. Gevaaraanduidingen In eigen woorden omschrijven wat een pictogram is. Het nut van pictogrammen uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Lesfase 2: We gaan een bepaald deel van het etiket van vorige les nog eens van dichter bij bekijken. OLG/Doceren Gevaaraanduidingen deel A p.6 Freeze beeld op etiket in werkblaadjes en zet oplossingen erachter open. - Lln leest telkens vraag voor en geeft antwoord. Lukt dit niet wordt de vraag doorgespeeld naar een andere lln van de klas. 2. Stel je voor dat iemand uit een ander land, die geen Nederlands kan, dit product wil gebruiken. Kan deze persoon weten hoe die veilig moet omgaan met het product? - Lkr legt uit wat pictogrammen zijn. Afstandsbediening beamer 2.2 Gevaaraanduidingen A) Pictgram Wat? 1. Gevaaraanduidingen met daarbij een korte zin of één woord 2. Zodat iedereen dit kan verstaan. Ook al spreek je een andere taal. 3. Pictogrammen 4. = een eenvoudige tekening die ons iets duidelijk probeert te maken Besproken pictogrammen bij hun juiste betekenis plaatsen. Moeilijke woorden uit een tekst halen en een verklaring voor opzoeken in een woordenboek of in de context. Lesfase 3: Op het etiket staan twee pictogrammen maar er bestaan er natuurlijk nog meer. Betekenis pictogrammen: Opdracht deel B p.6-8 TAAK (lpd 5) - Lln lossen vraag 1 t.e.m. 4 zelfstandig op - Lkr kijkt rond en lln vragen zelf om na te laten nakijken voor ze het vast kleven. - 6. DIFF: Lln die klaar zijn mogen de woorden opschrijven die ze niet begrepen in de oefening. DIFF: Verbaal sterke lln mogen een woordenboek nemen en de woorden die ze niet begrepen opzoeken en verklaren. Wordt nadien klassikaal overlopen en dan mogen ze hun antwoord geven. Leerlingen: schaar en lijm Verklarende woordenboeken B) Betekenis pictogrammen (zie verbetersleutel) 4
1 e lesuur vrijdag 07/11 (3) We gaan vandaag verder op de pictogrammen die we vorige les hebben gezien. Verklarende woordenboeken BORDSCHEMA Brainstorm (enz) Etiket A. Naam van het product B. Gegevens van de fabrikant C. R-zinnen D. S-zinnen E. Enkele gegevens van het product F. Gevaaraanduidingen PROJECTIE 5