West Fries Arrangeren Handelingsgericht Arrangeren (HGA) in Ondersteuningsteam (OT) Voor intern begeleiders Bijeenkomst 1 & 2 van 3 Noëlle Pameijer (school- en kinderpsycholoog SWV Passend Onderwijs Unita) 1
Agenda n.a.v. vragen vooraf n Recente ontwikkelingen HGW (basis) & HGA (OT) n 1 jaar Passend Onderwijs: ervaringen met HGW als kader? n HG onderwijs- en ondersteuningsroute n OT s: succeservaringen en knelpunten? n Ontwikkelingsperspectief? 2
Opzet n 11 vragen in thema s geordend n Interactief college (7), intervisie (0), beide (9), geen voorkeur (1) n Dus beide werkvormen n Tussen bijeenkomst 1 en 2 gericht een aanpak uitproberen (HGW en/of HGA) n Bijeenkomst 2: vragen van tevoren en bespreken experimenten. 3
Algemene vragen vooraf n HG onderwijs- en ondersteuningsstructuur: n Hoe overtuigen we leerkrachten van de zin hiervan? n Hoe halen we het gevoel van vooral een verplichting weg? n Hoe kunnen we ons team meenemen? n Hoe kunnen we teamleden meer betrekken? n Hoe neem je leerkrachten mee, hoe coach je? n Het jonge kind? (graag toelichting) 4
Handelingsgerichte onderwijs- en ondersteunings 3. Externe route (zware) ondersteuning leerling (5%): HGA in OT 2. Extra interne (lichte) ondersteuning (10-15%): HGW (Mitchell) 1. Basisondersteuning (boot): goed onderwijs voor alle leerlingen (80 85%): HGW (Hattie) 5
HGW: recente ontwikkelingen? HGW beoogt kwaliteit van onderwijs en begeleiding voor alle leerlingen te verbeteren. Het concretiseert passend onderwijs en doeltreffende leerlingbegeleiding, zodat een team effectief kan omgaan met overeenkomsten en verschillen tussen leerlingen. Het is een planmatige en cyclische werkwijze waarbij onderwijsprofessionals (leraren, IB, schoolleider en ondersteuners SWV) 7 uitgangspunten toepassen. Blijft in ontwikkeling n.a.v. praktijkervaringen & recent onderzoek (HATTIE in de basis, Mitchell erboven)
Recent: David Mitchell (2015) n 27 strategieën voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften (niveau 2 en 3) n **** (> 0.7) n *** ½ ( 0.31-0.69) 7
10 favoriete strategieën Mitchell (****) n Coöperatief leren in groepen (leren van/met elkaar) n Peer-tutoring (3 x winst) n Ouderbetrokkenheid én ondersteuning n Cognitieve strategie instructie (bijvoorbeeld: visualisatie, voorspellen en toetsen) n Geheugen-strategieën (bijvoorbeeld: ezelsbruggetjes, chunking) 8
10 favoriete strategieën Mitchell n Oefen en herhaal (1 uur/6 x 10 min) n Gedragsmatige aanpak (ABC analyse) n Formatieve assessment en feedback (i.p.v. achteraf, proces versus product, SOEP) n Optimale fysieke omgeving (lokaal, geluid, licht e.d.) n Klasklimaat (positief, veilig, betrokkenheid, relaties) 9
Hoe team meenemen? n Belang eigenaarschap: wat moet en wat mag (ruimte!)? n 7 uitgangspunten: IB (+ directie) steeds maar weer model staan en benoemen dat een mooi voorbeeld is van. n HGW als kader voor feedback 10
HGW spiegel & effectieve feedback Uitgangspunt HGW: FEED UP (wat moet en wat mag?) Eigenaarschap: team denkt en doet mee! 1. Doelgericht werken Wat doe ik/ doen wij al? FEED BACK Wat kan meer HGW? FEED FORWARD 2. Onderwijsbehoeften 3. Leerkrachten en ouders doen ertoe: ondersteuningsbehoeften? 4. Wisselwerking & afstemming 5. Positieve benutten 6. Samenwerken in team, met elkaar, leerlingen & ouders 7. Systematisch & transparant 11
Hoe team meenemen? n Zonder wrijving geen glans! n Zonder weerstand geen verandering n Ombuigen van: n wat niet à wat wél n van klagen à wat nodig om? n van weerstand à hoe voorkomen we dat? n Tips? 12
Zonder doelen, geen feedback 1. Feed up (FU): waar willen we heen met ons OT (doel): wat zien/horen/merken we dan? (afspraken: ) 2. Feedback (FB): hoe staan we ervoor? Hoe dichtbij doel zijn we al? (complimenten voor..) 3. Feed forward (FF): wat is volgende stap? Hoe verder om nog dichterbij doel te komen? Wie doet wat? (aanspreken: nu nog ) 13
Recente ontwikkeling OWB: zijn er meer leerlingen die nodig hebben? n Want ADHD of heel druk, dyslexie of leesproblemen, dyscalculie of rekenproblemen, ODD of brutaal. n onderwijsbehoeften zijn vergelijkbaar n Essential for some, beneficial for all (Hargreaves, 2012) n Kind met verrijkend? 14
7. Let op die formulieren! n Formulier is een middel, geen doel n Doel groepsoverzicht (leerlingen): zicht op groep (overeenkomsten en verschillen?) n Doel groepsplan (leerkracht): grip op groep (wat ga ik de komende periode doen?) n Formulieren als houvast/geheugensteun n Voorkom herhaling en overschrijven n Geef ruimte: wat moet en wat mag?
Sander Dekker, presentatie onderwijsverslag, over regeldruk en administratieve last (2015) Er ligt een taak bij de overheid om duidelijker te vertellen wat er nu precies gevraagd en verwacht wordt. Aan de andere kant vind ik dat er ook een belangrijke verantwoordelijkheid bij de leraren zelf ligt. Het slechtste argument om iets te doen, is omdat het móet. Dus ik zou alle leraren willen oproepen: als je het gevoel hebt dat je iets doet wat niet bijdraagt aan beter onderwijs of wat niet in het belang is van de leerlingen, stop er gewoon mee! Of ga in ieder geval daarover in discussie.
Groepsplan Micky Mouse? Zeer intensief Subgroep: leerlingen die meer instructie/ oefening nodig hebben om doelen te halen Subgroep : leerlingen die minder instructie/ oefening en meer verrijking/ verdieping nodig hebben Zeer verdiept HELE GROEP Basisaanbod: doelen en aanpak groep
Voorbeeld door-ontwikkeling HGW n Van saaie routine groeps-besprekingen à inspirerende presentaties van de groep aan je collega s (start, midden en einde schooljaar) n Leren van en met elkaar n Samen verantwoordelijk voor passend onderwijs aan onze leerlingen 18
Opzet (wat moet) Voorbeeld eindpresentatie n Evaluatie afgelopen periode: doelen behaald? n Wat wel en wat niet? n Hoe komt dat (aanbod/leerkracht, leerlingen, ouders?) n Komende periode: n Hoe behoud/bouw ik uit wat werkt? n Wat ga ik anders doen? 19
Implementatie & 12 tips Borging? n Neem ze in tweetallen door: wat doe je al en wat zou je nog meer kunnen doen? n 2 vragen inspecteur n Van wenselijk à haalbaar n Van discussiëren à doen 20
Beelden? n Weblezing NP via Eduseries n Leraar 24, HGW: n Kindgesprekken n Oudergesprekken n Youtube: n Wat is HGW op school? n HGW mindmap: n Kindgesprek Marije (groep 2, wil leren lezen) n Oudergesprek Sylvester (pleegkind gedragsproblemen) n HGW DVD van NTO-effekt 21
Vragen vooraf OT: efficiëntie! n Hoe kun je in de relatief korte tijd voor het OT toch voorbespreken en evalueren? n Hoe de tijd effectief benutten en bewaken? n Hoe efficiënt een verslag van een OT schrijven 22
Werkwijze OT 1. School en ouders vullen groeidocument in 2. Leerlingenformulier Dit zeg ik ervan! 3. Reden van aanmelding & vraag van leerkracht, IB, leerling en ouders? 4. Doel OT: vragen & beslissingen? * Wie beantwoordt/neemt die? 23
Vervolg werkwijze 5. GD aanvullen = overzicht à inzicht en uitzicht 6. Analyse: kind, onderwijs & opvoeding? Onderwijs: + _? doel KIND: + -? doel Opvoeding: + -? doel 7. Doelen: kind (OPP), onderwijs & opvoeding? 24
Vervolg werkwijze n Wat willen we veranderen? (wenselijk) n Wat kunnen we veranderen? (haalbaar) 8. Onderwijs/opvoedbehoeften kind: n Instructie/uitleg/feedback n Opdrachten/activiteiten n Andere kinderen.. n Leerkracht die n Ouders die 25
Vervolg werkwijze 9. Ondersteuningsbehoeften leraar & ouders n Kennis of vaardigheden n Ondersteuning bij, met of door. 7 + 8 + 9 = OJA 10. Afspraken = verslag (aangevuld GD) Evaluatie: OT (vragen/beslissingen?) en later doelen (mail, telefoon, leerlingbespreking) 26
Vragen OPP vooraf Wat moet en wat mag? Tussendoelen? Algemeen: Noëlle Specifiek WFK: Annette 27
Voor wie een OPP? Tot nu toe (Inspectie): leerlingen die op een of meer vakgebieden een eigen leerlijn hebben. Vanaf 1-8-2014 (Passend Onderwijs): Voor leerlingen in regulier onderwijs die extra ondersteuning behoeven en alle leerlingen S(B)O. Richtpunt voor samenwerkingsverband: Ondersteuningsplan SWV: wat is basisondersteuning en wat is extra ondersteuning? Als OT is extra ondersteuning, dan OPP nodig. Na op overeenstemming gericht overleg met ouders stelt bevoegd gezag een OPP op (art. 40a)
3. Externe (zware) ondersteuning leerling (5%): HGA à OPP 2. Extra interne (lichte) ondersteuning (10-15%): HGW 1. Basisondersteuning (boot): goed onderwijs voor alle leerlingen (80 85%): HGW 29
Visie OPP (PO raad) School biedt alle leerlingen perspectief op ontwikkeling Doelgericht werken op niveau van school, groep en individuele leerling (OPP): handelingsgericht - opbrengstgericht werken Verwijs zoveel mogelijk naar groepsplan
Uitgangspunten OPP - Pas als herhaald intensiveren basisaanbod onvoldoende resultaat heeft (groepsplan), besluiten om te dispenseren ( eigen leerlijn ) - Hou leerling zo lang mogelijk bij groep door verlengde instructie, extra leertijd en extra oefening, zodat leerling blijft profiteren van instructies en leert van/met andere leerlingen - Plaats de leerling in de context van zijn groep: zijn er nog meer leerlingen die nodig hebben?
Wat moet & wat mag? Vereist en/of zinvol? OPP wettelijk vereist OPP niet wettelijk vereist OPP niet nodig/zinvol 1. 2. OPP wel nodig/ zinvol 3. 4. 32
Groepsplan & OPP? Zeer intensief, OPP? Subgroep 1 (intensief aanbod): leerlingen die meer instructie/oefening nodig hebben om doelen te halen GROEPSPLAN Subgroep 2 (verdiept aanbod): leerlingen die minder instructie/ oefening en meer verrijking/verdieping nodig hebben Zeer verdiept: OPP? Basisaanbod: doelen en aanpak hele groep
Basiselementen OPP (blauw = verplicht, p.13) 1. Ontwikkelingsdeel Beginsituatie/instroomprofiel Factoren die ontwikkeling belemmeren en stimuleren Gerealiseerde leerontwikkeling (tot nu toe) 2. Planningsdeel Uitstroombestemming + uitstroomniveaus per vak Geplande vaardigheidsgroei TL, BL, SP, R&W Tussendoelen: vakinhoudelijk en/of vakoverstijgend Aanbod (expliciteren afwijkingen regulier programma) 3. Evaluatiedeel Geplande doelen bereikt? Zitten we nog op koers? Hoe verder? Afspraken met leerling en ouders
OPP in ondersteuningsteam & groeidocument? - Bij aanmelding voor ondersteuning SWV: Groeidocument - GD bevat beginsituatie: bevorderende en belemmerende factoren leerling, onderwijs en opvoeding - In ondersteuningsteam: is OPP al te formuleren? - Zo ja, doen! - Zo nee, wat nog nodig om dat te kunnen?
OPP in ondersteuningsteam? - Benut de OPP-trap (www.opptrap.nl) - Beknopt: omcirkel uitstroom, formuleer geplande vaardigheidsgroei (zie tabs onderaan) en verwijs naar groepsplan - Uitgebreid: keuze doelen en beredeneerd aanbod, alleen beschrijven wat anders is = bijlage bij groepsplan. - Voorkom overschrijven!
Effectieve feedback: 3 vragen 1. Feed up: Waar wil ik heen? Wat zijn mijn doelen? Lange termijn = uitstroom, korte termijn = tussendoelen 2. Feed back: Hoe ver ben ik al? Wat heb ik al bereikt? 3. Feed forward: Hoe verder om doel te behalen? Leerling actief betrokken bij formuleren doelen (.74) Grip op leerontwikkeling Meer gemotiveerd
In gesprek met ouders Aan welke uitstroom V(S)O denken jullie? Als school plannen we Daarvoor gaan wij. Jullie kunnen het onderwijs ondersteunen door. Onderwijs ondersteunend - gedrag Kunnen/willen jullie dat? Wat nodig om? Hoe gaan we samenwerken? Met de trap: zitten we nog op koers?
Onderwijsondersteunend gedrag: wat hebben ouders nodig om. 1. Opvoedgedrag van ouders - Op tijd naar bed/op school, gezond eten, verzuim - Beleid TV en computer, lezen, bibliotheek, musea - Achter schoolbeleid staan, leerkracht ondersteunen 2. Betrokkenheid bij school - Belangstelling tonen, leervorderingen volgen, goed gedrag op school waarderen, inzet van leraar waarderen, compliment - Thuis extra oefenen, helpen met huiswerk en werkstuk - Meedenken bij aanpak kind, kennis delen 3. Verwachtingen (OPP): hoog maar realistisch 40
OPP & Groeidocument WFK (Annette) n Welke kinderen moeten in SWV WFK een OPP? n Hoe vul ik het OPP op de goede manier in? n 41
Opdracht voor bijeenkomst 2 n Vragen vooraf doorgeven aan Lizette n Experiment HGW en/of HGA: n Doel en waarom? n Met wie en wanneer? n Hoe precies? n Evaluatie? n Bijeenkomst 2: presenteren aan elkaar! 42
Bijeenkomsten 2 & 3 in 2016? n Bijeenkomst 2: 8 februari middag n Bijeenkomst 3: 6 april ochtend n Indien écht onmogelijk, aansluiten bij andere groep: n Bijeenkomst 2: 4 april ochtend of middag n Bijeenkomst 3: 1 juni ochtend of middag 43