Acuut optredende verwardheid (delier)

Transcriptie

1 PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Acuut optredende verwardheid (delier) Informatie voor de patiënt, partner, familie en betrokkenen

2 Acuut optredende verwardheid (delier) Uw partner, familielid, vriend of kennis is opgenomen in het St. Antonius Ziekenhuis. Hij/zij is opgenomen vanwege een ziekte, een ongeval en/of een operatie. Zoals u waarschijnlijk al hebt opgemerkt, is de reactie van hem of haar niet zoals u had verwacht. Mogelijk bent u geschrokken van de toestand waarin u hem of haar aantrof. In deze folder wordt u uitgelegd wat er aan de hand is. Wat is acuut optredende verwardheid (delier) en wanneer komt het voor? De persoon die u in het dagelijks kent, is op dit moment heel anders. Mogelijk verward en onrustig. Het is moeilijk om een gesprek met hem of haar te voeren. Hij/zij begrijpt u niet, denkt zelf op een andere plaats te zijn, weet niet goed waarom hij/zij daar is en zou misschien het liefst opstappen om weg te gaan. Uw naaste maakt een verwarde indruk, heeft dat soms zelf wel een beetje in de gaten maar kan zichzelf niet corrigeren. Deze vorm van verwardheid wordt ook wel delier of delirium genoemd. Deze verwardheid is tijdelijk en wordt veroorzaakt door het lichamelijk ziek zijn. Als de lichamelijke toestand van de patiënt verbetert neemt de verwardheid af. De periode van verwardheid en onrust kan variëren van enige uren tot weken. De duur is afhankelijk van meerdere factoren: ernst van de lichamelijke aandoening; leeftijd van de patiënt; conditie van de patiënt; al bestaande tekenen van dementie. Oorzaak Een delier kan vele oorzaken hebben. Misschien hebt u wel eens van een alcoholdelier gehoord of een kind gezien dat ijlde met hoge koorts. De oorzaak kan eigenlijk in alles liggen wat het natuurlijk evenwicht verstoort. Mogelijk oorzaken kunnen zijn: operaties; ziektes aan het hart of de longen; ontstekingen; stoornissen in de stofwisseling; stoornissen in de hormonen; een ongeluk (hersenschudding/ kneuzing); 1

3 medicijngebruik; stress, angst of te weinig slaap. Alle zaken die lichaam en geest uit balans kunnen brengen, zijn mogelijke oorzaken. Verschijnselen De patiënt is niet zo helder van geest als normaal. Weet misschien niet zo goed meer waar hij/zij is, is niet meer bij de tijd en is de greep op zichzelf en zijn omgeving kwijt. Dat kan de patiënt beangstigen. De reactie daarop kan zijn: waakzaamheid, achterdocht of zelfs agressief gedrag. Daarentegen kan de patiënt zich ook juist stilletjes terugtrekken. Een patiënt met een delier kan de werkelijkheid anders ervaren. Hij ziet, hoort of ruikt dingen die er niet zijn (bijvoorbeeld: beestjes, geluiden of stemmen). Voor de patiënt zijn die beestjes of geluiden er echt. Vaak zie je ook dat een patiënt met een delier onrustig is en plukt aan de lakens, verbanden of infusen. Hij/zij wil alsmaar uit bed, ook als dat niet mogelijk is. Waaruit bestaat de behandeling Het is van belang om zo snel mogelijk de oorzaken van het delier op te zoeken en zo mogelijk te behandelen. Daarnaast kan het zinvol zijn om de patiënt medicijnen te geven om de verschijnselen van het delier te verminderen. Verder is het belangrijk dat er regelmatig contact is met de patiënt en hij/zij zo vaak als nodig gerustgesteld wordt en uitleg krijgt. Wat kunt u doen als partner, familie, vriend of kennis Ga na of uw naaste u herkent en vertel anders wie u bent. Vertel uw naaste ook dat hij/zij ziek is en in het ziekenhuis ligt. Spreek rustig tegen uw naaste en in duidelijke zinnen. Stel eenvoudige vragen, zoals: Hebt u lekker geslapen? en niet: Hebt u lekker geslapen of lag u steeds wakker? Leg herhaaldelijk uit waarom uw naaste in het ziekenhuis ligt en welke dag het is. Let u er ook op dat de patiënt zo nodig zijn bril en/of gehoorapparaat gebruikt. Als u merkt dat uw naaste de werkelijkheid anders ervaart, probeer dit dan te corrigeren, maar maak er geen ruzie om. Praat met de patiënt over vertrouwde onderwerpen en bekende personen. Zo kunt u de krant of kaarten voorlezen. Ook kunt u vertrouwde voorwerpen meenemen van thuis. Bijvoorbeeld een foto of fotoboekje met familieleden of een huisdier, een kussen of deken et cetera. Bezoek is erg belangrijk. Uw aanwezigheid en simpelweg een hand vasthouden kan al geruststellend en steunend zijn. Zo mogelijk komt u wat vaker of langer op bezoek en buiten de gebruikelijke tijden. Kom niet met te veel mensen tegelijk en vermijd dat er meerdere gesprekken door elkaar heen lopen. Ga als dat mogelijk is aan één kant van het bed zitten. 2

4 Probeer met elkaar en met de afdeling af te spreken wie wanneer op bezoek komt en hoe lang (maximaalmet twee personen tegelijk) Spreek duidelijk af wie het aanspreekpunt is voor de patiënt (wie kan er gebeld worden bij onrust). Wees eerlijk over het gebruik van alcohol, nicotine en slaapmedicatie. Help mee een goed dagritme te behouden. Overleg met de verpleging of uw naaste uit bed kan om in een stoel te zitten en assisteer bij het eten. Zorg dat uw naaste zicht heeft op een klok en kalender. Aarzel niet om eventuele vragen of goede ideeën voor te leggen aan de verpleging. Het is belangrijk bij een volgende opname te melden dat uw naaste een delier heeft doorgemaakt. Meer informatie Wilt u wat uitgebreidere informatie over het delier of hebt u nog vragen, dan kunt u via de verpleging in contact gebracht worden met het Consultatief Team Ouderen of de Consultatieve Dienst Psychiatrie. Tot slot Na herstel van de lichamelijke problemen herstelt het delirium zich meestal. Het kan voorkomen dat concentratieproblemen en geheugenproblemen langer aanhouden. Sommige patiënten herinneren zich niets meer van het delirium als ze er van hersteld zijn. Andere patiënten die dit wel herinneren kunnen hier allerlei reacties op hebben, bijvoorbeeld angst voor het ziekenhuis of schuldgevoel over hun gedrag tijdens het delirium. Slaapproblemen en somberheid zijn andere mogelijke gevolgen van een delirium. Het is zinvol dit bespreekbaar te maken bij uw (huis)arts of verpleegkundige. 3

5 St. Antonius Ziekenhuis T E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp Psychiatrie & Psychologie Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 4

6 Meer weten? Ga naar Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis 1705/08-13