Depressie bij ouderen Een stoornis met veel gezichten FerUnck, psychiater ouderenzorg GGNet Zevenaar
leidraad Uitingsvorm en symptomen Differentiële diagnose Van belang in de anamnese meetinstrumenten Aandacht voor specifieke symptomen Behandelingsaspecten Verwijzingscriteria conclusie
Uitingsvorm en symptomen 1 Slaapstoornis Geheugenproblemen/con centratieverlies Eetstoornis aankomen/ afvallen Initiatiefverlies Somberheid
Uitingsvorm en symptomen 2 Anhedonie Dagschommeling Energieverlies/vermoeidheid Psychotische symptomen remming
Vignet 1: slaapstoornis De heer J. Is 73 jaar. Hij komt bij de huisarts omdat hij al 2 weken w slaapproblemen heeft, zowel door- als inslapen. Hij ligt te piekeren en heeft daarbij nare gedachten. Bij doorvragen o.a. bij zijn huidige levenspartner (sinds 16 jaar) blijkt dat hij bang is dat het geld opraakt, dat zij de hypotheek niet meer kunnen betalen. Dit is absoluut onwaar. Hij laat zich telkens wel geruststellen, maar het blijft maar in zijn hoofd zitten. Zij zijn nieuw in de praktijk, maar in de oude gegevens vindt de huisarts dat hij tweemaal eerder een ernstige psychotische depressie heeft doorgemaakt. Hij had als onderhoudsdosis nog 25 mg nortriptyline. De huisarts liet hem terecht opnemen. Na de opname gleed hij in 1 week verder weg in psychotische depressie enwerdeen ECT behandeling overwogen.
Vignet 2: cognitieve achteruitgang De 75 jarige mevrouw D. komt met dochter bij de huisarts omdat de d geheugenproblemen plotseling zijn toegenomen. Ach, ze vergat wel eens wat, maar de laatste tijd is het versneld erger geworden. Alzheimer, dokter? Bij doorvragen blijkt zij in het verleden met grote tussenpozen forse sombere periodes te hebben doorgemaakt. Zij is gedesoriënteerd, niets beklijft en zij maakt een sombere maar toch redelijk heldere indruk. Alles lijkt langs haar r heen te gaan. Zij wordt opgenomen en zij is steeds onbereikbaarder, lijkt zich niets te herinneren, onraakbaar te zijn en vertoont nauwelijks emotie. Het is moeilijk k haar enigszins te stimuleren. Op hoge dosis nortriptylineen bijvoeging van lithium klaart zij na 2 maanden eigenlijk net zo snel op als dat zij ziek werd. Zij woont met haar man weer r gewoon thuis.
Vignet 3: afvallen De 66 jarige mevrouw A. woont samen met haar man die een ernstig hart- en vaatlijden heeft. Aneurysmata, coronairlijden, niet meer te behandelen, een wandelende vaatbom, noemt zij het. Het kan elk moment gebeurd zijn.. Zij is een slover, maakt het hem zoveel mogelijk naar de zin, verzint van v alles, kookt voor kinderen en kleinkinderen, maar begint dan af te vallen en raakt met regelmaat geïrriteerd, vooral naar de kinderen, ligt veel te piekeren, maar ontkent o elke somberheid. Je moet door, zei ik tegen mezelf. Toen zij 46 kg was en maagklachten kreeg ging zij naar de huisarts die haar naar de internist verwees. In de samenwerking die er was met de internist t had vroeg deze of patiënte een keer op ouderenpsychiatrie gezien kon worden. Patiënte steigerde enorm, hoezo psychiater, daar was zij lekker mee.. Zij dissimuleerde aanvankelijk sterk maar langzaam ontdooide zij in het contact en na een aantal gesprekken was ook antidepressieve medicatie (SSRI) mogelijk. Het gaat na een aantal maanden weer goed met haar.
Differentiële diagnose/comorbiditeit Beginnende dementie Aanpassingsstoornis (na lifeevent) Somatische stoornis: schildklier, DM(ontregeling), maligniteit, anemie, hypovitaminose Alcoholabusus/afhankelijkheid!! Delier Medicatie effect: o.a.parkinsonmedicatie, cortico s Apathiesyndroom
Meetinstrumenten Anamnese Heteroanamnese Voorgeschiedenis en familie anamnese GDS MMSE Lichamelijk onderzoek Laboratorium onderzoek
Aandacht voor specifieke symptomen Alcohol Psychose Suïcidegedachten Angstsymptomen
Behandelingsaspecten Rust, regelmaat, reinheid, reactivering Licht en bewegen Aandacht voor de slaapstoornis/suicidaliteit Voldoende begeleiding (praten/contact) Voldoende hoog en(!) lang medicatie
Medicatie (naast praten) Stap 1: SSRI Stap 2: SNRI Stap 3: Tricyclisch middel Stap 4: Tricyclisch middel plus stemmingsstabilisator Stap 4a: MAO-B B remmer Stap 5: ECT
Verwijzingscriteria Diagnostisch dilemma Complicaties Psychose Suïciderisico Onvoldoende zorg/toezicht, sociale problematiek
Conclusies depressie bij ouderen Denk aan de vele presentatievormen Sluit somatiek uit Medicatie: dan voldoende hoog en lang Slaapstoornis: denk ook aan mirtazapine 7,5/15 mg of trazodon 50 mg. Cavebenzo s Bij twijfel: verwijzen
Dank u voor uw aandacht!